Мин торообут дойдум сочинение
Обновлено: 04.07.2024
төрөппүттэргэ уонна педучилище үөрэнээччилэригэр) / К. И. Васильева, А. П.Алексеева ; [худож. И. Пестряков]. -Дьокуускай : Бичик, 2000.-с.44; то же Кэнчээри : (оҕо садын иитээччилэригэр, төрөппүттэргэ уонна педучилище үөрэнээччилэригэр) / К. И. Васильева, А. П. Алексеева ; [худож. И. Пестряков]. -Дьокуускай : Бичик, 2013.-с.5
Төрөөбүт төрүт тылбыт
Ийэ мичээринии минньигэс,
Аҕа алгыһыныы амарах эбит.
Төрөөбүт төрүт тылбыт
Элиэнэ эҥээринии эриэккэс,
Алаас симэҕинии сиэдэрэй курдук.
Төрөөбүт төрүт тылбыт
Олоҥхо курдук алыбынан,
Тойук курдук кэрэтинэн
Умсугутар буолар эбит.
Таптаабытым мин саха ырыатын: хоһоон // Таптыыр сахам тылынан : хоһооннор / Савва Тарасов. — Якутскай : Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1961.-с. 37
Таптаабытым мин саха ырыатын
Талах биһиктээх эрдэхпиттэн:
Ытыы да сытан ах барарым
Ырыа алыптаах тылларын истэн.
Умсугуйбутум, устар долгуннуу,
Уһуннук кутуллар олоҥхо тойугар.
Бигэнэрим, төлөннөрү одуулуу,
Бухатыырдар чаҕылҕан сырыыларыгар.
Этиэхпин баҕарарым туохтан
Олоҥхо умсугутар тылынан…
Ол баҕарыыбын билигин булларбын
Бу хоһооннорум быыһыттан.
Бахсылыырап, У. Төрөөбүт тылбынан саҥарабын: хоһоон // Үрүйэчээн : [алын кылаас оҕолоругар ааҕар кинигэ / хомуйан оҥордулар: Г. С. Гаврильева, Л.С. Заровняева ; худож. Н. Н. Николаева]. -Дьокуускай : Бичик, 2012.-с.6; то же Саптан саҕалаан : Кыра саастаах оҕолорго хоһооннор / Уйбаан Бахсылыырап ; С. Ефремова ойуулара. — Дьокуускай : Бичик, 2003.-с.17
Төрөөбүт тылбынан саҥарабын
Саҥа үйэ оҕотобун –
Аныгы кэм киһитэбин –
Анааран элбэҕи билэбин.
Ол эрэн умнубаппын,
Омугум саха буоларын,
Төрөөбүт тылбынан саҥарабын,
Туойабын, ыллыыбын, үөрэбин.
Тыл: хоһоон // Хоhооннор / Баал Хабырыыс : [орто саастаах оскуола оҕолоругар / хомуйан онордо З. В. Мигалкина ; худуоһунньук. И. Ю. Пестряков]. -Дьокуускай : Бичик, 2013. –с.93
ТЫЛ
Тыл арыт өһөскүн,
Тыл арыт кытаанаххын,
Taaһы быһар алмааскын,
Килэккэй киил маскын.
Тыл арыт чэпчэкигин,
Санаа хоту салаллаҕын,
Тыл арыт кынчаалгын,
Арыт урдук дьолгун.
Өстөөхпөр буол кынчаал,
Ийэ дойдубар — таптал,
Учугэйгэ — урдук дьол!
Саха саҥата: хоһоон // Хоһооннор: [орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар] /Семен Данилов ; [хомуйан оҥордо С.И. Тарасов, киирии тылы суруйда
М.Е.Тимофеев]. — Дьокуускай : Бичик, 2005.- с.150
САХА САҤАТА
Эппэр ийэм үүтүн кытта
Иҥмит эбит, быһыыта,
Сахам мандаар саҥата.
Тыыннаах, сырдык дууһалыыр,
Эрдээх хоһуун санаалыыр.
Өлбөт мэҥэм — мин дьолум.
Үлэм, күнүм — мин соргум.
Сахам аптаах саҥата.
Төрөөбүт тыл: хоһоон// Хоһооннор: [орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар] /Семен Данилов ; [хомуйан оҥордо С.И. Тарасов, киирии тылы суруйда
М.Е.Тимофеев]. — Дьокуускай : Бичик, 2005.- с.120
ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛ
Чыычаахха — чыычаах чуопчаарар тыла,
Сүүрүккэ — сүүрүк сипсийэр тыла,
Этиҥҥэ — этиҥ эрчимнээх тыла —
Илгэлээх истиҥ ийэ тыл буолар.
Оттон бу миэхэ ийэм биэрбит тыла,
Мин төрүт тылым, мин ийэ тылым
Бүгүҥҥү күнүм көмүс түгэннэрин,
Кэлэр кэмнэр кэтит кэриҥнэрин.
Өлүөнэм үрүҥ түүнүн үчүгэйин,
Өлбөт өрөгөй бардам баҕатын.
Кэпсиир кыахтаахпын, силигин ситэрэн,
Сээркээн сэһэн иһирэх иэйиитин,
Эр санаабыт төлөнүн, омунун,
Олох ханнык да ыар түгэнигэр
Ийэ тылгыттан абыралы булуоҥ,
Кини баай байҕалыгар тиксэҥҥин
Үгүстэр, үгүстэр дархан тыллар.
Тыллар бары туспа кэрэлээхтэр,
Оо, ол эрээри дууһаҥ тугэҕэр,
Эн бар дьонуҥ санаатын саталыыр,
Нууччаҕа — нуучча номоҕон тылын,
Caxaҕa — саха сайаҕас тылын.
ЧУГДААРДЫН БАРЫ ДОЙДУЛАРГА : хоһоон// Талыллыбыт айымньылар: кэпсээн, хоһооннор, поэмалар, тылбаастар, ахтыылар, ыстатыйалар/ Макар Хара.- Дьокуускай: Сайдам, 2016.- с.271
ЧУГДААРДЫН БАРЫ ДОЙДУЛАРГА
Нуучча тыла,
доҕотторбут тыла,
Дириҥ далай уутунуу
дэлэйгин!
Саҥа үйэбит
саҥарар тыла
Сир симэҕин курдук
сиэдэрэйгин!
Барҕа баайбыт,
модун күүспүт буолан,
Дуораһыйа көттүҥ
тойуктарга,
Доҕордоһуу аартыгын
тобулан,
Чугдаардыҥ
бары дойдуларга!
Сахам
сайаҕас тылын байытан,
Сааскы күн
көмүс кыымнарын куттуҥ,
Төрөөбүт тылбар
төлөҥҥүн кутан,
Хомоҕой
хоһооннорбор холбостуҥ!
ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛ: хоһоон// Соргу көтөҕүүтэ: хоһооннор/ Ойуку.- Дьокуускай: Бичик, 2019.-с.100
ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛ
Ириэнэхтэн иҥнибэтэх
Ийэ тылым.
Тоҥтон толлубатах
Төрөөбүт тылым.
Сымыйаҕа сыстыспат,
Хараҥалыын ханыыласпат,
Сырдыгынан сыдьаайбыт
Сахам тыла барахсан!
Баттал күүһүн бахтаппыт,
Көнүлгэ өрө көтүппүт
Айыллыбыт аҕа тылым.
Икки атаҕы тыыннаабыт
Иитиллибит ийэ тылым.
Үс саханы үөскэппит
Үтүөкэннээх сахам тыла!
Өстөөҕүгэр өһүөннээх,
Доҕоругар бэриниилээх,
Туохтан даҕаны толлубат
Таптыыр сахам тыла!
Төрөөбүт тыл: хоһоон// Хоһооннор, поэмалар, Агния Барто хоһоонноруттан тылбаас/Феоктист Софронов; [хомуйан оҥордо уонна киирии тыл авт. С.А.Попов – Сэмэн Тумат].- Дьокуускай: Бичик, 2013.-с.9
ТӨРӨӨБҮТ ТЫЛ
Айыллыбыт тылын сирэн,
Аанньа ахтыбат чалапаай
Бэйэтин тылын иэйэн,
Тугунан долгуйа таптыаҕай.
Сахалыы, нууччалыы, омуктуу
Саҥарааччыга мэлдьи мин
Сөрү-сөҕө, ордугургуу,
Сүрэхпиттэн сүгүрүйэбин.
Төлкөлөөх сайдыы, дьиҥинэн,
Төрөөбүт тылтан төрүөттээх.
Ийэ тылыгар тирэҕирэн,
Элбэх омуктуу билиллиэхтээх.
САХАМ ТЫЛА БАРАХСАН: хоһоон// Сырдык иэйиим: хоһооннор/ Иван Мигалкин.-Дьокуускай: Бичик,2019.- с.417
Оҕо сааспыттан
Олус да
Истиҥник ылыммыт
Ийэлээх аҕам
Иһирэх саҥалара —
Эн буолаҕын,
сахам тыла барахсан.
Эбэлээх эһэм
Эйэҕэс санааларын
Этэллэрэ —
Эриэккэс сахам тылынан.
Сарсыарда тахсар
Сэргэх күннүү
Сылаастык,
Сырдыктык
кутуллара дууһабар
сахам тыла барахсан…
Самаан сайын
сайаҕас сыһыанынан,
түптэтин буруотун
уратылаах ахтылҕанынан
эппэр-хааммар
иҥэн сылдьар
сахам тыла барахсан.
МИН САХАБЫН: хоһоон // Иэйиим сырдык сыдьаайа: хоһооннор, поэт туһунан ахтыылар, библиогр. ыйынньык/ Василий Саввин .- Дьокуускай: Бичик, 2008.- с.
МИН САХАБЫН
Улуута суох норуоттан
Удьуордаах урааҥхайбын,
Умса тарт, тиэрэ бырах —
Хаптаҕай сирэйдээх сахабын.
Аан дойдуга атын маннык
Айылгылаах омук суох,
Атыттартан итэҕэс
Сананымыах, доҕоччуок!
Сахалыы саҥабыттан
Саатыам суоҕа ханна да! —
Сиргэ саха омук баарын
Санаттын мин бу ырыам да!
САХАҤ ТЫЛЫГАР ИТЭҔЭЙЭЭР: хоһоон //Талыллыбыт айымньылар: хоһооннор, поэмалар, проза: 1994- 2002. 2-с том/ Наталья Харлампьева.- Дьокуускай: Бичик, 2003.- с.40
САХАҤ ТЫЛЫГАР ИТЭҔЭЙЭЭР
Кэпсэт хайа да тылынан:
Улуу Пушкинныы нууччалаа,
Шекспир тылыгар сүгүрүйэ
Английскайдыы да саҥараар.
Быһаарыс хайа да тылынан —
Дабай сыырдары, хайалары,
Өйүҥ-санааҥ чыпчаалынан
Итэҕэт хайдах кыайаргынан.
Арай иэйэр буолаар дуу
Төрөөбүт төрүт тылгынан,
Сахаҥ сайдам тылынан!
Кутуҥ-сүрүҥ кистэлэҥин,
Тапталын истиҥ иэйиитин,
Дьолуҥ үрдүк өрөгөйүн,
Мунчаарыы муҥкук муҥун
Сахалыы этээр,
Сахалыы иэтээр!
Оччоҕуна эйигинниин
Айбыт айылҕаҥ алгыһа
Аргыстаһыа мэлдьитин,
Ийэ тылыҥ иилии кууһан
Араҥаччылыа, арчылыа.
Тапталгын, дьолгун, кырдьыккын
Сахаҥ тылыгар итэҕэйээр,
Төрөөбүт төрүт тылгынан
Олоҕуҥ суолун солоноор!
Торообут мин алааьым олус да
эн кэрэ5ин, тупсаргыттан
уорэбин:*
о5о сааьым куох халлаана,
о5о сааьым куох сайына,
о5о сааьым сырдык кунэ бу
барыта миэнэ, миэнэ:*
о5о сааьым дойдута Бэрэм
куруук уорэ сырыт:-*
Татьяна Ноговицына
Нeту сaмого лучшeго учaсткa,чeм нaшeй любимой родины Бэрэ;*
здeсь только тe, которыe любят свою Родину, увaжaют прeдков, родных,близких,цeнят достопримeчaтeльности ,кaк нaш любимый пaмятник.
Здeсь только тe,которыe игрaли до утрa, зaботились друг с другом,кaк однa сeмья, здeсь тe,которыe прошли всe трудности и счaстьe вмeстe,никого нe отвeргaя, иногдa только здeсь нaходят любовь,кaк и м0и мaмa и пaпa;*
только здесь можно чувствовать себя самым счастливым,свободным,беззащитным.
а потому что эта наша родина БЭРЭ:-*
йо йо йо:-*
Online
Марианна Слепцова
Сыл ахсын тиийэн кэлэбин,
Тереебут, улааппыт туелбэбэр!
Дойдум муеттээх салгына,
Сайа охсон кэтэьэр!
Оо Бэрэм, тапталлаах мин дойдум!
Сыл ахсын, киэркэйэн эн керсууй!
Оо, Бэрэм.
Ахтар да5аны эбиппин,
Бэрэм кэрэ алаастарын,
Дойдум дьонун керсеммун,
Дойдубун сураьабын!
Сыл-хонук ааьан иьиэ,
Олох-дьаьах уларыйыа,
Арай Бэрэм еруутун,
О5о сааспын санатыа!
Сарсыарда аайы туннукпэр,
Кун сыламныы оонньуурун,
Ийэм дьэдьэннээх куерчэ5ин,
Оймоон сиирбин а5ынным!
Аны кэлиэхтэрэ турда5а,
Кырачаан чыычаахтарбыт,
Бэрэбит киэн туонатыгар,
Тоотонноьо сууруехтэрэ!
Мне нравится
22 сен в 9:44
Презентация на тему: " Эн дьиэң, эн төрөөбүт дойдуң Саха сирэ. Саха республиката Россия5а биир улахан территориялаах, суду экономическай суолталаах субъега буолар." — Транскрипт:
1 Эн дьиэң, эн төрөөбүт дойдуң Саха сирэ
2 Саха республиката Россия5а биир улахан территориялаах, суду экономическай суолталаах субъега буолар
3 Саха Республикатын символикатын (герб, былаах, гимн) историята
4 Саха сирин уобалаЬын гербэтэ 1878с. бэс ыйын 5 кунугэр бигэргэммитэ
6 Герб Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Указом Президиума Верховного Совета Якутской АССР от 27 июня 1978г.
7 Флаг Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Постановлением Президиума ЦИК ЯАССР от 13 мая 1938 года
8 Флаг Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Указом Президиума Верховного Совета Якутской АССР от 27 октября 1978г.
9 Саха сирэ КиЬитин ахсаана – Иэнэ – хот/со5уруу 2000-км, ар5/илин-500км Республика столицата – Дьокуускай куорат Республика5а 34 улуус баар. Республика статустаах куораттар – Дьокуускай, Мирнай, Нерюнгри, Ньурба, Покровскай. Улуус куортаттара - Алдан, Булуу, Верхоянскай, Ленскэй, Среднеколымскай, Томмот, Удачнай, Өлүөхүмэ.
10 Саха сирин столицата – Дьокуускай куорат Кини 1632с. Бала5ан ыйын 25 кунугэр теруттэммитэ. Нуучча хаЬаа5а Петр Бекетов Лена еруЬунэн кэлэн Ленскэй острогу туппута.
12 Саха сирин гербэтэ Гербэ ортотугар уруц кемус диискэ иЬигэр знамялаах аттаах киЬи ойууламмыт. Бу терут ебугэлэрбит Лена очуос хайалыгар оцорон хаалларбыт уруЬуйдара (наскальный рисунок) буолар. Дискэ урдугэр сэттэ сахалыы орнамент, аллараа Саха сирин официальнай аата-суола сахалыы, нууччалыы суруллубут. Гербэ суолтата – былыргы историяны кытта билицци бириэмэ биир буолуута. Аттаах киЬи государство былаа5ын урдуктук тутар.
13 Саха сирин былаа5а Халлаан куе5э урун куну кытта – келуенэ алтыЬыыта, саха норуотун терут угэЬигэр, урун куццэ сугуруйуу. Мацан – ыраас санааны От куе6э – айыл5абыт, кылгас сайыммыт КыЬыл – ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу, олорон ааспыт келуенэ5э ытыктабыл.
14 САХА РЕСПУБЛИКАТЫН ерегейун ырыата Савва Тарасов, М-Кирилл Герасимовы Сахам сирэ дьоллоох тускуга СаЬар5алыы ыцыра ыллыыр. Илинтэн ap5aa ол кустуга Алмаас таас курдук сандаара сырдыыр. Хос ырыата: Бар5а быйацнаах Сахам дойдута, Модун Россия киэн туттуута, Оркен ерегей тойугун туойдун, Уунэр уйэ5э урдуу туруохтун! Уллэр уестээх 0луенэ эбэ 0лбёт-мэцэ угуттуур уулаах. Элбэх омукка эрчим эбэр, Или-эйэни олохтуур уохтаах. Хос ырыата. Ааспыт кэммит айхаллаах суола Арчылыыр аар алгыЬын биэрдэ, Сахабыт.сирэ дьоЬун, дуолан Сайдыы аартыгар туерэ5э тустэ.
15 Михаил Ефимович Николаев – Саха Республикатын бастакы Президена 8 декабря 1989с был избран Предс.Презид.Верх.Совета ЯАССР; 20 декабря 1991г. был избран первым Президентом Якутской-Саха ССР; 22 декабря 1996г.был избран Президентом РС(Я) на второй срок.
16 Тохсунньу 13 кунугэр 2002 с. Саха Республикатын Президенинэн Вячеслав Анатольевич ШТЫРОВ ананан 2010с.диэри улэлээбитэ
17 Егор Афанасьевич Борисов 2010с. бэс ыйын 10 кунугэр Саха сирин Президенэн анаммыта Чурапчы селотугар 1954с атырдьах ыйын 15 кунугэр тереебутэ. Чурапчы орто оскуолатын 1971с. бутэрбитэ сс улэтин слесарь-ремонтник идэтинэн са5алаабыта. 1979с. Новосибирскайдаа5ы тыа хаьаайыстыбатын институтун инженер-механик сс. Тыа хаЬаайыстыбатын миниистиринэн улэлээбитэ. Саха Республикатын Правительствотын председателинэн сс
19 Саха сирин айыл5атын баайа КыЬыл кемус
21 Культура уонна искусство
24 Олонхо 2006с. ЮНЕСКО Аан дойду культуратын баайынан билиммитэ
25 Дьулуруйар Ньургун Боотур
26 Олимпийские чемпионы по вольной борьбе: Роман Дмитриев Павел Пинигин Александр Иванов
27 Викторина Дьокуускай куорат хаЬан, хайдах теруттэммитэй? Бастакы Президеммит кимий, хаЬан буолбутай? с Республика кунун хаЬан ылабыт? Саха республиката хас улуустаа5ый? с с Олонхобут хас сыллаахха ЮНЕСКО билиниитин ылбытай? с с
Тэрилэ: экран, проектор, остуол, чүмэчи, мас ручка, ыраас лиис, музыка.
Экраҥҥа: Алампа мөссүөнэ, “Төрөөбүт дойду” поэма аата уонна суруллубут сыла
Ыытааччы: Үтүө киэһэнэн, күндү үөрэнээччилэр, учууталлар, ыалдьыттар
Саха литературатын төрүттэспит суруйааччылартан биирдэстэрэ А.И.Софронов-Алампа 1912 сыллаахха суруйбут “Төрөөбүт дойду” диэн поэмата быйыл суруллубута100 сылын туолар. 100 сыл анараа өттүгэр Саха сирэ хайдах этэй?
1-гы уол ааҕар: - Өлбүт киһи буор .
Ы: истибиккит курдук саха норуота ыар батталга олорбут. Халыҥ хаар, модун тымныы батталлаах олох символлара буолан хоһооҥҥо оччотооҕу олох ыар хартыынатын ойуулууллар.
2-с уол ааҕар: - Мин ыттан сырыттым.
Ы: Поэт төрөөбүт дойдутугар таптала, кини туһугар дууһалыын ыалдьыыта бу кэрчиккэ этиллэр.
3-с уол ааҕар: -Аан ийэ дойдум.
Ы: Сабардаан турар быһыы-майгы төһө ыараханын иһин, автор муустаах муора муннугар тимир быанан бохсуллубут норуот көҥүлү ситиһэригэр эрэлин этэр.
4-с уол ааҕар: - Билигин баҕардар.
Ы: Түмүгэр көҥүл иһин охсуһууга ыҥырар.Ол көҥүл олох Октябрьскай революциянан ситиһиллибитэ. Биһиги Сахабыт сирэ чэчирии сайынна.
Алампа “Төрөөбүт дойду” поэмата саха революция иннинээҕи уус-уран литературатын чыпчаала буолбута, билигин даҕаны суолтатын сүтэрбэт.
(Саха сирин туһунан ырыа)
Ы: Билигин ,,Литературнай киэһэбит” иккис чааһыгар Алампа лирикатыгар тирэҕирэн, таптал истиҥ иэйиитигэр куустаран ааһыаҕыҥ
(“Үрүҥ туллук эрэ мөлбөстүүр” ырыа тыаһыыр)
Сценаҕа: - уҥа диэки ыскамыайкаҕа кыыс олорор
- экраҥҥа Алампа Дунятынаан олорор хаартыскалара көстөр
Ы - Алампа саха поэзиятыгар лириканы киллэрбит улахан үтүөлээх.Кини аан маҥнайгынан саха поэзиятыгар дьахтары үрдүк кэрдиискэ таһаарбыт, таҥара оҥостон үҥпүт-сүктүбүт поэт буоларынан биллэр. Кини тапталын поэзиятын музыкатынан 14 сыл бииргэ олорбут кэргэнэ, саха бастакы артыыската Екатерина Константиновна Яковлева – Дуня буолбута.
(экраҥҥа Дуня туһунан кылгас иһитиннэрии көстөр)
Оҕолор ааҕыыларыгар хоһооннор бараллар.Бастаан Алампа Дунятыгар анаабыт хоһоонноро.
Ы: Таптал – поэзия тыына дииллэр. Дьэ, чахчы тапталы туойбатах поэт диэн суох. Ол гынан баран, хас биирдии поэт таптал лирикатыгар хатыламмат суоллаах – иистээх. Онон билигин истиэҕиҥ_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
(биир биир хоьооннорун ааҕаллар)
Ы: Эт миэхэ сүрэҕиҥ кистэлин,
Эдэркээн саастарыҥ тапталын - диэн туран Литературнай киэһэбитин түмүктүүбүт.
Читайте также: