Конспект урока по осетинскому языку 8 класс барагганан
Обновлено: 03.07.2024
Оценить 863 0
Ирон æвзаджы гом урок
темæ:
«Уалдзæджы та нæм æртахтысты
Къудухты Гульнази
ахуыргæнæг.
Урочы нысан:
1.Ахуырадон хæс:Дарддæр кусын раст, тагъд æмæ аив кæсыны зонындзинæдтыл.
- Мивдисджыты ифтындзæг нырыккон æмæ суинаг афоны.
2.Ныхасы рæзтыл куыст: Сывæллæтты лексикæйы хъæздыгдзинадыл кусын. Ахуыр кæнын хибарæй хъуыды кæныныл,хатдзæгтæ кæнын æмæ хи хъуыды æргом кæнын.
3.Хъомыладон хæс: Ирон æвзагмæ уарзондзинад гуырын кæнын. Разæнгард кæнын æрдз хъахъхъæнын .
Урочы пайда гонд цæуы:4-æм къласы ирон æвзаджы ахуыргæнæн чиныгæй,компьютерæй,интерактивон фæйнæгæй.
1.Бацæттæгæнæн рæстæг.
-Уæ бонтæ хорз сывæллæттæ.
-Алыбон æгас нæм цæут нæ зынаргъ уазджытæ.
-Абон цы бон у?
-Афæдзы афонтæй кæцы у?
-Боныхъæд абон цавæр у?
2.Фонетикон хъазт.Тахъддзуринаг.(слайд)
Мыртæй ахъазæм,мæ фæстæ дзурут.
Дзедро – дзедро – дзедзыкка, хорз лæппуйæн – еуу – дзыкка.Къупп – къупп – хъæдхой хойы, къупп – къупп – тæрс рæхойы.Цъиусур кауы сæрыл абадт, Цъиуты зард йæ хъустыл ауад.
3.Зонындзинæдты актуализаци.Мотиваци:
- Абоны урочы цæуыл дзурдзыстæм базондзыстут æмдзæвгæтæм куы байхъусат уæд.
Ног та сулӕфыди зӕхх, Быдыр ранӕй ран фацъӕх. Бӕлас акалдта сыфтӕр. Хъуысы тракторы къӕр-къӕр. Дзывылдар дӕр нӕмӕртахт, Тынг ыл бацин кодтам мах. У нӕм булӕмӕргъ дӕр уазӕг,- Уый та нӕмӕрлӕууыдуалдзӕг!
-Уæдæ абон цавæр темæйыл дзурдзыстæм?
-Уалдзæджы тыххæй !
-æмæ цавæр ивддзинæдтæ æрцæуы æрдзы уалдзæджы.
-Куыд уæм кæсы уалдзæг рæсугъд афæдзы афон у?
- Уалдзæджы рæсугъддзинад фенæн ис нывты, æмдзæвгæты.
-Цавæр æмдзæвгæтæ зонут уалдзæджы тыххæй?
Худынц фæзтæ,
Иууыл бæстæ
Гъе,мæ бæстаг,
Цырддæр лæуу:
Ахæм рæстæг
Сафгæ нæу. Хъаныхъуаты Руслан.
-Поэттæ кандуалдзæджы тыххæй нæ фыссынц,фæлæ ма уалдзæджы минæвæртты тыххæй.
Сывæллæттæ куыд амбарут дзырд минæвæртæ?
-Уыдоны тыххæй та нын Азæмæт бакæсдзæнис æмдзæвгæ.
Зæрватыкк – æнæхъыг,
Æнæмаст цæрæг!
Дæ зарæг – нæ дарæг,
Нæ уалдзæггæнæг!
Хъæлдзæгæй, æвзыгъдæй
Фæхæтай фæрнæй
Нæ хæхты, нæ бæсты,
Æлдар кæмæн нæй! Хетæгкаты Къоста
4.Текстыл куыст(слайд)
-Алкæмæн дæр йæ разы ис текст. Æз бакæсдзынæн текст,ахъуыды кæнут уалдзæджы минæвæрттæ цы сты?(целевой вопрос- уалдзæджы минæвæрттæ цы сты?)
Ралæууыдис уалдзæг. Уæлдæф фæхъарм ис.Мит атад.Бонтæ фæхъармдæр сты.Райхъал ис æрдз. Быдыртæ сæхи сфæлыстой алыхуызон рæсугъд дидинджытæй.Дидинджытæй фыццагдæр фæзыны малусæг. Хъарм бæстæй нæм æртахтысты нæ мæргътæ: зæрватыччытæ, булæмæргъ,. хърихъупп,сауцъиу. Уалдзæджы мæргътæ алы æвзæгтæй зарынц. Адæм сæ уалдзыгон куыстытæ райдыдтой.Уалдзыгон æрдз цæст рæвдауы.Куыд рæсугъд дæ, уалдзæг!
а)Беседæ тексты бындурыл:
-Уæдæ цы сты уалдзæджы минæвæрттæ?
-Раст зæгъут мæргътæ.
5.Ног дзырдтæ:
Зæрватыкк – ласточка Булæмæргъ – соловей Хърихъупп – журавль Сауцъиу – скворец
Дзырдуатмæ сæ рафыссут.
6.Релоксаци (слайд уалдзæджы ныв æмæ музыкæ мæргъты цъыбар-цъыбур баиу кæнын æмæ байхъусын)
-Афтæ дзурынц дзывылдар уалдзæджы минæвар. Куыд æй æмбарут?
-Сымах та цавæр æмбисæндтæ зонут? Хæдзармæ уын уыди æмбисæндтæ бацæттæ кæнын…
-Текст бакæсын по цепочке.
б) Тест текстмæ.
Сывæллæттæ уæ разы стъолыл ис хи аргъ кæныныны сыфтæ,æркæсут ма тестмæ.
1.Быдыртæ сæхи сфæлыстой алыхуызон: а) дыргътæй б) дидинджытæй2.Адæм сæ ….. куыстытæ кæнынц. а) уалдзыгон б) фæззыгон 3.Уалдзæджы мæргътæ алы æвзæгтæй: а) уасынц б) зарынц4.Дидинджытæй фыццагдæр фæзыны: а) уарди б) малусæг5.Уæлдæф: а) фæхъарм б) фæуазал
-Тексты ссарут мивдисджытæ æмæ сæ атасындзæг кæнут ивгъуыд æмæ суинаг афонты.(работа парами)
7.Фæлладуадзæн минут.(слайд)
8.Хæслæвæрттæ.
1.Дамгъæтæй сараз дзырдта.
Д,н,ы,д,и,т,и,дж,æ –дидинджытæ л,о,у,а,дз,ы,г,н –уалдзыгон к,з,æ,р,в,т,а,ы,к – зæрватыкк а,æ,с.г,у,м,л - малусæг
æ,ц,у,г,æ,н,о,д - цæугæдон
л,æ,г,с,у,м,а – малусæг
2.Бакæс дзырдты къордтæ æмæ сæ сараз хъуыдыйæдтæ.1.Та,уалдзæг,æрцыдис,нæм!
Æрцыди та нæм уалдзæг!
2.Райхъал,ис,фынæйæ,æрдз.
Æрдз фынæйæ райхъал ис.
3.Фестадис,дидинæг,бæстæ.
Бæстæ дидинæг фестадис.
4.Цъæх,æрдз,дарæс,йæ,скодта.
Æрдз йæ цъæх дарæс скодта.
5.Алыхуызон,зарынц,мæргътæ,хъæлæстæй.
Мæргътæ зарынц алыхуызон хъæлæстæй.
3.Дзырдтæй дзырдбæстытæ саразут.
4.Дзырдбæстытимæ æрхъуыды кæнут
хъуыдыйæттæ.(работа парами)
9.Урочы хатдзæгтæ. Рефлекси
Беседæ.
-Цæуыл дзырдтам абон урочы?
-Цы баззыдтам уалдзæджы тыххæй?
-Сывæллæттæ абон тынг хорз куыстат æмæ уын стыр бузныг.
-Аргъ кæныны сывтæм æркæсын æмæ нысæнттæ сывæрын.
- Кæй куыст фæцыд абон уæ зæрдæмæ?
-Цы уæм фæкаст цымыдисаг урочы?
-Урок уæ зæрдæмæ фæцыд?
- Исчи уæ æнкъард кодта урочы?
- Равдисут ма, цавæр æнкъарæнтимæ цæут урокæй?
Перед вами смайлики с улыбочкой и без, если вам понравился урок, то поднимите улыбающийся смайлик. Не понравился, то смайлик без улыбки.
Фарн уæм бадзурæд æрбацæуджытæ!Уæ хорзæхæй уæхи арцæттæ кæнут нæ урочы фæзилæнтæм.
Цы мæ уын цы зæгъы мæ зæрдæ? Куыд æмбарут ацы ныхæстæ?
Байхъусæм ма чысыл хъусынгæнинагмæ. Википеди ацы дзырд куыд æмбарын кæны, уымæ.
В мифах и преданиях иранских и родственных им по культуре народов Фарн связывается с образами животных и птиц. В частности, в мифах Фарн часто представлялся в виде сокола Варгана, поэтому считалось, что амулеты из птичьих перьев способны приносить удачу и защищать его владельца как в этом, так и в потустороннем мире. У ряда народов, воспринявших древнеиранскую культурную традицию, например у сарматов (скифов), широкое распространение получил образ барана, как воплощение Фарна, а также иногда газели или оленя. Широкое распространение изображение барана как символа Фарна получил в Кушанском царстве, Согде и Бактрии [3] .
В романе Генри Лайона Олди "Я возьму сам" описывается человек, случайно и по большому счету по ошибке получивший фарн иранских шахов, и ставший таким образом шахом.
Куыд æй бамбæрстат цы у фарн, уый? Слайд №2
Тынг уæрæх нысан ис ацы дзырдæн, куыд уынæм афтæмæй. Хуры тых, кæцы дæтты хъæздыгдзинад, æлдариуæг, хъомыс (могущество). Цыдæр æрвон тых, дæтты амонд. Слайд №3
Ай ма у арфæйы дзырд, уæздан дзырд. Цавæр уæздан дзырдтæ ма зонут…
Лæмбынæг ма æркæсæм ацы хъуыдыйадтæм, грамматикон æгъдауæй. Слайд №1
Исты радыдтытæ сæ ис цымæ? (къæдзыгтæ сæ нæй) Æмæ дзы цæмæн хъæуы кæдзыгтæ? (сидæн æмæ бавæргæ дзырдтæ фæбæрæг кæныны тыххæй.)Уæдæ уын , æвæццæгæн зын нæй абоны нæ грамматикон темæ зæгъын? Нæ урок у тематикон. Æмæ дзурдзыстæм уæздан дзырдты тыххæй.
Нæ размæ лæууы ахæм хæстæ:
Цыбырæй нæ зæрдыл æрлæууын кæнæм цы зонæм сидæнты æмæ бавæргæ дзырдты тыххæй. Блиц опрос кæрæдзийæн фарстатæ дæттын.
Дзырдуатон куыст бакæнын.
Хъомыладон фарстатыл æрдзурын
Царды куыд пайдагонд цæуы сидæнтæй, бавæргæ дзырдтæй , уæздан дзырдтæй.
Проблемæ: Слайд №5
Уæ бон у иртасын сидæнтæ æмæ бавæргæ дзырдтæ; пайда кæнын ?
Раст нæ уыдзæн нæ зæрдыл сæ куы нæ æрлæууын кæнæм цы рацыдыстæм сидæнты, бавæргæ дзырдты тыххæй , уый.
Кæрæдзийæн ма раттут фарстытæ?
Цавæр бавæргæ дзырдтæ зонут? Фылдæр чи ранымайдзæн.
Уыдонæй кæцы тæ сты уæздан?
Кусæм даррдæр. Хæдзармæ уын уыд лæвæрд хæс. Нæ зæрдыл æй чи æрлæууын кæндзæн? – рафыссын литерæтурæйæ цы уацмыстæ рацыдыстæм уыдонæй, кацыйæ уæ фæнды уымæй, сидæнтæ æмæ бавæргæ дзырдтæ. Бавæргæ дзырдтæ иу ахуырдзау фысдзæн фæйнæгыл.
Дæнцæгтæ æхсæн уæздан дзырдтæ ис? Зæрдæйæн æхсызгон сты æви не сты.
Æз дæр ма сыл бафтаудзынæн. Слайд №7
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
ГРАММАТИКОН ТЕМÆ: БÆРÆГГÆНÆН.
Урочы ныхасы тем æ: Ст æ м дзы с æ рыстыр .
Урочы нысан:
- сфæлхат кæнын сывæллæттимæ рацыд æрмæг хъуыдыйад æмæ дзырдбастæй;
- бацамонын сын, цы у бæрæггæнæн, цавæр ныхасы хæйттæй загъд æрцæуы хъуыдыйады мидæг;
- ныффидар кæнын сывæллæтты орфографион зонындзинæдтæ (бакусын дæргъвæтин æмхъæлæсонты растфыссынадыл);
- гуырын сæм кæнын сæрыстырдзинад æмæ уарзондзинады æнкъарæнтæ Хетæгкаты Къостайы сфæлдыстадмæ;
- ахуырдзаутæн бацамонын, куыд арæзт цæуынц презентацитæ, уый.
Интегративон ( ирон æвзаг, ирон литературæ, нывгæнынад, информатикæ).
Урочы фæлгонц:
Бацæттæгæнæн хай .
Ахуырг æ н æ г азилы ф æ йн æ гм æ æ м æ фыссы цифр æ т æ 1, 2, 3, 4, 5.
- Сыв æ лл æ тт æ, чи мын бамбарын к æ ндз æ н , ц æ м æ н с æ ныффыстон ? Математик æ йы урочы ст æ м ? ( Сыв æ лл æ тт æ дзурынц с æ хъуыдыт æ)
- Ацы цифр æ т æ фыст æ рцыдысты , уым æ н æ м æ урочы к æ рон алчид æ р аргъ к æ ндз æ н балт æ м г æ сг æ йе мбалы куыст æ н . Ц æ м æ й д æ куыст æ н æ мб æ лг æ æ мв æ задыл аргъгонд æ рц æ уа , уый тыхх æ й та у æ алк æ йы д æ р хъ æ уы дысв æ лд æ хт æ й бацархайын .
Зив æ гдзинад у æ нгт æ й ассур ,
Ц æ рын дын уыдз æ н у æ д æ нцон !
Мæ хъуыдыимæ чи у разы,
Абон æнтыстджындæр уыдзæн!
- Æркæсæм-ма,уæдæ, абоны урочы уæ æппæты æнтыстджындæр чи разындзæн, уымæ.
Зонындзин æ дты актуализации :
- Сывæллæттæ, нæ зæрдыл-ма æрлæууын кæнæм, нæ алы урок цавæр куысты хуызæй райдайæм? (æмбарынгæнæн диктантæй). Абоны урочы ацы куысты хуыз баххæст кæндзыстæм интерактивон тренажёры хуызы.
Интерактивон тренажёр ( орфографийæ).
- Ацы куысты хуызæй цавæр æвзагзонынады хай сфæлхат кодтам? (Орфографи)
- Ахуыр дæр орфографи кæнæм? (Синтаксис)
Фронталон æрфарст рацыд æрмæгæй
3. Ног æрмæг.
Фæйнæгыл æвдыст цæуы слайд 1
Бæрзонд урс хæхтæ,
Æнкъард къæдзæхтæ,
Æгомыг бæлас
Сæ сусæг ныхас.
- Нысангонд дзырдтæ ма бахахх кæнут уылæнтæгонд хаххæй æмæ зæгъут, цавæр фарстайæн дзуапп дæттынц? (Бæрæггонд дзырдтæ дзуапп дæттынц фарстатæн цавæр? Цы хуызæн?)
- Цавæр ныхасы хайæ загъд æрцыдысты? ( Миногонтæй ).
Иртасæн куыст (слайд1)
Бакæсæм-ма ацы скъуыддзаг æнæ бæрæггонд дзырдтæй æмæ сын сбæрæг кæнæм сæ нысаниуæг тексты мидæг. (Сывæллæттæ барынц дыууæ тексты кæрæдзиимæ æмæ æрцæуынц хатдзæгмæ, бæрæггонд дзырдтæ тексты æвзаг рæсугъддæр , фæлгонцджындæр æмæ сурæтджындæр кæй кæнынц). - Кæцы дзырдтæй сæм дæттæм фарстатæ, ома хъудыйады мидæг цавæр дзырдтимæ баст сты? (Хæхтæ, къæдзæхтæ, бæлас, ныхас).
- Рафыссæм-ма сæ æмæ сæ равзарæм дзырдбаст æвзарыны фæткмæ гæсгæ. Цавæр?
Урс хæхтæ –Миногон+номдар (æфтыдад). –ХУЫЗÆГ
Бæрзонд хæхтæ, æнкъард къæдзæхтæ, æгомыг бæлас, сусæг ныхас.
- Куыд уæм кæсы, нысангонд дзырдтæ ис схонæн бæрæггæнæнтæ? Цæмæн? (Ацы дзырдтæ ис схонæн бæрæггæнæнтæ, уымæн æмæ бæрæг кæнынц предметы миниуæг). Фæйнæгыл æвдыст цæуы слайд 3.
! Равзарут –ма йæ синтаксисон æгъдауæй.
! Рафыссут бæрæггæнæн бæрæггæнинаг дзырдимæ æмæ сæ равзарут дзырдбаст æвзарыны фæткмæ гæсгæ.
Йæ зæрдæ – номивæг+номдар (æмарæзт)
Куыд уынæм, афтæмæй бæрæггæнæн хъуыдыйады мидæг баст цæуы бæрæггæнинаг дзырдимæ æрмæст æфтыдыды руаджы нæ, фæлæ ма æмарæзты руаджы дæр).
- Сывæллæттæ, иумæйагæй-ма бафæлварæм саразын раиртæст цы у бæрæггæнæнæн æмæ йæ абарæм, чиныджы цы раиртæст ис, уыимæ.
Æ) Бакусын, чиныджы цы теоретикон æрмæг ис, уыимæ, æрмæг ныффидар кæнынмæ баххæст кæнын фæлтæрæн № .
Н/Р. Фæйнæгыл æвдыст цæуы слайд 3.
- Сывæллæттæ , лæмбынæг æркæсут æмæ зæгъут, цавæр дзырдты лексикон нысаниуджытæг уын не сты æмбæрстгонд? (Станкон æмæ фрескон).
Дзырдуат (Слайд 4):
- сывæллæттæн æмбæрстгонд цæуынц дзырдты лексикон нысаниуджытæ.
Сывæллæттæ куы баххæст кæной хæслæвæрд, уæд тетрæдты фыссынц фыццаг хъуыдыйад (Къоста у фыццаг ирон нывгæнæг) æмæ йæ æвзарынц синтаксисон æгъдауæй æмæ нысан кæнынц хъуыдыйады уæнгтæ цавæр ныхасы хæйттæй загъд æрцыдысты,уый..
Æвдыст цæуы слайдыл скъуыддзаг æмдзæвгæйæ:
«Разбита стройная, чарующая лира,
Повержен жертвенник, разрушен пышный храм,-
Куыд уынæм, афтæмæй фыссæг ацы рæнхъыты равдыста йæ зæрдæйы æрхæндæгдзинад, композитор йæ дунейы цардæй кæй ахицæн, уыимæ йын йе сфæлдыстад нымайы табуйагыл:
- Ссарут-ма тексты бæрæггæнæнтæ. ( Стройная, чарующая, далёкую, далёким).
! Ратæлмац сæ кæнæм ирон æвзагмæ æмæ сæ уæ тетрæдты афыссут.
В) Практикон куыст. (Информатикæйы ахуыргæнæг сывæллæттæн æвдисы, куыд арæзт цæуы презентации .
4. Урокæн скæнын хатдзæгтæ, сывæллæттæ кæрæдзийæн æвæрынц бæрæггæнæнтæ къласы куысты тыххæй æмæ сæ æмбарын кæнынц.
Этот урок знакомит детей с обычаями и традициями наших предков.Учит их как правильно делать выводы и находить верный путь в жизни.
Урочы конспект
Ирон царды биноныг уыд – туг исыны æгъдау.
Урок бацæттæ кодта
ирон æвзаг æмæ литературæйы ахуыргæнæг
Кочиты Анжела
Къабазджын адæймаг уæлдай ныфсджындæр вæййы.
(Уæдæ нæ урокæн дæр йæ ратæдзæн ацы ныхæстæ сты).
Рагом кæнын таурæгъæй туг исыны æгъдæуттæ.
Урочы цыд: Организацион хай!
Салам сын раттын, урокмæ сæ бацæттæ кæнын. Номхыгъд скæнын.
Абон нæ урочы мах дзурдзыстæм Беджызаты Ч. цард æмæ сфæлдыстадыл:
Нæ зæрдыл ма ноджыдæр иухатт æрлæууын кæнын Чермены царды хабæрттæ.
Чи ма фæцис нæ фысджытæй репрессийы амæдтаг?
(Хъуылаты С., Малиты Г., Фæрнион К.)
Чермен у революцийы зарæггæнæг. Беджызаты Ч. ма йæхиуæдтæй абоны онг баззад – сæ дыккагхæдзæртты лæппу – Дудар. Уый цæры æмæ кусы Чъребайы, кæны наукон куыстытæ институты кусгæйæ.
Ног темæмæ рахизын.
Черменæн йæ новеллæты цикл райдыдта студентты фольклорон практикæйы. Фыссæг абарста ныры дуджы фæсивæд æмæ раздæры.
Зæронд Баймæт сыл дис кæны, адон хæйрæджытæ сты, æви?
Дис кæны сæ дарæсыл дæр.
Сылгоймагæн кæй ис бартæ – уый дисы æфтауы Баймæты.
1) Цы у таурæгъ? (Доклад кæсы Хуыбецты К.)
Дзырдуатон куыст:
зиу – къордгай куыст, æххуыс;
фæринк – кард (вид сабли, шашки);
згъæрон – æфсæнаг (металл);
саргъ – седло;
чегъретæ – проводник, посредник;
къæссайы – голлаг;
сахъ – бравый, смелый;
хæтыди – балц кодта;
уарт – щит;
хуымон – земледелец;
æхсырфæй – серп;
хæрис – ива.
Нæ фенкъуысын кæны æндон хохы нæдæр тæрк уад, нæдæр сонт къæвдæ, фæлæ чысыл миты къуыбар, хитæлæджы сæрæй æрхаугæ, базмæлын кæны уæрæх фæтæнтæй зæй æмæ бындзармæ нырризын кæны бæрзонд хохы.
Урстуалты лæгъз – цъитийы кой кæны Чермен:
Цыма дæ ыскодта æрдз
барæй мæнæн.
Дæ уæлæ нæзы хъæд. Уæззау
Уыд размæ æрмæстдæр
дуарæй кæсæн,
Ныхас дзы – иу хъуысти сындæг
Уыдис уын ахæм хæслæвæрд: бакæсын новеллæ, æмæ йын фарстаты руаджы æрдзурын.
Цавæр мыггыг уыдысты Кодзыртæ?
Чи уыдис Кодзырты Тохтæ?
Цæуыл рацыд Тохтæ æмæ Бæдтуйы быцæу?
(Фæринк – Хъороты хъал Бæдту йæ хъæздыгдзинадæй æлхæнинаг у)
− Бакæсут æмæ абарут зæронд лæгты ныхæстæ Тохтæйы карды тыххæй?
Цæмæн афтæ загътой?
Куыд æмæ кæй æххуысæй райста Бæдту йæ маст Кодзыртæй?
Цыбыртæй радзурын, куыд фæзындис Гадиаты мыггаг?
Кæй-ма зонут Гæдиатæй? (Секъа, Цомахъ).
Куыд уæм кæсы, Хъороты Бæдту раст ми бакодта? (Нæ)
(Абарст нæ эпиграфимæ).
Куыд уæм кæсы, раст уыдис æви нæ, мыггæгты ′хсæн тох?
Цавæр туг исыны хуызтæ-ма зонут?
( 1) Куы-иу амардтой туджджыны, уæд-иу хион бацыд уæлмæрдмæ, ныггуыбыр-иу кодта, æмæ-иу ныдзырдта. 2) Хъусæргæвст, лæджы æргæвст – фæлдисын. )
Ахъуыды-ма кæнут, æмæ зæгъут:
Цавæр уацмысты ма сæмбæлдыстæм туг исыны æгъдæуттыл?
Мулдарты хъал мыггаг амардтой Æфхæрдты Солæманы. Идæдзæй баззад йæ ус Госæма, йæ сабиимæ. Мулдарты Хъуыдайнат æм иу æхсæв бацыдис, фæлæ саударæг ус йæхи худинаджы ранмæ не ′руагъта, хъамайæ йæ барæхуыста Хъуыдайнаты æмæ хъæдмæ ралыгъди.
Хæсанæ куы ралæг, уæд райста йæ фыды туг Мулдартæй.
Æнæдарæгæй баззадис Госæма.
«Уадз æмæ туджы фæмæцой Мулдартæ,
Ацы ран та нын автор кæй æхсæн æвдисы тох?
(мæгуыртæ - бонджынтæ) къласон тох.
−Батрадз, кæй ныхмæ хæцыд?
(Нæрттæм туг исын уыдис нымад хъайтардзинадыл).
− Раздæры адæм-иу цæмæн сарæзтой гæмæхтæ (мæсгуытæ).
− Тутыры бæрæгбоны (чырыст. бæрæгб.) фыццаг æмæ дыккаг бонты нæ уыди туджджынмæ æвналыны бар.
− сылгоймаджы бынат туджджынты ′хсæн? (кæлмæрзæн-иу се `хсæн æрæппæрста).
Туг исыны аххосæгтæ ма-иу цытæ уыдысты?
(Зæххыл тох, давын, фос исын, сывæллæттыл фæхыл).
Алы мыггаг дæр йæхи дæлæмæ нæ уагъта, æгадæй тарсти.
Уазæджы бынат ирон адæмы ′хсæн? (Хъоротæ растадысты Парсайы сæрыл, уазæгмæ нæ уыдис æвналыны бар).
Тæрхоны лæгты роль? (фидауджытæ).
Хъолы ′фцæг – æрдзы æрфыст.
Фæсайрæйнаг литературæимæ абарст:
Наполеон – корсиканец (горцы), уыд туджджыны фырт, æмæ уый тыххæй алыгъд Францимæ.
Лермон – сæ мыггаг у туджджын.
Сывæллæттæ, исты фарстытæ-ма уæм сæвзæрдис?
− Уæдæ уын темæ кæд æмбæрстгонд у, уæд-ма мын зæгъут:
Новеллæйы – архайд кæм цæуы? (Урстуалты - Едысы).
Цы нын равдыста фыссæг нæ рагфыдæлты цардæй?
− ирон адæмы хъизæмар æмæ зын фадæтты цард, туг исыны æгъдау мыггæгты ′хсæн (къласон тох).
Уæдæ æрцыдыстæм ахæм хатдзæгмæ:
Уый уыдис нæ фыдæлты фæстæзад æгъдæуттæй сæ иу.
Нысæнттæ сын сæвæрын.
Стыр бузныг уын уе ′ппæтæн дæр. Фыдбылызæй хызт ут. Ноджыдæр-ма уын мæ зæрдæ зæгъы фидар æнæниздзинад, дæгъвæтин азты цæрæнбон æмæ домбай лæджы хъару!
Читайте также: