План урока по калмыцкому языку 2 класс

Обновлено: 06.07.2024

Кичалин кусл:Куукдин кел оргжулгна кодлмш кех,орк-булин тускар куундвр тогтах,хоорндан ни-негн баах.

-Күүкд,эндр манаhур гиич ирв.Гиичнр ирхла цааhар тоодм.(цяяhин йорал)

-Ода hаза ямаран цаг?

-Ямаран hурвн намрин сармуд меднат?

-Намрин темдгуд ямаран?

-Ода намрин тускар улгурмуд келтн.

-Намрт ямаран хувц өмсня?

-Кен сяяхн кузувч олгяж?

-Кен култ хулдж авч?

-Эн зургт тадн ю узжанат? (Орк-бул)

-Эндр кичялдян орк-булин тускар куундхвидн.

-Ода болхла элгн садан тогтахмн.

-Нанд иняжах тогрг бяяня.

-Кен мана орк-булд ах?

-Хялялтн,мана орк-бул юуна онгтя?

-Шар нарна онгтя,чик…

-Мана нарн иим сяяхн одрля донг болх.Мана орк-бул болтн нарн мет.

-Мини аав тосхач

6.Мнемо-схемар кодлмш келгн.

Зянг тогталгн 4 зянг.

-Эн хурhн мини аав.

Эг хурhн мини ээж.

Эн хурhн мини эцк.

Эн хурhн мини эк.

8.Зургин кодлмш келгн.

-Экин hарт юн бяяня?

9. -Тана ширя деер бичкн зурhуд бяяня.Эн зурhудт юн бичятя бяяхинь умшад,

самбрт hарад ик зуркня оор наалдултн.Ямаран угмуд?Ни-негн ,дурн, нокд.

-Ода эн ик зуркн орк-бул мет оорнь иим бичкн зуркд бяяня ,эдняс ик зуркн тогтна.

Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику

Зарегистрироваться 15–17 марта 2022 г.

Учитель: Сакиркина Байра Васильевна

Кичалин кусл:Куукдин кел оргжулгна кодлмш кех,орк-булин тускар куундвр тогтах,хоорндан ни-негн баах.

Кичалин йовуд:

-К үү кд,эндр манаhур гиич ирв.Гиичнр ирхла цааhар тоодм.(цяяhин йорал)

-Ода hаза ямаран цаг?

-Ямаран hурвн намрин сармуд меднат?

-Намрин темдгуд ямаран?

-Ода намрин тускар улгурмуд келтн.

3.Зургар кодлтн.

-Намрт ямаран хувц ө мсня?

-Кен сяяхн кузувч олгяж?

-Кен култ хулдж авч?

-Эн зургт тадн ю узжанат? (Орк-бул)

-Эндр кичялдян орк-булин тускар куундхвидн.

-Ода болхла элгн садан тогтахмн.

-Нанд иняжах тогрг бяяня.

-Кен мана орк-булд ах?

-Хялялтн,мана орк-бул юуна онгтя?

-Шар нарна онгтя,чик…

-Мана нарн иим сяяхн одрля донг болх.Мана орк-бул болтн нарн мет.

-Мини аав тосхач

6.Мнемо-схемар кодлмш келгн.

Зянг тогталгн 4 зянг.

-Эн хурhн мини аав.

Эг хурhн мини ээж.

Эн хурhн мини эцк.

Эн хурhн мини эк.

8.Зургин кодлмш келгн.

-Экин hарт юн бяяня?

9. -Тана ширя деер бичкн зурhуд бяяня.Эн зурhудт юн бичятя бяяхинь умшад,

самбрт hарад ик зуркня оор наалдултн.Ямаран угмуд?Ни-негн ,дурн, нокд.

-Ода э н ик зуркн орк-бул мет оорнь иим бичкн зуркд бяяня ,эдняс ик зуркн тогтна.

10.Наадн наадлhн.Мечг шивяд сурвр огх,куукд хару огх зовтя.

-Чини нерн кемб?

-Чини орк-бул ямаран?

11.Самбрин оор ишкя гер герин малмудта зогсн.

-Кезяня ямаран герт хальмгуд бяя дг бил я?

-Ямаран герин мал хадhлдг биля?

-Мал болhн орк-бултя?

-Кичгудинь келж огтн.

12.К/ашлвр:Юуни тускар эндр кичалдан куундвидн?

подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
по всем предметам 1-11 классов

Курс повышения квалификации

Дислексия, дисграфия, дискалькулия у младших школьников: нейропсихологическая диагностика и коррекция

Курс добавлен 24.12.2021
Сейчас обучается 217 человек из 54 регионов

Курс повышения квалификации

Дистанционное обучение как современный формат преподавания

Курс повышения квалификации

Актуальные вопросы теории и методики преподавания в начальной школе в соответствии с ФГОС НОО

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Дистанционные курсы для педагогов

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

5 613 205 материалов в базе

ЗП до 91 000 руб.
Гибкий график
Удаленная работа

Самые массовые международные дистанционные

Школьные Инфоконкурсы 2022

Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

18.10.2015 2209
DOCX 29.5 кбайт
4 скачивания
Оцените материал:

Настоящий материал опубликован пользователем Сакиркина Байра Васильевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

Автор материала

40%

Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
Для учеников 1-11 классов

Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов

Дистанционные курсы
для педагогов

663 курса от 690 рублей

Выбрать курс со скидкой

Выдаём документы
установленного образца!

Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки

Время чтения: 11 минут

Рособрнадзор предложил дать возможность детям из ДНР и ЛНР поступать в вузы без сдачи ЕГЭ

Время чтения: 1 минута

Отчисленные за рубежом студенты смогут бесплатно учиться в России

Время чтения: 1 минута

ГИА для школьников, находящихся за рубежом, может стать дистанционным

Время чтения: 1 минута

Новые курсы: преподавание блогинга и архитектуры, подготовка аспирантов и другие

Время чтения: 16 минут

Время чтения: 2 минуты

Онлайн-тренинг: нейрогимнастика для успешной учёбы и комфортной жизни

Время чтения: 2 минуты

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Кич?лин т?р: Намр. Дассан давтлhн.

Кич?лин к?цл: дассан давтх. Зер-земш болн темсиг йилh? чадлhн, альд урhхинь келх

Кич?лин д??цлм?д: зургуд, наадhас

КИЧ?ЛИН ЙОВУД:

ОРГМОМЕНТ

(Слайд 1)

Менд?т, к??кд!
Та яh? б??н?т?
Гем уга, йир с?н.
Тана эк-эцк, аав-ээ? с?н б??н??
Э, с?н б??н?.
Эндр мана ил кич?лд дала гиичнр ирсн б??н?.
Ирсн гиичнрт й?р?л?н нер?д?д кен кел? ?гх?
Ирсн гиичнр!

Цугтан ут наста, бат кишгт? болтн,

“Йов” – ги? зарh уга.

Ма?на тиньгр, ханядн-тома уга,

Олна ?ирhлд багтхиг й?р. н?в!

Тер кич?лд мадн намрин тускар к??ндл?видн.
Эндр мадн бас намрин тускар келхм. Дассн ?гм?д?н давтхм, шин з??г тогтахм. Сурврмудыг с??н?р со?сад, ухандан тодл? авад, х?р?hинь тодрхаhар ?гтн.
Ода к??кд, “Автобус” гидг наадн наадхм. Школд мадн 1 гидг тойгта автобусар йовхм. Автобусар йовад нег-негнл?рн таньлдхм. (Слайд 2)

К??НДВР

1) к??ндвр “сурhульч - сурhульч”

а) Таньлдлhн.

- Чамла таньлд? болхий?

- Чини нерн кемби?

- Би зурhатав (долатав).

- Чи альдас йовнач?

- Би герт?сн (школасн) йов? йовнав.

- Чи альк школд сурнач?

- Би ХКУГимназьд сурнав.

- Чи кед?дгч класст сурнач?

- Би 1-гч “Б” класст сурнав.

(Самбрт 4 к?н хошадар hарад, нег-негнл? таньлдна)

- Ода школур ??рд? йовхм.

(Слайд 3)

2) к??ндвр “багш – сурhульч”

б) Мана гимназь.

- Эн мана гимназь.

- Мана гимназь ямаран?

- Мана гимназь ик, сарул, с??хн, хойр давхр, ?ндр терзт?.

- Школд орхм. Негдгч давхрт ямаран хорас б??н??

- Негдгч давхрт хувц т??лдг хора, хот уудг хора, цогц батллhна хора, мана классин хора б??н?.

- Ода класст орхм. Мана классин тускар келхм. Слайд 3

в) Мана классин хора. З??г тогталл?н.

(Слайд 4)

- Схем х?л. д, кен мана классин тускар кел? ?гх?

(у доски по два предложения)

(Самбрт сур?уль не??д?р hарад, классин тускар келн? )

(Арлтанова Баирта, Кевелдженова Иляна)

-К??кд, та ?вр керс?, билгт? б. ит.

ФИЗМИНУТК

(Слайд 5)

Ода босад, невчк амрхм.
Салькн, салькн ?л?н?,

Модна ацмуд н??хлн?.

Салькн дор, дор, дор,

Модна ацмуд деер, деер.

(Слайд 6)

улан, шар хамтхасд унна.

Намрт.
Чик.
Ода ямаран ?илин цаг?
Ода намр.
К??кд, ямаран намр ирв?
Киитн, хурта, салькта намр ирв.
Намрт юн болна?
Намрт киитн салькн ?л?н?.
Намрт нарн яh? халулна?
Намрт нарн баhар халулна.
Намрт юн орна?
Намрт хур орна, бальчг болна.
Намрт с?, ?др яhна?
Намрт с? утдна, ?др ахрдна.
Сер?н орхла, шовуд яhна?
Сер?н орхла, шовуд дулан hазрур нисн?.
Намрт модна хамтхасд яhна?
Намрт модна хамтхасд шарлад, улаhад hазрт унна.
Намрт ямаран темсн болвсрна?
Намрт хаяр, адамч, хавстн, м??грсн, с?рмсг, хавг, шар луув?, улан луув?, боднцг болвсрна.
Намрт ямаран зер-земш болвсрна?
Намрт альмн, кедмн, ?ст? ?зм болвсрна.
Чи намрт дуртавч?
Э, би намрт дуртав.
Ю?гад?
Ю?гад гихл?, намрт.

2) к??ндвр “сурhульч - сурhульч”

- Ода хоорндан к??ндтн.

- Самбртал 2 к?н hарад, намрин тускар к??ндтн.

- Н?, йир с??н?р кел? ?гвт. Нанд йир таасгдв.

ФИЗМИНУТК – К?г?мин завср

К??кд, намрт юн орна, цандг, бальчг болна?
Хур орна.
Чик, к??кд. Хурин тускар ду меддвт?
Медн?видн.
Н?, дуу?ан дуулый!

(Слайд 7)

(“Хур” гидг ду дуул?ана)

III. НААДН “АЛЬД ЮН УРhНА?”

- К??кд, та наадхд дуртавт?

- Ода мадн бас нег наадн наадхм. “Альд юн урhна?” гидг наадн.

- Самбрт зер-земшин болн т?р?-темсин зургуд ?лг?т?. Тадн самбр тал ?арад, зург авад, келтн: альд эн урhна садт аль hарудт.

-Эн альмн. Эн бурш.

-Альмн (Бурш) альд урhна?

(Слайд 8)

- Альмн садт (hарудт) урhна.

(К??кд не??д?р самбртал hарад, ?лг?сн зургт (зурсн “Илвт? модн” болн “hаруд”) зер-земш болн т?р?-темсиг ?лг?н?).

К??кд, та йир с??н?р зер-земшин болн т?р?-темсин нерд мед??н?т.

ЗУРГАР К?ДЛhН. З??Г ТОГТАЛhН.

(Слайд 9)

Х?л?тн, мана класст Байр ор? ирв. Байр эвр?н тускар эн аальта зургар дам?? кел??н?.
С??н?р х?л. д, Байрин тускар келвр тогтатн.
Байр 7 наста.
Байр 1-гч класст сурна.
Байр Элстд б??н?.
Байр олн давхр герт б??н?.
Герин ??р модд урhна.
Байрт ээ? Занда б??н?.
Ээ? ц? ча?hд, боорцг кехд дурта.
Байр намрт дурта.
Кен мадндан Байрин тускар келвр кел? ?гх? (Сандеев Баир)
К??кд, хан?анав. Та ?вр ухата б. т. Байрин тускар с??н?р мед? авут.

IV. СО?ГСЛ?Н - АУДИРОВАНИЕ.

К??кд, нанд дала аальта бичг?д ир?. Негдгч бичг иим. Хальмгаhар бич?т?. Би хальмг кел?н медхшв. Тадн нанд н?кд болтн. Буйн болтха, орс келнд эн бичг орчултн.
(Слайд 10)

1-гч бичг:

-Би 1-гч класст сурнав.

-Нанд бич.

- К??кд, тадн ?вр ухата.

V. ОРЧУЛЛhН. СХЕМАР З??Г ТОГТАЛhН.

2- гч бичг.

- К??кд, нанд бас нег бичг б??н?. Эн бичг Хальмг гимназин 2-гч классин сур?ульчнр бич?. Эн бичг хальмг кел?р бич?т?, зуг ю мед?л??х мед? авч чад?ахшв. Та ?вр ухата к??кд. Нанд н?кд болтн, бичсн юмиг кел? ?гтн.

Кичәлин күцл: Темәнә, үкрин, мөрнә, хөөнә туск медрл өгх: бәәдл-зүснь, насна йилһврнь, олз-туснь.

Күүкдин чадвр батлх: умшлһн, орчуллһн, амн үгәр келлһн.

Сурhульчнриг эврәннь келндән дурта болдгинь дасхх. Авъяс медулх.

Кичәлин төр: Чи ю дасвч?

Кичәлин күцл: Темәнә, үкрин, мөрнә, хөөнә туск медрл өгх: бәәдл-зүснь, насна йилһврнь, олз-туснь.

Күүкдин чадвр батлх: умшлһн, орчуллһн, амн үгәр келлһн.

Сурhульчнриг эврәннь келндән дурта болдгинь дасхх. Авъяс медулх.

Yзмр дөнцл: интерактивн самбр, керчмр зургуд, филворд, лабиринт.

Кичәлин йовуд

Сурhульчнриг кичәлд белдлhн.

- Мендвт, күндтә мана багшнр, сурһульчнр, цуг ирсн гиичнр! Эндр ил кичәл болҗана. Энд дала гиичнр ирсн бәәнә. Күүкд босад мана гиичнртә мендлтн. Сууцхатн.

Тадн эндр эврәннь медрлән үзүләд, эмәлго, ичлго, хальмг келән сән гидгәр медсинь үзүлхт гиҗ санҗанав.

- Күүкд, ямаран бәәнәт? ( Гем уга, сән , айта, йир сән)

Нә, ода таньлдый.

- Чини нерн кемби? - Мини нерн …

- Чи кедүдгч класст сурнач? -Би 2-гч класст сурнав.

-Чи кедүтəвч? - Би нəəмтəв, йистəв.

- Чи альдасвч? - Би Зурһанас.

- Ода ямаран җилин цаг болҗана? (Ода үвл.)

-Үвлин сармуд ямаран ? (бар, туула, лу)

- Эндр ямаран теңгрин бәәдл? (Эндр бүркг, хурта, салькта, цаста, серүн өдр)

Кичәлин күцл цәәлһлһн.

Күүкд, би ода тәәлвртә туульс таднд келнәв, тадн болхла тәәлвринь олдтн.

Эн өвртә, эгц хамрта, ут сүүлтә мал. Теегт идшлнә. Олн зүсн ноһа иднә. Әмтнд үсәр, тосар, өрмәр, ээзгәһәр (сыр), махар, арсар олз орулна. Эн____(үкр)

Энүнә үрнь - хурһн. Теегт идшлнә. Эдниг хөөч хәрүлнә. Нооснь торһн, күүнд теҗәл болна. Эн____(хөн)

Эн торһн күрң девлтә, ут сәәхн көлтә, җоралҗ йовлта, ик нүдтә,җөөлн хәләцтә. Теегт идшлнә, ноһа иднә. Энүнә үсәр чигә кенә. Эн күүнд нөкд болна. Эн_____(мөрн)

Халунас әәдго, киитнд даардго. Хойр бөкнь холас үзгднә,

Хойр нүднь хатханчг хәәнә. Эн_____(темән)

Эдниг талданар яһҗ нерәдҗ болхмн? (Дөрвн зүсн мал эс гиҗ 5 хошу мал)

-Тиигэд, мадн эн кичәлдән юуна тускар күүндхвидн? (дөрвн зүсн малын тускар)

4. Фоноразминк.

- Күүкд, кичәлән эклхин өмн келән хамхлад, дарҗңгуд келцхәй:

Темән, темән - теерүхә,

Темәнә ботхн буульмха.

Һунҗн үкр мөөрмхә,

Һурвн туһл һууруха.

Хур, хур, цааран йов!

Хуцин махн, нааран йов

Мөндр, мөндр, цааран йов,

Мәрнә махн нааран йов.

Кезәнәс авн хальмг улс дөрвн зүсн мал өскнә.

Һазрин өвсәр теҗәл кеһәд, киитн булгин усар ундан хәрүләд, өскҗәх эзндән теҗәл чигн, көлгн чигн болад цергләд бәәһә. Мал-мана зөөр.

Тадн гертән ямаран мал бәрнәт?

5 хошу мал яһҗ йилһнә?

Бод мал: үкр, мөрн, темән

Бог мал: хөн, яман

-Петя нааран һар, чамд эн зургуд йилһрх кергтә

А) Герин малын нерд давтлһн (2 класс)

2-гч классин сурһульчнр самбрт һартн. Герин малын нерд бичтн.

Эр:бух, хуц, аҗрһ, буур, тек

Эм: үкр, хөн, гүн, яман, иңгн

Үрн: унһн, туһл, хурһн,ишк, ботхн.

Б) Темәнә шинҗ (4 класс) (Хойр бөктә темәнә зург. )

-Эн юмб? Темән ямаран? (ик, өндр, ут күзүтә, хойр бөктә мал).

Күзүндән болн хойр өвдгтән зогдрта (грива). Темән тарhн болхла, хойр бөкнь hодhр(торчащие), бүдүн (толстые) болна. Темән – ончта мал. Темәг тергнд татна, мөрн кевтә унна. Темән һурвн җилд нег төл өгнэ.

-Кен маднд темәнә шинҗ келх?

Амн үгин зөөрт темәнә шинҗ ик кезәнәс нааран темәг иигҗ шинҗлсмн.

Бар тавгта. Туула хамрта. Лу күзүтә. Моhа нүдтә.

Мөрн толhата. Хөн нооста. Мөчн бөктә. Така залата.

Һаха сүүлтә. Хулhн чиктә. Үкр гестә.

6. а) Ода болхла "Әәhин соңсхвр" гидг наад наадхм. (2 класс)

-Кен ямаран ә һарһна?

- Ода наадхмн. Би таднд конта хаяд, малын нер келнәв. Тадн бәрҗ авад, эн мал ямаран ә һарһдг келтн, дарунь хәрү хайтн.

Үкр (МУУУУ - мөөрнә)

Мөрн (ИГО-ГО - инцхәхә)

Темән (БУУ-У - буульна)

Хөн, яман (МӘӘӘ - мәәлнә)

Яһҗ малыг көөнә? Яһҗ дуудна?

Үкриг яһҗ көөнә? (Хач,хач) (Хов, хов)

Мөриг? (Чу, чу) (Һуру,һуру)

Хөөг? (Чу,чу; хач) (Бар,бар)

Б). Интерактивн самбрт көдллhн. (4 класс)

4 классин сурһульчнр үлгүрмүдин хойрдгч әңгинь олдтн.

Чонас әәсн күн күн келәрн.

Эмәл (седло) бәәхлә - мөриг ардаснь ә.

Ямаг өмнәснь ә, мал өскдг уга.

Мал көләрн, мөрн олддг.

Мөртә күн җивртәлә әдл.

-Ямаран үгмүд эс гиҗ үлгүрмүд таднд медгдхш?

- Энүнд ямаран үлгүр бултҗ? Зургудин ормд үгмүд тәвтн.

Мал асрхла-амн тоста. Эн үлгүрин чинринь цәәлһтн. Яһҗ тиигҗ келнә?

Хальмгуд мал өскхдән дурта. Малын ард йовад, мал асрад, өскәд йовсн күүнә геснь цадхлң. Мал бәрхлә махн, тосн, үсн кезәчигн бәәнә.

7. а) “Үгмүд бичтн” (2 класс)

Эн үгмүд хәләһәд, түрүн үзгәр эклҗәх үгмүд бичтн.

Х- хавр, хамр Ү- үүлн, үр М- мис, маңна

Ө – өмсн, өөкн К- керә, кермн А- адуч, арат

Н – намр, наадһа Р- ракет, республик Л- луувң, лу

Сурврмудт хәрү өгтн:

- Хө өскдг күүг кен гиҗ нерәднә? (хөөч гиҗ нерәднә)

- Мөр өскдг күүг? (адуч гиҗ нерәднә)

- Үкр өскдг күүг? (үкрч гиҗ нерәднә)

- Темә өскдг күүг? (темәч гиҗ нерәднә)

Б). Наснь кел

Мөрнә насна нерд

Түрүн җилд - унһн.

Хойрдгч җилд - дааһн.

Һурвдгч җилд эрнь - үрә, эмнь-бәәсн.

Үкрин насна нерд

Түрүн җилд - туһл.

Хойрдгч җилд - бүрү.

Һурвдгч җилд эрнь - һунн, эмнь- һунҗн.

Дөрдгч җилд эрнь - дөнн, эмнь- дөнҗн.

Хөөнә насна нерд

Түрүн җилд - хурһн.

Хойрдгч җилд эрнь - зусг, эмнь- төлг.

Һурвдгч җилд эрнь - һунн хуц,эс гиҗ ирг, эмнь- хөн.

Цааранднь эрнь- хуц болн ирг, эмнь- хөн.

8. Цогц - махмудан тинилһн.

Нэ, тадн муурсн болхвт. Ода невчк амрхмн.

Яман, яман өвртә,

Яман, яман сахлта

Көләрн топ, топ, топ,

Нүдәрн чирм, чирм, чирм.

Хот иддго күүкдиг,

Үс уудго күүкдиг

Мөргнәв, мөргнәв, мөргнәв.

9. а) “Үгмуд олдтн” ФИЛВОРД (2 класс)

-Күүкд, энд малмудын нерд бичәтә бәәнә. Тадн эн үгмүдиг олад, харандаһар темдглтн.

Лабиринт (2 класс)

-Үкр туһлан хәәҗәнә. Нә, күүкд, үкрт нөкд болый?

Б) Дегтрәр көдлһн. (4 класс)

Дегтрән сәктн, 141 халх. Келвр умштн, сурврмудт хәрү өгтн.

-Хөн кезә хурһлна? (хөн хаврар хурһлна)

-Нәәднр хөн кедү хурһ өгнә?(нәәднр хөн җил болһн сөң, эсклә икр хурһ өгнә)

- Хөөнә махн ямаран? (Хөөнә махн шимтә.)

Махна авъяс (Слайд)

Махар дееҗ бәрнә.

Дееҗд шаһа чимг, хавс, бор мах тәвдмн.

Дал ах, күндтә күүнд өгдмн.

Хөөнә махна шөләр гем эдгәдмн.

Хөөнә мах хүрмд авч одна.

Кедү мах иддг болвчн, махнаннь туск авъясмудыг медҗ йовхмн.

-Хөөнә махар олн зүсн хот кенә.

-Ямаран хот? ( махн шөлтәһән, дотр, цусн, толһа, шарсн элкн, һуйртсн махн, болн нань чигн.)

-Тадна дурта хальмг хот ямаран? (беерг, боорцг, дотр, шөлүн)

Махан идчкәд, ясмуд үлдәдг бәәҗ. Шаһа чимгәрн наадна. Далын мах идчкәд, далыг шинҗлнә. Далын тускар мадн цааранднь дасхвидн. Яс кемәлһн, “72 худл” тадн 8 класст дасхт. Ода болхла шаһа авад наадхм.

10. “Шаһа наадлһн”

“Тәәлвр тәәллһн” гидг наадн. Һардач нег шаһа һартан атхад, наадкстан үзүлнә. Күүкд шинҗләд, альк атхцд шаһа бәәсинь тәәлнә. Шүүсн күн һардач болна.

11. Физминутк.

-Сәәнәр үзхин төлә, физминутк кехм

Темән адhм угаhар

Нүдәрн деегшән хәләвв,

Зүн талан, дәкәд барун талан хәләвв.

12. Темәнә туск домг

Ямаран кевәр хулһн литд орсна тускар тадн меддвт?

Җилмүд хувахд хулһн темән хойр хамгин сүл ирв. Негхн җил үлдҗ.

Эднд иим даалһвр өггднә. Кен түрүлҗ һарх нар үзхлә, терүнд җил күртх. Мектә хулһн темәнә бөкн деер һарад, түрүн болҗ нар үзнә.

Тиим кевәр мектә хулһн аңхун темәг мекләд, хальмг литд орв.

13. Малын олз – тус

Ода болхла, кен ямаран олз – тус күрдг, бичтн. (карточкс)

-Үкр маднд ю өгнә? (Махн, үс, тос, өрм, ээдмг, дотр, ээзгә, чиксн махн, ноос, арс, өөк, үкрин төл - туһл)

-Мөрн маднд ю өгнә? (Махн, үс, чигән, дотр, арс, чиксн махн, мөрнә төл -унһн)

(Слайд) Мөрн ямаран олз - туста? (Мөрнә чигән (кумыс) гем – шалтг эдгәнә, мөрн тергәр аца зөөнә, эзтәһән хө хәрүлнә,урлданд орна.)

-Хөн маднд ю өгнә? (Махн, дотр, ноос, арс, өөк, хөөнә төл – хурһн, намрин хөөнә носар ишкә кенә.)

-Хөөнә ноосар ю өлгнә? (Махла, беелә, күзүвч өлгнә.)

-Темән маднд ю өгнә? (Үс, ноос, бул, өөк, төл өгнә)

(Слайд) Темәнә үсн үкрин үснәс йир өткн болна. Темән дулан бул өгнә. Буларнь кевс, көнҗл кенә. Кезәнә хальмгуд ноос ээрдг бәәҗ. Дәкәд тер утцар хувц-хунр өлгдг бээҗ.

14. Ду дууллһн

Ээҗин хаша дотр
Ямана ишк бәәнә,

Мәә, мәә, мәә, мәә
Ямана ишк мәәлнә.
Ээҗин хаша дотр
Өвртә туһл бәәнә,
Мөө-мөө, мөө-мөө
Экән хәәһәд мөөрнә.
Ээҗин хаша дотр

Бичкн уңһн бәәнә
Иң- иң, иң- иң

Экән хәәҗ инцхәнә.
Ээҗин хаша дотр
Цаһан ботхн бәәнә,
Буу- буу, буу- буу

Экән хәәһәд буульна.

15. Рефлексия.

- Ода, күүкд, кичәлд яһҗ көдлситн шинҗлхмн.

Хальмгудт иим авъяс бәәнә: сансн санантн санад, тасм авад, моднд боодмн. Тана ширә деер тасм бәәнә. Эн тасмиг авад, моднд боотн.

- Эн кичәл таасгдсн болхла, шар тасмиг боотн.

- Невчк зовлӊта болхла, ноһан тасмиг боотн.

- Йир зовлӊта болхла, улан тасмиг боотн.

- Кичәл чилв, эндр цуһар сәәнәр көдлүт (Темдг тәвлhн)

Хальмг келән сәәнәр меддг бәәҗт, йир гидгәр байрлҗанав! Сәәнәр көдлсндтн ханлтан өргҗәнәв!

Идән – чигән элвг – делвг болҗ,

Хөн малын төлнь өсҗ,

Үкр малын үснь элвгдҗ,

Мөрнә гүүдлнь хурдн болҗ,

Темәнә ботхн цатхлң болтха!

Җил ирвәс ɵсч, ɵргҗ,

Дɵрвн зүсн малан ɵскҗ,

Менд-амулӊ цуһар бәәцхәй!

-Төрскн-хамгин эңкр һазр. Күн болһн альд йовв чигн эврәннь төрсн һазран мел санна. Альд йовв чигн, мартлго, зүркндəн, седклдəн хадhлҗ, сурhулярн, кесн көдлмшəрн эк – эцкиннь нер, hазр – уснаннь нер дуудулх тадн зөвтəт.

Читайте также: