Сочинение хелле на чувашском языке
Обновлено: 04.07.2024
Оценить 912 0
Куракова Вера Васильевна
Шупашкар хулинчи 49-мĕш вӑтам шкулта
чӑваш чĕлхипе литературине вĕрентекенсем
Ĕҫ ҫынна илем кÿрет
Паянхи пурнӑҫа илес пулсассӑн, ҫын хӑйне вӑйлӑ туясси тĕрлĕ сӑлтавран килет: ҫемье тĕрекĕнчен, тус-юлташ пурринчен,ĕҫ вырӑнĕнчен, сывлӑх ҫирĕп пулнинчен,ӑс- тӑн чун-чĕре пуянлӑхĕнчен, пурнӑҫа тĕрĕс пурӑнма пĕлменинчен, пултаруллӑхран, кашни тĕллеве пурнӑҫлама пĕлменинчен…
Ырми-канми ĕҫлекене те, ача- пӑча ÿстерекене те, ҫукран пур тӑвакана та, ырӑ йӑла-йĕркене тытса пыракана та ĕҫчен-маттур, ҫивĕч ҫын тетпĕр. Ĕҫ-вӑл пурнӑҫ тыткӑчи,илемĕ. Пĕр-пĕрне ӑнланса, пулӑшса пырсан ҫеҫ ĕҫ ӑнать, ырӑ ят сарӑлать. Ĕҫрен хӑраман, таса чун чĕреллĕ, ырӑ ĕмĕтлĕ ҫын кӑна пулма пултарать.
Ҫĕр ҫинче ҫын алли тĕкĕнмен ĕҫ ҫук та пулĕ. Пурнӑҫа лайӑхлатас тесен кашни ҫыннӑн хӑйне килĕшекен пĕр- пĕр ĕҫе суйласа илмелле. Ҫав ĕҫре чун-чĕрене хурса ĕҫлемелле, ҫитĕнÿсем тумалла, малалли пурнӑҫ ҫинчен шухӑшламалла.
Ĕҫ- пурнӑҫ тытать, ĕҫ телей кÿрет. Кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе, хĕлĕ.Хӑв юратнӑ ĕҫе пĕр кун хаушшинче суйласа илме май ҫук. Ҫапах та пĕр-пĕр ĕҫе кӑмӑлласси пĕчĕкренех палӑрать.
Ҫĕр ҫинче мĕн пур ĕҫе ҫыннӑн ӑста аллипе, ӑс-хакӑлĕ тӑвать.Ĕҫ чӑнлӑх,сӑпайлӑх,тараватлӑх – чӑваш ҫынсен ҫак ырӑ енĕсем кашни ҫынра пулччӑр тессе шухӑшлатпӑр.
Паллах, кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе-хĕлĕ, хӑйĕн телейĕ. Чылай ҫынсенчен илтме пулать. Ĕҫе уява кайнӑ пек каятӑп, ĕҫре мана питĕ лайӑх, ĕҫтешĕсемпе килĕштерсе ĕҫлетпĕр, эпĕ ĕҫ вырӑнне ҫухатасран темрен хӑранӑ пек хӑратӑп теҫҫĕ. Хӑшĕ-пĕрисем хӑйсен валли хӑйсемех ĕҫ вырӑнне тупаҫҫĕ, хӑшĕ-пĕрисем вара ашшĕ-амӑшĕн ĕҫне малалла тӑсаҫҫĕ, теприсем ашшĕ – амӑшĕ каланипе, ыттиссем ҫут ҫанталӑк панӑ талантпа ĕҫлеҫҫĕ.
Паллах тĕнчере пур професси те лайӑх, пур професси кирлĕ. Анчах та пĕтĕм ҫын пултаруллӑ ҫуралаймасть. Пĕр ĕҫех пĕри лайӑх ĕҫлет, теприн пулсах пĕтеймест. Пурте артист та ÿнерҫĕ те пулаймасть. Ҫавӑнпа та ҫыннӑн хӑй мĕн тума пултарассине шута илсе, камӑлĕ хӑш ĕҫ патне туртӑнать – ҫавна суйласа илмелле.
Сӑмахран: мана вĕрентекен ҫуралсанах, ашшĕ чупса пынӑ тет, аллине тытрĕ тет те чуптуса ҫапла каларĕ тет. Манӑн хам вилличен сана учитель пулнине курасчĕ терĕ тет. Ашшĕ ĕнчи тӑвансем пурте вĕрентекенсем пулса ĕҫленĕ хӑй хĕрне те учитель тӑвасшӑн пулнӑ, паллах ашшĕн пехилĕ ҫитнĕ пуль. Апла пулсан вӑл ҫуралсанах вĕрентекен пулма ĕмĕтленнĕ ача пулса тухать.
Чӑнах та вĕрентекенĕн хӑйĕн чӑн-чӑн ҫын пулмалла: ырӑ кӑмӑллӑ, сӑпайлӑ, таса чунлӑ, культурӑллӑ, ҫивĕч, ĕҫчен, ӑслӑ – тӑнлӑ, культурӑллӑ пулмалла. Ачасемпе пĕр чĕлхе тупни - пысӑк талант..
Манӑн вĕрентекен пуринчен те ырӑ, пултаруллӑ, хисеплĕ, чуна ҫывӑх, кирек кама та ӑнланма, темĕнле йывӑр ыйтӑва тивĕҫлĕ татса пама пултаракан ҫын. Вĕрентекен ача амӑшĕ пек ыррине ҫеҫ сунать, ырӑ-сывӑ, тĕрĕс тĕкел ӑслӑ- тӑнлӑ ҫын тӑвасшӑн тӑрӑшать.
Учитель ĕҫе ҫӑмӑл маррине пурте ӑнланаҫҫĕ.Чӑнипех те шкулта, чӑтӑмлӑ та ырӑ шухӑш-кӑмӑлла вĕрентекенсем ĕлеҫҫĕ.
Этемĕн тепĕр лайӑх ĕҫе - вӑл хӑйĕн чун илемĕшĕн те тӑрӑшма пултарни. Ку ҫынна тата та вӑйлӑрах тӑвать. Ҫавӑн пекех илемлĕ тĕрлĕрен илемлĕ япаласем тума вĕрентет. Халĕ ĕнте ҫын-вĕҫме кӑна мар, шӑтӑк евĕр янӑравлӑ шӑрантарса юрлама, тӑпӑл – тӑпӑл ташлама, хут ҫине пурнӑҫри сӑнсене чӑн пурнӑҫри пекех ÿкреме, йĕри-тавралӑха тĕрĕ-эрешпе илемлетме, кино калӑплама, илемлĕ сӑвӑ – калавсем ҫырма пултарать. Ҫын ĕҫĕсене ĕҫленĕ чухне ҫын ҫакӑнта хӑйĕн чун телейне тупать. Ĕҫ вӑл – халӑхӑн тарӑн ӑсӑпе тĕрĕслĕх туйӑмĕ, таса кӑмӑл-сипечĕпе ҫынна пысӑкӑн юратни, чун илемĕпе характер ҫыпӑҫулӑхĕ, сӑмах-юмах виҫелĕхĕпе юрӑ-сӑвӑ хитрелĕхĕ.
Этеме ĕҫ ҫуратнӑ теҫҫĕ. Ĕҫ ӑна ҫын тунӑ. Ҫын вара хӑй таврашĕнчи ҫут ҫалталӑка улӑштарса тем тĕрлĕ япала шухӑшласа кӑларнӑ. Те хӑйне пурӑнма ҫӑмӑл пултӑр тесе, те хӑйне хуҫа пек тытма, те хӑйне шанчӑклӑ та ҫирĕп туйма…
Ырӑ сӑмах, ырӑ шухӑш, ырӑ ят хӑварас тесен ҫыннӑн йывӑҫ лартмалла, ача ҫуратса тĕрĕс-тĕкĕл ÿстермелле, пÿрт лартмалла теҫҫĕ.
Мана чӑнахах та учителĕн пархатарлӑ ĕҫĕ питĕ килĕшет. Кашни вĕрентекенех хăйĕн вĕренекенĕсем сапăр та хастар чун-чĕреллĕ çынсем пулччăр тесе тăрăшать, ырă шухăш-ĕмĕтпе пурăнать. Вăл çĕр çинчи çĕршер професси валли тÿрĕ чунлă çынсем вĕрентсе хатĕрлет. Тÿрĕ чунлă çынсем — саккунлăхпа йĕркелĕхе пăхăнакансем. Ку вара — çĕр çинчи, хамăр хушăри тăнăçлăх никĕсĕ. Çакăнта мар-и учителĕн пархатарлă ĕçĕ?
Учитель ĕçĕ питĕ яваплă ĕç. Пурне те пĕлесшĕн çунакан таса чунлă шăпăрлансемпе пĕлÿлĕх тĕнчинче çÿрени, мĕн пĕлнине пĕлменнисемпе тавçăрайманнисем патне çитерме тăрăшни мăнаçлантарать, хавхалантарать, чунра савăнăç вăратать. Чăнах, хăвăн ăс-тăнна, пултарулăхна ыттисене парнелесси — сăваплă ĕç. Кашни вĕрентекен хăйĕн пурнăçне пархатарлă ĕçпе ирттерет. Учитель ĕçĕ çăмăл маррине пурте ăнланаççĕ. Хăйĕн чун пуянлăхĕпе çамрăксене те çынсене юратса хисеплеме, ĕçчен те йĕркеллĕ çын пулма вĕрентет.
Мĕнле хисеплемĕн-ха вĕрентекене? Вăл кашни ачан пурнăçĕпе, савăнăçĕ-хуйхипе, терт-нушипе пурăнать. Кашни вĕренекене хăй ачине юратнă пек юратать, йывăр вăхăтра пулăшать, унпа пĕрле савăнать те, кулянать те. Педагог вăл пĕр вăхăтрах чун инженерĕ те. Ачан чунне вĕрентекен пек тата кам ăнланма пултарать-ши? Тата кам унран ытла ача чунне витĕр курать, ăна сăваплă витĕм кÿрсе çĕр-шыва, ашшĕ-амăшне, тăванĕсене, юлташĕсене юрăхлă та тивĕçлĕ çын ÿстерме хевте çитерет?
Педагогсем — кашни ача шăпинче ырă йĕр хăваракансем, кашни ачан ăс-тăнĕпе характерне çирĕплетсе, ăсталăхне аталантарса пурнăç çулĕ çине кăларакансем.
Уса курна технологисем : информаципе хутшану технологийесем .
Ес мелесемпе меслечесем : ыйту – хурав , учитель самахе , каласу , шырав –
тепчев ,тишкеру – петемлету , илемле вулав , тест ирттересси .
Пуплев ханахавесем: сасасене терес каласси ; ыйтусем парас , хуравлас ,
илемле те терес вулас ханахусене аталантарасси ; самах
йышне пуянлатасси , сыханулла пуплеве аталантарасси .
Курамлах хатересем : компьютер , проектор , экран ,слайдсем , валесу
Словарь есе : тинех ,чатамсарран , лаплантар , кус курать , перре те,
Урок юхаме:
1. Урок темипе , йеркипе паллаштарни .
- Эпир паян султалакан хаш вахаче синчен каласапар – ши ? ( Хелле синчен )
2. Темапа еслени.
- Ачасем , чи малтан султалак вахачесем синчен аса илсе хаварар- ха .
Султалакра мисе вахат , весен ячесем менле – ши ?
(Тавата вахат : хелле , суркунне , сулла , керкунне )
- Кашни вахат мисе уйах тасалать ,уйах ячесене те аса илсе хаварасче.
(Кашни вахат висе уйах тасалать .
Хеллехи уйахсем : раштав , карлач , нарас .
Суркуннехи уйахсем : пуш , ака , су .
Суллахи уйахсем : сертме , ута , сурла .
Керкуннехи уйахсем : аван , юпа , чук .)
- Пите терес , ачасем . Хале хелле синчен тепленрех каласапар . Хелле ситнине чи малтан сут санталакра пулса иртне менле улшанусем катартассе –ши ? (2 слайд « Шура юре суре ,суре … )
(Уйсемпе – хирсенче , вармансенче , ялсемпе – хуласенче , пур серте те шап-шура , капаш юр выртать . )
( Хевел хытах ашатаймасть, сиве сил верет , юр савать )
- Маттур ,пите терес палартрар , ачасем . Хел ситсен сынсен пурнасенче улшанусем пулассе – ши ?
(Санталак сиве пирки сынсем аша тумтир тахана пусларес : керек , пальто алсиш , самата , калпак , шарф .)
-Хелле ачасемшен саванасла вахат . Меншен ?
(Хелле ачасем йелтерпе , сунашкапа , конькипе яранассе . Печекреххисем юртан юр келетке тавассе )
Тинех чан-чан хел ситре . Ир те , кас та юр савать . Хура сере шуратать . Сиве кунсем те тарассе . Чуречесем хитре эрешсемпе витенчес . Юхан шывсем , певесем , кулесем шанчес . Йери-тавра – шап-шура юр.
Эпе хеле чатамсарран кететеп , меншен тесен конькипе яранма юрататап Эпир семьепе час-часах хеллехи варманта пулатпар , унта йелтерпе яранатпар . Паян эпе веренместеп , канатап . Кантарла йелтер илтем те урама васкарам . Манан йамак та перле утре . Вал аша курткапа , калпакпа , атапа.
- Таня , эпир йелтерпе яранатпар-и ? – ыйтре манран йамак .
- Яранапар , яранапар , - лаплантартам ана .
- Нумай яранапар-и ? - тере йамак .
-Кус курать, - хуравларам эпе.
Эпир йамакпа урамра нумай ярантамар . Сиве санталакран перре те харамарамар. Яранна вахатра вара печек сава сыртамар.
Юратна шура хел!
Сана саватпар – пел !
- Ачасем , калава хавар теллен вулама пусличчен , доска синчи сене самахсемпе паллашар .Черетлен вуласа пурте перле каласа пырар : тинех –наконец-то ; чатамсарран – с нетерпением ; йелтер – лыжи ; витенчес – покрылись ; певе – пруд ; лаплантар – успокоил ; кус курать – видно будет ; перре те – нисколько ; саватпар – обожаем .
Кантакран шаккать ирех
Касая тус сивере .
Кунсем сивее тана чух
Кучченес пире пит чух.
Сад пахчинче сурсертен
Уйап килне ханана .
Уме пите херлерен
Улма тейен эс ана.
1 .Хел таманла пулсан
2.Сил кантар енчен версен-
3.Сене сул куне юр сусан
4. Серсисем йывас таррине ларса чевелтетсен
5.Сарт синче юр нумай пулсан
6.Хелле юр таран пулсан
а) су сумарла пулать .
а) таман пуласса
б)тыра аван пулать .
в)юр савать тессе.
г)сырла нумай пулать .
д)тыра анса пулать.
-Хале калава хавар теллен вулар .Енчен те анланман самахсем тел пулсан , ыйтатпар . (Ачасем вулассе .)
- Калава вырасла кусарапар . Яланхи пекех черетлен еслетпер . (Вуласа кусарассе.)
-Ачасем , калава кам менле анланче ? Вырасла содержанине каласа парар , тархасшан .( Ике , висе ача каласа парассе .)
Текст содержанийепе еслесси :
Ыйтусем сине хуравласси .
-Текстра сулла синчен калана-и ?
- Таня хеле юратать-и ? Меншен ?
- Паян Таня йелтерпе яранче-и ?
-Настя паян урамра пулче-и ? Унта вал мен туре ?
-Таньапа Настя хел синчен калав сырчес-и , сава-и?
-Эсир хел синчен хитре савасем пелетер-и ?
-Ачасем калавра , эсир калана савасенче хел илеме синчен менле самахсемпе , самах савранашесемпе палартса хаварна
- Хаварттан терес хуравсене каласа тухар .
Вереннине петемлетни :
(6,7,8, слайдсемпе еслесси)
-Ачасем , хелле ситсессен сынсен пурнасенче сес мар , тискер чер чунсемпе кайак – кешексен пурнасенче те пысак улшанусем пулса иртессе.Сак улшанусем синчен каласса илер – ха.
(Тискер чер чунсен самесем хуламланассе , хаше –перисен тесесем те улшанассе .
Хаш пер чер чунсем сыварма выртассе :упа , череп , селен- калта .
Чылай кайаксем аша енне хел касма вессе каяссе :чекес , вершен, шанкарч, курак, куккук, шапчак…
Теприсем вара пирен патрах хел касассе : кавакарчан, ухе, тамана , серси,чакак… )
-Ачасем , хеллехи сивере кайаксене апат тупма пите йывар .Эпир весене менле пулашма пултаратпар-ши?
(Ачасем сырашсем туса сакассе , весем сине керпе ,сакар тепренчеке, сала татаке хурса парассе .)
-Ачасем, сак слайд синче эсир менле кайаксене куратар ?
-Весене меншен уйарнине пелетер –и ?
Уйапсемпе касаясем пирен енне хел касма килессе икен . Пилешпе палан , катаркас сырлисене пите камалласа сиессе весем . Уйапсен херле песехисем шура юр синче херле панулми пекех куранассе .
Хел сиввинче кайаксем ан нушаланччер тесен , весене вахатра апат пама ан манар,ачасем ! Кайаксем – пирен печек туссем .
- Ачасем , хел илеме синчен эпир менле самахсемпе калама пултаратпар ?
-Хеллехи вахат сире килешет-и ?
( Капашка шура юр , илертулле тавйкки , Хел Мучипе Юр пике , сил пек
- Ачасем , килте сирен хел илеме синчен печек калав е сава сырса килмелле .
-Паян урокра маттур есленешен сире пысак тав .
Ачасен есне хаклани .
Урока веслени.
Урок тесе: информаципе хутшану технологийесемпе уса курса ирттерне
вулавпа тишкеру уроке.
Сапарлав теллеве :ачасене таван тавралаха юратма , санама верентесси ,
унан илемлехне курма ,упрама ханахтарасси .
Пелу теллеве: султалак вахачесем синчен вереннине аса илесси, хел
илеме синчен , сав вахатри улшанусем синчен теплен аса илсе
Аталантару теллеве : ачасен сыханулла пуплевне , шухашлавне , тимлехне
аталантарасси , хайсен пелевне сиреплетме тата петемлетме
Уса курна технологисем : информаципе хутшану технологийесем .
Ес мелесемпе меслечесем : ыйту – хурав , учитель самахе , каласу , шырав –
тепчев ,тишкеру – петемлету , илемле вулав , тест ирттересси .
Пуплев ханахавесем: сасасене терес каласси ; ыйтусем парас , хуравлас ,
илемле те терес вулас ханахусене аталантарасси ; самах
йышне пуянлатасси , сыханулла пуплеве аталантарасси .
Курамлах хатересем : компьютер , проектор , экран ,слайдсем , валесу
Словарь есе : тинех ,чатамсарран , лаплантар , кус курать , перре те,
1. Урок темипе , йеркипе паллаштарни .
- Эпир паян султалакан хаш вахаче синчен каласапар – ши ? ( Хелле синчен )
2. Темапа еслени.
- Ачасем , чи малтан султалак вахачесем синчен аса илсе хаварар- ха .
Султалакра мисе вахат , весен ячесем менле – ши ?
(Тавата вахат : хелле , суркунне , сулла , керкунне )
- Кашни вахат мисе уйах тасалать ,уйах ячесене те аса илсе хаварасче.
(Кашни вахат висе уйах тасалать .
Хеллехи уйахсем : раштав , карлач , нарас .
Суркуннехи уйахсем : пуш , ака , су .
Суллахи уйахсем : сертме , ута , сурла .
Керкуннехи уйахсем : аван , юпа , чук .)
- Пите терес , ачасем . Хале хелле синчен тепленрех каласапар . Хелле ситнине чи малтан сут санталакра пулса иртне менле улшанусем катартассе –ши ? (2 слайд « Шура юре суре ,суре … )
(Уйсемпе – хирсенче , вармансенче , ялсемпе – хуласенче , пур серте те шап-шура , капаш юр выртать . )
( Хевел хытах ашатаймасть, сиве сил верет , юр савать )
- Маттур ,пите терес палартрар , ачасем . Хел ситсен сынсен пурнасенче улшанусем пулассе – ши ?
(Санталак сиве пирки сынсем аша тумтир тахана пусларес : керек , пальто алсиш , самата , калпак , шарф .)
-Хелле ачасемшен саванасла вахат . Меншен ?
(Хелле ачасем йелтерпе , сунашкапа , конькипе яранассе . Печекреххисем юртан юр келетке тавассе )
Тинех чан-чан хел ситре . Ир те , кас та юр савать . Хура сере шуратать . Сиве кунсем те тарассе . Чуречесем хитре эрешсемпе витенчес . Юхан шывсем , певесем , кулесем шанчес . Йери-тавра – шап-шура юр.
Эпе хеле чатамсарран кететеп , меншен тесен конькипе яранма юрататап Эпир семьепе час-часах хеллехи варманта пулатпар , унта йелтерпе яранатпар . Паян эпе веренместеп , канатап . Кантарла йелтер илтем те урама васкарам . Манан йамак та перле утре . Вал аша курткапа , калпакпа , атапа.
- Таня , эпир йелтерпе яранатпар-и ? – ыйтре манран йамак .
- Яранапар , яранапар , - лаплантартам ана .
- Нумай яранапар-и ? - тере йамак .
-Кус курать, - хуравларам эпе.
Эпир йамакпа урамра нумай ярантамар . Сиве санталакран перре те харамарамар. Яранна вахатра вара печек сава сыртамар.
Юратна шура хел!
Сана саватпар – пел !
- Ачасем , калава хавар теллен вулама пусличчен , доска синчи сене самахсемпе паллашар .Черетлен вуласа пурте перле каласа пырар : тинех –наконец-то ; чатамсарран – с нетерпением ; йелтер – лыжи ; витенчес – покрылись ; певе – пруд ; лаплантар – успокоил ; кус курать – видно будет ; перре те – нисколько ; саватпар – обожаем .
Кантакран шаккать ирех
Касая тус сивере .
Кунсем сивее тана чух
Кучченес пире пит чух.
Сад пахчинче сурсертен
Уйап килне ханана .
Уме пите херлерен
Улма тейен эс ана.
1 .Хел таманла пулсан
2.Сил кантар енчен версен-
3.Сене сул куне юр сусан
4. Серсисем йывас таррине ларса чевелтетсен
5.Сарт синче юр нумай пулсан
6.Хелле юр таран пулсан
а) су сумарла пулать .
а) таман пуласса
б)тыра аван пулать .
в)юр савать тессе.
г)сырла нумай пулать .
д)тыра анса пулать.
-Хале калава хавар теллен вулар .Енчен те анланман самахсем тел пулсан , ыйтатпар . (Ачасем вулассе .)
- Калава вырасла кусарапар . Яланхи пекех черетлен еслетпер . (Вуласа кусарассе.)
-Ачасем , калава кам менле анланче ? Вырасла содержанине каласа парар , тархасшан .( Ике , висе ача каласа парассе .)
Текст содержанийепе еслесси :
Ыйтусем сине хуравласси .
-Текстра сулла синчен калана-и ?
- Таня хеле юратать-и ? Меншен ?
- Паян Таня йелтерпе яранче-и ?
-Настя паян урамра пулче-и ? Унта вал мен туре ?
-Таньапа Настя хел синчен калав сырчес-и , сава-и?
-Эсир хел синчен хитре савасем пелетер-и ?
-Ачасем калавра , эсир калана савасенче хел илеме синчен менле самахсемпе , самах савранашесемпе палартса хаварна
- Хаварттан терес хуравсене каласа тухар .
Вереннине петемлетни :
(6,7,8, слайдсемпе еслесси)
-Ачасем , хелле ситсессен сынсен пурнасенче сес мар , тискер чер чунсемпе кайак – кешексен пурнасенче те пысак улшанусем пулса иртессе.Сак улшанусем синчен каласса илер – ха.
(Тискер чер чунсен самесем хуламланассе , хаше –перисен тесесем те улшанассе .
Хаш пер чер чунсем сыварма выртассе :упа , череп , селен- калта .
Чылай кайаксем аша енне хел касма вессе каяссе :чекес , вершен, шанкарч, курак, куккук, шапчак…
Теприсем вара пирен патрах хел касассе : кавакарчан, ухе, тамана , серси,чакак… )
-Ачасем , хеллехи сивере кайаксене апат тупма пите йывар .Эпир весене менле пулашма пултаратпар-ши?
(Ачасем сырашсем туса сакассе , весем сине керпе ,сакар тепренчеке, сала татаке хурса парассе .)
-Ачасем, сак слайд синче эсир менле кайаксене куратар ?
-Весене меншен уйарнине пелетер –и ?
Уйапсемпе касаясем пирен енне хел касма килессе икен . Пилешпе палан , катаркас сырлисене пите камалласа сиессе весем . Уйапсен херле песехисем шура юр синче херле панулми пекех куранассе .
Хел сиввинче кайаксем ан нушаланччер тесен , весене вахатра апат пама ан манар,ачасем ! Кайаксем – пирен печек туссем .
- Ачасем , хел илеме синчен эпир менле самахсемпе калама пултаратпар ?
-Хеллехи вахат сире килешет-и ?
( Капашка шура юр , илертулле тавйкки , Хел Мучипе Юр пике , сил пек
- Ачасем , килте сирен хел илеме синчен печек калав е сава сырса килмелле .
Тӑван чĕлхе. Мĕн-ши вӑл тӑван чĕлхе? Ман шутпа, тӑван чĕлхе вӑл атте-анне, асаттепе асанне чĕлхи, эпĕ çуралнӑ çуралманах калаçа пуçланӑ чӑваш чĕлхи. Тӑван чĕлхепе калаçса эпир хамӑр шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр, чуна уçатпӑр, кӑмӑла çĕклетпĕр. Атте-анне чĕлхи мӑн асаттесемпе асаннесен пурнӑçĕ – шӑпи çинчен аса илтерсех тӑрать, хамӑр пуласлӑх пирки шухӑшлаттарать.
Чӑваш чĕлхи - тӑван чĕлхе
Эй, челхем, анне панӑ чĕлхем,
Янӑра эс çут тĕнчере!
Ыттине çер чĕлхе хуть пĕлем,
Эсĕ ман пĕрре çеç – пĕрре
Тӑван чĕлхе. Мĕн-ши вӑл тӑван чĕлхе? Ман шутпа, тӑван чĕлхе вӑл атте-анне, асаттепе асанне чĕлхи, эпĕ çуралнӑ çуралманах калаçа пуçланӑ чӑваш чĕлхи. Тӑван чĕлхепе калаçса эпир хамӑр шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр, чуна уçатпӑр, кӑмӑла çĕклетпĕр. Атте-анне чĕлхи мӑн асаттесемпе асаннесен пурнӑçĕ – шӑпи çинчен аса илтерсех тӑрать, хамӑр пуласлӑх пирки шухӑшлаттарать.
Сӑмахран илес пулсан, тӑван чĕлхене юратман çын ашшĕ-амӑшне тӑван халӑхне те, çĕрне-шывне те юратма пултараймасть. Эп шутланӑ тӑрӑх тӑван чĕлхе – тӑван халӑхӑн иксĕлми ӑс-тӑн çӑл-куçĕ. Çак çӑл-куçран эпир мĕн ачаран тумламӑн-тумламӑн пĕлӳ илсе ӳсетпĕр. Аннен кӑкӑр сĕчĕпе пĕрле унӑн ачаш та лӑпкӑ сассипе, вӑл сӑпка юрри шӑрантарнине илтетпĕр.
Чӑнах та, нумай çул иртрĕ пулин те тӑван чĕлхене пĕтме парас марччĕ. Чылай паллӑ ӑсчахсем, писательсемпе поэтсем чĕлхемĕр çинчен мӑнаçланса калани тĕл пулать. Тĕслĕхрен, А.Артемьев каланиех илер.
Шутлатӑп, шутлатӑп та ачана мĕн пĕчĕкрен чӑвашла калаçма вĕрентмелле. Акӑ эпĕ эпĕ 7-мĕш класа çитрĕм. Анчах та вырӑсла та, чӑвашла та тĕрĕс те яка калаçатӑп, çырма та аван пĕлетĕп. Ют чĕхесене те вĕренме тӑрӑшатӑп. Аттепе анне килте чӑваш чĕлхине сума суни, хисеплени курӑнсах тӑрать. Ытти çемьесенче "мама","папа" тесе чĕнеççĕ пулсан, пире аттепе анне тесе чĕнме вĕрентнĕ. Мĕнле илемлĕ, янӑравлӑ янӑрать çак икĕ сӑмах.
Çапла вара, çут тĕнчере пин-пин чĕлхе. Вĕсем хутӑшаççĕ, тупӑшаçççĕ, çывӑхланаççĕ. Пĕр-пĕрне парнесем те параççĕ, парнисем вара – сӑмахсем.
Ман чӑвашах пулас килет. Тӑван чĕлхене хисеплени хамӑртанах килет. Манӑн чĕлхем малалла та янӑрасса шанас килет. Эпĕ ӑна ĕненетĕп. Вӑл çĕр çинчен ан çухалтӑр.
10 Смотреть ответы Добавь ответ +10 баллов
Ответы 10
ака щене щул иртсе кайре. хеллехи каникулсем те иртсе кайрещ.эпир нумай кантамар. хеллехи каникулта эпе аттепе аннене пулашрам тата урама ущалма тухса щуререм.тата каникулсенче телевизорпа щене щул ячепе, киве щене щул ячепе , рождество ячепе терле киносем,передачасем тата концертсем катартна
Lidé se v průběhu let ptali na skutečně věčnou otázku: je štěstí opravdu o penězích? Odborníci v ekonomické sféře zajišťují, že záležitost je v množství.
Jinými slovy, čím více peněz má člověk, tím je spokojenější. Koneckonců, míra spokojenosti těchto lidí závisí na tom, kolik peněz kupující obdrží od nákupu, nebo kolik kupujícího šetří.
Ostatní výzkumníci tvrdí, že nedostatek nebo přebytek
Кыкысымба еоужюек тырыхтым батыр
Çуркунне вăрман оживает хыçсăн долгой зимы. Тата паçăр вӑл был хмурым тата мрачным, а деревья стояли голыми. А теперь вăрман осветило весеннее солнышко. Тугие пÿре набухли çинче деревьях вырăнне темиçе дней. Вӗсем раскрылись авал нежные зеленые листья. Çуркуннехи вăрман каллех шумит ешĕл листвой.\n\nсразу Хыçсăн окончания зимы, çинче мокрой тата холодной земле появляются первые подснежники. Это маленькие, нежные тата хрупкие цветы, но какие вара вӗсем сильные тата выносливые! Подснежники не боятся пробиваться витĕр остатки снега, навстречу солнцу. Вӗсем не боятся тата весенних заморозков.\n\nпройдет Совсем немного времени, тата землю авал лесу каллех украсит пурçăн ковер из мягкой травы. А çинче солнечных лесных полянках вырастут настоящие россыпи ярких цветов. Это ярко-желтые примулы, лиловые крокусы, голубые колокольчики, красные тюльпаны. А хыçсăн вырăнне ними белым е розовым цветом зацветут многие лесные деревья тата кусты. Сăмахран, дикие яблони тата груши, боярышник тата бузина.\n\nвесной Вăрман полон заливистых тата звонких птичьих голосов. Лесные птицы ищут себе пару, вьют уютные гнездышки. Çур – это вăхăт свадеб валли лесных жителей. Даже змеи, тата те празднуют свои змеиные свадьбы. Çуркунне змеи питĕ злые тата не любят, хăçан им мешают. Авал это вăхăт кирлĕ çÿре таран лесным тропинкам осторожно, чтобы ненароком не пус çинче змею, которая греется где-нибудь çинче солнышке.\n\nвесенний Вăрман капăр тата çутă. Прогулка таран нему – настоящее удовольствие.\n\n\n\n
Читайте также: