Намуслы кеше нинди була сочинение
Обновлено: 06.07.2024
Гомер кешегә бер генә бирелә. Шул гомерне нәтиҗәле, мәгънәле итеп, Ф. Яруллин әйткәнчә, "Чигенми яшисе бар, ялгышмый яшисе бар", “Кош очар өчен, кеше бәхет өчен яратылган.” Безнең һәркайсыбызның бәхетле буласы килә. Без кешеләр арасында яшибез. Шуңа күрә тормышыбызда үзара мөнәсәбәтләрнең нинди булуы зур әһәмияткә ия. "Үзең яхшы булсаң, кеше дә яхшы, үзең начар - кеше дә начар" диелә татар халык мәкалендә. "Кеше кешегә көзге булып хезмәт итә" дигән әйтем дә бар. Димәк, башкаларның сиңа уңай мөнәсәбәттә булуын теләсәң, үзең яхшы күңелле кеше булырга тиешсең. Ә моның өчен үзеңдә матур сыйфатлар тәрбияләргә кирәк. (Хезмәтне ярату, намуслы, батыр, тугрылыклы, шәфкатьле, мәрхәмәтле, инсафлы, игътибарлы булу.)
- Нинди матур сүзләр! Болар һәр кешене бизи торган асыл сыйфатлар.
Шәфкатьле булу – барлык күркәм гадәтләрнең башы, әдәплелекнең нигезе. Бары шәфкатьле бала гына бәхетле, тәүфыйклы, мәрхәмәтле, игътибарлы, кешелекле була ала.
Оценить 3526 0
Тема: Шәфкатьлелек бизи кешене.
Максат: кешелеклелек, ярдәмчеллек, изгелек сыйфатлары тәрбияләү.
-А. Кайа “Исламда әхлак”,
-В. Казыйханов ”Әхлак дәресләре”,
-“Татар теленең аңлатмалы сүзлеге “Казан 2000,
-“Татар халык иҗаты”. Риваятьләр һәм легендалар. Төзүчесе Гыйләҗетдинов С. М. Казан, 1987,
-Ә. Еники “Матурлык” хикәясе.
-Ф. Яруллин шигырьләр җыентыгы.
Дәрес барышы.
1. Укытучының кереш сүзе.
Гомер кешегә бер генә бирелә. Шул гомерне нәтиҗәле, мәгънәле итеп, Ф. Яруллин әйткәнчә, "Чигенми яшисе бар, ялгышмый яшисе бар", “Кош очар өчен, кеше бәхет өчен яратылган.” Безнең һәркайсыбызның бәхетле буласы килә. Без кешеләр арасында яшибез. Шуңа күрә тормышыбызда үзара мөнәсәбәтләрнең нинди булуы зур әһәмияткә ия. "Үзең яхшы булсаң, кеше дә яхшы, үзең начар - кеше дә начар" диелә татар халык мәкалендә. "Кеше кешегә көзге булып хезмәт итә" дигән әйтем дә бар. Димәк, башкаларның сиңа уңай мөнәсәбәттә булуын теләсәң, үзең яхшы күңелле кеше булырга тиешсең. Ә моның өчен үзеңдә матур сыйфатлар тәрбияләргә кирәк. (Хезмәтне ярату, намуслы, батыр, тугрылыклы, шәфкатьле, мәрхәмәтле, инсафлы, игътибарлы булу.)
Нинди матур сүзләр! Болар һәр кешене бизи торган асыл сыйфатлар.
Шәфкатьле булу – барлык күркәм гадәтләрнең башы, әдәплелекнең нигезе. Бары шәфкатьле бала гына бәхетле, тәүфыйклы, мәрхәмәтле, игътибарлы, кешелекле була ала.
II. Төп өлеш.
Тормышта булган бер вакыйга сөйләнелә.
1. Фикер алышу. Түбәндәге сораулар бирелә.
Әби кызының нинди кыланышына түзә алмаган?
Дорфа сүзләренә, кимсетүенә, кансызлыгына һ.б.
Боларның барсын бер сүз белән ничек әйтеп була?
Шәфкат ь сезлек, кешелексезлек һ. б.
Ничек уйлыйсыз: безнең тормышта күпчелекне нинди кешеләр тәшкил итә.
Шәфкат ь ле, изгелекле, кешелекле кешеләр.
Димәк, бүгенге дәрестә сүз нәрсә турында барачак?
Шәфкат ь ле булу турында.
Нәрсә ул шәфкать? Шәфкатьле булу нәрсәне аңлата?
Кызгану, аяу хисе, мәрхәмәт. Яхшы, киң күңеллелек, ярдәмчел булу, игелекле булу.
Шәфкатьлелек сыйфатлары нәрсәләрдә һәм кайларда чагыла?
Кешеләрнең бер-берсенә мөнәсәбәтендә, табигатькә, хайваннарга карата һ.б.
(Укучы хикәя укый.)
2. -Үзегезнең якыннарыгыз, тыныш-белешләрегез арасыннан шәфкатьле кешеләрне атагыз.
3. -Үзегез укыган әдәби әсәрләрдән, халык авыз иҗатыннан, кинофильмнардан нинди шәфкатьле кешеләрне хәтерегездә калдырдыгыз?
(Ә. Еники. “Матурлык” хикәясе укыла)
4. Магнитофон язмасында җыр тыңлау.
Үзеңдә шәфкатьлелек сыйфатлары булдыру буенча үз-үзеңне тәрбияләү планын төзү.
Максат: балаларда кеше х?лен? кер? бел?, кешел?рг? игътибарлы булу, ярд?м ит?, кайгыртучанлык сыйфатларын т?рбиял.
Тактага т?б?нд?ге язма элен?: Кешед? барысы да матур булырга тиеш: й?зед?, киеме д?, к??еле д?, уйлары да
Д?рес барышы.
I. Оештыру ?леше. Т?б?нд?ге сорауларга ?авап бир?.
Сезне?ч? кешед? нинди матурлык . миятлер?к? Тышкы матурлыкмы яис? эчке матурлыкмы? (укучыларны? ?аваплары ты?лана.)
Т?п ?леш Уку м?сь?л?сен чиш?.
- “Чын” с?зен сез ничек а?лыйсыз? (укучыларны? ?аваплары ты?лана)
- “Татар телене? а?латмалы с?злеге”н? м?р. гать итс?к, “чын- н?къ ?зе булган, и? яхшы ?рн?к, ясалма т?гел, табигый, чынбарлыктагыча булган”, диг?н м?гън?не а?лата.
- ? кем ул кеше? (?аваплар ты?лана)
Укытучы: “Кеше - фикерли, с?йл?ш?, корал ?итештер? ??м хезм?тт? аннан файдалана алу с?л?тен? ия булган зат, ?ан иясе, ш?хес”, - диелг?н.
Сорау: Чын кеше нинди сыйфатларга ия булырга тиеш?
- акыл бел?н эш ит?;
- Кеше – дим?к, ул ш?хес, б?ек мораль ??м рухи кыйм?тл?рне чагылдыручы, г??д?л?нд?р?че.
бирем Кешел?рг? хезм?т ит?не сез ничек а?лыйсыз?
**Кешел?рг? хезм?т ит? – алар ?чен ниндидер яхшылык эшл?рг? тырышу диг?н с?з. Андый кеше ярд?м сораганны к?теп тормый, ярд?м ит? м?мкинлеген ?зе эзли. Кешел?рне? н?рс?г?дер мохта?лыгын ул ?зенеке кебек кабул ит? ??м андыйларны с?зсез а?лый ??м ??рчак ярд?м кулын сузарга ?зер. Андый кеше ?зене? изгелеген? б?л?к бир? яис? р?хм?т ?йт?не ?мет итми бу хакта уйламый да. Ничек уйлыйсыз, андый кешел?рг? безне? тормышта яш?? р?х?тме?
бирем. Т?б?нд?ге очракларда сез нишл?р идегез?
а) сине? м?кт?пт?н кайтасы юлы? ху?алыкны? койма бел?н ?йл?ндерелг?н ?имеш бакчасы яныннан ?т?. Койманы? ике тактасын кемдер сындырган. Ерактан бернич? к. килеп ята;
б) тышта коеп я?гыр ява. Т?р?з?д?н син ?ние?не к?реп алды?. Аны? зонтигы юк ??м ?сте чыланган;
в) сезне? гаил?д? тузып, ватылып ?лгерм?г?н ?йберл?рне уйлап – нитеп тормый ч?плекк? ыргыталар;
г) сезне? сыйныфка я?а укучы килде. Ул ?зен бик у?айсыз тота;
д) каршы?а укытучы апа кил?. Кулында авыр т?рг?к.
бирем.Чын кеше турында нинди шигырьл?р, м?калл?р бел?сез?
?аваплар: укучы шигырь укый.
Кеше кайчан матур була?
Кеше матур шулвакыт –
Иле ?чен, халкы ?чен
Олы данга ирешеп т?
Кече булып калганда.
1.Кеше булуы кыен т?гел,кешелекле булу кыен.
2. Кеше кешег? к?зге булып хезм?т ит?.
3. Чын кеше булганда гына кеше г?з?л була.
бирем. Нинди очракларда ?зе?не кеше дип ис?пли алмыйсы??
а) кемг?дер ярд?м кир?клеген сизм?с??;
б) сине? ?чен кемне?дер бу эшне эшл?вен? ышанып, эшк? тотынырга ашыгып бармаса?;
в) ?зен? ышанмаганнарга к?леп караса?;
г) си?а комачаулаган кешел?рд?н читл?шс??;
д) башкаларны? ярд?мен к?теп яш?с??;
е) башкарган ??р эше?? б?л?к бир?л?рен яис? р?хм?т ?йт?л?рен к?теп яш?с??;
ж) кылган гам?лл?ре?не? тормышта кир?клеген? ышанмаса? ?.б.
III Йомгаклау.
- Б?ген д?рест? н?рс? турында с?йл?штек? Д?рест?н ?зе?не нинди сабаклар алдыгыз?
Сорауларга җавап бирегез! Синең дустың бармы?? Аның исеме ничек ? Ә синең дустың кем? Дустың кайда яши ? Сез кайчан дуслаштыгыз? Сез кайда дуслаштыгыз ? Синең дустың нинди?
Слайд 8
Балалар, сез группаларга бүленеп диалоглар әзерләп килдегез. 1.-Таныш булыгыз, бу минем дустым. -Исеме ничек? -Айрат. -Ул кайдан килгән? -Мәскәүдән? -Безенең шәһәрдә озак торамы?? -Бер атна.
Слайд 9
2.-Сәлам, Айрат! -Сәлам, Павел! Кая барасың? -Күрше йортка.Алия татар телен өйрәнергә булыша. -Мине дә таныштыр әле. -Юк, ул бит горур кыз.Егетләр белән таннышырга ярамый. -Ә синең белән? -Мин аның сыйныфташы.Без 1 нче сыйныфтан ук бергә укыйбыз.Алия ышанычлы дус.
Слайд 10
3.-Синең дустың бармы! -Бар? -Кайда яши. -Күрше йортта. -Исеме ничек? -Алия -Аңа ничә яшь? -14 яшь. -Аның яраткан хоббие бармы? -Ул тегәргә, ашарга пешерергә ярата. -Ә син? -Мин йокларга. Урамда уйнарга яратам.
Слайд 11
-Хәрле кич,Ваня! -Хәерле кич, Маня! -Болай бик соң кайдан кайтасың? -Футболдан. -Мин дустыма бардым.Музыка тыңладык, видео карадык, чәй эчтек.Күңелле булды. -Иртәгә математикадан язма эш.Аңа әзерләндеңме? -Юк, оныттым. -Эх, син! Шулай ваемсыз булырга ярамый инде? -Ә үзең, намуслы укучы, футболдан кайтып киләсеңме? -Мин инде дәресләремне әзерләдем. -Ай-һай эшчән бала икәнсең!
Слайд 12
“Татарча текстны укып,парын тап” уены. Сүзтезмәләрне татарчага тәрҗемә итегез. якын дус Близкий друг – В соседнем домекү–рше йортта На тренировке поламалась нога – Тренировкада аяк сынды Увезли в больницуОчень расстроился-Хастаханәгә алып киттеләр Бик күңелсезләнде авыр вакытта Долга разговаривали– выздоровел – Озак сөйләштеләр Дружба окреплатазарды В трудное времядуслык ныгыды
Слайд 13
Сорауларга җавап бирегез! Текст кемнәр турында? Алар кайда танышканнар? Беркөнне Сергей белә нәрсә булды? Дусты аның янына йөргәнме ? Сергей өйгә кайткач, дусты аңа ничек булышкан? Ни өчен Сергей, аның әти-әниләренә рәхмәтле булдылар?
Слайд 14
Минем өчен Иң батыр Намуслы Юмарт Тыйнак Акыллы Игътибарлы Ярдәмчел Шәфкатьле Ышанычлы Күңелле ихласлы Без аның белән таныштык Ишегалдында Мәктәптә Сыйныфта Спорт секциясендә Кинода Пляңда Дискотекада Авылда ялда Ул тиеш Хәлне аңларга Авыр вакытта ярдәм итәргә
Слайд 15
Без аның белән Футбол ( шахмат) уйныйбыз Хыялланабыз Түгәрәккә йөрибез Дәрес әзерлибез Китаплар, фильмнар турында фикер алышабыз Кибеткә барабыз Мәктәпкә йөрибез Балык тотабыз Ял итәбез Тиеш түгел Алдамаска Рәнҗетмәскә Борчымаска Көнләшмәскә Миннән көлмәскә Дусның миңа карашы Миңа яхшылык эшли Мине авыр хәлдә калдырмый Миңа булыша, ярдәм итә Кызыксына Дуслык белән горурлана
Слайд 16
Слайд 17
Слайд 18
Слайд 19
Полный текст материала Презентация "Чын дуслык нинди була"; 7 класс смотрите в скачиваемом файле.
На странице приведен фрагмент.
Спасибо за Вашу оценку. Если хотите, чтобы Ваше имя
стало известно автору, войдите на сайт как пользователь
и нажмите Спасибо еще раз. Ваше имя появится на этой стрнице.
Есть мнение?
Оставьте комментарий
Упражнения на технику чтения и понимания прочитанного
Тонкости и секреты работы в Яндекс.Почте
Как работать с детьми с СДВГ в обычном классе?
Отправляя материал на сайт, автор безвозмездно, без требования авторского вознаграждения, передает редакции права на использование материалов в коммерческих или некоммерческих целях, в частности, право на воспроизведение, публичный показ, перевод и переработку произведения, доведение до всеобщего сведения — в соотв. с ГК РФ. (ст. 1270 и др.). См. также Правила публикации конкретного типа материала. Мнение редакции может не совпадать с точкой зрения авторов.
Для подтверждения подлинности выданных сайтом документов сделайте запрос в редакцию.
О работе с сайтом
Мы используем cookie.
Публикуя материалы на сайте (комментарии, статьи, разработки и др.), пользователи берут на себя всю ответственность за содержание материалов и разрешение любых спорных вопросов с третьми лицами.
При этом редакция сайта готова оказывать всяческую поддержку как в публикации, так и других вопросах.
Если вы обнаружили, что на нашем сайте незаконно используются материалы, сообщите администратору — материалы будут удалены.
Продолжаем уроки для "продвинутого татарского" :) Сегодня подробно рассмотрим, как детально описывать человека. Әзерме? Киттек!
Для описания внешнего вида человека нам на помощь приходят основные прилагательные, такие как "акыллы, матур, кызык" и т.д., мы их проходили на курсе для начинающих, если не помните, то повторите. Какими же еще словами можно охарактеризовать человека? Давайте, опишем поведение человека.
Итак, ловите топ 10 слов, которые положительно охарактеризуют человека.
Тырыш, .
No media source currently available
- Сестра Динара Зиля очень дельный, старательный, в то же время искренний человек, поэтому Динар говорит: Минем апа Зилә бик уңган, тырыш, эчкерсез кеше.
- Тренер по фитнесу Анжелла по жизни жизнерадостный человек, поэтому все ей говорят: Анжелла, син шат күңелле кеше! Афәрин!
- Трудоголикам как Роберт вечно говорят: Әй, син, эшчән инде!
Идем дальше. Нужно отметить, что не все мы идеальны, у всех есть свои “скелеты в шкафу”. Рассмотрим основные слова, которые помогут нам охарактеризовать отрицательные черты человеческого характера. Заметьте, большинство из них заканчивается на “сыз” или “сез”:
Ялкау, .
No media source currently available
Давайте закрепим. Венера не любит скупых парней, поэтому на вопрос "Сиңа нинди егетләр ошамый?" она всегда говорит: Миңа комсыз егетләр ошамый. Еще, плюс к этому, она добавляет: Җенем сөйми – на дух не переношу.
- Все согласны? Көнче кеше – ялкау кеше.
- Сын Саиды Ризван любит не слушаться мать, одним словом непочтительный мальчик, поэтому Сария апа ему со злостью говорит: Ризван, ай-яй, сансыз син ә?!
А сейчас предлагаем вам небольшой диалог, который поможет нам закрепить новую лексику.
Диалог: "Кунак ничек?"
Аиша ходила в гости к родителям своего парня. Вернувшись домой, ей позвонила ее подруга:
- Регина: Нихәл? Кунак ничек?
- Айшә: Сәлам! Яхшы, миңа ошады.
- Регина: Муратның әнисе нинди кеше? Усалмы?
- Айшә: Юююк, бик шәфкатьле кешегә охшаган. Матур итеп сөйләшә. Тик үпкәчел икән ул. Мурат шулай диде.
- Регина: Ә кайда эшли?
- Айшә: Ул банкта маркетолог булып эшли.
- Регина: Ого! Кызык! Ә әтисе?
- Айшә: Иии! Әтисе бик эчкерсез, белемле кеше. Ул хайваннар ярата икән. Шундый зур этләре бар, ак төстә чау-чау дигән пародадан.
- Регина: Усалмы?
- Айшә: Юк кебек.
- Регина: Ә ул кем булып эшли?
- Айшә: Ул эшмәкәр.
- Регина: Бик матур, уңган кешеләр алайса.
- Айшә: Әйе, миңа да ошадылар.
- Регина: Сиңа сораулар бирделәрме соң? (Тебе задаавали вопросы?)
- Айшә: Әйе. Синең белемең нинди? Кайда эшлисең? Әти-әниең кем, дип сорадылар.
Кунакта
No media source currently available
Югары белем алам
Как вы думаете, на вопрос "Синең белемең нинди?" что же ответила Аиша? И как переводится данный вопрос? Итак, слово "белем" с татарского на русский язык переводится как "ум, образование", следовательно вопрос "Синең белемең нинди?" будет означать "Какое у тебя образование?". Ах ,да запомните, югары белем – высшее образование.
Думаем здесь вы должны запомнить такой глагол как "алам – получаю". Употребление данного слова в зависимости от времени:
- Настоящее время: Мин югары белем алам. – Я получаю высшее образование.
- Прошедшее время: Мин югары белем алдым. – Я получил высшее образование.
- Будущее время: Мин югары белем алачакмын. – Я получу (буду получать) высшее образование.
Уделим пару минут лексике, которая понадобиться нам при разговоре на тему "Образование":
- Хыялланам – мечтаю
- Укуны ташладым – бросил учебу
- Син кайда укырга телисең– Где ты хочешь учиться?
- Син кайсы институтны/ университетны/ көллиятне/ техникумны тәмамладың? – Какой институт/ университет/ колледж / техникум ты окончил?
- Мин Кембридж университетына укырга керергә хыялланам. – Я мечтаю поступить в Кембридж.
- Кейт Сара Лоренс көллиятенә керергә тели –Кейт хочет поступить в колледж Сара Лоренс.
- Мин ике яки өч югары белем алырга телим. – Я хочу получить два или три высших образования.
МИНУТКА ГРАММАТИКИ
Стуруктура “Я хочу / Я не хочу”
При поступление в вуз, мы обычно ориентируемся на свои пожелания. А как эти свои желания сказать на татарском языке? Например, как будет звучать по татарски "Я хочу получить высшее образование" или наоборот?
Итак, здесь придет к нам на помощь структура "Инфинитив+телим". Аффиксы инфинитива -рга/-ргә, -ырга/-ергә. Например: укырга – читать, учиться; алырга – брать, получать; булырга – быть и.д. Разберем на примерах:
- Мин тәрбияле һәм белемле кеше булырга телим. – Я хочу быть воспитанным и образованным человеком.
- Адриана оптимист булырга тели. – Адриана хочет быть оптимисткой.
- Дэгни Оксфордта белем алырга тели. – Дэгни хочет получить образование в Оксфорде.
С этим разобрались. А если наоборот "не хочу"? То точно такая же структура но слово “хочу”, меняется на противоположное его значение “теләмим”. Структура “Инфинитив+теләмим”. Например:
- Диләрә укырга теләми. – Диляра не хочет учиться.
- Рифат белән Данил ялкау студент булырга теләмиләр. – Рифат и Данил не хотят быть ленивыми студентами.
- Диана не хочет быть обидчивой. – ?
- Мигель не хочет читать Гофмана, ему больше нравится Стендаль. – ?
- Кадрия не хочет быть злым директором. Она хочет быть мудрой. – ?
- Султан не хочет получать образование в России. – ?
Некоторые люди придерживаются мнения, что для того чтобы быть умным, интеллектуальным человеком не обязательно получать образование в специализированных учреждениях. По их мнению, необходимые знания можно приобрести и самостоятельно. Итак, предлагаем вам ознакомится с интересной рубрикой "Уңыш өчен югары белем кирәкме? / Нужно ли высшее образование для славы?":
УҢЫШ ӨЧЕН ЮГАРЫ БЕЛЕМ КИРӘКМЕ?
Билл Гейтс – иң бай кешеләрнең берсе. Һарвард университетын ташлый. Дипломын 30 елдан ала.
Америка эшмәкәре – Стив Джобс. Көллиятне ташлый. Аңа укырга ошамый, кызык булмый.
Майкл Делл – DELL компаниясе җитәкчесе (җитәкче-руководитель). Студент вакытта компьютерлар сата. 19 яшьтә бизнеска китә, укуын ташлый.
Генри Форд – Ford Motor Company компаниясе җитәкчесе. Югары белеме юк.
Ингвар Кампрад – швед эшмәкәре. 17 яшьтә IKEA компаниясен барлыкка китерә.
Рут Хэндлер – эшмәкәр хатын-кыз. Барби курчакларын уйлап чыгара (уйлап чыгара-придумала). Югары белеме юк.
КАК ВЫРАЗИТЬ ОДОБРЕНИЕ?
А КАК ВЫРАЗИТЬ НЕДОВОЛЬСТВО?
Потренируемся? Предлагаем вашему вниманию следующие факторы. Прочитайте их и ответьте на них, используя выше представленные выражения:
- Уңыш өчен югары белем кирәкми.
- Уңган, тырыш, белемле студентлар Оксфордта белем ала.
- Ялкау, ялганчы кешеләр диванда ята.
- Тәрбиясез кеше театрда эшләми.
- Шат күңелле Римма озак яшиячәк.
ПОСЛОВИЦЫ И ФРАЗЕОЛОГИЗМЫ
- Тырышлыкбәхет китерер, ялкаулык ачтан үтерер. –Дословный перевод “Старание принесет счастье, а лень заставит умереть с голоду”
- Тәрбиясезбала хайван булып үсәр. – Дословный перевод “Невоспитанный ребенок вырастет животным.”
- Дөньяда иң зур байлык – белем. –Дословный перевод “Самое большое богатство в мире – знания.”
- Акыляшьтә түгел, башта. -Ум не в возрасте, а в голове.
Ну что же, на этом наш урок подошел к концу. Надеемся, что вам понравился урок, и полученные знания будут полезными. Сейчас же предлагаем вам небольшой тест для самопроверки:
Читайте также: