Тылсымлы курай з биишева краткое содержание
Обновлено: 05.07.2024
Зайнаб Биишева — поэтесса, прозаик и переводчик, реализовавшаяся в литературной сфере и в области журналистики. Народный писатель Башкортостана, она занималась переводческой и просветительской деятельностью. Сочинения Биишевой являются культурным наследием и достоянием республики. Литератор стала создателем произведений для детей и взрослых, раскрывшись как драматург, автор сказок, повестей и поэм.
Детство и юность
Зайнаб Биишева родилась в Башкортостане, в деревне Туембетово, 15 января 1908 года. Когда девочке было 4 года, семья переехала в другую область — в деревню Исим. Мать умерла, когда Зайнаб была маленькой, а вскоре скончался и отец. Сложное финансовое положение диктовало определенные условия жизни. Окончив 4 класса местной школы, Биишева вынуждена была заниматься самообразованием. С детства будущий автор увлекалась творчеством и пыталась выражать чувства в стихотворениях.
Девушка выступала в роли редактора и занималась сбором фольклора. Видя ее активность, наставники пророчили Зайнаб писательскую карьеру, но она жила мечтой о возвращении в деревню и педагогической работе. Собственное предназначение Биишева видела в том, чтобы растить новое поколение грамотных людей.
Постепенно развивая литераторские навыки, девушка освоила несколько жанров и начала писать пьесы и прозу. Она также реализовалась как переводчик с русского на башкирский язык. В 1929 году Зайнаб получила диплом и переехала в деревню Билялово, чтобы работать школьной учительницей. В то время женщина-педагог считалась редкостью.
Молодая наставница была энергичной и активной, амбиций и запала оказалось достаточно, чтобы преподавать детям и взрослым. По вечерам она организовывала в местном клубе культурные вечера, на которых обсуждались проблемы деревенских жителей. Будучи просветителем, Зайнаб пыталась бороться с устаревшим пониманием жизни, объясняя людям особенности современных реалий. На встречах ей задавали вопросы общего и личного характера, и Биишева находила тактичные ответы.
Личная жизнь
Социальную и творческую деятельность поэтесса легко совмещала с устройством личной жизни. Зайнаб повезло встретить мужчину, который поддерживал начинания талантливой избранницы. Супругом Биишевой стал Газиз Аминов. Свадьба молодых людей состоялась в 1931 году. Их первенец скончался от менингита, но вскоре женщина подарила супругу трех сыновей.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Эште башҡарҙы:
9-сы класс уҡыусыһы
Әхмәҙиева Гүзәл Ғиззәт ҡыҙы,
һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы
Тема : Халыҡ ижады - Зәйнәб Биишева әҫәрҙәренең нигеҙе (Ғилми-тикшеренеү эше)
Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы, Салауат Юлаев исемендәге премия лауреаты Зәйнәб Биишева үҙ әҫәрҙәрен халыҡ ижады традицияларына таянып ижад итә. Ул бала саҡтан фольклор менән ҡыҙыҡһынып, тыуған халҡының ижади гәүһәрҙәрен йыя һәм өйрәнә.“Кирәй Мәргән”, “Ҡамыр батыр”, “Ел-ел арбам!”, “Бүре менән кәзә”, “Бәхет ҡыҙы хаҡында әкиәт” тигән халыҡ әкиәттәрен яҙып алып, эшкәртеп, киңәйтеп, айырым мотивтарын ҡуйыртып, баҫтырып сығара.Был әкиәттәрҙең халыҡ араһында таралған варианттары ябай, уларҙа бер нисә генә герой хәрәкәт итә. Яҙыусы сюжетҡа айырым деталдәр, хатта ваҡиғалар өҫтәй. Артабан сюжетта халыҡ әкиәттәрендә күп осрай торған традицион күренештәр ҡабатлана.
Фольклор әҫәрҙәрен эшкәртеү, хатта уларға нигеҙләнеп яңы әҫәр ижад итергә ынтылыу яҙыусының бынан һуң яҙылған әҫәрҙәрендә лә күренде. 1949 йылда ул “Бәхет-ҡыҙ хаҡында әкиәт”ен көнсығыш поэзияһының робағи формаһын файҙаланып баҫтырҙы . Был әкиәттә авторҙың теле халыҡтың йәнле һөйләү теленә яҡыная.. Ваҡиғаларҙы хикәйәләү геройҙарҙың монолог һәм диалогтары менән дә аралашып бара.Яҙыусы әкиәттең төп идея-эстетик йөкмәткеһен көсәйтеү өсөн төрлө алымдар ҡулланып яҙа.. 1969 йылда сәхнәгә ҡуйылған “Серле йөҙөк” әкиәт-пьесаһында З. Биишева, нигеҙҙә, ошо “Бәхет-ҡыҙ хаҡында әкиәт”тең сюжетын файҙаланды.Яңы персонаждар өҫтәлгәс,әкиәт-пьесалағы геройҙар конкретыраҡ төҫ алалар, тормошсаныраҡ яңғырайҙар. Яҙыусы “Серле йөҙөк” сюжеты өҫтөндә эшләүҙе артабан да дауам итә,һәм был әҫәр 1970 йылда “Серле ҡурай” исеме аҫтында тағы сәхнәгә ҡуйыла. Аҙаҡ уның исеме лә “Серле ҡурай” тип үҙгәртелә. Был хәлендә инде ул жанр яғынан әкиәт-пьеса түгел, ә философик драма формаһын ала. Әҫәрҙең төп геройы – халыҡ һәм уның батыры Кинйәбай. Ул, халыҡ менән берлектә, яуыз юханы еңеп, халҡының өмөтөн, хыял-теләген тормошҡа ашыра.
Ер-әсә ҡулы менән тыуған ил, халыҡ үҙ батырына ерҙә үҫкән ҡырлы, моңло, серле ҡурай бүләк итә. Ә ҡурай серле көскә эйә, сөнки ул – йыр, ә йыр бер ваҡытта ла тотҡон булмай, уны бер кем дә, бер ниндәй көс тә бикләп тота алмай. Халыҡ моңо, йыры һәр саҡ иреккә, азатлыҡҡа саҡыра, һәм ул бер ваҡытта ла хәйлә, мәкер тоҙағына эләкмәҫ, бөтә ваҡиғаларға үҙенең дөрөҫ баһаһын бирәсәк, заман тамғаһын ҡуясаҡ.
Быуындар аманаты булған ҡырлы ҡурай моңо аҫтында Кинйәбай, бер саҡ ҡартайыу белмәгән, мәңге йәш йыр кеүек үк, үҙенең элекке төҫөнә кире ҡайта, тирә-яҡ йәшәрә, ергә яҙ килә. Ҡурай аша халыҡтың быуаттар буйы йыйған тормош тәжрибәһе – йыры, моңо кәүҙәләндерелә. Ул – халыҡтың еңелмәҫ рухы.
“Серле ҡурай” драмаһында драматик көсөргәнешлелек һәм хәрәкәт геройҙарҙың эшмәкәрлеге менән тыуҙырыла. Батыр Кинйәбай һәм яуыз Юха образдары аша донъяға булған ике ҡараш, ике төрлө философик һәм әхлаҡ нормалары күрһәтелә. Улар араһындағы конфликт береһенең икенсеһен еңеүе менән генә хәл ителергә мөмкин. Халыҡ батыры Кинйәбай алдына ҡуйылған маҡсат бик ҙур. Ул халыҡ, ил алдында торған оло проблемаларҙы хәл итеү өсөн көрәшкә сыҡҡан. Ижтимағи көрәш батырҙың үҙ шәхси мөхәббәтен яҡлауы менән тағы ла көсәйтелә һәм конкретлаштырыла. Юха, киреһенсә, яуыз, хәйләкәр, мәкерле, төрлө төҫкә инеп, кешеләрҙе бер-береһенә ҡаршы ҡуя, уларҙы юлдарынан яҙҙыра, шулай итеп һәр саҡ маҡсатына ирешеп килә. Юха – кешеләрҙе кеше булғаны өсөн күрә алмаусы, уларҙың хас дошманы, уларҙы физик һәм рухи яҡтан иҙергә, ҡол итергә тырышыусы зат. Шулай итеп, Зәйнәб Биишева фольклорға туранан-тура таянып ҙур йөкмәткеле әҫәр ижад итте. Автор әкиәттәргә хас шартлылыҡты, аллегория, символиканы һәм романтик күтәренкелекте оҫта файҙаланды. Был әҫәр балаларға рухи һәм мораль тәрбиә биреүҙә лә ҙур роль уйнай. Изгелек һәм яуызлыҡтың асыҡ миҫалы булып торған Кинйәбай һәм Юха образдары балаларға тормошта тура юлды күрһәтә. З. Биишева халыҡтың азатлыҡ өсөн алып барған көрәшен шәхес һәм халыҡ мөнәсәбәтенә бәйләп күрһәтә. Әгәр ҙә бынан алда ошо уҡ темаға яҙылған әҫәрҙәрендә яуызлыҡты батыр тик “серле балдаҡ” ярҙамында ғына еңеп сыға алһа, “Тылсымлы ҡурай”ҙа инде азатлыҡты батыр етәкселегендә халыҡ үҙе яулап ала. З. Биишеваның “Мөхәббәт һәм нәфрәт” (1965), “Һөнәрсе менән Өйрәнсек”(1965) хикәйәттәре лә кеше,уның тормоштағы урыны тураһында тәрән уйланыуҙарға нигеҙләнгән.
“Һөнәрсе менән Өйрәнсек”тә ике поляр ҡаршылыҡ: бер яҡта – бер ҡасан да тынғы белмәүсе, һәр ваҡыт эҙләнеүсе, өйрәнеүсе, шуға ла көндән-көн оҫтара барған Һөнәрсе, икенсе яҡта-көршәкте нисек тә күберәк һатыу яғын ғына ҡайырған Өйрәнсек. Хикәйәттә уларҙың хатта исемдәре бирелмәй. Был яғы менән дә ул ҙур дөйөмләштереүҙәргә ишара яһай. Был әҫәр уҡыусыларҙа хеҙмәткә хөрмәт, һөйөү, ҡыҙыҡһыныу тойғолары уята. Хикәйәтте уҡығандан һуң балалар Һөнәрсе кеүек оҫта, арыу-талыу белмәҫ эшсе булыу тураһында хыялланалар һәм киреһенсә, өйрәнсек менән булған күңелһеҙ ваҡиғанан ғибрәт алалар. Һөнәрсе – хикәйәттең төп геройы. Ул алтын ҡуллы кеше, көнө-төнө эштән бушамай, эҙләнә, уйлана. Уның төп маҡсаты – кешеләргә изгелек эшләү, уларҙың тормошон еңеләйтеү. Һөнәрсе тормоштоң ҡәҙерен, бәхетен тик хеҙмәттә генә күрә. Ғүмерен башҡа кешеләргә һәм яратҡан эшенә, сәнғәткә бағышлай. “Яҡшылыҡты эшлә лә диңгеҙгә ырғыт, халыҡ белер. Халыҡ белмәһә – балыҡ белер”, “Яҡшы атҡа атҡа ҡамсы кәрәкмәй” тигән мәҡәлдәр Һөнәрсегә арнап әйтелә. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, Һөнәрсе үҙенең хеҙмәт емешен күрә алмай. Ә дөрөҫлөк, изгелек һуңлап булһа ла өҫкә ҡалҡа. “Хеҙмәтенә күрә-хөрмәте”, – ти халыҡ Һөнәрсе тураһында. Ә Өйрәнсек тураһында иҫкә төшөрөп: “Ялғандың бото ҡыҫҡа”, “Ҡырын эш ҡырҡ йылдан һуң да беленә”, – ти халыҡ.
Халыҡ әкиәте образдарына нигеҙләнеп тыуҙырылған образдар бөтөнләй яңы йөкмәтке ала һәм хәҙерге заман талаптарынан сығып үҫтерелә. Геройҙар хәрәкәт иткән тирә-йүн, әҫәрҙә тасуирланған тормош күренештәре, әкиәттәрҙәге кеүек үк, шартлы. Тик ошо шартлылыҡ артында реаль тормош ята. Яҙыусы фольклорға туранан-тура мөрәжәғәт итеп, ҙур йөкмәткеле әҫәрҙәр ижад итте.
Башҡорт халҡының милли уйын ҡоралына һөйөү,ҡыҙыҡһыныу тәрбиәләү.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Тылсымлы сәхифәләр
План конспект для 5 класса русской подгруппы. По изучению творчества Г.Тукая.
Йолдыз Шәрәпованың “Тылсымлы елмаю”хикәясенә анализ .
2 нче сыйныфта уку дәресенә план-конспект.
Телнең тылсымлы көче.
Телне кешелек җәмгыяте тудырган, кешелек җәмгыяте үстерә һәм тел, үз чиратында хезмәт белән бергә, кешене кеше иткән, үстергән. Шуңа күрә туган телне кеше үз баласын яраткан кебек яратырга, тәрб.
"Тылсымлы сүз"
Башлангыч сыйныф укучыларын сәнгатьле укырга өйрәтү өчен эш программасы.
Тылсымлы һүҙҙәр
Сценарий внеклассного мероприятия разработан для учащихся 2 б класса начальной школы. Материал полезен учителям английского языка, работающим в начальной школе с этнокультурным компонентом. Данному ли.
Вклад Зайнаб Биишевой в современную многонациональную культуру Башкортостана трудно переоценить. Ее творчество считают уникальным, она стала чуть ли не единственной женщиной литератором тюркоязычного мира, повлиявшей на духовную жизнь многих народов. Для соотечественников Биишева стала не только литературным явлением, она повлияла на духовное возрождение, рост самосознания нации. На ее произведениях формировались этические и нравственные устои нескольких поколений ее соотечественников. Биишева писала как для детской, так и для взрослой аудитории, оставила после себя огромное наследие из романов, повестей, сказок, поэм.
Детство и юность
Родилась будущая известная писательница 15 января 1908 года в небольшой деревеньке Туембетово Оренбургской области. Когда она была всего лишь четырехлетней малышкой, семья сменила место жительства, переехала в село Исим. Маму Зайнаб потеряла еще в раннем детстве, потом не стало и отца. Оставшись круглой сиротой, он не могла продолжать учебу дальше, поэтому после окончания четырех классов оставила школу, и дальше училась сама. Однако никакие финансовые трудности не могли заставить Биишеву отказаться от творчества, она с детства начала писать стихи, и эта потребность выражать свои мысли и чувства, крепла в ней год от года.
С каждым годом навыки Биишевой, как литератора, проявлялись все больше. Теперь она владела несколькими жанрами, и принялась писать прозаические произведения и пьесы. Так, как девушка хорошо владела не только своим родным языком, но и русским, она начала переводить с русского на башкирский язык. Диплом об окончании техникума Зайнаб получила в 1929-м, и начала свою трудовую биографию с работы в школе деревни Билялово. В те годы женщин-педагогов было очень мало.
В молодости Биишева отличалась невероятной активностью и энергичностью, она была очень амбициозной и целеустремленной. Ей так хотелось передать все полученные в техникуме знания, что молодая наставница начала обучать не только детишек, но и взрослых. Зайнаб стала организатором культурных вечеров, проходивших в местном клубе, обсуждала вместе с жителями деревни все насущные проблемы. Девушка вела просветительскую деятельность, пыталась разрушить устаревшее понимание жизни, объясняла односельчанам суть и особенность современного бытия. Вопросов к ней оказалось немало, и сельчане задавали их, не стесняясь. Их интересовали как общие, так и личные вопросы, и на каждый из них Зайнаб отвечала вежливо и тактично.
Книги
Вначале своей творческой биографии Биишева печаталась в республиканских изданиях, ранние произведения писательницы публиковали различные издательства. Помимо этого, ее часто приглашали выступить на радио. Признанием ее, как профессионального литератора, стало членство в Союзе писателей СССР.
Но не только прозой единой жила Зайнаб все эти годы, она по-прежнему трепетно относилась к поэзии. За годы творческой карьеры она стала автором поэм, лирических стихотворений, этюдов. Биишевой удавалось успешно совмещать творческий процесс и работу в редакции самых разных издательств. Кроме этого, литератора интересовала и общественная жизнь.
Однако даже у такого признанного и востребованного автора, как Биишева, зачастую возникали трудности с издательствами. Она прилагала массу трудов, чтобы отдать в печать свои книги, и часто жаловалась на редакторов своим родным и близким.
Спустя годы литературное наследие Зайнаб Биишевой признали национальным достоянием Башкортостана. Ее произведения включили в школьную программу, присвоили звание народного писателя, наградили многочисленными литературными премиями и правительственными наградами.
Зайнаб Биишева - автор 15 книг. Из известных произведений можно выделить: Униженные, У большого Ика. Емеш, Будем друзьями. Все книги можно читать онлайн и бесплатно скачивать на нашем портале.
В романе предстает башкирская деревня в предреволюционные годы, годы революции и становления Советской власти. В центре - судьба крестьянина-бедняка и его семьи.
Читайте также: