Ятла сынна ял савать сочинение на чувашском языке
Обновлено: 04.07.2024
Сочинения на чувашском языке можно написать самому. Только надо знать язык. Если востребованность книг на чувашском языке будет расти, вы просто станете классиком, если сядете писать прямо сейчас.
А вообще, вопрос интересный. Еще более интересно то, что мое место рождения - город Чебоксары!
Сочинения на чувашском языке можно найти в трехтомной книжке-буклете З.П. Михайловой и В.М. Михайлова "Сочиненисем". Там есть подробная характеристика произведений чувашских писателей и детальный анализ школьных произведений. Есть ли эта книга в интернете, сказать не могу.
Сейчас многие домашние задания учителя задают делать по интернету, написать доклад, реферат, сочинение. Россия многонациональное государство, поэтому кроме русского языка, в регионах изучают свой родной язык. Учителя работают не только в школах, но зарабатывают деньги в интернете, делая свои сайты, где объясняют трудности при выполнении домашнего задания. Сочинения на чувашском языке можно найти здесь на сайте учителя чувашского языка. В чувашском алфавите есть свои специфические буквы, которые нужны для произношения звуков, которых нет в русском языке. И в нем 37 букв, а в русском как известно всего 33
Оценить 937 0
Куракова Вера Васильевна
Шупашкар хулинчи 49-мĕш вӑтам шкулта
чӑваш чĕлхипе литературине вĕрентекенсем
Ĕҫ ҫынна илем кÿрет
Паянхи пурнӑҫа илес пулсассӑн, ҫын хӑйне вӑйлӑ туясси тĕрлĕ сӑлтавран килет: ҫемье тĕрекĕнчен, тус-юлташ пурринчен,ĕҫ вырӑнĕнчен, сывлӑх ҫирĕп пулнинчен,ӑс- тӑн чун-чĕре пуянлӑхĕнчен, пурнӑҫа тĕрĕс пурӑнма пĕлменинчен, пултаруллӑхран, кашни тĕллеве пурнӑҫлама пĕлменинчен…
Ырми-канми ĕҫлекене те, ача- пӑча ÿстерекене те, ҫукран пур тӑвакана та, ырӑ йӑла-йĕркене тытса пыракана та ĕҫчен-маттур, ҫивĕч ҫын тетпĕр. Ĕҫ-вӑл пурнӑҫ тыткӑчи,илемĕ. Пĕр-пĕрне ӑнланса, пулӑшса пырсан ҫеҫ ĕҫ ӑнать, ырӑ ят сарӑлать. Ĕҫрен хӑраман, таса чун чĕреллĕ, ырӑ ĕмĕтлĕ ҫын кӑна пулма пултарать.
Ҫĕр ҫинче ҫын алли тĕкĕнмен ĕҫ ҫук та пулĕ. Пурнӑҫа лайӑхлатас тесен кашни ҫыннӑн хӑйне килĕшекен пĕр- пĕр ĕҫе суйласа илмелле. Ҫав ĕҫре чун-чĕрене хурса ĕҫлемелле, ҫитĕнÿсем тумалла, малалли пурнӑҫ ҫинчен шухӑшламалла.
Ĕҫ- пурнӑҫ тытать, ĕҫ телей кÿрет. Кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе, хĕлĕ.Хӑв юратнӑ ĕҫе пĕр кун хаушшинче суйласа илме май ҫук. Ҫапах та пĕр-пĕр ĕҫе кӑмӑлласси пĕчĕкренех палӑрать.
Ҫĕр ҫинче мĕн пур ĕҫе ҫыннӑн ӑста аллипе, ӑс-хакӑлĕ тӑвать.Ĕҫ чӑнлӑх,сӑпайлӑх,тараватлӑх – чӑваш ҫынсен ҫак ырӑ енĕсем кашни ҫынра пулччӑр тессе шухӑшлатпӑр.
Паллах, кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе-хĕлĕ, хӑйĕн телейĕ. Чылай ҫынсенчен илтме пулать. Ĕҫе уява кайнӑ пек каятӑп, ĕҫре мана питĕ лайӑх, ĕҫтешĕсемпе килĕштерсе ĕҫлетпĕр, эпĕ ĕҫ вырӑнне ҫухатасран темрен хӑранӑ пек хӑратӑп теҫҫĕ. Хӑшĕ-пĕрисем хӑйсен валли хӑйсемех ĕҫ вырӑнне тупаҫҫĕ, хӑшĕ-пĕрисем вара ашшĕ-амӑшĕн ĕҫне малалла тӑсаҫҫĕ, теприсем ашшĕ – амӑшĕ каланипе, ыттиссем ҫут ҫанталӑк панӑ талантпа ĕҫлеҫҫĕ.
Паллах тĕнчере пур професси те лайӑх, пур професси кирлĕ. Анчах та пĕтĕм ҫын пултаруллӑ ҫуралаймасть. Пĕр ĕҫех пĕри лайӑх ĕҫлет, теприн пулсах пĕтеймест. Пурте артист та ÿнерҫĕ те пулаймасть. Ҫавӑнпа та ҫыннӑн хӑй мĕн тума пултарассине шута илсе, камӑлĕ хӑш ĕҫ патне туртӑнать – ҫавна суйласа илмелле.
Сӑмахран: мана вĕрентекен ҫуралсанах, ашшĕ чупса пынӑ тет, аллине тытрĕ тет те чуптуса ҫапла каларĕ тет. Манӑн хам вилличен сана учитель пулнине курасчĕ терĕ тет. Ашшĕ ĕнчи тӑвансем пурте вĕрентекенсем пулса ĕҫленĕ хӑй хĕрне те учитель тӑвасшӑн пулнӑ, паллах ашшĕн пехилĕ ҫитнĕ пуль. Апла пулсан вӑл ҫуралсанах вĕрентекен пулма ĕмĕтленнĕ ача пулса тухать.
Чӑнах та вĕрентекенĕн хӑйĕн чӑн-чӑн ҫын пулмалла: ырӑ кӑмӑллӑ, сӑпайлӑ, таса чунлӑ, культурӑллӑ, ҫивĕч, ĕҫчен, ӑслӑ – тӑнлӑ, культурӑллӑ пулмалла. Ачасемпе пĕр чĕлхе тупни - пысӑк талант..
Манӑн вĕрентекен пуринчен те ырӑ, пултаруллӑ, хисеплĕ, чуна ҫывӑх, кирек кама та ӑнланма, темĕнле йывӑр ыйтӑва тивĕҫлĕ татса пама пултаракан ҫын. Вĕрентекен ача амӑшĕ пек ыррине ҫеҫ сунать, ырӑ-сывӑ, тĕрĕс тĕкел ӑслӑ- тӑнлӑ ҫын тӑвасшӑн тӑрӑшать.
Учитель ĕҫе ҫӑмӑл маррине пурте ӑнланаҫҫĕ.Чӑнипех те шкулта, чӑтӑмлӑ та ырӑ шухӑш-кӑмӑлла вĕрентекенсем ĕлеҫҫĕ.
Этемĕн тепĕр лайӑх ĕҫе - вӑл хӑйĕн чун илемĕшĕн те тӑрӑшма пултарни. Ку ҫынна тата та вӑйлӑрах тӑвать. Ҫавӑн пекех илемлĕ тĕрлĕрен илемлĕ япаласем тума вĕрентет. Халĕ ĕнте ҫын-вĕҫме кӑна мар, шӑтӑк евĕр янӑравлӑ шӑрантарса юрлама, тӑпӑл – тӑпӑл ташлама, хут ҫине пурнӑҫри сӑнсене чӑн пурнӑҫри пекех ÿкреме, йĕри-тавралӑха тĕрĕ-эрешпе илемлетме, кино калӑплама, илемлĕ сӑвӑ – калавсем ҫырма пултарать. Ҫын ĕҫĕсене ĕҫленĕ чухне ҫын ҫакӑнта хӑйĕн чун телейне тупать. Ĕҫ вӑл – халӑхӑн тарӑн ӑсӑпе тĕрĕслĕх туйӑмĕ, таса кӑмӑл-сипечĕпе ҫынна пысӑкӑн юратни, чун илемĕпе характер ҫыпӑҫулӑхĕ, сӑмах-юмах виҫелĕхĕпе юрӑ-сӑвӑ хитрелĕхĕ.
Этеме ĕҫ ҫуратнӑ теҫҫĕ. Ĕҫ ӑна ҫын тунӑ. Ҫын вара хӑй таврашĕнчи ҫут ҫалталӑка улӑштарса тем тĕрлĕ япала шухӑшласа кӑларнӑ. Те хӑйне пурӑнма ҫӑмӑл пултӑр тесе, те хӑйне хуҫа пек тытма, те хӑйне шанчӑклӑ та ҫирĕп туйма…
Ырӑ сӑмах, ырӑ шухӑш, ырӑ ят хӑварас тесен ҫыннӑн йывӑҫ лартмалла, ача ҫуратса тĕрĕс-тĕкĕл ÿстермелле, пÿрт лартмалла теҫҫĕ.
Мана чӑнахах та учителĕн пархатарлӑ ĕҫĕ питĕ килĕшет. Кашни вĕрентекенех хăйĕн вĕренекенĕсем сапăр та хастар чун-чĕреллĕ çынсем пулччăр тесе тăрăшать, ырă шухăш-ĕмĕтпе пурăнать. Вăл çĕр çинчи çĕршер професси валли тÿрĕ чунлă çынсем вĕрентсе хатĕрлет. Тÿрĕ чунлă çынсем — саккунлăхпа йĕркелĕхе пăхăнакансем. Ку вара — çĕр çинчи, хамăр хушăри тăнăçлăх никĕсĕ. Çакăнта мар-и учителĕн пархатарлă ĕçĕ?
Учитель ĕçĕ питĕ яваплă ĕç. Пурне те пĕлесшĕн çунакан таса чунлă шăпăрлансемпе пĕлÿлĕх тĕнчинче çÿрени, мĕн пĕлнине пĕлменнисемпе тавçăрайманнисем патне çитерме тăрăшни мăнаçлантарать, хавхалантарать, чунра савăнăç вăратать. Чăнах, хăвăн ăс-тăнна, пултарулăхна ыттисене парнелесси — сăваплă ĕç. Кашни вĕрентекен хăйĕн пурнăçне пархатарлă ĕçпе ирттерет. Учитель ĕçĕ çăмăл маррине пурте ăнланаççĕ. Хăйĕн чун пуянлăхĕпе çамрăксене те çынсене юратса хисеплеме, ĕçчен те йĕркеллĕ çын пулма вĕрентет.
Мĕнле хисеплемĕн-ха вĕрентекене? Вăл кашни ачан пурнăçĕпе, савăнăçĕ-хуйхипе, терт-нушипе пурăнать. Кашни вĕренекене хăй ачине юратнă пек юратать, йывăр вăхăтра пулăшать, унпа пĕрле савăнать те, кулянать те. Педагог вăл пĕр вăхăтрах чун инженерĕ те. Ачан чунне вĕрентекен пек тата кам ăнланма пултарать-ши? Тата кам унран ытла ача чунне витĕр курать, ăна сăваплă витĕм кÿрсе çĕр-шыва, ашшĕ-амăшне, тăванĕсене, юлташĕсене юрăхлă та тивĕçлĕ çын ÿстерме хевте çитерет?
Педагогсем — кашни ача шăпинче ырă йĕр хăваракансем, кашни ачан ăс-тăнĕпе характерне çирĕплетсе, ăсталăхне аталантарса пурнăç çулĕ çине кăларакансем.
Мăн Явăшри Петр Александрович Александрова сăнран пăхсан утмăлтан иртнĕ теме çук, çамрăкрах курăнать, тăлпам кĕлеткине йăрăс тытма тăрăшать. Хура çÿçне тĕллĕн-тĕллĕн кĕмĕл тĕс çапнă. Çăра, хура куç харшийĕсем айĕнчен пăхакан хăмăр куçĕсем вăл ырă кăмăллă, сăпайлă, пысăк туйăмлă çын пулнине çирĕплетеççĕ.
Вăл тÿрĕ те яка сукмакпа сахал утса курнă, нуши-асапне нумайрах тутанма тивнĕ. Темĕнле йывăр пулсан та, Петр нăйкăшман, малалла талпăннă. Таçти вырăна та çитсе курма, темĕнле ĕçе те кÿлĕнсе пăхма тивнĕ ăна. Норильскра бетон хывнă, Тюмень облаçĕнче тырпул çитĕнтернĕ, Шупашкарта тимĕрпе бетон заводĕнче çурт-йĕр купаланă, тăван ялĕнче 16 çул тракторист пулса ĕçленĕ.
– Пурнăçра мĕн чăтса ирттермерĕм пулĕ, кам кăна пулса ĕçлемерĕм-ши, – пÿрнисене хуçсах шутлама пуçларĕ кил хуçи. – Киномеханик, телемастер, электромонтер профессийĕсене алла илтĕм. Ватлăхри канăва тухиччен Çĕмĕрлери ЭТУС-ăн Вăрнарти çыхăну цехĕнче ĕçлерĕм, – терĕ Петр Александрович.
Çарта хĕсметре пулнă хыççăн Петр Александров ялти чи хитре те ĕçчен хĕре Надежда Васильевнăна качча илнĕ. Шупашкарти медицина училищинчен вĕренсе тухнă хыççăн Надежда Вăрнарти ачасен санаторийĕнче сестрара ĕçленĕ. Тюмень облаçне куçса кайсан та Надежда Васильевна юратнă профессийĕпе сывпуллашман, ача çуратмалли больницăра вăй хунă. Пĕр вăхăт хăй çуралнă ялĕнчи çĕнĕ больницăра медицина сестринче ĕçленĕ.
Александровсем пĕр ывăлпа пĕр хĕр пăхса çитĕнтернĕ. Мĕн акатăн – çавă шăтать тенешкел, ашшĕпе амăшĕ сывлăхлă, пултаруллă, ĕçчен ачисене пурнăç çулĕ çине кăларнă май, вĕсене пĕчĕклех ĕçе юратма, таса чун-чĕреллĕ пулма вĕрентнĕ. Кĕвĕçÿ, курайманлăх, мăнкăмăллăх туйăмĕсем вĕсен черчен чĕрисенче калăпланман. Пачах урăхла: çынсене ырă тăвас, вăй хурса пурнăçа малалла тăсас тĕллев-ĕмĕтлĕ ачисем. Алевтина, амăшĕ пекех, тухтăр профессине суйласа илнĕ, сывлăх хуралĕнче сыхă тăрать. Тăвай район çыннисем ăна ырăпа çеç асăнаççĕ. Женя ывăлĕ хĕсметрен таврăннă хыççăн Хапăс хĕрĕпе çемье çавăрчĕ. Ашшĕпе амăшĕн таса, хĕрÿллĕ туйăм çути çĕнĕ çемьере кунсерен ялкăшса, чунсене илем кÿрсе çунма пуçларĕ.
Инкек пĕччен çÿремест тенешкел, вăл Александровсен кил-çуртне те манса хăварман. Мăшăрĕ, Надежда, йывăр чирленĕскер, упăшки ытамĕнчех вилсе кайни халĕ те ун асĕнчех.
– Чăтма çуралнă-тăк, чăтмаллах, тÿсмеллех, мĕн курмаллине курмаллах. Турă пÿрнинчен иртеймĕн. Тĕрĕслĕхе, чăнлăха, ĕçченлĕхе ытларах юрататăп. Çав лайăх енсене хамăн ачасемпе мăнуксенче калăплама тăрăшатăп, – хăйĕн чĕрери туйăмĕсене çиеле кăларма тăрăшрĕ Петр Александрович, пархатарлă, йывăр та тумхахлă çулне аса илнĕ май.
Çакăн пек çынсем çĕр çинче ытларах пулсан пурăнма та çăмăл пулĕччĕ. Нумай-нумай çул пурăн, Петр Александрович. Ĕмĕрÿ вăрăм пултăр, санăн ырă чуну ыттисене ăшă туйăм, иксĕлми вăй-хал, виçесĕр хавхалану парса тăтăр.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Описание презентации по отдельным слайдам:
Чăвашсен чаплă çыннисен ырă тĕслĕхĕпе паллаштарса ачасен пултарулăхне аталантарасси Презентацие хатĕрлекенĕ: Шупашкарти 59- мĕш вăтам шкулти чăваш чĕлхи учителĕ Алексеева Людмила Степановна 2010 çул
Ваттисем калани вырăнлă Аслă çынна пин пуç теççĕ (Влиятельного человека называют тысяцким) Ашм. 47. Ятлă çынна ял савать (Знатного человека деревня славит). Аслан. Вăтăрмĕш çулсем. 1955. Ырă ят ылтăнран çутă (Добрая слава дороже золота). Илпек. Тăватă кун. 1953. Çынна кура мухтавĕ (По человеку и слава). Юркин, 1907. Этем тени ĕçĕпе паха (Человек славен своей работой). Эсхель. Пурнăç илемĕ. 1948. Лайăх ят мултан та паха (Добрая слава ценнее богатства). Никольский, с. 212.
Чăвашсен чаплă çыннисем- Выдающиеся люди Чувашии
Пётр Егорович Егоров (1731-1789) Архитектор, автор знаменитой ограды Летнего сада, один из создателей раннего русского классицизма в зодчестве
Никита Яковлевич Бичурин (1777-1853) Китаевед, востоковед и историограф, член-корреспондент Российской академии наук, действительный член Азиатского общества в Париже
Алексей Афанасьевич Кокель (1880-1956) Художник и педагог, оставивший яркий след в истории изобразительного искусства Чувашии и России. Первый из чувашских художников, получивший академическое образование.
Василий Иванович Чапаев (1887-1919) Военачальник, кавалер четырёх Георгиевских крестов и Георгиевской медали, герой Гражданской войны. Командир знаменитой 25-й стрелковой дивизии.
Максим Дормидонтович Михайлов (1893-1971) Оперный певец, народный артист СССР, дважды лауреат Государственной премии СССР.
Иоаким Степанович Максимов-Кошкинский (1893-1975) Основатель чувашского драматического театра, создатель первых чувашских кинофильмов, актёр и режиссёр, драматург, народный артист Чувашской АССР, заслуженный деятель искусств РСФСР.
Михаил Кузьмич Сеспель (1899-1922) Классик чувашской литературы, реформатор стихосложения, художник, поэт, драматург, прозаик, переводчик, общественный и государственный деятель.
Пётр Петрович Хузангай (1907-1970) Народный поэт Чувашии, лауреат Государственной премии имени К.И. Иванова и премии Комсомола Чувашии имени М. Сеспеля, общественный деятель
Андриян Григорьевич Николаев (1929) Лётчик-космонавт СССР, третий в мире человек, покоривший космос, генерал-майор авиации, дважды Герой Советского Союза.
Надежда Васильевна Павлова (1956) Балерина, народная артистка СССР и РСФСР, народная артистка Чувашской Государственной премии РСФСР, II Международного конкурса артистов балета.
Библиотека Президента Чувашской Республики Серия основана в 2002 году Указом Президента Чувашской Республики Н.В. Фёдорова
Читайте также: