Яхшылык эшлэ дэ суга сал сочинение
Обновлено: 04.07.2024
тальян гармунның телләре көмеш микән, җиз микән? — ( песня) сере́бряные ли, лату́нные ли кла́виши у талья́нки?
кеше өстеннән тел әйтү — кля́узничать (букв. вы́сказать кля́узу) о друго́м челове́ке
разведчиклар тел алып кайттылар — разве́дчики привели́ языка́
телдән әйтү — вы́сказать у́стно
телдән җавап — у́стный отве́т
телгә батыр, эшкә факыр — (посл.) языко́м трепа́ть ма́стер, а на де́ле слаб
тел аерылу — говори́ть на ра́зных языка́х (не понимать друг друга по причине разности целей, понимания вещей и т. п.)
тел белән әйткесез — невырази́мый слова́ми
тел белән тегермән кору (тарттыру) — говори́ть (обеща́ть) мно́го, но ничего́ не де́лать; моло́ть языко́м; трепа́ться
тел белән телү (тетү) — бичева́ть сло́вом; жечь глаго́лом
тел беркетү — договори́ться, заключи́ть сою́з (в тайне или в стороне от кого-л.) ; см. тж. сүз беркетү
теле (телләре) бәйле (баглы) — не мо́жет, не име́ет пра́ва говори́ть
тел кашу — чеса́ть язы́к (языко́м); говори́ть не к ме́сту
тел озайту — распуска́ть/распусти́ть язы́к ( осуждая начальство) ; пуска́ть, распространя́ть слу́хи, неуго́дные вышестоя́щим
тел саклау — ума́лчивать/умолча́ть, промолча́ть из уваже́ния ( к старшим)
тел сөяксез — язы́к-то без косте́й
тел тибрәнү — захоте́ть сказа́ть; чуть не сказа́ть
тел тидерерлек түгел — не́ к чему придра́ться; ни сучка́, ни задо́ринки; кома́р но́са не подто́чит
тел тию — приходи́ться/прийти́сь, задева́ть/заде́ть (обвиня́ть)
тел туздыру — болта́ть зря; трепа́ть языко́м
тел уйнату — игра́ть слова́ми, заи́грывать на слова́х
тел чарлау — остри́ть, зубоска́лить; точи́ть ля́сы
тел чишелү — разговори́ться; станови́ться/стать разгово́рчивым; расколо́ться
тел чишү — открыва́ть/откры́ть секре́ты; разглаша́ть та́йну; доверя́ть ду́шу (мы́сли)
тел шомарту (таптау, юкарту) — моло́ть чушь; точи́ть ля́сы
телгә беткән — бо́йкий || бо́ек на язы́к
телгә йозак салу — запреща́ть/запрети́ть говори́ть
телгә оста (чая, үткен, шәп) — бо́йкий || бо́ек на язы́к, речи́стый
телдән-телгә — из уст в уста́ (о распространении легенд, слухов, новостей и т. п.)
телдән төшмәү — быть у всех на уста́х
телдән төшү — переста́ть упомина́ться, вспомина́ться; забыва́ться ( о человеке)
телдән ычкыну — срыва́ться/сорва́ться с языка́
теле татлы (баллы) — сладкоречи́вый || сладкоречи́в
теле тезенә җитә — ма́стер на злы́е слова́, ре́чи
теле чарланган (шомарган) — навостри́лся говори́ть; язы́к непло́хо подве́шен
теле юка — речи́ст и сладкоречи́в
телен кыскарту — в разн. знач. укороти́ть язы́к, заста́вить замолча́ть
телен чыгарып — изо все́х си́л, вы́сунув язы́к
теленә шайтан төкергән — его́ не переспо́ришь (букв. чёрт плю́нул ему́ на язы́к)
теленнән табу — пострада́ть из-за своего́ языка́
телне (телеңне, телегезне, телен, телемне) тешләү — вдруг замолча́ть, сообрази́в, что собира́лся сказа́ть ( или уже сказал) ли́шнее
телеңне тайдырма — не говори́ так краси́во
елан теле — за́говор от змей; слова́, кото́рыми загова́ривают змей
тел уку — произнести́ за́говор
чәчәк теле — за́говор от о́спы
11 тел-теш
кулың гел эштә, үзең тел-тештә — (погов.) ру́ки в рабо́те, а сам (сама́) в притесне́ниях ( в унижении)
12 тел-теш тидерү
13 тел-тешсез
тел-тешсез булып беттек — совсе́м запу́ганными мы ста́ли
14 тел агы
15 тел аклавы
16 тел аклыгы
17 тел ачкычы
сиңа тел ачкычы телим, алла тел ачкычы бирсен — тебе́ ни пу́ха ни пера́ ( говорится идущему на экзамены)
тел ачкычын мәктәптә табалар аны — что́бы обрести́ дар ре́чи, на́до учи́ться в шко́ле
18 тел ачу
бала тел ачканда, өлкәннәр дә аңа иярә — когда́ ребёнок начина́ет говори́ть, взро́слые подража́ют ему́
19 тел әйләнмәү
20 тел бару
мочь/смочь, осме́литься говори́ть (такое, что воспринимается как кощунство) ; повора́чиваться ( о языке)
моны әйтергә тел бармый — язы́к не повора́чивается, что́бы сказа́ть тако́е
теле барганның кулы да бара — (посл.) тот, кто мо́жет сказа́ть э́такое, мо́жет и сде́лать (соотве́тствующее)
Презентация по теме "Яхшылык күрүсең килсә, үзең дә яхшылык кыл".
IX региональ “Тукай укулары”
фәнни-гамәли укучылар конференциясе
Эшне Зәй муниципаль районы “6 нчы
номерлы гомуми урта белем мәктәбе”нең
1 нче В сыйныфы укучысы
Хөснетдинова Рәилә башкарды
Фәнни җитәкчесе:
Хөснетдинова Алевтина Арсентиевна
Гипотиза. Һәр кеше яхшылык эшли дип фаразлыйм .
Фаразларымны раслау өчен, 6 нчы мәктәпнең башлангыч сыйныф укучыларыннан сорашып чыктым. Моның өчен аларга түбәндәге сорауларны бирдем.
- Син яхшылык эшләгән кешеләр белән танышмы?
- Син яхшылыклар эшлисеңме?
Сорашуның нәтиҗәләре түбәндәгечә булды: 64% укучы яхшылык эшләгән кешеләр белән таныш; 32% җавап бирергә авырыксынды; 89% яхшылык эшлим дип җавап бирде, мисаллар белән үзләренең кылган гамәлләре турында сөйләделәр. Ә 7% бала нәрсә ул яхшылык дип югалып калды.
Сорашуның нәтиҗәсе мине икеләнергә мәҗбүр итте һәм мин эзләнүемне дәвам итәргә булдым.
Мастер класс для учителей татарского языка и литературы.
Тема. Яхшылык!
Максаты: мастер класста катнашучыларда яхшылык турында күзаллау булдыру,тормыш тәҗрибәсеннән чыгып, төрле биремнәр аша яхшылык төшенчәсен аңлауларына шартлар тудыру. Яхшылык эшләп яшәргә омтылыш тәрбияләү.
Бурычлар: проблемалы ситуация аша УУГбулдыру, мастер класста
катнашучыларның актив булуына, үз фикерләрен әйтә алуларына ирешү.
Оценить 1731 0
Укытучы:Әбүбәкерова Роза Минзагитовна,
Нурлат шәһәре 3 нче урта гомуми мәктәбенең
татар теле һәм әдәбияты укытучысы.
Тема. Яхшылык!
Максаты : мастер класста катнашучыларда яхшылык турында күзаллау булдыру,тормыш тәҗрибәсеннән чыгып, төрле биремнәр аша яхшылык төшенчәсен аңлауларына шартлар тудыру. Яхшылык эшләп яшәргә омтылыш тәрбияләү.
Бурычлар: проблемалы ситуация аша УУГбулдыру, мастер класста
катнашучыларның актив булуына, үз фикерләрен әйтә алуларына ирешү.
Хәерле көн, хезмәттәшләрем!
Сезне биредә күрүемә мин бик шат.Сез нинди кәеф белән килдегез?
Кәеф турында әйткәндә без күңел халәтебезне сөйлибез.
Әйдәгез, барыбызда матур итеп басып, кулга кул тотынышыйк, бер – беребезгә елмайыйкта зур итеп кояш ясыйк,куллардан –кулларга җылылык, күңелдән – күңелгә рәхәтлек йөгерде, йөзләргә якты нур булып елмаю сирпелде.Менә шушы җылылык , рәхәтлек көн буена җитәрлек көч бирә дә инде.Әйдәгез, матур итеп урыннарга утырыгыз!
Бүгенге осталык дәресе кешеләрнең төп сыйфатына бәйләнгән.Ә ниниди сыйфат ул ?Бу турыда сез үзегез әйтерсез. 1.Алларыгызда чәчәк рәсеме. Һәрберегез, чәчәкнең бер таҗын сайлап аласыз һәм шунда кешенең уңай сыйфатларының берсен язасыз. Нинди сыйфатлар яздыгыз ? Укыгыз эле! (Мәрхәмәтлелек, ярдәмлелек, кешелеклелек, шәфкатьлелек, ихтирамлылык, игелеклелек . намуслылык ). Ә хәзер чәчәк таҗының төсенә туры килгән шарлардагы хәрефләрдән сүз төзисез һәм төзелеп басасыз. Әйтегез әле, безнең осталык дәресенең темасы нинди булды? ЯХШЫЛЫК . Нәрсә соң ул яхшылык?(Укытучыларның фикере)
Димәк, без игелекле эшләрне аеруча күп башкарырга һәм бер- беребезгә игътибарлы булырга тиешбез.
2.Ә хәзер без дәресебезне дәвам итәбез.Уртада кәрзин, аның эчендә сүзләр.Сез шушы сүзләрне кулланып яхшылык темасына мәкальләр төзисез һәм шушы ак кәгазьләргә ябыштырасыз.
Яхшылык җирдә ятмый.
Җылы сүз - җан азыгы.
Олыны олы ит, кечене кече ит.
Ашның мае бар, сүзнең җае бар.
Яхшы гадәт адәм итәр, яман гадәт әрәм итәр.
Кеше холкын күзәт- үзеңнекен төзәт.
Матурлык эзләмә, яхшылык эзлә.
Яхшы, булдырдыгыз! Дәресебезнең бу өлешендә кәрзин идея технологиясе кулланылды.
Йомгак .Әйе, элек – электән кешеләр яхшылыкка, изге эшләргә омтылганнар, начарлыкны күрә алмаганнар.
3.Осталык дәресен микрофон алымы белән дәвам итәбез .
Нәрсә соң ул яхшылык?Мин сезгә микрофон бирәм, ә сез яхшылыкка хас сыйфатларны атагыз.
Ничек ул күренә?
Нинди зурлыкта ул?
- Аңа тотынгач сез үзегезне ничек хис итәсез?
Яхшылык, яхшылык! Нинди фикерләр яңгырады.
4 . Ә хәзер безгә сезнең белән яхшылык символын ясарга кирәк .Сез анда нәрсәләр кулланыр идегез?Сезнең алдыгызда ярдәмлек материаллар. Шуларны файдаланырга мөмкин, үз вариантыгызда кабул ителә .(Кояш рәсеме, чәчәк, йөрәк, 2 кул)
Өстәлдә ясыйлар, беткәч тактага магнит белән ябыштыралар.
Йөрәк- яхшылык чын йөрәктән эшләнә.
Чәчәк- яхшылык яшәргә көч бирә.
Кояш – яхшылык йөрәккә җылылык, рәхәтлек бирә.
2 кул – Яхшылык кыларга ашык!
Бик әйбәт! Әйе, яхшылык яшәргә көч бирә.
5 .Хәзер дәресебезне дәвам итәбез.Сез минем сорау төсенә карап кәрзиннән җавапны табып ала белергә тиеш һәм тактага магнит белән элеп куясыз.
Гаиләдә яшәсен матурлык,
Сүрелмәсен шатлык.
Ташламасын саулык,
Яшәсен яхшылык! Без сезнең белән тагын бер эш - төсле кәгазь технологиясе кулланып эшләдек.
6 . Ә хәзер менталь карта белән эшләп алабыз .Сезнең алдыгызда төсле конвертлар.Андагы сүзләрне капма- каршыга үзгәртеп менталь карта тутырырга.
Кешелексезлек - кешелеклелек
Шәфкатьсезлек - шәфкатьлелек
Ярдәмсезлек - ярдәмлелек
Ихтирамсызлык - ихтирамлылык
Мәрхәмәтсезлек - мәрхәмәтлелек
Игелексезлек - игелеклелек
Намуссызлык - намуслылык
Яхшылык нинди сыйфатларны үз өченә ала?
Яхшылык агачы
Кешелеклелек
Шәфкатьлелек Ярдәмлелек
Ихтирамлылык Игелеклелек
Мәрхәмәтлелек Намуслылык
Ә хәзер яхшылык сыйфатларын урыннарына куябыз. Яхшы,күрәсезме безнең күңелебездәге яхшылыкны һәм яз сулышын тоеп яхшылык агачыбыз яфрак ярды.Димәк, без игелекле эшләрне аеруча күп башкарырга тиеш. Яхшылыкның бер өлеше итеп мин шарларны сезгә бирәм.Ә сез башкалар белән бүлешегез.
Сөйләшүебезне Р.Миңнуллин шигыре белән тәмамлыйсым килә.
Барыбыз да яхшылыкка мохтаҗ,
Бу заманда бигрәк.
Яхшылыкны эшләү җиңел түгел,
Ә эшләргә кирәк!
Әйдәгез, яхшылык эшләргә ашыгыйк! Сау булыгыз! Игътиба рыгыз өчен зур рәхмәт!
Описание:
Вода – источник жизни, хозяйка-хранительница очага. Молодой невесте показывали путь к роднику (к источнику воды). Это сопровождалось обрядовыми песнями, шутками. Обряд проводился для того, чтобы день свадьбы был незабываемым.
Место бытования ОНН: Российская Федерация, Оренбургская область, Шарлыкский р-н, с. Новомусино.
Формы жанровых направлений ОНН: Празднично-обрядовая культура , обряды, исполнительное искусство, песенное искусство.
Адрес: 460000 г. Оренбург, ул. Пролетарская, д.24.
Информация об ответственности относительно ОНН.
Лица, имеющие отношение к ОНН.
ФИО: Улумбекова Гульюзум Гайсовна.
Дата рождения — 27ноября 1949года.
Тип ответственности: Исследователь.
Место работы: Областной методический центр народного творчества.
Сведения об особенностях ОНН.
Этнокультурная принадлежность: татарская.
Техники исполнения ОНН:
Наименование: Исполнение свадебного обряда в сопровождении обрядовых песен.
Предметы, связанные с ОНН:
Костюм:
Наименование: наряд невесты: белый вышитый фартук, коромысло, украшенные ведра, вышитые белые носовые платочки.
Сведения об особенностях распространения и использования ОНН:
Средства выражения традиций:
Обрядовые действия, песни, пляски и другие элементы свадьбы жителей села Новомусино.
Наиболее распространенным видом свадьбы являлось бракосочетание по сватовству.
Первый период – предсвадебный (сватовство) – кыз сорату. Почетную миссию играл сват (яучы), эту роль выполняли старики или старушки, родственники или знакомые, люди, пользующиеся уважением. При согласии родителей невесты со стороны свата велись переговоры о выкупе и о порядке проведения свадьбы.
Если дело пойдет на лад, то сват должен получить знак согласия. Этим служили вышитое полотенце, белый вышитый платочек, для жениха пуховый шарф и вязаные пуховые перчатки. Второй период – бракосочетание (никах укыту). Это проводилось в доме невесты по мусульманскому обряду до свадьбы. Третий период — свадьба.
Прежде чем зайти в дом мужа, невеста вставала на подушку, которую обычно клали ей под ноги. Порог дома невеста переступала правой ногой. Перед входом в дом жениха молодых угощают медом и маслом (бал-май). Это кушанье обязательно должен был отведать каждый из участников праздника. Этот обычай проводился с той целью, чтобы жизнь молодых была сладкой как мед и благополучной. После застолья на другой день молодой невесте показывали путь к воде (су юлы), к роднику или к колодцу. Она хранительница очага, а вода источник жизни. На другой день молодая хозяйка должна была и готовить и убирать. Дорогу ей показывали маленькие дети со стороны жениха. Она их должна была одаривать памятными подарками. Ими являлись вышитые белые платочки. У татар вышитые платочки это не только аккуратность, опрятность, но и символ любви, преданности.
Если молодая девушка подарила молодому человеку вышитый платочек, это говорит о том, что она призналась ему в любви.
Невесту до родника провожали песней, гармошкой. В песне поется о том, какая она красивая, трудолюбивая. В песне прославляется их брак.
Оборудование: белый вышитый фартук для невесты, коромысло и два
Килен булып төшкән көнне туй мәҗелесенә кадәр, я булмаса икенче көнне кыз көянтә-чиләк белән су алып кайтырга тиеш. Су – яшәү чыганагы. Яшҗ килен – учак хуҗабикәсе. Килен башка авылдан төшсә дә, үз авылыннан булса да, беренче мәртәбә суга үзен генә җибәрмәгәннәр. Йола буенча аны егетнең кыз туганнары озаткан. Килен аларга үзенең бүләкләрен – чиккән кулъяулыклар өләшкән. Бу йола татарлар яшәгән hәр төбәктә дә үткәрелгән.
Ак алъяпкыч таккан килен көянтәгә чиләкләр асып, яшь кияү белән парлап баралар. Аларны туйда катнашучылар гармуннар, җырлар белән озата баралар.
Яшь киленгә су юлын
Күрсәтү изге бурыч,
Туры, дөрес юлдан гына,
Килен, йөрергә тырыш.
hәр көн саен таң яктысы
Сирпеп битеңне үбәр,
Син барасы су юлына
Зөhрә йолдыз нур сибәр.
Ай бизәкле чиләкләрең
Таң суында йөзсеннәр,
“Уңган килен!”- дисеннәр.
Мөлдерәмә тулы булса
Зур бәхеткә ирешерсең,
Кабул булыр теләгең.
Килен чишмә суын чиләкләренә тутырып алганнан соң, чишмәгә көмеш (ак төстәге) акча ташлый.
Шулай ук суга баручылар “Сания апа” җырын да җырлыйлар, киленнең исемен кушып.
Сания апа суга бара
Җем-җем итә чиләге,
Үзе кура җиләге.
Сания апа, чиләгеңнең
Кеше сүзләренә карап,
Суны өйгә алып кайтып җиткергәч, суны беренче булып кияүнең әти-әниләре татып карый, аннан кияү үзе hәм калган кунаклар. Кайбер очракларда суны сатырга да була. Су эчкән кеше яшьләргә үзенең теләкләрен тели. Шул ук вакытта туй мәҗелесенә, килен төшерүгә багышланган йола җырлары да башкарыла.
Безнең дә бер булыр икән
Китмәскә килерең булсын,
Йөзең гел көләч булсын,
Бал да май, күмәч булсын.
Әй, ай батсын, ай батсын,
Кызарып таңнар атсын,
Тулган айдай киленне
Килен төшүгә бәйләнешле әлеге йола, әлбәттә, яшьләрнең никахларын ныгыту, киләчәк тормышларын бәхетле итү, туй көнен онытылмаслык ясау өчен үткәрелә.
Читайте также: