Туган телне кадерлэгэн халык кадерле булыр сочинение

Обновлено: 07.07.2024

Оценить 1703 0

А.С.Пушкин исеменд әге 9 нчы лицей

“Туган телем – иркә гөлем ” дип аталган

Халыкара туган тел к өненә багышланган шиг ъри-музыкаль кич ә

Башкарды:татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Гил ьфанова Алсу Камиловна

Халыкара туган телләр көне

1) Укучыларда туган телебезгә карата мәхәббәт тәрбияләү.

2)Туган телнең сафлыгын,матурлыгын, дөнья телләре арасында тоткан урынын ачыклау.

Маша: Әйдә барыйк инде, аю?

Аю:кая барабыз соң?

Маша: Телләр көненә барабыз

Маша: ну,барыйк,дим әй.

Аю:Маша,нәрсә,соң ул телләр көне.

Аю:юк белмим,нәрсә соң ул тел?

Маша: и аюю, менә бит ул тел (телен күрсәтә). Балалар ә сез телнең нәрсә икәнен беләсезме?

(балалар җавап бирәләр)

Алып баручы: Маша һәм аю менә безнең кичәбезне карап китегез әле. (Маша белән аю утыралар).

Балалар телләр турында мәкал ь ләр сөйлиләр.

1.Анам биргән туган тел,

Атам биргән корал тел.

2.Иң татлы тел — ту ган тел,

Анаң сөйләп торган тел.

3.Тел — ананың баласына иң кадерле бүләге.

4.Тел күңелнең көзгесе.

5.Телләр белгән — илләр белгән.

6.Туган илем — иркә гөлем,

Киңдер сиңа күңел түрем.

7. Туган телем — үз телем,

Туган илем — үз көнем.

Хөрмәтле укытучылар,укучылар без сезнең белән бүген Халыкара туган телләр көненә җыелдык.

21 нче февральдә кешелек дөньясы ЮНЕСКО инициативасы белән Халыкара телләр көнен билгеләп үтә. Дөньяда 7000 гә якын тел бар. Шуларның 83е киң таралган. Ә 383 тел бөтенләй юкка чыгарга мөмкин. Шуңа да туган телебезне саклау бүген безнең алда торган иң зур бурычларның берсе. Чөнки телебез бетсә,татар дигән милләт тә бетәчәк. Туган телебезне, милләтебезне саклау -безнең бурычыбыз. Туган телгә бер генә көн түгел, бөтен гомер бирелергә тиеш. Безнең тел үле тел түгел ул.Ул-яшәү теле.Без шул телдә уйларга,аңларга,аралашырга тиешбез.

Туган тел –ул безнең балачагыбыз,гаиләбез,җәмгыятьтәге беренче аралашу телебез.Шуңа да саклыйк,хөрмәт итик ,чит сүзләр белән буямыйк аны. Сүзең алтын сүзле тел.

Син – татар баласы диеп,

Сайрап торган изге тел!

Татарның бар – татар теле,

Урысның бар – рус теле,

Һәркайсының үз анасы,

Һәркайсының үз теле.

Без, татар халкы өчен, нинди зур бәхет – үзебезнең газиз туган телебез бәйрәмен елына ике тапкыр билгеләп үтәбез. Берсе аның мәшһүр Тукаебызның туган көнендә булса, икенчесе февраль аенда – ЮНЕСКО тарафыннан игълан ителгән халыкара Туган тел көнендә.

. Туган телемдә аңлашам

Үткән, бүгенгем белән.

“Әлифба”мны дога итеп,

Йөрәгендә саклый бу халык.

Әгәр син булмасаң,

Бетәр иде күптән югалып.

Халык исән калган син барга.

Бу дөньяга күзебезне ачтың,

Хакыбыз юк кабат йомарга. (Р.Әхмәтҗанов)

И минем җандай кадерлем,

И җылы, тере телем!

Кайгылар теле түгел син,

Шатлыгым теле бүген.

Нинди таныш моңлы көй бу?

Тукай җыры – "Туган тел”.

Истән бер дә чыкмый торган

Халык көе – "Туган тел”.

“ Туган тел “җыры башкарыла.

Туган җирең Идел буе,

Һәр телнең бар туган иле.

Туган җирең кебек назлы,

Җырдай моңлы татар теле.

Халык кебек уңган да син,

Хезмәттә син көне-төне.

Гайрәтле син,татар теле!

(Н.Нәҗми). Дөньяда иң-иң матур ил-

Ул минем туган ил.

Дөньяда иң-иң матур тел-

Ул минем туган телем.

“Балам”,- диеп, туган телдә

Эндәшә миңа әткәм.

“Әнкәм”,- диеп, әниемә

Мин туган телдә дәшәм.

Күкрәк сөтедәй саф ана телен

Әйләндермә мама теленә.

Ни урысча, ни татарча белмәс

Имгәтелгән буын тилерә.

Җыр “Кояшлы ил ”

Туган телдә сөйләшеп

Яшим мин туган илдә.

Туган ил дигән сүзне дә

Әйтәм мин туган телдә.

Иң изге хисләремне мин

Туган телдә аңлатам.

Шуңа күрә туган телне

Тел ачылгач , үз телеңдә әйтә алсаң”әни”дип,

Тел ачылгач , үз телеңдә әйтә алсаң “әти” дип.

Күзләреңә яшьләр тыгылмас,

Туган телең әле бу булмас.

Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң “Әни” дип,

Соң минутта үз телеңдә әйтә алсаң “Әти” дип.

Күзләреңә яшьләр тыгылыр

Туган телең әнә шул булыр.

9 нчы укучы.

Бездән элек туган тел.

Безгә кирәк булачагын

Алдан белеп туган тел.

Безгә кирәк булган тел.

Ызгыш-низаг өчен түгел,

Иҗат өчен туган тел.

Яшәр өчен туган тел.

Дәшәр өчен туган тел.(З.Насыйбуллин).

Алып баручы.Безнең татар халкы элек-электән күмәк уеннар, ярышларда катнашырга яраткан.Әйдәгез, без дә сезнең белән уйнап алыйк.

Туган телем Әнкәм сөеп-сөеп әйткән, Әткәм чөеп-чөеп әйткән, Апам биеп-биеп әйткән Матур сүзләр җанымдадыр! Әбкәм сыйпап-сыйпап әйткән, Бабам сыйлап-сыйлап әйткән, Абзам сынап-сынап әйткән Зирәк сүзләр адымдадыр! Язда уйнап-уйнап үскән, Җәйдә буйлап-буйлап үскән, Көздә уйлап-уйлап үскән Туган телем канымдадыр! Телгә тимә - аңга тимә, Телгә тимә - канга тимә, Телгә тимә - намга тимә, Телгә тимә - җанга тимә! Шәүкәт Галиев

Б ишек җыруы Әлли-бәлли итәр бу, Мәдрәсәгә китәр бу; Тыршып сабак укыгач, Галим булып җитәр бу. Йокла, угълым, йом күзен, Йом, йом күзең, йолдызым; Кичтән йокың кала да, Егълап үтә көндезең. Әлли-бәлли көйләрем, Хикәятләр сөйләрем; Сина теләк теләрем, Бәхетле бул, диярем. Гыйззәтем син, кадрем син, Минем йөрәк бәгърем син; Куанычым, шатлыгым Тик син минем, синсең, син! Г.Тукай

Туган тел Һәр галимнең, һәр шагыйрьнең сүзе Җитсен иде һәрбер күңелгә, Җилләр, сулар тавышы шикелле үк, Үзләренең асыл телендә. Атом көче, радио заманында Күрсәм иде шуны мин тагын: Ярдәмләшеп, телләр бер-берсендә Тапса фәкать кардәш, туганын. Бу дөньяның төсен, ямен, зәүкын Кем аркылы, ничек белдем мин? Бишектә үк мине өйрәтүчем, Туган телем - бәгърем, син ул, син! Рәхмәт сиңа, рәхмәт, тәрбиячем, Һәр нәрсәнең асыл мәгънәсен Син аңлаттың миңа, туган телем, Син өйрәттең миңа һәммәсен! Хәсән Туфан

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Туган тел! Бу сүз һәркем өчен кадерле, газиз! Чөнки тел – тормыш чыганагы, белем чишмәсе. Аңардан да көчле, татлы, назлы, ләзззәтле тел бармы икән? Тел – ананың балага зур бүләге. Кешегә нәселнең, халкының асыл сыйфатларын иң әувәл тел тәме, тел кодрәте ярдәмендә ана бирә. Туган телне белү кирәк. Чөнки туган телдә синең әби – бабаларың, әти – әниләрең, халкың сөйләшкән һәм сөйләшә. Туган телгә хөрмәтле булганда гына кеше үз иленең, төбәгенең, гаиләсенең шәҗәрәсен, тарихын аңлый ала. Тел бетсә, ул телнең иясе булган халык та, милләт тә югала. Шуның өчен дә туган телен кадерләп саклау, үстерү, аның сафлыгы, матурлыгы өчен көрәшү – һәр кешенең изге бурычы.

Минем туган телем – татар теле. Минем өчен татар теле кадерле һәм газиз, чөнки без - татар балалары. Татарча минем телем ачылган, татарча бишек көйләре, әкиятләр тыңлап үстем. Шуның өчен дә ул безгә бик якын. Татар теле – татар халкы өчен уртак милли тел. Бу телдә доньяда бик күп кеше аңлаша, аралаша.

Көндәлек тормышта без еш кына үзебез сөйләшә торган телне яки телләрне табигый бер нәрсә итеп кабул итәбез. Гаять зур әһәмияткә ия телебез тормыш – көнкүрешебезнең аерылгысыз бер өлеше булып тора. Туган тел беренче мәртәбә әйләнә – тирә мөхитен танып белергә һәм киңрәк планда дуслар, мәктәп белән аралашуда ярдәм итә торган тел ул.

Әйе, ана теле бер була. Ул безгә әнкәебезнең күкрәк сөте аша керә. Балага иң якын кеше - аның әнисе. Беренче сүзләрне дә ул анадан ишетә. Баланың беренче сүзе дә “әннә”. Һәр халык үз телен яратып “Ана теле” дип атый.

Мин татар баласы булып тууыма бик тә, бик тә сөенәм. “Әнием”, “әтием” дип татар телендә иң кадерле кешеләремә дәшә алуым белән горурланам. Әйе, әти – әнигә ярату хисен, бары тик, туган телендә генә җиткереп була. Дәү әнием миңа: “Бәбкәм, беркайчан да үз телеңне онытма, туган телеңне балаларыңа да өйрәтерсең! “- ди.

Кызганычка каршы, күп кенә гаиләләр балалары белән урыс телендә аралашалар, ә бит алар, әти- әниләр, үзара татар телендә сөйләшәләр. Хәтта дәү әти һәм дәү әниләр дә “вата – җимерә” оныклары белән урыс телендә сөйләшергә тырышалар. Мондый гаиләләр минем дусларым арасында да барлар. Минемчә, алар үз телебездә сөйләшсәләр дөресрәк булыр иде дип уйлыйм, чөнки күп телләр белү ул кешене бизи.

Татар теле – Тукай теле. Аның шигырьләрендә туган телне ярату, туган илгә булган мәхәббәт белән үрелеп килә. Шуңа күрә дә туган телне ярату ватанга тугрылыкка, ата – ананы яратуга, хөрмәт итүгә тиң. Татар телендә бик күп китаплар, телевидениедә бик күп тапшырулар алып барыла. Татар телендәге мультфильмнарны да бик яратып карыйбыз.

Безнең төп бурычыбыз - үз халкыбызның мәдәниятен, гореф – гадәтләрен, халкыбызның тарихын хөрмәт итәргә өйрәнергә, үз ана телендә сөйләшергә тиешбез. Халыкның рухи байлыгы бервакытта да саекмасын, кимемәсен, милләт үткәнен хөрмәт итсен кеше үзенең туган җирен, туган телен онытмасын иде дигән теләктә калам.

Бәйге 7-8 сыйныф укучылары белән туган телләр айлыгы кысаларында үткәрелде. биремнәрнең төрлелеге туган телебезнең бай һәм матур икәнен күрсәтә.

Туган телен кадерләгән халык кадерле булыр

ЗИРӘКЛӘР, ТАПКЫРЛАР КЛУБЫ КВН

Асыл сүзләреңне, туган телем,

Биреп торчы миңа аз гына.

Бөтенләйгә түгел, вакытлыча,

Тик житәрлек гомер азагына.

Синнән алган һәрбер сүземне мин

Күз карасы кебек саклар идем.

Ул сүзләрнең затлыларын сайлап,

Дога итеп кенә ятлар идем.

Уеныбыз башында жиңел һәм кызыклы биремнәргә жавап эзләп, “жылынып”алыйк.

Адашкан” авазларны табарга.

1.Учак эчендә ут яна,

Эт пешә ди казанда.

Зилә күлмәген үтүкли,

Кызган итек алган да.

2. Яр буенда бакалар

Суга бармак салалар.

Мәйдан тулып шаулыйлар,

Тун тибәләр малайлар.

Ит пешә ди казанда.

Кызган үтүк алган да.

1. Яр буенда балалар

Суга кармак салалар.

2. Мәйдан тулып шаулыйлар,

Туп тибәләр малайлар.

Рус һәм татар телләрендә йөри торган фразеологизмнар төрле тәртиптә бирелгәннәр.Аларның парларын табарга кирәк.

21 февраль – Халыкара туган тел көне. Бүген дөнья халыклары алты мең телдә сөйләшә. Шуның яртысы диярлек юкка чыгу куркынычы астында тора.

Вложение	Размер
tugan_tel.docx	21.85 КБ

Предварительный просмотр:

Иң татлы тел – туган тел (халыкара туган тел көненә багышлана).

Ведущая 1 : Хәерле көн димен барчагызга,

Кояшлы көн телим гөлләргә,

Сөйкемлелек телим кызларга

Ә батырлык егетләргә!

Вед 2. Добрый день, дорогие друзья! Сегодня мы собрались не случайно. Сегодня у нас большой праздник-День родного языка! И в этом зале собрались представители разных национальностей, чтобы воспеть свой великий родной язык!

Вед 1. 21 февраль – Халыкара туган тел көне. Бүген дөнья халыклары алты мең телдә сөйләшә. Шуның яртысы диярлек юкка чыгу куркынычы астында тора.

Вед 2. У каждого народа есть свои особенности, традиции, культура. Все это отличает каждый народ друг от друга. Именно это заставляет людей гордиться за свой язык!

Вед 1. Туган тел – беренче тапкыр әти, әни дигән тел. Һәр милләт кешесе дөньяны беренче тапкыр туган теле аркылы аңлый башлый, дөньядагы иң матур, иң изге сүзләрне күп вакыт үз телендә ишетә, шул телдә әйтә, шушы телдә шатлана, куана. Бүген без аларның үз телләрендә һәм татар телендә никадәр матур итеп сөйләгәннәрен, никадәр матур итеп җырлаганнарын тыңларбыз.

“Туган тел” көе яңгырый, татар төркеме керә залга. (5гр.)- татар костюмнарыннан

Зал белән бергә җыр җырлыйлар

И туган тел, и матур тел, әткәм – әнкәмнең теле!

Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел арылы.

Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән,

Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән

Вед 3. Хәерле көн, кадерле милләттәшләр, хөрмәтле бакчабызның җитәкчеләре, балалар, туган телебезне сагында торучы фидакарь тәрбиячеләребез.

Татар теле – ЮНЕСКО тарафыннан бөтендөнья халыкара аралашу теле дип саналган 14 телнең берсе. Бу – туган телебез белән горурланырлык мөһим фактор.

1 бала. Дөньяда иң матур ил –

Ул минем туган илем.

Дөньяда иң матур тел –

Ул минем туган телем.

2 бала. Иң изге хисләремне мин

Туган телдә аңлатам.

Шуңа күрә туган телне

Хөрмәтлим мин, ЯРАТАМ!

Бергә. Иң татлы тел – туган тел.

Анам сөйләп торган тел.

( баш ияләрдә, урыннарына утыралар -5гр. )

Вед 1. Тел – халык күңеленең кыңгыравы. Ә кыңгырау кагылмасаң чыңламый. Әйдәгез әле әнә шул кыңгырауны ешрак чыңлатыйк.

Алтын җыйма, йортлар куйма,

Мираска дип балаңа.

Иң кадерле мирас итеп,

Туган телең бир аңа.

Онытмагыз, бу дөньяда

Иң зур бүләк бер генә –

Көмеш чыңлы, талгын моңлы

Газиз туган тел генә.

Вед 3. Шигырьләрдә сөйләдек, хәзер бергә күңел ачып татар уеннарын уйнап алыйк. (2-3 музыкаль уен).

7төркем балалары татар халык уенын “Яшел яулык” күрсәтәләр.

5, 8 төркем балалары -“Дустым бар” уенын уйнарлар

Вед 1. Кечкенәдән өйрәтелгән туган тел халык йөрәген шигърият белән генә сугарып калмый, аның күңелендә милли горурлык хисләре дә уята, ата-бабаларыбыз теленнән рухи ләззәт алу мөмкинлеге бирә. Хәзер Диана “Калфак” шигырен сөйләр, ә Артур “Түбәтәй” (кәләпүш) шигырен сөйләр.

Вед 1. Һәркем өчен дөньядагы барлык телләр арасында иң кадерлесе – тәүге кабат сөйләшә башлаган ана теле. Бу – безнең балачагыбыз, гаиләбез, җәмгыятьтәге беренче тапкыр аралашуыбыз теле. Халыкара туган тел көнендә барлык телләр дә тигез дип таныла, чөнки аларның һәркайсы кеше язмышы өчен җавап бирә, һәркайсы табигый мирас булып тора һәм без аны, һичшиксез, сакларга тиешбез.

Закирова Элина шигырь сөйли

Бала. Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел

Икесе дә безнең өчен

Иң кирәкле затлы тел.

Вед 1. Татар халкы һәрчак төрле милләт кешеләре белән дус аралашып яшәвен беләбез. Бүген безнең бәйрәмебездә рус милләтенең чыгышларын күребез. Каршы алыгыз.

Вед 2. А теперь приглашаем представителей русской национальности.

Родной язык. Он впитан с молоком.

Звучит как музыка, нам сердце услаждая.

В международный день родного языка

На языке родном тебе мы пожелаем:

Люби язык, храни на день и на века!

Не забывай мелодию родного языка!

Дети выходят встают полукругом

1ребенок: О язык родной, певучий! О родительская речь!

Что еще на свете знал я, что сумел я уберечь?

Колыбель мою качая, тихо-тихо пела мать,

Подрастая, сказки бабушки я начал понимать…

2 ребенок : О язык мой, мы навечно неразлучные друзья,

С детства стала мне понятна радость и печаль твоя.

О язык мой! Как сердечно я молился в первый раз:

Помоги,- шептал,- помилуй мать с отцом, помилуй нас…

Вед 2. Издавня на Руси люди занимались рукоделием они умели ткать половики, вязать, шить, вышивать, плести лапти и вырезать из дерева игрушки посуду и конечно же ложки.

Ложкари играть начнут

Ночи сами в пляс пойдут

Под задорную русскую мелодию в зале появляется Петрушка.

Вед 2. Ребята, кто же это к нам на праздник пришел?

Петрушка: Здравствуйте, гости дорогие!

Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар!

Всех ребяток рассмешу!

Петрушка : Ой, а что это у вас за праздник такой сегодня? День рождение у кого то?

Дети: День родного языка!

Петрушка : День родного языка! А я тоже знаю стихотворение на родном языке. Я тоже хочу рассказать.

И родной тел, и красивый,

Мамам, папның теле.

Мог я узнать күп нәрсәне

Син родной тел аркылы.

Бу языкта коляскада

Мамам сказка көйләгән.

А затем төннәр буена

Бабуля рассказ сөйләгән.

Вед 2. Ребята, а на каком языке Петрушка нам стихотворение рассказал?

Дети: На русском и татарском.

Вед 2. Правильно ли Петрушка сделал, что рассказал стихотворение смешивая русский и татарский язык?

Дети: Нет, не правильно!

Вед 2. Петрушка, ты понял свою ошибку?

Петрушка: Да, понял! Нельзя говорить сразу на двух языках. Нужно говорить на своем родном языке. И конечно изучать и знать языки и других народов. У нас это русский и татарский языки!

Вед 2. Правильно! Молодец, Петрушка. Ребята, а давайте теперь вместе с Петрушкой поиграем в игру, которая называется “У оленя дом большой”

(Игра с Петрушкой)

Вед 1. һәр халыкның туган теле – аның мәдәнияте, тарихи көзгесе, шуңа да телебез сафлыгы, матурлыгы аһәңлеге өчен барыбыз да армый-талмый көрәшергә, эшләргә тиеш.

Тел дигән дәрья бар

Дәрья тәбендә мәрҗән бар

Белгәннәре чумып алыр,

Белмәгән карап калыр.

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

"Сөмбелә бәйрәме!" Максат: Туган җиребезгә,туган телебезгә мәхәббәт,игенче хезмәтенә,икмәккә хөрмәт,халкыбызның милли йолаларына ихтирам тәрбияләү,белемнәрне шигырьләр,җырлар,табышмаклар, мәкальләр аша ныгыту. Балаларда күңел күтәренкелеге булдыру.

“Сөмбелә бәйрәме!”Ал. бар. Бар кунеллелек ботен доньяда бар бер ямь буген Нэрсэдэн бу мин бе.

"Иң татлы тел - туган тел" Халыкара туган тел көненә багышланган бәйрәм сценариясе

Балаларга туган телне өйрәтү, сөйләм үстерү, әдәби телдә сөйләшү күнекмәләре булдыру.Бурычлар:Ø Балаларда туган телебезгә, туган илебезгә, халкыбызның рухи хәзинәләренә мәхәббәт тәрбияләү.Ø Матур әдәб.

Туган телдә сөйләшәбез 5 – 7 яшьлек балаларны туган телдә сөйләшергә өйрәтү буенча методик ярдәмлек

Балалар бакчасында халыкара телләр көне

Балалар бакчасында күңел ачу кичәсе.

ldquo;Халыкара туган тел” көненә багышланган Викторина «Туган илем. Туган телем».

21 нче февраль – Халыкара туган тел көне Җыр булырлык сүзләр биргән, Туган телем, рәхмәт сиңа! (туган тел көненә багышланган кичә)

Мәктәпкә хәзерлек төркеме балалары өчен бәйрәм кичәсе МАКСАТ: Киләчәк буынны туган телгә карата кызыксыну һәм хөрмәт тәрбияләү нигезендә милли традицияләр югалуына юл куймау.БУРЫЧЛАР:1). Ми.

Читайте также: