Туфан узе бер чор сочинение
Обновлено: 17.05.2024
Детство и юность
Хасан родился в Татарстане, в селе Старая Киреметь, зимой 1900 года, его точная национальность неизвестна. Образовательных учреждений там не было, а потому первым учителем в биографии мальчика стал его отец, который научил сына читать и писать. Когда в селе открылась школа, он пошел учиться туда.
Личная жизнь
Туфану удалось построить счастливую личную жизнь. Будучи человеком скромным и застенчивым (это видно и на его фото, где мужчина выглядит сдержанным и задумчивым), ему удалось познакомиться с Луизой Салиаскаровой, которая впоследствии стала его женой. Она подарила мужу двоих детей — дочь Гульгину и сына Идегая (он рано умер от болезни).
Луиза стала для Хасана музой в творчестве и опорой в трудные моменты жизни. Когда писателя отправили в ссылку, его жену выгнали с работы, лишив денег и карточек на продукты. В ту пору во многих казанских школах работали госпитали, куда завозили раненых. Им требовалось много крови для переливания, а тем, кто приходил ее сдавать, платили продуктами, чтобы восстановить организм. Несмотря на нужду, женщина отправляла их мужу, понимая, как ему тяжело. Как заключенному ему приходилось выполнять самые тяжелые и вредные работы. А когда после болезни Туфан не мог выполнять норму, паек сокращали вдвое, выдавая на день лишь небольшой кусок хлеба.
Каждый новый день, проведенный в лагере, делал его еще более худым. Мужчина терял желание жить, перестал испытывать хоть какие-то эмоции, кроме смертельной усталости. А вскоре Хасан стал замечать, что полнеет. Только это была голодная отечность, не предвещавшая ничего хорошего. Однажды его вызвали к лагерному коменданту — никаких хороших эмоций по этому поводу поэт не испытывал. Поэтому, когда человек в форме протянул передачу от жены, изумлению заключенного не было предела. Теперь он хоть немного мог утолить голод.
Несмотря на огромную любовь, супруга не дождалась Хасана: она умерла до его возвращения в родную Казань.
Книги
В 1930 году Туфан получил должность редактора в Татарской радиовещательной компании, и одновременно начался новый период и в творческой жизни автора. Он решает перейти от эпоса к лирике, впоследствии его стихи тех лет превратились в популярные народные песни, которые часто звучали у татарского народа во время гуляний и праздников.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Описание презентации по отдельным слайдам:
Садриева Гөлнара Миңнулла кызы Баек урта гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы.
Хәсән Туфанның тормышы һәм иҗаты буенча эзләнү дәресе.
Дәреснең планы 1. Хәсән Туфан: “Французлар, шагыйрьләр авылда туа, шәһәрдә үсә, дип әйтә”. Мин дә - авылда туган шагыйрь”. 2. Агыла да болыт агыла. 3. И, якты Казан! Синең нурларың. 4 . Бирде дөнья кирәкне, Еламаска өйрәтте. 5. Кайсыгызның кулы җылы?- Бәйлисе бар йөрәкне.
Традицияләргә тугры калган әдипләрнең берсе - Х.Туфан Яхшы ата, яхшы аналарның Яман түгел баласы идек, Яманлыкның күзенә баса-баса Уңышларга барасы идек. Х.Туфан
Кеше буларак, зур намуслы кеше, халкына хыянәт итә алмый торган кеше ул Хәсән Туфан. Ул үз юлыннан беркайчан да тайпылмады. Аның кешелек батырлыгы Җәлилләр батырлыгы белән тиң. М.Шәймиев Туфан турында
Туфан Кармәт күңелендә әле дә яши Аксубай районы Иске Кармәт авылында, 1900 елның 9 декабрендә әнисенең соңгы – 10 нчы баласы булып, Хизбулла исемле бер малай дөньяга килгән.
Әни миндә:” Бар нәрсәнең дә җаны бар икән, чишмәләр генә түгел, җилләр дә, яфраклар да, йолдызлар да сөйләшә икән” дигән иман тудырды. Х.Туфан Иҗатка фатиха
Иҗатының чорларга бүленеше 20-30 нчы еллар иҗаты (1924-1981): Урал эшчеләре тормышыннан алып язылган һәм киләчәккә ышаныч рухы белән яшәүче итеп сурәтләү; Халык авыз иҗатыннан килә торган афористик фикерләүгә таяну; Шәрык традицияләрен дәвам итеп һәм киләчәк турында фәлсәфи уйланулары чагылыш табу; Тоткынлык чоры ( 1940-1956): Тоткынлыкка эләккән шәхеснең драматик кичерешләрен чагылдыру; Сугышка нәфрәт белән язылган шигырьләрендә лирик геройның фаҗигале язмышын ачу; Кешене табигатьнең җанлы бер кисәге буларак күзаллау; 60-70 нче еллар (1956-1981): Оптимизм, рухи хөрлек, тормышны ярату хисләре өстенлек итү; Публицистик эчтәлекле шигырьләрендә милләт һәм тел язмышы турында уйлану; Халкыбыз күңелендә тирән эз калдырган олы шәхесләрнең якты образларын иҗат итү;
Аккошларга тиң мәхәббәт
16 елга сузылган “сәяхәт”
Туган як күңелдә мәңге Искә алып мине быел тагын, Тиргиләрдер Кармәт гөлләре: Минем әле алар турында бит Ярты сүздә язган юк әле. Х.Туфан
Туфан турында Х.Туфан – гаугалы, гыйсьянлы чорда, миллионнарның чәбәләнеп беткән язмышларыннан үрелгән канлы вакыйгалар тезмәсе аша, кешелеклелеген саклап, исән-имин үтә алган сирәк шәхесләрнең берсе. Р.Фәтхерахманов
Туфан рухы мәңге яши Юк, эзләмим сине җир астыннан, кабердән, таштан, Рухың мәңгелеккә тоташкан да күкләргә ашкан! И.Юзеев
Оценить 1112 0
Әлки районы Чуаш Кичүе урта мәктәбе
Хәсән Туфан иҗатының тормышчан-биографик нигезләре.
(Дәрес-презентация)
Укытучы: Фатыйхова Резидә М.
2014 нче ел
Тема: Хәсән Туфан иҗатының тормышчан-биографик нигезләре.
Эпиграф: “Шагыйрьнең үзе турында белергә теләсәгез, аның шигырьләрен укыгыз”, дигән гыйбәрә бар.
Ничек икән синең йөрәк?- дисәң,
Ничек икән гомер көннәрең?-
Кулыңдагы китабымда, чордаш,
Шигырьләрдә минем йөрәгем.
(Хәсән Туфан)
-Әмма шагыйрь йөрәген тулырак аңлар өчен, аның биографиясен, ул кичергән әһәмиятле вакыйгаларны, ул яшәгән урыннарны, аның тормышына кагылып үткән төбәкләрне дә белергә кирәк. Чөнки шигырьләрендә һәр сүзнең, һәр детальнең әһәмияте бар.
Максат: шагыйрьнең тормышчан-биографик нигезләре белән таныштыру, анализ ясый белүне камилләштерү, фикер йөртү сәләтен үстерү, якыннарыңа, туганнарыңа ярату, ихтирам хисләре тәрбияләү.
Метод, алым: укытучы сүзе, эзләнү-тикшеренү, сорау-җавап, укучылар сөйләве.
Җиһазлау: шагыйрьнең портреты, аның китаплары, Хәтер китабы 2 томда, хронологик таблица, компьютер, магнитофон, “Мәйдан” журналы.
Дәрес барышы
Оештыру.
-Исәнмесез, укучылар!
-Кәефләрегез ничек?
Без бүгенге дәрестә поэзиябезнең бөеклеге, тирәнлеге, горурлыгы булган Хәсән Туфанның тормышы, иҗаты белән танышырбыз.Шигъриятебезнең якты йолдызлары Г.Тукай, Һ.Такташ, М.Җәлил дисәк, алар янында яктыларның берсе булып Х.Туфан балкый.
-Дәресебезнең эпиграфы итеп Х.Туфанның үзенең сүзләрен алдым.
-Ни өчен шул юллар икәнен дәрес ахырында әйтерсез.
2. Хәзер безне шагыйрьнең тормышы һәм иҗаты белән укучылар үзләре таныштырып китә.
(1 укучы 20-30 нчы еллар, 2 нче укучы 40-50 нче еллар, 3 нче укучы 60-70 нче еллар иҗаты белән таныштыралар)
Әйе, укучылар, ил күләмендә барган репрессия афәте беркемне дә читләтеп үтми . Безнең Чуаш Кичүе авылыннан да бер гаепсезгә кулга алынып, репрессия корбаннары булган авылдашларыбыз бар. Менә алар:
Ибраһимов Зариф (1989 нчы елда акланган)
Исхаков Мияссәр (1989 нчы елда акланган)
Исхаков Галимҗан (кирәкле документлары булмау сәбәпле акланмаган)
Гомәров Мөбәракша (1989 нче елда акланган)
3 кешенең документларын тикшергәннән соң, аларны гаепсез дип табып, исемнәре яңадан аклана.
Укучылар, хәзер мин сезгә Х.Туфан шигырьләреннән өзекләр язылган карточкалар таратам. Ә сез шул шигырьләреннән тормышын чагылдырган юлларны билгеләгез.
(Әдәбият дәфтәрләрендә эшләү. Индивидуаль эш).
Х.Туфанны шигырьләреннән башка күз алдына китерү мөмкин түгел.
-Укучылар, сезгә аның күңелегезгә якын шигырьләрен ятларга кушылган иде.
“ Агыла да болыт агыла”, “Ромашка”, “Кайсыгызның кулы җылы?”, “Каеннар сары иде”,
-Үзегезнең алдыгызга шундый сорау куегыз.
-Сез сөйләгән шигырьләрдә тормышчан-биографик нигезләре чагыламы?
Нәтиҗә ясау.
Аның шигырьләре турында сез уйландыгызмы? Шагыйрьнең күп кенә шигырьләре сөекле хатынына багышлана. Х.Туфан шигырьләрен лирик-герой исеменән яза. Димәк, ул үзен күз алдында тота. Хис-кичерешләрен лирик герой аша әйтеп бирергә тырыша.
Слайд ачыла.
2000 нче елның ямьле май аенда Әлки районы татар теле укытучылары Аксубай районы Иске Кармәт авылында Х.Туфан музеенда булдык. Эченә килеп кергәч тә,шагыйрьнең магнитофон язмасында үзе сөйләгәннәрне ишеттек.
Музейда аның күп кенә китаплары, рәсеме, хатынының рәсеме, эш өстәле, утырып эшләгән урындыгы, хатынына бүләк иткән радикюле, Сөргеннән тотып кайткан чемоданы, токынлыкта булганда үзе теккән күлмәге, чалбары һ.б. экспонатларын күрү бәхетенә ирештек.
Шигырь юлларында язып калдырганча, музей эчендә барысы да “аны хәтерләтә”. Без бу сәяхәттән бик зур онытылмас тәэсирләр белән кайттык. Шагыйрьнең үзе белән якыннан күреп сөйләшкән кебек булдык.
Ә хәзер, әйдәгез әле без дә яшь шагыйрьләр булып карыйк. Мин сезгә 2 сүз бирәм, сез шулар ярдәмендә шигырь язып карарсыз.
Туфрак, яфрак
Кире информа ц ия.
-Ни өчен дәреснең темасы шулай аталды?
-Укучылар,әйтегез әле Х.Туфанның иҗаты сезне кызыксындырдымы?
Нәтиҗә. Х.Туфан татар әдәбиятында үзенә бер аерым урын алып тора. Үзенең гүзәл шигырьләре белән генә түгел, күңел кылларын сыкрата торган язмышы белән дә. Әйтергә кирәк, Туфан – Сталин төрмәсенең бөтен газабын кичергән, 16 ел гомерен туган җиреннән читтә үткәргән кеше. Шигырьләрендә моң, сагыш, сагыну шуңа бәйләнгәндер дә. Күпме еллар буе яраткан хатыныннан, кызы Гөлгенә белән улы Идегәйдән аерылып читтә яшәгәндә йөрәгенең ничек сыкравын үзе генә белгәндер.
Ә хәзер дәресебезне Х.Туфан сүзләренә Сара Садыйкова көй язган “Казан кичләре” дигән җыр белән дәресебезне тәмамлыйбыз.
Хасан Туфан – известный в Татарстане писатель, народный деятель, поэт. Один из немногих, кто удостоился премии имени Габдуллы Тукая, за произведения, написанные на родном языке.
Годы детства и юношества
Хасан Туфан родился девятого декабря 1900 года в небольшом селе под названием Старая Киреметь. Село находилось на территории советского Татарстана. Определить точную национальность поэта исследователям по ряду причин не удалось. В первые годы жизни поэта, на территории села в принципе не было каких-либо образовательных учреждений. По этой причине многие дети получали домашнее образование. Первым учителем для маленького Хасана стал его отец. Именно он учил читать и писать сына, и именно он стал тем, кто первым записал часть биографии мальчика, касающуюся его первых лет жизни. Позднее, когда стали появляться первые школы Хасан Туфан пошел учиться туда.
Известный писатель издавался под псевдонимом, который у него появился, когда Хасан был достаточно взрослым. При рождении он получил фамилию матери – Гульзизин. И хотя фамилия вполне обычная, в Татарстане она встречается довольно редко, из-за чего мальчик всегда выделялся среди сверстников. Будучи уже взрослым Хасан рассказывал о том, что род матери берет свои истоки от беглых крестьян. В давние времена они прошли крещение и причисляли себя к истинным христианам. Однако новое вероисповедание ничего для повседневной жизни не изменило. Предки все равно не ходили в церковь, да и молиться не умели. Как следствие в храме, по церковным законам их не венчали, а детей не крестили. По всем законам веры дети были незаконнорожденными и им присваивалась фамилия, взятая от матери. Такая традиция сохранилась, а потому и Хасану дали материнскую фамилию.
Будучи четырнадцатилетним подросткам Туфан пошел работать. Для этого, он вместе с братьями отправился на Урал, где все они устроились рабочими на медный рудник. Спустя время, когда юноша вернулся к себе на родину, он нашел работу на заводе, связанном с металлургическим производством.
Писательские труды
В тридцатые годы Туфан занимал должность в радиовещательной копании Татарстана. Будучи редактором он сталкивался с разнообразными темами волнующими народ. В это же время Хасан решается сменить основной литературный жанр, в котором он работал. Привычный эпос постепенно заменился на лирику. Стихи, которые появлялись из-под пера поэта со временем стали народными песнями, которые и сегодня звучат во время гуляний.
В небольшом селе в Новосибирской области поэт не переставал писать. Его произведения того периода пронизаны философскими высказываниями и наполнены смыслом, зрелостью рассуждения и поэтичностью.
Читайте также: