Челемпеле эрехех щын пурнащне петерет сочинение на чувашском языке
Обновлено: 30.06.2024
Эрех сиенĕ çинчен пурте пĕлеççĕ тата ĕлĕк-авалтанпах унпа кĕрешеççĕ пулсан та çынсем çак усал шĕвеке çав-çавах ĕçеççĕ. Вăл чăнах та питĕ каварлă та хăрушă шĕвек. Çынсем ăна ытларах кăмăл-туйăма хăпартма тĕрлĕ сăлтавпа ĕçеççĕ: уявра та, хурлăх пулсан та, ача çуралсан та, çын вилсен те. Ĕçекен çын нихăçан та эрех серепине çакланатăп е алкоголик пулас тесе ĕçмест. Нумайăшĕ яланах виçене пĕлсе ĕçетĕп тесе шутлать. Çын çулсеренех, кашни сăлтавпах ĕçсен эрех ăна хайĕн чури тума тытăнать, тыткăна илет, алкоголизм чирĕ пуçланать.
Алкоголизм чирĕпе чирлес хăрушлăх пурин те пур. Хăшпĕр çынсен вара чир уйрăмах питĕ хăвăрт аталанать.
Енчен те е ашшĕ, е амăшĕ алкоголизм чирĕпе чирленĕ пулсан, вĕсен генĕсем ачисене куçаççĕ. Çавăн пек çемьере çуралнă ачасем çак чирпе ытларах чирлеме пултараççĕ. Хĕрарăмсен, арçынсемпе танлаштарсан, алкоголизм чирĕ хăвăртрах пуçланать тата йывăртарах иртет.
Çынран та нумай килет. Хăшпĕрисем кулленхи пурнăçра йывăр ыйтăвĕсене хăйсем татса пама пĕлмеççĕ, йывăрлăхсенчен тарса çăмăл пурнăç кăна шыраççĕ. Çак çынсем кăмăл-туйăмне эрехпе кăна лайăхлатма тăрăшаççĕ. Вара вĕсем часах эрех серепине кĕрсе ÿкеççĕ.
Çакна асăнмалла, алкоголизм чирĕ кирек мĕнле этил спирчĕллĕ шĕвек ĕçсен те пуçланать. Алкоголизм чирĕн – виçĕ тапхăр. Чирĕн пĕрремĕш тапхăрĕнче ĕçнĕ кунсем нумайлансах пыраççĕ, ÿсĕртекен эрех виçи те ÿссех пырать. Пуçра тĕп шухăш – эрех пĕрмай ĕçес килни пĕрремĕш вырăна тухать. Енчен те ĕçекен çын эрехрен хăпма шутламасть пулсан, кунсерен сăлтав шыраса ăна сыпма пуçласан, чир малаллах аталанать.
Алкоголизмăн юлашки тапхăрне куçнă май çын тĕппипех улшăнать. Унăн пĕтĕм интересĕ те эрех тавра çаврăнать.
Шел пулин те, пĕрремĕш-иккĕмĕш тапхăрсенче çын темле нумай эрех ĕçсен те хăйне чирлĕ çын тесе шутламасть, унăн сипленес шухăш та çук. Вăл кирек хăçан та ĕçме чарăнма пултаратăп тесе шутлать. Юлташĕсене, çывăх çыннисене те çакнах ĕнентерме пăхать. Çакăнпа уйрăлса тăрать те ĕнтĕ алкоголизм чирĕ ытти чирсенчен. Ытти чирсемпе чирленĕ чух çын хăех сипленме, сывалма тăрăшать.
Çапла вара алкоголизм чирĕпе чирлекенсенчен нумайăшĕ е сывлăхĕ начарланса кайнипе, е тĕрлĕ пăтăрмаха лекнипе вăхăтсăр, çамрăклах вилет.
Асăннă чир тыткăнĕнчен хăтăлма пулать, чи тĕрĕс те пĕлтерĕшлĕ çул вăл – эрех-сăра пачах ĕçме пăрахни, урă пурнăçпа пурăнма вĕренни. Ку вăл чăнах та çăмăл мар. Çавăнпа та специалистсем патне кайса вăхăтра канашлани, вĕсен сĕнĕвĕсене шута илсе сипленни чылай инкекрен сыхланма пулăшĕ.
Пирĕн республикăра çак чиртен сипленмелли условисене йĕркеленĕ. Кашни район больницинче наркологсем ĕçлеççĕ, Шупашкарта çак пулăшăва Республикăн наркологи диспансерĕнче илме пулать.
Асăнса хăвармалла, çак чирпе чирлекенсен организмĕнче улшăнусем пулса иртеççĕ. Çавăнпа та 5 е 10 çул хушши эрех ĕçмесен те организма кăштах эрех лексенех, çав çын каллех пĕр чарăнмасăр ĕçме пуçлать. Алкоголизм чирĕпе чирлекен çыннăн çакна яланах асра тытмалла, йĕркеллĕ, хăйĕн çемйипе савăнса пурăнас, сывлăхлă пулас тесен малашне унăн пĕр тумлам эрех те ĕçме юрамасть.
Сывлăх – питĕ пысăк пуянлăх, телейлĕ пурнăç никĕсĕ. Кашни çын хăйĕн пурнăçĕшĕн, сывлăхĕшĕн хăй яваплă. Çакна яланах асра тытса пурăнмалла.
Вр Тван ршывн Асл ври 1418 талк хушши крлене ак харуш вр. Пирн чечекленекен тван ршыв ине 1941 улхи июнн 22-мшнче ним фашисчсен эшкерсем систермеср тапнн, лпк хуласене, ялсене аркатн, сирптне, унтара-унтара ян. Совет халх пр ын выпекал пулса Тван ршыва хутелеме кленне.
Врра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хир крешн.
Всен хушшинче пирн ял ыннисем те пулн. Хаш-при паттррн апса яланлхах вр хирнче юлн. Таврннисем вара амрк рва телей сунса: Эпир курнине сирн ихан та курмалла ан пултарчч, - тен.
Иртн вр 27 миллион ын пурнне илсе кайна. Вра пирн ршыва птмпе 679 млрд тенклх ухату кун. Ми шкул, больница, музей рпе танлашман-ши?! авн выпекал йывр та хруш тапхрта птм халх пр иреп чмра путарнн. 130 ытла члхепе калаакан халх пр мтпе, пр тллевпе крешн. авнпа нтерне те нт ав ирср тшмана совет халхе
Шел пулин те, вр ветеранесен шуч улсерен чакса пырать. Пирн всене хамран вй-хал итн таран пулшмалла. Тепр чухне ырпа чнсе калани те всен кмлне клет, вр сурансем инчен манма пулшать.
Пиртен инех мар Гордеев Алексей Николаевич пурнать. Вл Хулаырми ялнчи вра ветерансенчен пртен-пр сыв юлн ын.
Вр пуланн хыпара Элекей тете Хусан хулинче илтн. ак тапхрта вл ремесла училищинче вренн. Часах Элекей тван яла таврнать. Ашшне врса илсе каяе. Амш вара твт ачипе пччен трса юлать. Элекей тете окоп та чавать, колхозра та лет. Часах вл бригадир пулса трать. Бригадирта 2 ул лет.
1943 улта вл вра каять. Элекей тетене,ытти амрксемпе прле, Украинна илсе кая. ул инчех всем, мскнсем, тшман атаки айне леке. ак ка вара 60 ухрм уран ута всем, мншен тесен эшелонне нимем унтарса яна. Урамра вара шатртаттрать декабрь. ул инче Элекей тетен чи ывх тус Юманов Петр вилсе каять. Вал хамр ял ынниех пулн
Элекей тете ихан та хайне хушн рен прнман. Командир пана е вхтл пурнлама тршн. Ахальтен мар вл Хрле алтар ордена тив пулн.
Асл нтерве вл Берлин хулинче ктсе илет. нтеру инчен калама пуласан Элекей тетен кусем шывлана.
Чваш йекечпе прле вырссем, украинецсем, белоруссем, хаккассем, узбексем, якутсем, эрменсем савна. Пурте всем ентшсем, твансем. Анчах пурин те пр шухш: Халхсен юн мн чухл ткнн ак нтерушн? амрк каччн хвртрах тван килне тавранасси килет. Ахальтен мар ваттисем: Тван ршыв анне, ют ершыв атте, - тен.
Хал 83-ри Элекей тете мануксемпе савнса пурнать. Всене: Телейл те врм мрле пулр, - тесе пиллет. Ватсен пил вара пуянлхран та хакл.
Вулан хайлавсем трх эпир акна плетпр: нтеру кун хвртрах ывхартас тесе аслисемпе юнашар трса ачасем те крешн. Всем фронтра та, тылра та птм йыврлха туссе ирттерсе тшмана апса аркатма тршн. Пирн, амрксен, ирк пурна сыхласа хварассишен паттрла апма хатр пулмалла. ак хаяр вр инчен самантлха та манмалла мар.
Вр вуч р инче паянхи кун та снмен-ха. Чечня ври те хай инчен мантармасть: террористсем алхаса, мирл шплха пса.
Телейл пурнма пире мирл пурнс кирл. авнпа та эпир яланах апла калатпр: Пултр мир мерех!
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Урок чувашской литературы в 7 классе.
развивающая - ачасен калаçăвĕпе шухăшлавне аталантарасси.
Воспитывающая - эрех-сăра – этем тăшманĕ пулнине кăтартасси.
Методы и приемы: учитель сăмахĕ; ачасен сочиненийĕсемпе паллашасси; ыйту-хурав; кирлĕ вырăнсене вуласа тишкерни; ÿкерчĕкпе ĕçлени; пĕрин хыççăн тепри калаçни; харпăр хăй шухăшне илемлĕн те уççăн калаттарасси.
Словарь: карт, çытма йĕм е çыртма йĕм, куç ÿкни, пуç мими, пĕвер, чĕре, пÿре, апат хуранĕ, ÿпке, иммунитет, психика.
Необходимые оборудования: компьютер, проектор, экран.
I . 1 слайд – тема урока, эпиграф, цели и задачи.
Урок темипе, тĕллевĕсемпе, эпиграфĕпе паллаштарасси.
II . 3 слайд – Проверка домашнего задания.
Ачасем килте çырнă сочиненийĕсемпе паллаштараççĕ.
5 слайд – Вопросы-ответы.
Вуланине лайăх астăватăр-и?
1.Ку хайлавра камсем ĕçкĕ тунине кăтартнă?
2.Хăнасем пĕчĕк Саньккана мĕншĕн куç ÿкесрен хăраççĕ? Мĕн вăл куç ÿкни?
3. Санькка миçе çулта? Саньккана сăнласа панă вырăна тупса вулар-ха.
4. Хăнана килнĕ çынсем хăйсене мĕнлерех тыткалаççĕ?
5. Çынсем хăйсене хăнара йĕркесĕр тыткаланине писатель еплерех çырса кăтартнă.
7.Картран тухас мар тесен мĕнле пулмалла?
8. Кĕтерук ĕçес мар тенĕ çĕртех мĕншĕн ĕçет?
9. Кĕтерук амăшĕ хĕрĕн çемйи çула тухнишĕн пăшăрханни пире мĕн пирки систерет?
10. Санькка çуна çинчен ÿксе юлнă каç çанталăк мĕнле пулнă?
11. Çуна çинчен ÿксе юлнă Саньккапа мĕн пулать? Çав саманта кĕнеке çинче тупса вулар-ха.
12. Ашшĕ-амăшĕ ача йĕрсе çухăрнине мĕншĕн илтмест?
13. Шăнса вилнĕ Саньккана ашшĕ ăçтан тата хăçан тупать?
14.Калавăн юлашки сыпăкне тепĕр хут вулар-ха?
15. Санькка вилнишĕн кам айăплă-ши?
IV . 6 слайд – Работа со словарем.
V . 7 слайд - Физкультминутка.
VI . 8,9 слайды – Изображения для рассуждения.
Панă ÿкерчĕксем тăрăх ачасене калаçтарасси.
VII . 10-12 слайды - Доктор предупреждает.
VIII . 13 слайд – Работа со словарем.
X . 15,16 слайды - Кластер.
Ачасем урокра мĕнле пĕтĕмлетÿ патне килсе тухнине калаççĕ.
17слайд – Мы за здоровый образ жизни.
XII . 18 слайд – Домашнее задание.
Ĕçкĕ сиенĕ çинчен калакан ваттисен сăмахĕсем çырса килмелле.
Краткое описание документа:
Сочинение по чувашской литературе укщапа эрех щын щиенпе перех.
Вăрçă… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи… 1418 талăк хушши кĕрлене çак харушă вăрçă.
Пирĕн чечекленекен тăван çĕршыв çине 1941 çулхи июнĕн 22 - мĕшĕнче нимĕç фашисчĕсен эшкерĕсем систермесĕр тапăннă, лăпкă хуласене, ялсене аркатнă, сирпĕтне, çунтара - çунтара янă.
Совет халăхĕ пĕр çын пек пулса Тăван çĕршыва хутелеме çĕкленне.
Вăрçăра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хирĕç кĕрешнĕ.
Вĕсен хушшинче пирĕн ял çыннисем те пулнă.
Хашĕ - пĕри паттăррăн çапăçса яланлăхах вăрçă хирĕнче юлнă.
Иртнĕ вăрçă 27 миллион çын пурнăçне илсе кайна.
Вăрçа пирĕн çĕршыва пĕтĕмпе 679 миллиард тенкĕлĕх çухату кунĕ.
Миçĕ шкул, больница, музей çĕрпе танлашман - ши!
Çавăн пек йывăр та хăрушă тапхăрта пĕтĕм халăх пĕр çиреп чăмăра пуçтарăннă.
130 ытла чĕлхепе калаçакан халăх пĕр ĕмĕтпе, пĕр тĕллевпе кĕрешнĕ.
Çавăнпа çĕнтерне те ĕнтĕ çав ирсĕр тăшмана совет халăхе… Шел пулин те, вăрçă ветеранесен шучĕ çулсерен чакса пырать.
Пирĕн вĕсене хамăран вăй - хал çитнĕ таран пулăшмалла.
Тепĕр чухне ырăпа чĕнсе калаçни те вĕсен кăмлне çĕклет, вăрçă суранĕсем çинчен манма пулăшать.
Пиртен инçех мар Гордеев Алексей Николаевич пурăнать.
Вăл Хулаçырми ялĕнчи вăрçа ветеранĕсенчен пĕртен - пĕр сывă юлнă çын.
Вăрçă пуçланнă хыпара Элекçей тете Хусан хулинче илтнĕ.
Çак тапхăрта вăл ремесла училищинче вĕреннĕ.
Часах Элекçей тăван яла таврăнать.
Ашшĕне вăрса илсе каяççе.
Амăшĕ вара тăвăтă ачипе пĕччен тăрса юлать.
Элекçей тете окоп та чавать, колхозра та ĕçлет.
Часах вăл бригадир пулса тăрать.
Бригадирта 2 çул ĕçлет.
1943 çулта вăл вăрçа каять.
Элекçей тетене, ытти çамрăксемпе пĕрле, Украинăна илсе каяççĕ.
Çул çинчех вĕсем, мĕскĕнсем, тăшман атаки айне лекеççĕ.
Çак каç вара 60 çухрăм çуран утаççĕ вĕсем, мĕншен тесен эшелонне нимĕççем çунтарса яна.
Çул çинче Элекçей тетен чи çывăх тусĕ Юманов Петр вилсе каять.
Вал хамăр ял çынниех пулнă… Элекçей тете нихăçан та хайне хушнă ĕçрен пăрăнман.
Командир пана ĕçе вăхăтлă пурнăçлама тăрăшнă.
Аслă Çĕнтерĕве вăл Берлин хулинче кĕтсе илет.
Çĕнтеру çинчен калаçма пуçласан Элекçей тетен куçĕсем шывланаççĕ.
Чăваш йекечĕпе пĕрле вырăссем, украинецсем, белоруссем, хаккассем, узбексем, якутсем, эрменсем савăнаççĕ.
Пурте вĕсем – ентĕшсем, тăвансем.
Анчах пурин те пĕр шухăш : «Халăхсен юнĕ мĕн чухлĕ тăкăннă çак Çĕнтерушĕн?
Халĕ 83 - ри Элекçей тете манукĕсемпе савăнса пурăнать.
Ватăсен пилĕ вара пуянлăхран та хаклă.
Вуланă хайлавсем тăрăх эпир çакна пĕлетпĕр : çĕнтеру кунĕ хăвăртрах çывхартас тесе аслисемпе юнашар тăрса ачасем те кĕрешнĕ.
Вĕсем фронтра та, тылра та пĕтĕм йывăрлăха туссе ирттерсе тăшмана çапса аркатма тăрăшнă.
Пирĕн, çамрăксен, ирĕк пурнăçа сыхласа хăварассишен паттăрла çапçăма хатĕр пулмалла.
Çак хаяр вăрçă çинчен самантлăха та манмалла мар.
Вăрçă вучĕ çĕр çинче паянхи кун та сÿнмен - ха.
Чечня вăрçи те хай çинчен мантармасть : террористсем алхасаççĕ, мирлĕ шăплăха пăсаççĕ.
ВНИМАНИЮ РЕКЛАМОДАТЕЛЕЙ!
Все объявления и реклама дублируются
в группах райгазеты в социальных сетях "Одноклассники", "ВКонтакте", "Инстаграм".
18 февраля
(РДК) Площадь Победы, д.9
С 9.00 до 17.00 ч.
Распродажа Шуб г. Пятигорск
Норка
Мутон
Размеры от 40-70
Дубленки
Головные уборы
Скидки от 10 до 50%
Акция! Принеси старую шубу и получи скидку на новую. Расрочка 0% кредит.
Основными направлениями государственной поддержки, обозначенными в проекте документа, являются развитие здравоохранения, образования, культуры, спорта, общественной инфраструктуры.
Такая же задача на пятилетку ставится и по капитальному ремонту общеобразовательных школ. На сегодняшний день капитально отремонтирована половина общеобразовательных школ. На дальнейшее укрепление материально-технической базы образовательных организаций в республиканском бюджете на 2020 год будет дополнительно предусмотрено 1,2 млрд рублей. Из этих средств 910 млн рублей будет направлены на капитальный ремонт общеобразовательных организаций и детских садов, 200 млн рублей на приобретение новой мебели для учащихся начальных классов и 90 млн рублей на модернизацию материально-технической базы и капитальный ремонт оздоровительных лагерей.
Столько же средств планируется выделить в 2020 году на строительство и реконструкцию плоскостных спортивных сооружений и укрепления материально-технической базы существующих объектов спорта. Михаил Игнатьев подчеркнул, что в течение 5 лет необходимо развивать спортивную инфраструктуру по месту жительства и максимально обновить пришкольные стадионы. Это позволит к 2024 году увеличить до 55% долю населения республики, систематически занимающегося физической культурой и спортом.
Всего на реализацию Указа предлагается выделить в 2020 году в общей сложности 3,4 млрд рублей.
Читайте также: