Чеченская литература 5 класс сочинение
Обновлено: 01.07.2024
Ученик в сочинении пишет о своём дяде, участнике первой чеченской кампании.
| Вложение | Размер |
|---|---|
| voyna.docx | 15.08 КБ |
Предварительный просмотр:
Мой дядя, Кузьмин Сергей Александрович, тоже находился среди тех парней, которые волей судьбы оказались на войне. Он родился 8 марта 1977 года в селе Берёзовка Железинского района Павлодарской области. Окончил 11 классов средней школы. Когда ему исполнилось 18 лет, его призвали в армию. Это было 3 июня 1995 года. В те годы он жил в селе Бабеж. Сначала дядя попал служить в Нижний Новгород в состав воинской части №3671. Там он прослужил 4 месяца. А потом его отправили в командировку в Чечню. Через некоторое время он оказался в Грозном. Их лагерь располагался под мостом, где ранили генерал-полковника Романова. Там они стояли 6 месяцев. Сергей был наводчиком-оператором боевой машины пехоты. Он помнит бой с боевиками, который длился три часа. В результате этого боя контузило трёх человек, а одного ранило в ногу. Дяде объявили благодарность, а пять бойцов представили к наградам. Потом к его воинской части присоединились омские омоновцы. Сергей принимал участие во многих боевых действиях. Они навсегда останутся в его памяти. Ведь в этих боях погибли его друзья. И один из них Алексей Кондратьев, который был удостоен высокой государственной награды Российской Федерации – ордена Мужества посмертно. 28 сентября 1996 года дядя уволился в запас, а 3 октября он был дома, где его с нетерпением ждали родственники и друзья. Дядя Серёжа неохотно рассказывает о тех военных событиях. Прошли годы, а память до сих пор хранит то, что произошло в Грозном. Вспоминаются взрывы, перестрелки с боевиками, письма родных, крепкая солдатская дружба. Из Шербакульского района вместе с ним в Чечню попали 5 ребят, трое из которых так и не вернулись домой живыми. Они погибли в боях с боевиками. А среди тех, кто вернулся , мой дядя Серёжа. Он очень добрый и отзывчивый человек, но иногда бывает грустным и неразговорчивым.
Тихо ночь опускается в горы,
Солнцу месяц выходит вослед.
Покидает гранитные норы
В это время чечен-маджахет.
Притаится в ночи за скалою,
Средь знакомых, изведанных гор,
И готовясь к смертельному бою,
Передернет упругий затвор.
И начнётся в ущелье потеха.
Что ж солдат, выпал жребий тебе:
Вдруг зальётся кавказское эхо,
Вторя в такт автоматной стрельбе.
Затрещит вскоре дробь пулемёта,
Смерть взметнётся в подлунную муть,
И из наших, конечно,кого-то
Пуля тронет в славянскую грудь.
Похоронку семейству солдата
Военком перешлёт, что родной
Был убит мол тогда-то, тогда-то,
Мол погиб, как боец и герой…
А солдата схоронят, как многих,
Уж солдат схоронили окрест:
Водрузят средь крестов одиноких
На кладбище ещё один крест.
А потом и другие, другие
Также примут в кровавом бою
Смерть за родину - смерть за Россию -
За Россию святую свою!
В кадре— Де дика хуьлда шун!
— Тахана вай д1ахьур йу вешан рог1ера урок!
Слайд
(1903-1938)
слайд: (картинки поэта)
-Соьлжа- Г1аларчу реальни училище деша д1авелира иза Дас. Цуьнан Да ц1аьххьана кхелхира, Саь1идан дешар йукъахделира. Цул т1аьхьа Буру-Г1алахь кооперативни курсаш чекхйехира цо.
-Бадуевна лууш хилла, йоза- дешар хаарехь т1аьхьадисна вайн халкъ сихха иза 1аморна т1едоьрзийла.
-Цундела делахь а, дийцаран коьрта турпалхо Зайнди а ву йоза-дешар 1амо луучарех.
Слайд
Зайндин ворх1 шо дузуш цуьнан нана Бикату йелира. Цхьаъ бен воцуш цуьнан нанас хьоме лелош вара Зайнди. Дикка хан йаьккхира нана кхелхича Зайндис воьлхуш.
Бикату йелла уьссалг1а бутт бузуш Зайндин Дас, Бисолтас зуда йалийра. Шина-кхаа баттахь дестечо к1еззиг г1иллакхаш леладира к1антаца. Шеца Аруха дика хир йу моьттуш, цунна дан г1уллакхаш ца кхочуьйтуш, дерриге бохург санна ша дора Зайндис. Арухина ша вина воцу Зайнди, дика г1уллакхаш деш, эсала велахь а, соввала волавелира.
-Дестечо цхьа бахьана доцуш йеттара Зайндина. Дийнахь сарралц йаъах1ума ца луш меттиг йог1ура. Арухас маьхьарца Зайндина дов деш цхьана дийнахь Бисолта веана ц1а кхечира, амма вист д1а-м ца хилира.
В кадре: -Йуьртахь йиллина йоккха ишкол йара. Зайндис ч1ог1а сатеснера школе ваха а, цигахь деша а. Цуьнан накъосташа Аруха ц1ера йаьлча и волчу бог1ий, цуьнца элпаш 1амош, киншкаш йоьшуш 1ара. Дешархоша шозза-кхузза совг1атна йелла киншкаш ц1ерга теснера Арухас. Шен киншкаш йагийначу дийнахь сарралц воьлхуш лийлира Зайнди.
-Нана кхелхича Зайндин дахар хийцаделира, холчу хьоле делира. Арухина къа ца хетара нана а йелла висинчу Зайндех. Иза к1антаца къиза а, дера а йара.
слайд: — Цхьана дийнахь ша базара йахале дуккха г1уллакхаш дехкира Арухас Зайндина т1е (к1а малхехь дакъадар; куьйр лийсар; кертара ара а ца долуьйтуш, эса 1алашдар; жарж тосуш, котам-к1орнеш 1алашдар а.)
-Амма доьхна деара и де. Г1ирг1ано д1адаьхьира шийтта к1орни, куьйра чуьра т1о охьа1енира.
Слайд
Зайндин ч1ог1а йишйуьйхира. Иза, шен коьртах ка а детташ:
-Вай, аса х1ун дан деза х1инца? – бохуш, шийлачу маьхьаьрца велха х1оьттира.
В кадре: -Г1уллакх эрчадаьллийла хууш, гуттар карзахволуш, воьлхура Зайнди. Делкъалт1аьхье хилира. Кертахула дежаш лелачу эсана бута а йоьлла, иза керт мел йу ида доладелира. Эххар, з1ара т1ехула а иккхина эвлайистехьа д1ахьаьдира эса а.
-Х1инца кертахь 1ен ваьхьаш вацара к1ант. Иза шена буьйса йаккха меттиг лаха эвлайистехьа д1ахьаьдира. Эвлайистехула охьадог1учу цхьана хин йистехь мангал хьаькхначохь дина литтанаш карийра цунна. Дукха вилхина, йиш а хаьлла, мацалла вала воллу Зайнди, цхьана литта йуккъе а воьлла, охьавижира.
слайд: -Арухас мохь хьоькхуш дов дора к1антана. Шена х1уьттаренна дина аьлла хеташ, йоккха г1аж буйна а лаьцна и лаха йахара, амма к1ант кара ца вира цунна.
-Арухан, Бисолтин лер-алар хилира. Арухас к1антана йетта йеза бохура Бисолте, амма Бисолта к1ант ц1а варе сатуьйсуш вара, йетта дагахь муххале а вацара.
Слайд:
1уьйранна сатоссучу хенахь, эвлайистерчу шайн алах цхьа литта дан вахара Дадал. Дадал Зайндин доттаг1чун 1алболатан да вара. Цунна ша литта т1екхаьчча, йуккъехь, гулвелла хьаьрчина, вижина 1уьллуш Зайнди карийра.
Зайнди вижина 1уьллучуьра самаваккха къа а хетта, меллаша алаца локхарнаюккъе а хьарчийна, ги воьллира Дадала.
В кадре: -Самаваьлла Зайнди велха х1оьттира. Цо дийцира, шен хилла бохам, шен ц1а ваха меттиг цахилар а.
-Дадала шайга вигира Зайнди. 1алболат хиллера селхана дуьйна шен доттаг1 Зайнди лоьхуш.
Слайд:
Арухех ц1а ваха ца ваьхьаш, Зайнди Дадалг1аьргахь шен доттаг1чуьнца 1алболатца 1аш к1ира делира. Цхьана дийнахь 1алболатца, киншка а йоьшуш дитта к1ел хиъна 1аш, Зайндис элира:
-1алболат, со хьо д1авоьдуш хьоьца Михайловске деша вог1ур ву-кх, -аьлла.
-Ваг1ахь дера ву аса хьо д1а а оьцуьйтур, вайша ший а цхьаьна доьшуш а 1ийр ву. Т1аккха вайша цу дешаре, хазанеха санна, йорт а кхоьхьуьйтур йу хьуна! – аьлла, ч1ог1а резахилира 1алболат.
В кадре: -Бисолта кхин к1ант лаха ара ца велира, цунна хаьара иза Дадалг1аьргахь вуйла. Амма ца хаьара и 1алболатца деша ваха г1ерташ вуйла.
-Кхо бутт белира ши к1ант Михайловскехь доьшуш волуш. Бисолтг1арна хиънера, Зайнди 1алболатца деша вахнийла.
-Боьалг1ачу баттахь Бисолтг1аьрга кехат кхечира Зайндигара. Лулара стаг валийна и кехат дешийтира Бисолтас.
-Зайндис, маршалла хаьттинчул т1аьхьа, йаздора ша дика доьшуш хилар а, ша кхин Арухина хьалха хьийзар цахилар а. Ша советан 1едало дика лелош хилар а билгалдаьккхира Зайндис.
Слайд:
в кадре: -Аруха дохкойолу ша Зайндица вон хиларна, х1инца цунна а вара и хьашт. Ц1авар доьхуш кехат дохьуьйту цо Зайндига.
-Шега Арухера кехат кхаьчна, дукха ойланаш йира Зайндис, цо дуьхьал жоп йаздира:
Слайд:
«Ва, Аруха! Со тохарлера, хьуна новкъахетта Зайнди вац, соьга ц1а вола ма боху ахьа? Ма ч1ог1а совваьлла, йетташ, г1ело хьегийтира ахьа соьга! Делахь а, х1умма а дац, ца къуьйсур аса хьоьца! Ахьа соьца лелийна вон амалш аса хьоьца а лелийча, хьуна санна, вон г1иллакхаш 1емар дар-кха суна а. Ц1а бохий ахьа?
В кадре: -Коьрта турпалхо Зайнди, шена хьалха нисйеллачу халонех чекх а волий, ша хаьржинчу дахаран новкъа х1оттарца чекхдолу дийцар. Зайндих, дешар а дешна, адамашна пайде стаг хирг хиларх тешам кхоллало вайн дегнашкахь, и дийцар дешча.
— Оцу 1адаташа адамашна керла дахар д1ахотто новкъарло йар, цу хьолехь къийсам латтабар коьрта 1алашо хилла Бадуевн. Шен исбаьхьчу дийцаршца адамийн кхетам серла а боккхуш, уьш керлачу дахаран новкъа х1итто г1ерташ, доккха г1уллакх дина Саь1ида.
-1одика йойла! Марша 1ойла!
2-г1а дакъа.
Хаарш –зер
(нийсаниг харжа)
1. Муьлхачу шерашкахь ваьхна Са1ид Бадуев ?
2. Мичахь вина Бадуев С.?
а) Т1ехьа-Мартана т1ехь
4. Мила ву нохчийн литературин бухбиллархо?
5597849 5597842 5589638 5298592 5055961 5049763 5043632 5030099 5012405 5010461 4992364 4969363 4968056 4951119 4535052 4309791 4309783 4309781 4309779 4309742
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
40%
Если Вы не нашли темы для своего учебника, то можете добавить оглавление учебника и получить благодарность от проекта "Инфоурок".
- Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- Для учеников 1-11 классов
Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов
Дистанционные курсы
для педагогов
663 курса от 690 рублей
Выбрать курс со скидкой
Выдаём документы
установленного образца!
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
В Швеции запретят использовать мобильные телефоны на уроках
Время чтения: 1 минута
В Белгородской области отменяют занятия в школах и детсадах на границе с Украиной
Время чтения: 0 минут
Новые курсы: функциональная грамотность, ФГОС НОО, инклюзивное обучение и другие
Время чтения: 15 минут
Время чтения: 2 минуты
Минпросвещения России подготовит учителей для обучения детей из Донбасса
Время чтения: 1 минута
Инфоурок стал резидентом Сколково
Время чтения: 2 минуты
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
1алашо: Яздархочун дахарх лаьцна боцца хаамаш бовзийтар. Туьйранан чулацам а, коьрта турпалхой а, церан амалш а йийцаре яр. Берзан а, цхьогалан а вовшашца йолу хьаг1–гамо гайтар. Берзан ямарт ойланаш мекарчу цхьогало кхочуш ца хилийтарх лаьцна дийцар. Хьекъал, ямартлонал, тешнабехкал, сонталел тола дезаш хиларан ойла ч1аг1ъяр.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
1.Яздархочун дахарх лаьцна боцца хаамаш.
2.Туьйранан чулацам а, коьрта турпалхой а, церан амалш а.
3.Берзан а, цхьогалан а вовшашца йолу хьаг1–гамо гайтар. Берзан ямарт ойланаш мекарчу цхьогало кхочуш ца хилийтарх лаьцна дийцар. Хьекъал, ямартлонал, тешнабехкал, сонталел тола дезаш хиларан ойла ч1аг1ъяр. Туьйранан халкъан барта кхоллараллица йолу уьйр а, меттан говзалла а.
4. Дешархошка хаттарш.
1. Стенна т1ехула ийг1ина хилла цхьогаллий, борззий?
2.Цхьогало шена динарг муха декха г1ерташ хилла борз?
3.Х1ун 1алашо йолуш т1екхайкхина хилла лоьмо шена гонах мел долу акхарой?
4.Корта лозуш долчу лоьмана х1ун хьехар дира барзо? Х1ун дара цо дагалаьцнарг?
5. Барзо цхьогалца динчу къамелехь х1ун гучудолу вайна?
6.Корта лаза а баьлла, карзахдаьлла хьийзачу лоьмана х1ун дарба хьийхира мекарчу цхьогало?
8.Цхьогална тешнабехк бан леринчу барзана хилларг муха лору аш?
5. Т1едиллар.
Шайна хазахета меттиг д1аязъе.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 79-87 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Берзан а, цхьогалан а вовшашца йолу хьаг1–гамо гайтар. Берзан ямарт ойланаш мекарчу цхьогало кхочуш ца хилийтарх лаьцна дийцар. Хьекъал, ямартлонал, тешнабехкал, сонталел тола дезаш хиларан ойла ч1аг1ъяр.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
Берзан а, цхьогалан а вовшашца йолу хьаг1–гамо гайтар. Берзан ямарт ойланаш мекарчу цхьогало кхочуш ца хилийтарх лаьцна дийцар. Хьекъал, ямартлонал, тешнабехкал, сонталел тола дезаш хиларан ойла ч1аг1ъяр. Туьйранан халкъан барта кхоллараллица йолу уьйр а, меттан говзалла а.
4. Дешархошка хаттарш.
1. Стенна т1ехула ийг1ина хилла цхьогаллий, борззий?
2.Цхьогало шена динарг муха декха г1ерташ хилла борз?
3.Х1ун 1алашо йолуш т1екхайкхина хилла лоьмо шена гонах мел долу акхарой?
4.Корта лозуш долчу лоьмана х1ун хьехар дира барзо? Х1ун дара цо дагалаьцнарг?
5. Барзо цхьогалца динчу къамелехь х1ун гучудолу вайна?
6.Корта лаза а баьлла, карзахдаьлла хьийзачу лоьмана х1ун дарба хьийхира мекарчу цхьогало?
8.Цхьогална тешнабехк бан леринчу барзана хилларг муха лору аш?
5. Т1едиллар.
Шайна хазахета меттиг д1аязъе.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 79-87 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Яздархочух лаьцна боцца хаамаш бовзийтар. Туьйранан чулацам а, коьрта турпалхой а бовзийтар. Чкъоьрдига ша – шена т1ехь баьккхина толам гайтар. Цу шиннан къовсам гайтаран башхалла. Х1илла сонталлал а толар. Яздархочун туьйра халкъан барта кхоллараллин туьйранца цхьаьнадог1уш хилар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
1.Яздархочух лаьцна боцца хаамаш.
3.Яздархочун туьйра халкъан барта кхоллараллин туьйранца цхьаьнадог1уш хилар.
4.Туьйранан маь1на а, меттан исбаьхьалла а.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Стенах лаьцна дуьйцу туьйранна т1ехь? Мила ву цуьнан коьрта турпалхо?
2.Юьхьанца муха к1ант хилла Чкъоьрдиг? Вайна девзаш долчу туьйранан муьлхачу турпалхочух тера ву и цу хенахь?
3.Маца хийцавелла Чкъоьрдиг? Мила ву и яхье ваьккхинарг?
4.Ешап долчу муха кхочу бераш?
5.Тила а делла, ша долчу кхаьчча, бераш муха т1еийцира Ешапа? Х1ун бахьана ду цуьнан?
6.Ешапца д1ахьочу къийсамехь х1ун тайпа х1илланаш леладо Чкъоьрдига? Х1унда?
7. Ешапца болчу къийсамехь Чкъоьрдиг х1илланца толар а, цо иза 1ехор а муха гайтина?
8.Шен амалшца хьанах тера хета шуна туьйранан турпалхо Чкъоьрдиг?
5. Т1едиллар.
Туьйранан шайна хазахеташ йолу кийсак дагахь 1амае.
Туьйранан чулацамах лаций суьрташ дахка.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 89-105 еша, хазахеташ йолу кийсак дагахь 1амае.
1алашо: Чкъоьрдига ша – шена т1ехь баьккхина толам гайтар. Цу шиннан къовсам гайтаран башхалла. Х1илла сонталлал а толар. Яздархочун туьйра халкъан барта кхоллараллин туьйранца цхьаьнадог1уш хилар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
2.Яздархочун туьйра халкъан барта кхоллараллин туьйранца цхьаьнадог1уш хилар.
3.Туьйранан маь1на а, меттан исбаьхьалла а.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Стенах лаьцна дуьйцу туьйранна т1ехь? Мила ву цуьнан коьрта турпалхо?
2.Юьхьанца муха к1ант хилла Чкъоьрдиг? Вайна девзаш долчу туьйранан муьлхачу турпалхочух тера ву и цу хенахь?
3.Маца хийцавелла Чкъоьрдиг? Мила ву и яхье ваьккхинарг?
4.Ешап долчу муха кхочу бераш?
5.Тила а делла, ша долчу кхаьчча, бераш муха т1еийцира Ешапа? Х1ун бахьана ду цуьнан?
6.Ешапца д1ахьочу къийсамехь х1ун тайпа х1илланаш леладо Чкъоьрдига? Х1унда?
7. Ешапца болчу къийсамехь Чкъоьрдиг х1илланца толар а, цо иза 1ехор а муха гайтина?
8.Шен амалшца хьанах тера хета шуна туьйранан турпалхо Чкъоьрдиг?
5. Т1едиллар.
Туьйранан шайна хазахеташ йолу кийсак дагахь 1амае.
Туьйранан чулацамах лаций суьрташ дахка.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 89-105 еша, хазахеташ йолу кийсак дагахь 1амае.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
1.Яздархочух лаьцна боцца хаамаш.
3.Лоьман пачхьалкх, оцу пачхьалкхехь долу г1иллакхаш, акхарошна а, олхазаршна а, юкъахь йолу къизалла гайтар. Г1ийланиг, ка-м1ара а, ира церг а йоцург ницкъ болчо х1аллакъеш хилар, цаьргахь г1ело латтор. Туьйранахь долу дийнатийн, акхаройн васташ: акхаройн паччахь Лом, олхазарийн паччахь Аьрзу, х1иллане Цхьогал, аьрха Берзалой, ямарта Чаг1алкхаш, тешам боцу Бирдолагаш. Лоьман олалла дожоран маь1на. Барт а, цхьаалла а акхараллел, сонтачу кураллел, ницкъал тоьлуш хилар ч1аг1дар. Деган дикаллий, оьздангаллий, къинхетаме, тешаме, накъосталла дан кийча хиларрий хастор, стешхалла, ямартло емалъяр. Акхаройн дахар адамийн дахарца дустар а, цуьнан к1орггера маь1на а.
4.Туьйранан х1оттам а, меттан исбаьхьаллин билгалонаш а.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Г1айри т1ехь кхоьллина йолу Лоьман пачхьалкх муха хилла?
2.Къона сеша шайн тхьамда Кура Сай харжаран х1ун бахьана ду?
3.Лом-паччахьо шен пачхьалкхехь д1ах1оттийна къепе муха хилла? Муьлш хилла цуьнан хьадалчаш?
4.Лоьман олалла дожо дагахь х1ун сацам бира ирзу т1ехь гулъеллачу акхароша?
5.Муха го вайна Лом а, Кура Сай а? Цаьршиннан муьлха амалш билгалйовлу вайна?
6. Г1аьттинчу б1оно Лоьман олалла дожорах лаций дийца.
7.Х1ун маь1на ду х1окху туьйранан?
5. Т1едиллар.
Шайна хазахета меттиг д1аязъе.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 106-117 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Лоьман пачхьалкх, оцу пачхьалкхехь долу г1иллакхаш, акхарошна а, олхазаршна а, юкъахь йолу къизалла гайтар. Г1ийланиг, ка-м1ара а, ира церг а йоцург ницкъ болчо х1аллакъеш хилар, цаьргахь г1ело латтор. Лоьман олалла дожоран маь1на гайтар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
Лоьман пачхьалкх, оцу пачхьалкхехь долу г1иллакхаш, акхарошна а, олхазаршна а, юкъахь йолу къизалла гайтар. Г1ийланиг, ка-м1ара а, ира церг а йоцург ницкъ болчо х1аллакъеш хилар, цаьргахь г1ело латтор. Туьйранахь долу дийнатийн, акхаройн васташ: акхаройн паччахь Лом, олхазарийн паччахь Аьрзу, х1иллане Цхьогал, аьрха Берзалой, ямарта Чаг1алкхаш, тешам боцу Бирдолагаш. Лоьман олалла дожоран маь1на. Барт а, цхьаалла а акхараллел, сонтачу кураллел, ницкъал тоьлуш хилар ч1аг1дар. Деган дикаллий, оьздангаллий, къинхетаме, тешаме, накъосталла дан кийча хиларрий хастор, стешхалла, ямартло емалъяр. Акхаройн дахар адамийн дахарца дустар а, цуьнан к1орггера маь1на а.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Г1айри т1ехь кхоьллина йолу Лоьман пачхьалкх муха хилла?
2.Къона сеша шайн тхьамда Кура Сай харжаран х1ун бахьана ду?
3.Лом-паччахьо шен пачхьалкхехь д1ах1оттийна къепе муха хилла? Муьлш хилла цуьнан хьадалчаш?
4.Лоьман олалла дожо дагахь х1ун сацам бира ирзу т1ехь гулъеллачу акхароша?
5.Муха го вайна Лом а, Кура Сай а? Цаьршиннан муьлха амалш билгалйовлу вайна?
6. Г1аьттинчу б1оно Лоьман олалла дожорах лаций дийца.
7.Х1ун маь1на ду х1окху туьйранан?
5. Т1едиллар.
Шайна хазахета меттиг д1аязъе.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 106-117 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Яздархочун дахарх лаьцна боцца хаамаш. Дийцарехь вайнехан хьалхалера 1ер – дахар гайтар. Зайндин г1ийла, меца бералла. Арухин а, Зайндин а вовшашца йолчу юкъаметтигах лаьцна дийцар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
1.Яздархочун дахарх лаьцна боцца хаамаш.
2. Дийцарехь вайнехан хьалхалера 1ер – дахар гайтар. Зайндин г1ийла, меца бералла. Арухин а, Зайндин а вовшашца йолчу юкъаметтигах лаьцна дийцар. Арухас Зайндина еш йолу г1ело яздархочо къобалъеш цахилар. Зайндин сатийсам кхочушхилар, иза шен 1алашоне кхачар.
3. Дийцаран турпалхойн васташ. Авторан жимачу турпалхочуьнга болу безаммий, къинхетаммий.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Мила ву х1окху дийцаран коьрта турпалхо?
2.Х1ун тайпа хийцамаш хилира цуьнан дахарехь нана кхелхинчул т1аьхьа?
3. Х1унда ца везавелира Арухина Зайнди?
4. Муха ловра Зайндис Арухас шена бен ницкъ?
5. Ша санна долчу берех Зайнди хьоьгуш хиларан бахьана дийца.Стенга сатесна хилла и?
5. Урокан жам1 дар.
7. Ц1ахь: аг1о 121-124 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Арухин а, Зайндин а вовшашца йолчу юкъаметтигах лаьцна дийцар. Арухас Зайндина еш йолу г1ело яздархочо къобалъеш цахилар. Зайндин сатийсам кхочушхилар, иза шен 1алашоне кхачар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Керла коьчал йовзийтар.
Дийцарехь вайнехан хьалхалера 1ер – дахар гайтар. Зайндин г1ийла, меца бералла. Арухин а, Зайндин а вовшашца йолчу юкъаметтигах лаьцна дийцар. Арухас Зайндина еш йолу г1ело яздархочо къобалъеш цахилар. Зайндин сатийсам кхочушхилар, иза шен 1алашоне кхачар.
Дийцаран турпалхойн васташ. Авторан жимачу турпалхочуьнга болу безаммий, къинхетаммий.
Дийцаран меттан башхаллаш.
4. Дешархошка хаттарш.
1.Арухас ша базара йоьдуш х1ун г1уллакхаш де аьлла витира ц1ахь Зайнди?
2.Зайнди Михайловске деша вахар муха нисделира?
3. Зайндин доттаг1 1алболат муха к1ант хета шуна?
4.Бехк боцуш, Зайнди ша хьийзаварна Аруха дохкояларан х1ун бахьана ду?
5.Арухас а, Бисолтас а Зайнди хьийзавар юьртахоша т1е муха лецира?
6.Муха к1ант хета шуна Зайнди? Цо динарг аш къобалдой? Х1унда?
5. Т1едиллар.
Шайна хазахета меттиг д1аязъе.
6. Урокан жам1 дар.
8. Ц1ахь: аг1о 124-134 еша, хаттаршна жоьпаш.
1алашо: Арухин а, Зайндин а вовшашца йолчу юкъаметтигах лаьцна дийцар. Арухас Зайндина еш йолу г1ело яздархочо къобалъеш цахилар. Зайндин сатийсам кхочушхилар, иза шен 1алашоне кхачар. Дийцаран жам1 дар.
Урок д1аяхьар.
1. Ойла т1еерзор
2.Ц1ахь 1амийнарг хотту.
3. Дешархошка хаттарш.
1.Мила ву х1окху дийцаран коьрта турпалхо?
2.Х1ун тайпа хийцамаш хилира цуьнан дахарехь нана кхелхинчул т1аьхьа?
3. Х1унда ца везавелира Арухина Зайнди?
4. Муха ловра Зайндис Арухас шена бен ницкъ?
5. Ша санна долчу берех Зайнди хьоьгуш хиларан бахьана дийца.Стенга сатесна хилла и?
1.Нохчийн маттахь даккха: Ученье- свет, неученье-тьма (дешар-серло, цадешар-бода) Поступай так,как хочешь ,чтобы поступали с тобой (хьайца нах дика хилийта лаахь,цаьрца дика хила хьо;хьайца схьалело ца луушдерг-нахана д1а ма леладе) Что на уме,то и на языке (стеган дагара дерг матто схьадуьйцу)
2. Доьзалах лаьцна кицанаш:
Дений, нанний муьт1ахь боцу доьзал – мостаг1ий бу. Да-нана ца леринарг, наха а ца лерина. Дика к1ант - ден накъост, вон к1ант - ден бала. Барт боцу юрт а, барт боцу доьзал а х1аллакхила. Дикачу йо1ана ала дош ца эшна, лекхачу попана хьоькху мох ца эшна. Шен ненан сий ца лардечо - Даймехкан сий а лар дийр дац. Ваша воцу ваша, т1ам бойна леча.
1илманан корта –хьекъал,____________( хьекъалан корта –собар) Х1ума хаар -________( нахе ладог1ар) Дешар-серло._________( цадешар бода) Вина мохк __________( мазал а мерза бу)
Болх бар-цхьа къинхьегам,ца бар-ши къинхьегам. Къинхьегам-адаман шолг1а нана ю. Аьхка мало йинчо-1ай хало хьоьгу.
5.Маттах лаьцна кицанаш:
Хабар дукха дийцинчо,болх к1езиг бина. Туьран чов йирзина,матто йина чов йирзина яц. Хазчу дашо 1уьргара лаьхь баьккхина. Стеган дагара матто схьадуьйцу. Ойла ца еш дош ма ала,аьллачул т1аьхьа хьайн дашна т1ера ма вала. Дикачу дашо барт тобер, вочу дашо барт эг1ор.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Урок для 6-го класса по литературе.
Знакомство со стихотворениями С.Есенина, посвящёнными теме родины, с творческим методом поэта.
Урок-путешествие в Михайловское.
Дидактический проект урока литературы в 12 классе. Тема урока: Владимир Высоцкий: судьба и поэзия.
Перед учащимися ставилась цель понять, что поэзия Владимира Высоцкого - это выражение восторга красотой,это гимн чувству, возвышающему и облагораживающему человека.
Урок литературы в 8 классе Тема урока: Уроки французского - это уроки…?
Урок литературы в 8 классе Тема урока: Уроки французского - это уроки….
Пояснительная запискаКласс из 28 человек, в котором проводился урок, характеризуется как активный, работоспособный и дисциплинированный коллектив. Ребята очень трудолюбивые, добрые, активно идут на ко.
Целью урока является углубление и расширение знаний учащихся о творчестве А.А. Блока, продолжение формирования навыка работы с текстом, умения анализировать и извлекать необходмую информацию.
Читайте также: