Чаваш самахе пирен чан салкусе сочинение
Обновлено: 05.07.2024
Сочинение учащегося рассказывает о страшных событиях Второй мировой войны.
| Вложение | Размер |
|---|---|
| Сочинение на чувашском языке"Всем смертям назло!" | 38.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Кам тăшмана парăнмасть, ăна халах манмасть…
Вăрçă… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи… 1418 талăк хушши кĕрлене çак харушă вăрçă. Пирĕн чечекленекен тăван çĕршыв çине 1941 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче нимĕç фашисчĕсен эшкерĕсем систермесĕр тапăннă, лăпкă хуласене, ялсене аркатнă, сирпĕтне, çунтара-çунтара янă. Совет халăхĕ пĕр çын пек пулса Тăван çĕршыва хутелеме çĕкленне.
Вăрçăра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хирĕç кĕрешнĕ.
Иртнĕ вăрçă 27 миллион çын пурнăçне илсе кайна. Вăрçа пирĕн çĕршыва пĕтĕмпе 679 миллиард тенкĕлĕх çухату кунĕ. Миçĕ шкул, больница, музей çĕрпе танлашман-ши?! Çавăн пек йывăр та хăрушă тапхăрта пĕтĕм халăх пĕр çиреп чăмăра пуçтарăннă. 130 ытла чĕлхепе калаçакан халăх пĕр ĕмĕтпе, пĕр тĕллевпе кĕрешнĕ. Çавăнпа çĕнтерне те ĕнтĕ çав ирсĕр тăшмана совет халăхе…
Шел пулин те, вăрçă ветеранесен шучĕ çулсерен чакса пырать. Пирĕн вĕсене хамăран вăй-хал çитнĕ таран пулăшмалла. Тепĕр чухне ырăпа чĕнсе калаçни те вĕсен кăмлне çĕклет, вăрçă суранĕсем çинчен манма пулăшать.
Пиртен инçех мар Гордеев Алексей Николаевич пурăнать. Вăл Хулаçырми ялĕнчи вăрçа ветеранĕсенчен пĕртен-пĕр сывă юлнă çын.
Вăрçă пуçланнă хыпара Элекçей тете Хусан хулинче илтнĕ. Çак тапхăрта вăл ремесла училищинче вĕреннĕ. Часах Элекçей тăван яла таврăнать. Ашшĕне вăрса илсе каяççе. Амăшĕ вара тăвăтă ачипе пĕччен тăрса юлать. Элекçей тете окоп та чавать, колхозра та ĕçлет. Часах вăл бригадир пулса тăрать. Бригадирта 2 çул ĕçлет.
Аслă Çĕнтерĕве вăл Берлин хулинче кĕтсе илет. Çĕнтеру çинчен калаçма пуçласан Элекçей тетен куçĕсем шывланаççĕ.
Вуланă хайлавсем тăрăх эпир çакна пĕлетпĕр: çĕнтеру кунĕ хăвăртрах çывхартас тесе аслисемпе юнашар тăрса ачасем те кĕрешнĕ. Вĕсем фронтра та, тылра та пĕтĕм йывăрлăха туссе ирттерсе тăшмана çапса аркатма тăрăшнă. Пирĕн, çамрăксен, ирĕк пурнăçа сыхласа хăварассишен паттăрла çапçăма хатĕр пулмалла. Çак хаяр вăрçă çинчен самантлăха та манмалла мар.
Вăрçă вучĕ çĕр çинче паянхи кун та сÿнмен-ха. Чечня вăрçи те хай çинчен мантармасть: террористсем алхасаççĕ, мирлĕ шăплăха пăсаççĕ.
Оценить 907 0
Куракова Вера Васильевна
Шупашкар хулинчи 49-мĕш вӑтам шкулта
чӑваш чĕлхипе литературине вĕрентекенсем
Ĕҫ ҫынна илем кÿрет
Паянхи пурнӑҫа илес пулсассӑн, ҫын хӑйне вӑйлӑ туясси тĕрлĕ сӑлтавран килет: ҫемье тĕрекĕнчен, тус-юлташ пурринчен,ĕҫ вырӑнĕнчен, сывлӑх ҫирĕп пулнинчен,ӑс- тӑн чун-чĕре пуянлӑхĕнчен, пурнӑҫа тĕрĕс пурӑнма пĕлменинчен, пултаруллӑхран, кашни тĕллеве пурнӑҫлама пĕлменинчен…
Ырми-канми ĕҫлекене те, ача- пӑча ÿстерекене те, ҫукран пур тӑвакана та, ырӑ йӑла-йĕркене тытса пыракана та ĕҫчен-маттур, ҫивĕч ҫын тетпĕр. Ĕҫ-вӑл пурнӑҫ тыткӑчи,илемĕ. Пĕр-пĕрне ӑнланса, пулӑшса пырсан ҫеҫ ĕҫ ӑнать, ырӑ ят сарӑлать. Ĕҫрен хӑраман, таса чун чĕреллĕ, ырӑ ĕмĕтлĕ ҫын кӑна пулма пултарать.
Ҫĕр ҫинче ҫын алли тĕкĕнмен ĕҫ ҫук та пулĕ. Пурнӑҫа лайӑхлатас тесен кашни ҫыннӑн хӑйне килĕшекен пĕр- пĕр ĕҫе суйласа илмелле. Ҫав ĕҫре чун-чĕрене хурса ĕҫлемелле, ҫитĕнÿсем тумалла, малалли пурнӑҫ ҫинчен шухӑшламалла.
Ĕҫ- пурнӑҫ тытать, ĕҫ телей кÿрет. Кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе, хĕлĕ.Хӑв юратнӑ ĕҫе пĕр кун хаушшинче суйласа илме май ҫук. Ҫапах та пĕр-пĕр ĕҫе кӑмӑлласси пĕчĕкренех палӑрать.
Ҫĕр ҫинче мĕн пур ĕҫе ҫыннӑн ӑста аллипе, ӑс-хакӑлĕ тӑвать.Ĕҫ чӑнлӑх,сӑпайлӑх,тараватлӑх – чӑваш ҫынсен ҫак ырӑ енĕсем кашни ҫынра пулччӑр тессе шухӑшлатпӑр.
Паллах, кашни ҫыннӑн хӑйĕн ĕҫе-хĕлĕ, хӑйĕн телейĕ. Чылай ҫынсенчен илтме пулать. Ĕҫе уява кайнӑ пек каятӑп, ĕҫре мана питĕ лайӑх, ĕҫтешĕсемпе килĕштерсе ĕҫлетпĕр, эпĕ ĕҫ вырӑнне ҫухатасран темрен хӑранӑ пек хӑратӑп теҫҫĕ. Хӑшĕ-пĕрисем хӑйсен валли хӑйсемех ĕҫ вырӑнне тупаҫҫĕ, хӑшĕ-пĕрисем вара ашшĕ-амӑшĕн ĕҫне малалла тӑсаҫҫĕ, теприсем ашшĕ – амӑшĕ каланипе, ыттиссем ҫут ҫанталӑк панӑ талантпа ĕҫлеҫҫĕ.
Паллах тĕнчере пур професси те лайӑх, пур професси кирлĕ. Анчах та пĕтĕм ҫын пултаруллӑ ҫуралаймасть. Пĕр ĕҫех пĕри лайӑх ĕҫлет, теприн пулсах пĕтеймест. Пурте артист та ÿнерҫĕ те пулаймасть. Ҫавӑнпа та ҫыннӑн хӑй мĕн тума пултарассине шута илсе, камӑлĕ хӑш ĕҫ патне туртӑнать – ҫавна суйласа илмелле.
Сӑмахран: мана вĕрентекен ҫуралсанах, ашшĕ чупса пынӑ тет, аллине тытрĕ тет те чуптуса ҫапла каларĕ тет. Манӑн хам вилличен сана учитель пулнине курасчĕ терĕ тет. Ашшĕ ĕнчи тӑвансем пурте вĕрентекенсем пулса ĕҫленĕ хӑй хĕрне те учитель тӑвасшӑн пулнӑ, паллах ашшĕн пехилĕ ҫитнĕ пуль. Апла пулсан вӑл ҫуралсанах вĕрентекен пулма ĕмĕтленнĕ ача пулса тухать.
Чӑнах та вĕрентекенĕн хӑйĕн чӑн-чӑн ҫын пулмалла: ырӑ кӑмӑллӑ, сӑпайлӑ, таса чунлӑ, культурӑллӑ, ҫивĕч, ĕҫчен, ӑслӑ – тӑнлӑ, культурӑллӑ пулмалла. Ачасемпе пĕр чĕлхе тупни - пысӑк талант..
Манӑн вĕрентекен пуринчен те ырӑ, пултаруллӑ, хисеплĕ, чуна ҫывӑх, кирек кама та ӑнланма, темĕнле йывӑр ыйтӑва тивĕҫлĕ татса пама пултаракан ҫын. Вĕрентекен ача амӑшĕ пек ыррине ҫеҫ сунать, ырӑ-сывӑ, тĕрĕс тĕкел ӑслӑ- тӑнлӑ ҫын тӑвасшӑн тӑрӑшать.
Учитель ĕҫе ҫӑмӑл маррине пурте ӑнланаҫҫĕ.Чӑнипех те шкулта, чӑтӑмлӑ та ырӑ шухӑш-кӑмӑлла вĕрентекенсем ĕлеҫҫĕ.
Этемĕн тепĕр лайӑх ĕҫе - вӑл хӑйĕн чун илемĕшĕн те тӑрӑшма пултарни. Ку ҫынна тата та вӑйлӑрах тӑвать. Ҫавӑн пекех илемлĕ тĕрлĕрен илемлĕ япаласем тума вĕрентет. Халĕ ĕнте ҫын-вĕҫме кӑна мар, шӑтӑк евĕр янӑравлӑ шӑрантарса юрлама, тӑпӑл – тӑпӑл ташлама, хут ҫине пурнӑҫри сӑнсене чӑн пурнӑҫри пекех ÿкреме, йĕри-тавралӑха тĕрĕ-эрешпе илемлетме, кино калӑплама, илемлĕ сӑвӑ – калавсем ҫырма пултарать. Ҫын ĕҫĕсене ĕҫленĕ чухне ҫын ҫакӑнта хӑйĕн чун телейне тупать. Ĕҫ вӑл – халӑхӑн тарӑн ӑсӑпе тĕрĕслĕх туйӑмĕ, таса кӑмӑл-сипечĕпе ҫынна пысӑкӑн юратни, чун илемĕпе характер ҫыпӑҫулӑхĕ, сӑмах-юмах виҫелĕхĕпе юрӑ-сӑвӑ хитрелĕхĕ.
Этеме ĕҫ ҫуратнӑ теҫҫĕ. Ĕҫ ӑна ҫын тунӑ. Ҫын вара хӑй таврашĕнчи ҫут ҫалталӑка улӑштарса тем тĕрлĕ япала шухӑшласа кӑларнӑ. Те хӑйне пурӑнма ҫӑмӑл пултӑр тесе, те хӑйне хуҫа пек тытма, те хӑйне шанчӑклӑ та ҫирĕп туйма…
Ырӑ сӑмах, ырӑ шухӑш, ырӑ ят хӑварас тесен ҫыннӑн йывӑҫ лартмалла, ача ҫуратса тĕрĕс-тĕкĕл ÿстермелле, пÿрт лартмалла теҫҫĕ.
Мана чӑнахах та учителĕн пархатарлӑ ĕҫĕ питĕ килĕшет. Кашни вĕрентекенех хăйĕн вĕренекенĕсем сапăр та хастар чун-чĕреллĕ çынсем пулччăр тесе тăрăшать, ырă шухăш-ĕмĕтпе пурăнать. Вăл çĕр çинчи çĕршер професси валли тÿрĕ чунлă çынсем вĕрентсе хатĕрлет. Тÿрĕ чунлă çынсем — саккунлăхпа йĕркелĕхе пăхăнакансем. Ку вара — çĕр çинчи, хамăр хушăри тăнăçлăх никĕсĕ. Çакăнта мар-и учителĕн пархатарлă ĕçĕ?
Учитель ĕçĕ питĕ яваплă ĕç. Пурне те пĕлесшĕн çунакан таса чунлă шăпăрлансемпе пĕлÿлĕх тĕнчинче çÿрени, мĕн пĕлнине пĕлменнисемпе тавçăрайманнисем патне çитерме тăрăшни мăнаçлантарать, хавхалантарать, чунра савăнăç вăратать. Чăнах, хăвăн ăс-тăнна, пултарулăхна ыттисене парнелесси — сăваплă ĕç. Кашни вĕрентекен хăйĕн пурнăçне пархатарлă ĕçпе ирттерет. Учитель ĕçĕ çăмăл маррине пурте ăнланаççĕ. Хăйĕн чун пуянлăхĕпе çамрăксене те çынсене юратса хисеплеме, ĕçчен те йĕркеллĕ çын пулма вĕрентет.
Мĕнле хисеплемĕн-ха вĕрентекене? Вăл кашни ачан пурнăçĕпе, савăнăçĕ-хуйхипе, терт-нушипе пурăнать. Кашни вĕренекене хăй ачине юратнă пек юратать, йывăр вăхăтра пулăшать, унпа пĕрле савăнать те, кулянать те. Педагог вăл пĕр вăхăтрах чун инженерĕ те. Ачан чунне вĕрентекен пек тата кам ăнланма пултарать-ши? Тата кам унран ытла ача чунне витĕр курать, ăна сăваплă витĕм кÿрсе çĕр-шыва, ашшĕ-амăшне, тăванĕсене, юлташĕсене юрăхлă та тивĕçлĕ çын ÿстерме хевте çитерет?
Педагогсем — кашни ача шăпинче ырă йĕр хăваракансем, кашни ачан ăс-тăнĕпе характерне çирĕплетсе, ăсталăхне аталантарса пурнăç çулĕ çине кăларакансем.
Определение и способы информатизации процесса обучения. Теоретическое обоснование эффективности использования информационных технологий в учебно-воспитательном процессе школы. Разработка содержательно-организационной модели использования ИТ в школе.
| Рубрика | Педагогика |
| Вид | курсовая работа |
| Язык | русский |
| Дата добавления | 22.08.2011 |
| Размер файла | 73,1 K |
Студенты, аспиранты, молодые ученые, использующие базу знаний в своей учебе и работе, будут вам очень благодарны.
Кacатa (кeccе атa)
Икe сaмаха мaшaрлатса калани
Cил-тaман (пeр пeлтерeшлe aнлавсем)
Вырaс чeлхинчи хутлa сaмахсен тытaмне сыхлани
Аффикссем хушaннипе мeнле сaмахсем пулаcce?
1. Икe е виce сaмах пeрлешeвeнчен пулнa сaмахсене мeнле сaмахсем теcce
2. Мaшaр сaмахсем мeнле майпа пулаcce?
Япала ячe тунa чух усa куракан тухacлa аффикссем cаксем: -лaх(-лeх), -у(-я), -зг(-зe) т.ыт.те. Чeлхере сайра усa куракан (тухacсaр) аффикссем те пур: -шка(-шке), -aш(-eш) тата ытти те.
Учебникaн 46-47-мeш страницaри 9-мeш параграфа кашни хaй тeллeн вулани.
Иккeмeшле япала ячe тумалли аффикссен таблицине пaхса тухни.
1. Вулaр та иккeмeшле япала ячeсене тупaр, вeсем мeнле пулнине aнлантарaр. Ваттисен сaмахeсене астуса юлма тaрaшaр.
1.Туслaхра - вaй. 2. Тусу пулмасан тупма тaрaш, тупсан - упрама тaрaш. 3. Тeрeслeх хeвелтен те cутaрах. 4. Пeлyрен хаклa пурлaх cук. 5. Aс-тaна мeн виличчен упрас пулать. 6. Aсталaх пeлекен caкaрсaр лармасть.
2. Синонимлa япала ячeсене ушкaнласа cырaр.
Тeслeх: cапacу, тeркешy, тyпелешy.
Cапacу, cамрaклaх, ceклен, тeркешy, тyплешy, яшлaх, шурлaх, юмахca, хaпар, лачакалaх, халапca.
1. Истори тапхaрeнче сaмах майлашaвe улшaннипе пулнa иккeмeшле япала ячeсене тупaр.
Асатте аккaшe - мaн акка, асанне йaмaкe - мaн акка, аттерен кeceн пулсан - акка. Eмпичче - ватa cын. Кукка - аннен пиччeшe. Кукаcипе куками - аннен ашшeпе амaшe. (Н. Ашмарин.)
2. Кирлe ceре аффикссем лартса cырса илeр.
Cапах та кyршeсенчен пытарма кирлe мар eнтe: пирeн килпе сирeн кил eмeр-eмeр килeштерсе пурaннa. Колонире чух тимeр-тaмaр… ecлеме хaнaхнaскер, вaл cакна тытса пaхмасaр тyсеймерe. Маншaн ан пaшaрхан, эп чиперех пурaнатaп, халe те чaх-чeп ферминчех ecлетeп, caкaр-тaвар… cителeклe. Мускава кeме eмeтленнe Гитлер cарне пeтерессишeн ытти салтаксемпе пeрле Степан Алексеев та пeтeм вaй-хал… панa. Caл шывeпе эпир те пит-куc… уcaлтартaмaр.
*Юлашки предложение членсем тaрaх тишкерeр.
1. Пулaвe енчен пaхсан япала ячeсем мeнлисем пулаcce?
2. Мeнле япала ячeсем пeрремeшлисем шутне кeреcce?
3. Иккeмешле япала ячeсем тумалли мелсем.
4. Икe е виce сaмах пeрлешeвeнчен пулнa сaмахсене мeнле сaмахсем теcce
5. Мaшaр сaмахсем мeнле майпа пулаcce?
6. Тухacлa аффикссене каласа тухaр.
7. Тухacсaр аффикссем шутне мeнлисем кeреcce?
Ачасен пeлeвне хакласси.
80, 84-мeш хaнaхтарусем.
1. Чeлхе aслaлaхeн тeп ыйтaвeсемпе паллаштарасси.
2. Чeлхе тишкерeвe тума, у.к. чeлхе пулaмeсене сaнама, танлаштарма, ушкaнлама, системaлама вeрентесси.
3. Орфографипе пунктуаци хaнaхaвeсене cирeплетесси.
1. Вeренекенсен сaмах пуянлaхне yстересси, вeсен чeлхе туйaмне аталантарасси.
2. Ачасен логика шухaшлавне аталантарасси.
3. Предметсем хушшинчи cыхaнaва йeркелесси.
Ачасене воспитании парасси: aс-тaн, сывлaх, сипетлeх-мораль тeлeшeнчен кирлe пек вeрентесси.
Урок тeсe: ceнe темaна aнлантарасси.
1. Класа йeркелесси. (2 мин)
2. Килти ecе тeрeслесси. (10 мин)
3. Ceнe темaна aнлантарасси. (15 мин)
4. Вeреннине cирeплетесси. (10 мин)
5. Урока пeтeмлетесси. (4 мин)
6. Ачасен пeлeвне хакласси. (2 мин)
7. Киле ec парасси. (2 мин)
Урок хатeрeсем: карточка (хaнaхтарусем), презентаци.
Падеж аффиксe япала ячe cумне хушaннa чухне сaмах тeпeпе аффикс пeрлешнe тeлте сасaсен улшaнaвeсемпулма пултараcce. Ку пeтeмпех сaмах мeнле сасaпа пeтнинчен килет. Хупa сасaпа пeтекен япала ячeсем cумне падеж аффиксe хушaннa чухне cеc нимeнле улшaну та пулмасть: путекeн, cыранaн, хeвелeн, ceрeн, cумaн.
Сaмах тeпeпе аффикс пeрлешнe тeлте пулакан улшaнусене пaхса тухар. Cав улшaнусем ытларах камaнлaх пару падеж формисенче пулаcce.
1. А(е) сасaпа пeтекен япала ячeсем cумне камaнлaх падеж аффиксeн н варианчe хушaнать: cырла-н, керкунне-н, пару падеж аффиксe умне н сасa кeрсе ларать: пике-не, инке-не, кaмпа-на.
2. Япала ячe a(e) сасaпа пeтет пулсан - аффикс хушaннa чух cав сасa тухса yкет. Ун умeнче пeр хупa сасa cеc пулсан вaл вaрaмланать: вaйa - вaййaн, вaййа; кимe - киммeн, кимме; тилe - тиллeн, тиле. Икe хупa сасa чухне улшaну пулмасть: пaчкa - пaчкaн, пaчка; пeрчe - пeрчeн, пeрче; тарca - тарcaн, тарcа; ункa - ункaн, унка; каччa - каччaн, качча.
Улшaну икe сыпaклa сaмахсенче cеc палaрать. Виce е ытларах сыпaклa сaмахсенче хупa сасaсем cаплипех юлаcce: тaхлачa - тaхлачaн, тaхлача; ceнтерyce - ceнтерyceн, ceнтерycе; кeтyce - кeтyceн, кeтycе.
3. Япала ячe у(y) сасaсемпе пeтет пулсан - cав сасaсем a(e) сасaсемпе ылмашаcce, вара сaмах тeпeпе аффикс хушшине в сасa кeрсе ларать: пaру - пaрa-в-aн, пaрa-в-а; кeрe-в-eн, кeрe-в-е.
4. Япала ячe и сасaпа пeтсен - хальхи чeлхере аффиксри e сасa тухса yкет, сaмах тeпe cумне н хушaнать: тaри - тaрин, пaри - пaрин, Илемпи - Илемпин; пару падежeнче сaмах тeпeпе аффикс хушшине й сасa кeрсе ларать: шaши - шaши-й-э (шaшие); пaри - пaри-й-э (пaрие).
1. Cак сaмахсене камaнлaх тата пару падежeнче калaр.
Чикe, кимe, чeпe, калаcу, пaтa, пeрчe, утa, атaca, тeшe.
*Палaртнa сaмахсемпе предложенисем тупса cырaр.
2. Сaмахсене камaнлaх тата пару падежeнче cырaр, омонимсене палaртaр.
Вaрa, ката, кeле, кeccе, лапка, пaрcа, сыпa, caра, ceрe, тапa, хупa.
Вырaнпа туху падежeсенче аффикссен мeнле вариантне хушасси сaмах тeпe мeнле сасaпа пeтнинчен килет:
1. Япала ячe р сасaпа пeтсен -та(-те), -тан(-тен) хушаcce:
тaвар - тaварта, тaвартан; кишeр - кишeрте, кишeртен.
2. Л, н, ль, нь сасaсемпе пeтекен япала ячeсем cумне аффикссен -та(-те), -тан(-тен), -ра(-ре), -ран(-рен) варианчeсене хушаcce. Хaш вариантпа усa курасси пуплеври тaтaшлaхран килет: тенкел - тенкелте е тенкелре, тенкелтен е тенкелрен.
3. Ытти сасaсемпе пeтекен япала ячeсем cумне -ра(-ре), -ран(-рен) хушаcce: атa - атaра, атaран; пeве - пeвере, пeверен.
4. Нумайлa хисепри е 3-мeш сaпатри япала ячe cумне -че, -чен вариантсем хушаcce: сaмахсенче, сурпанeнчен.
Cак сaмахсене вырaн тата туху падежeсенче калaр, аффикссем ку е вaл вариантлa пулни мeнрен килнине aнлантарaр.
Хайaр, хeвел, тaван, caкaр, юлташ, cул, супaнь район, ура, кaмaл, анне, хaяр, хула, ял, caлтaр, лаптaк, cырма, кaранташ, шухaш, кукaль, патрон, чул.
Япала ятне вecленe чухне нумайлa хисеп аффиксeн -сем е -сен варианчeпе хacан усa курасси сaмаха хaш падежра каланинчен килет.
Тeп п. кайaк-сем камaнлaх п. кайaк-сен (eн)
Пeрлелeх п. кайaк-сем-пе пару п. кайaк-сен-е
Cуклaх п. кайaк-сем-сeр вырaн п. кайaк-сен-че
Пирке п. кайaк-сем-шeн туху п. кайaк-сен-чен
Панa сaмах cыхaнaвeсенчи япала ячeсем мeнле падежра пулнине калaр. Вeсене эсир мeнле aнлантaр?
Йытa хaвала, сaмаха cилпе вecтер, пaкки шанчe, йeрe те cухалнa, патак cи.
1. Сaмах тeпeпе аффикс пeрлешнe тeлте пулакан улшaнусем.
2. Вырaнпа падежeсенче аффикссен мeнле вариантне хушасси мeнрен килет?
3. Япала ятне вecленe чухне нумайлa хисеп аффиксeсен -сем е -сен варианчeпе хacан усa курасси мeнрен килет?
Ачасен пeлeне хакласси.
4. Чeлхе aслaлaхeн тeп ыйтaвeсемпе паллаштарасси.
5. Чeлхе тишкерeвe тума, у.к. чeлхе пулaмeсене сaнама, танлаштарма, ушкaнлама, системaлама вeрентесси.
6. Орфографипе пунктуаци хaнaхaвeсене cирeплетесси.
4. Вeренекенсен сaмах пуянлaхне yстересси, вeсен чeлхе туйaмне аталантарасси.
5. Ачасен логика шухaшлавне аталантарасси.
6. Предметсем хушшинчи cыхaнaва йeркелесси.
Ачасене воспитании парасси: aс-тaн, сывлaх, сипетлeх-мораль тeлeшeнчен кирлe пек вeрентесси.
Урок тeсe: ceнe темaна aнлантарасси.
8. Класа йeркелесси. (2 мин)
9. Килти ecе тeрeслесси. (10 мин)
10. Ceнe темaна aнлантарасси. (15 мин)
11. Вeреннине cирeплетесси. (10 мин)
12. Урока пeтeмлетесси. (4 мин)
13. Ачасен пeлeвне хакласси. (2 мин)
14. Киле ec парасси. (2 мин)
Урок хатeрeсем: карточка (хaнaхтарусем), презентаци.
Чaваш чeлхинче пала камaнне икe мелпе кaтартма май пур: кирлe сaмах умeн - манaн, пирeн, санaн, сирeн, унaн, вeсен местоименисем лартса (манaн ручка, санaн ручка, унaн ручки), ятарлa аффикссемпе усa курса. Унашкал аффикссене камaнлaх аффиксeсем теcce.
Япала камaн е мeнeн пулнине палaртакан формaна камaннлaх форми теcce.
Камaнлaх форми япали те, хуcи те пeрре кaна мар, нумай пулнине кaтартма пултарать.
Учебникaн 57-59-мeш страницaри материалпа ecлени.
1. Панa сaмахсене камaнлaх форминче лартса, тивecлe чарaну паллисемпе уйaрса cырса илeр. Cула тухакана aсантса каланa предложениесене ас туса юлма, кирлe чух усa курма тaрaшaр. Хaш сaмахсем камaнлaх форминче?
Cулу такaр пултaр (тaван). Чипер кайaр (юлташ). Телейлe cул пултaр (аппа). Каяс cулу такaр пултaр (ывaл). (Хeр) cулу уca пултaр. Cатма cул пултaр (хурaнташ). (Ача) cитес ceре cитсе туллипе килмелле пултaр. (Cамрaк cын) утту caмaл пултaр. Cитнe ceрте хисеплe cын пулaр (пичче). (И. Патмар.)
2. Cак япала ячeсене камaнлaх форминче cырaр, мeнле cырмаллине aнлантарaр.
Пaтa, шaпaрca, тврca, ташa, сыпг, зяпe, кашкaрca, кyршe, пaчкa, чeлe, йытa, уcланкa.
3. Скобкaри сaмахсене кирлe сaпатра cырaр.
Манaн анне чaваш (вайaсене) кaмaллать. Уява кyршe ялти (тaвансем) купaспах килчec. Сирeн, cамрaксен, (eмeтсем) пурнacланасса эпe шансах тaратaп. Чaваш халaх (юрaсем) хaнасем пeтeм кaмaлпа тaнларec, хыттaн алa cупса саламларec. (Ачасем), эпe сире тaрaшса вeренме, ватaсене хисеплеме сeнесшeн.
Учебникaн 61-63 страницaри - камaнлaх форминчи сaмахсемпе усa курнa чухне асра тытмалли правилaсене пaхса тухни.
1. Кeлет, доклад сaмахсене 3-мeш сaпата лартса падежсем тaрaх вecлeр. Сaмах тeпeнче пулса иртекен улшaнусене aнлантарaр.
2. Япала ячeсене иккeмeшпе виcceмeш сaпатра лартса сaмах майлашaвeсем cырaр.
Кeсье, мaрье, тухья, cемье, статья, парне, асанне, пукане.
1. Чaваш чeлхинче япала камaнне мeнле мелсемпе кaтартма май пур?
2. Мeнле аффикссене камaнлaх аффиксeсем теcce?
3. Мeнле формaна камaнлaх форми теcce?
4. Япала ячeсен камaнлaх форми мeнле аффикссем хушaннипе пулать?
5. Камaнлaх форминчи япала ячeн харaсах икe йышши хисепе мeнле майпа пулать?
6. Мeнле аффикссем урлa cынна е япалана питe сума сунине палaртма пулать?
Ачасен пeлeвне хакласси.
112, 113-мeш хaнaхтарусем.
7. Чeлхе aслaлaхeн тeп ыйтaвeсемпе паллаштарасси.
8. Чeлхе тишкерeвe тума, у.к. чeлхе пулaмeсене сaнама, танлаштарма, ушкaнлама, системaлама вeрентесси.
9. Орфографипе пунктуаци хaнaхaвeсене cирeплетесси.
7. Вeренекенсен сaмах пуянлaхне yстересси, вeсен чeлхе туйaмне аталантарасси.
8. Ачасен логика шухaшлавне аталантарасси.
9. Предметсем хушшинчи cыхaнaва йeркелесси.
Ачасене воспитании парасси: aс-тaн, сывлaх, сипетлeх-мораль тeлeшeнчен кирлe пек вeрентесси.
Урок тeсe: ceнe темaна aнлантарасси.
15. Класа йeркелесси. (2 мин)
16. Килти ecе тeрeслесси. (10 мин)
17. Ceнe темaна aнлантарасси. (15 мин)
18. Вeреннине cирeплетесси. (10 мин)
19. Урока пeтeмлетесси. (4 мин)
20. Ачасен пeлeвне хакласси. (2 мин)
21. Киле ec парасси. (2 мин)
Урок хатeрeсем: карточка (хaнaхтарусем), презентаци.
Тeп предложенири япала ячe глагола та, тепeр япала ятне те aнлантпрма пултарать, ecе тaваканнине, вaл кам е мeн иккенне пeлтерет. Тeслeх: Тулли уйaх тyпере яланхи пекех шaватчe. Кeрхи пуян - хeл aшши. (Ч.х.с.) Cил паcaрах кyршe ялтан тухса сaрта хaпарса cитрe. (Акивер.) Кeр тулaхe тулa cитерет. (Ч.х.с.) Чeкеcсем aшa енне ир кайсассaн часах сивeтет. (Ч.х.с.)
Камaнлaх падежe япала камaнне е мeнeнне кaтартать: Вутaн алли те, ури те вaрaм (Ч.х.с.) Аcун чысне cухатсан хaвaн чысу та cухалe (Ч.х.с.)
Пару падежe cынна, выльaх-чeрлeхе мeн те пулин панине,acта та пулин кайнине, eceн тeллевне, вырaнне пeлтерет: Ватa cынна сaмахпа уталаймaн (Ч.х.с.) Cырмари cырлана кам татмe? (Ч.х.с) Каcхине cамрaксем улаха пуcтарaнчec.
Вырaн падежe япала камрине е мeнрине, eceн вырaнне палaртать: Халaхра - вaй (Ч.х.с.) Вaрманта cурaлакан папка шaрши кaкaра уcать, уca сывлaш пуcри сeрeме тасатать. (Г. Ефимов) Хулара пире шaнкaртатакан сехет вaратать.
Туху падежe cын е япала acтан тухнине, япалана камран илнине, мeнрен тунине, танлаштарнине пeлтерет: Пичче Ceрпy хулинчен таврaнчe. Вaрмантан вaрaм, курaкран лктра. (Ч.х.с.)
Пeрлелeх падежe ecе кампа, мeнпе тунине, вырaнeпе вaхaтне палaртать: Упапа мулкач шурлaх патне пырса тухрec тет. (Ч.х.с)
Акa пeр cын кeперпе
Каcса пырать cырмана. (К. Иванов)
Сaмсапа кaмпа шлепкин хeррине татса илчe, caтса ячe. (Ч.х.с.)
Cуклaх падежe япалана кам е мeн cукки енчен уcса парать е ecе камсaр е мeнсeр тунине пeлтерет: Cав териех aраскалсaр пултaм-ши? (Е. Лисина.) Петюк шкула кeнекесeр килчe. Ашшeсeр ача cур тaлaх, амaшeсeр ача хaр тaлaх. (Ч.х.с.)
Пирке падежe ecе кам, мeн пирки е мeн тeллевпе тунине пeлтерет: Ачушaн пaшaрхансах, cунсах eмeрне ирттертeн eнтe эсe. (Акивер.) Миршeн cирeп тaрaр яланах. Cутaлас умeн cyлевec тeксeс чaрaшлaхран мaклa шурлaха тухрe. (Н. сладков)
1. Япала ячeсене тупaр, вeсем хaш падежра пулнине калaр.
*Япала ячe cумне аффикс хушaнса пулнa иккeмeшле япала ячeсене cырса илeр.
2. Ec сaмаха кирлe падежра лартса cырса илeр.
(Ec) алла cыпacмасть. (Ec) cыншaн пeр эрне - cичe вырсарни кун. (Ec) ан хaра - вaл хaй санран хaратaр. (Ec) тытaнсан пeтерме тaрaш. (Ec) йeппи вaрaм. (Ec) eceн тeлe пур, кашни eceн йeрки пур. (Ч.х.с.)
Япала ячeсен падежне, хисепне, сaпатне палaртaр.
Эп ялта cуралнa.
Куcaма уcса ярсанах
Cак уя, cак хире асaрханa,
Асaрханa cак вaрмана.
Симeс курaк cинче вылянa,
Анне хыccaн чупнa cарранах,
Тaрипе карaша тaнланa
Савaнса пeчeкрен, ачаран.
Мeн пур ec хушшинче маншaн
Чи асли - акапа суха.
Ceр тени маншaн - пурнac пуcламaшe,
Вaл упрать пирте cынлaха.
Кeнеки унaн пысaк, хулaн,
Пeтeмпех вуласа тухсан
Эс ялтах академик пулaн,
Ceр анне чeлхипе вaлтакан. (Илкер)
*1. Автор сaвaра мeн cинчен калать?
2. Паллa тунa сaмахaн омонимeсене тупaр.
1. Сaмахсем мeнле пeлтерeшлe пуласси мeнрен килет?
2. Чaваш чeлхинче пурe миcе падеж? Каласа тухaр.
3. Кeскен кашни падеж cинчен каласа парaр.
Ачасен пeлeвне хакласси.
131, 133-мeш хaнaхтарусем.
Урок словестности в современной школе… Каким он должен быть? Устарели ли требования, предъявляемые к построению урока, методике его проведения? Конечно же, нет. Триединство целей (обучающая, развивающая и воспитывающая) - обязательный компонент любого урока, урока словестности в том числе. Однако современная действительность вносит свои коррективы в методику преподавания. Чтобы урок словесности был интересен ученикам, учителю приходится осваивать новые методы подачи материала, использовать в своей практике нестандартные приемы и инновационные технологии.
Вместе с тем не перестает быть актуальным и вопрос о необходимости формирования творческой личности учащегося. В современных психолого-педагогической и методических науках эта проблема решается в разных направлениях: исследованиями развития познавательной деятельности, образного мышления и интеллектуальной активности школьников. Эти аспекты широки и многогранны и, безусловно, заслуживают внимания. Из стандартно мыслящего ученика может вырасти талант в том случае, если его учителями будут педагоги с творческим потенциалом.
В работе рассматривались психолого-педагогические основы урока словестности, делался акцент на многообразие концептуальных основ и классификаций современного урока словестности. Также были определены способы применения мультимедийных компьютерных технологий в процессе обучения словестности.
В ходе работы нами была достигнута цель исследования: рассмотреть использование информационно-коммуникационных технологий на уроках словесности.
Исходя из цели исследования, были решены следующие задачи:
1) выявлены теоретические основы содержания и технологии урока словестности;
2) исследованы психолого-педагогические основы урока словестности;
3) охарактеризована воспитательная функция современного урока словестности;
4) рассмотрены инновационные формы и виды уроков;
5) определены методические возможности Интернет-ресурсов и приемы работы с ними на уроке.
Таким образом, современный урок является не только звеном в учебном процессе, но превращается в высокотехнологический процесс.
Список использованной литературы
3. Выготский, Л.С. Педагогическая психология./Л.С. Выготский. - М.: Педагогика, - 1991. - 480 с.
5. Гершунский, Б.С. Компьютеризация в среде образования/ Б.С. Гершунский - М.: АПК и ПРО, - 1987. - 263 с.
9. Мазилкина, И.В. Информационно-коммуникационные технологии как средство формирования познавательной активности учащихся./ Сетевой журнал "Интернет и образование", Июль, Том 2009, № 10/ И.В. Мазилкина
10. Селевко, Г.К. Современные образовательные технологии: Учебное пособие./ Г.К. Селевко - М.: Народное образование, - 1998.
12. Беспалько В.П., Беспалько Л.В. Педагогическая технология. Новые методы и средства обучения. - Вып. 2. - М.: Знание, 1989.
13. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования / Под ред. Е.С. Полат. - М.: Академия, 1999.
14. Методика преподавания русского языка в национальной средней школе/ Под ред. Н.З. Бакеевой, З.П. Даунене. Второе издание, переработанное. - Ленинград: Просвещение, 1986.
15. Валгина Н.С., Розенталь Д.Е., Фомина М.И. Современный русский язык. Учебник для вузов/ Под ред. Н.С. Валгиной. - М.: Логос, 2002.
16. Дмитриев В.И. Чaваш чeлхи. 6-мeш класс валли. - Шупашкар: Чaваш кeнеке издательстви, 2008
17. Дмитриев В.И., Егорова В.А. Чaваш чeлхи. 6-7 классем валли. - Шупашкар: Чaваш кeнеке издательстви, 2000.
18. Семенова Г.Н. Чaваш чeлхи методикин пeтeмeшле ыйтaвeсем. Вeренy пособийe. - Шупашкар, 2001.
Презентация составлена на чувашском языке. Рассматриваются природные явления, птицы, звери.
Содержимое разработки
Ч ǎ ваш Республикинчи Эл ě к район ě н администраций ě н верен ÿ , социалл ǎ аталану, ç амраксен политикин тата спорт пайе
Есе пурнаслакане:
Егорова Наталия, 9 кл
Ертсе пыракане
Сут санталак синчен сырна сыравсасене тупса палартасси
- Чаваш сыравсисен есе-хелепе паллашасси.
- Весен хайлавесенчи сут санталака юратма верентекен санарсене усса парасси.
Рассей президенче В.Путин 2013 султа сер-шывра Тавралаха хутелемелли султалак иртесси синчен пелтерче. Савна май сут санталака упрас темапа еслене писательсемпе, весен хайлавесемпе самрак арава паллаштарасси
Есен актуаллахе:
Сут санталак—пирен пуласлах
Этем пуласлахе сут санталакпа тача сыханса тарать. Сут санталакан хайен йерки, сиреп саккунесем пур. Весене пирен паханса пуранмалла. Сут санталака упрасси—кашни сыннан тивесе.
Чаваш писателесем-- сут санталак синчен
Метри Кибек
Ухсай Яккаве
«Юратрам эп, хирсем, сире,
Сана та, сем хура варман!
Нихсан та шуха черере
Виктор Тараев кайак тусе кана мар, вал паянхи самраксен тусе.
2. Сут санталак пуянлахне наука катартна пек йеркелет
3. Ыра чер чунсен пурнасне сиен курекен тискер кайаксемпе, браконьерсемпе сине тарса керешет
4. Хай тавра сут санталак тусесене явастарать
Сут санталак тусе
Чекес—кайак тусен савна машаре
Маттур, савна арамам… Ик-вис султа сут санталак ташманенчен кайак тусе пулса татан…
Кайак тусен араме пулас тесен ана хайне кана мар, кайаксене те юратмалла сав…
- Сут санталакпа сер-шыв пуянлахне упрасси.
2. Сере —Анне, есе—Аттемер выранне хурса хисеплеме верентесси.
3. Самраксем сана таварса еслесен -- сут санталак тирпейле, тулах пуле.
4. Тирпейсер ашше-амашен ачисем—тарлавсар, таван сере хисеплемессе.
П ě т ě млетни
Авторсем ç инчен:
М.Кипек те(1913-1991),Я Ухсай та (1911-1986) патша саманинче суралн ǎ
Таван ç ě р-шыв асл ǎ в ǎ рси в ǎ х ǎ т ě нче п ǎ шалпа та, перопа та ç ап ǎ ç н ǎ
Т ǎ ван литература ани ç инче ěç лесе пуян еткер х ǎ варн ǎ .
Ç ут ç антал ǎ ка упрас ыйт ǎ ва тапратн ǎ
Хайлавсем синчен :
-75%
Читайте также: