Аз сойлэ куп эшлэр сочинение
Обновлено: 08.07.2024
Тедбирининъ макъсады: ана тилининъ гузеллиги ве назиклиги, къувети, зенгинлиги акъкъында балаларнынъ бильгилерини кенишлетмек; къырымтатар тилинде пек чокъ аджайип шиирлер, гузель йырлар, тапмаджалар, аталар сезлери олгъаны акъкъында бильгилерини пекитмек; тувгъан тильге урьмет ве севги дуйгъуларыны ашламакъ.
Оджа: Мераба, мухтерем мусафирлер, севимли балалар! Бугунь биз тиль байрамында тувгъан къырымтатар тилимизнинъ аджайип
дерьясына киреджекмиз. Бизим къадимий тилимиз не къадар гузель, муляйим, зенгин, татлы олгъаныны ис этеджекмиз. Къырым – бизим Ватанымыз!
Эвель-эзельден Къырым – дюньянынъ энъ дюльбер ве арз этильген кошелерден бири сайыла эди. Онынъ челлерини, дагъларыны, орманларыны, денъизни, кой ве шеэрлерини биз джандан севемиз! Къырымда чокъ миллет векиллери яшайлар. Бу руслар, украинлер, къырымтатарлар, греклер, тюрклер, болгарлар, караимлер ве дигерлери.
Эр бир миллетнинъ озь тили бар. Биз – къырымтатармыз ве бизим тувгъан тилимиз – къырымтатар тили!
Эр бир халкънынъ озь тили бар,
Балдан татлы о тиль онъа
О бир вакъыт унутылмай.
Меним тувгъан халкъымнынъ да,
Озь тили бар йырлашкъан.
Бинъ бир йылдыз арасында
Бу тиль манъа толгъун ай.
Бу тиль бешигимде
Яшлыгъымдан етеклей о
Тутып меним къолумдан.
Бир эджасын джоймам онынъ,
Бир арифни унутмам,
Тувгъан халкъым, оннен бахтлы
Урь аятнынъ къойнунда!
Оджа: Мына, балалар, бакъынъыз: бу терек бизим миллетимизнинъ
Темсили. Терекнинъ тамыры – тильдир. Эгер терекнинъ тамырыны кессенъ, бутюн терек къурып къалыр.
Демек, тилимизни екъ этсек, миллетимиз де гъайып олур.
Афсуски, шимди чокъ балалар русча лаф этелер, озь тилини,
Урф-адетлерини унуталар. Онынъ ичюн бизим тилимиз, башкъа тиллерге бакъкъанда, бельки, къуветсиз корюне. Онъа ярдым этейикми?
Келинъиз берабер оны осьтюрейик, къуветлештирейик! Бакъынъыз терекке, оны осьтюрмек ичюн бизлер озь тилимизде масалларны ве эфсанелерни, лятифелерни ве шиирлерни, тапмаджаларны ве аталар сезлерни, йырларны ве оюнларны хатырламакъ керекмиз.
Тувгъан тилимизге ана тилимиз деймиз. Не ичюн, аджеба?
Анайым бу тильде айнени айткъан,
Рухумда тесири, тамгъасы къалгъан.
Я насыл севмейим мен сени тилим,
Бу тильде къонушатувгъаным, илим.
Анайымнынъ тили, эй, ана тилим!
Анамнынъ сютюнен кирдинъ къаныма,
Айнени айткъансынъ манъа муляйим,
Къундакъта яткъанда, турып янымда.
4 сыныф талебеси Мемедляева Гулизар “Айнени” йырыны иджра эте.
Оджа: Эльбет, эр бир инсан ана тилинде биринджи сезлерини бешигинде
Озь анасындан эшите. Онынъ ичюн де бизим халкъымыз озь тилине “ана тили” деген.
Эвель-эзельден Къырым табиаты бизим халкъ чалгъыджыларымызны ава яратмагъа рухландыра эди. Бу авалар шимди де бир кимсени первасыз къалдырмайлар. Миллий оюнымызны сизге такъдим этемиз.
Энди исе тапмаджаларгъа кечемиз. Тапмаджаларнынъ джевабыны тапынъыз.
Дюньяны къаплады. (Къар)
Акъшам олса корюнир,
Саба олса джоюлыр. (Ай)
Эки агъа-къардаш ян-янаша отура,
Бири-бирини корьмей. (Козьлер)
Сеси зурна. (Хораз)
Топ киби томалакъ,
Къапалы бир къутудыр.
Ичи онынъ къырмызы,
Эм бал киби татлыдыр. (Къарпыз)
6. Акътыр озю – къар дегиль,
Пек татлыдыр – бал дегиль. (Шекер)
7. Бир копегим бар,
Къапыдан да йибермей. (Килит)
8. Къаранлыкъ кумес ичинде
Отуз эки тавукъ бар. (Тишлер)
9. Чапа арткъа эм огге,
Тишлеп, боле экиге. (Пычкъы)
10. Бардыр эки бойнузы,
Сюрю огюнде юре,
Таштан ташкъа секире. (Эчки)
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Оджа: “Балдан татлы” тиль – бу бизим къырымтатар тилимиздир. Бу тиль бизге баба-деделеримизден къалгъан.
Бу зенгин тиль – халкъымызнынъ
Къальп севинчи, фигъаны.
Тюркий тиллер гульзарынынъ
Энъ чечекли фиданы.
Бу тиль, достум, меним, сенинъ,
Оджа: Бизим тилимиз ойле гузель ки, эр бир шиирни музыкагъа къоймакъ, нагъменен айтмагъа мумкюн.
7-Б сыныф талебеси Сейтмеметова Сайме “Баарь кельсе” йырыны йырлай.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Аталар сезлернинъ къысымларыны топлап, тертипке кетирмек ве маналарыны анълатмакъ.
Урбанынъ янъысы яхшы, достнынъ – эскиси. Тиль – акъыл теразесидир. Иштен къоркъма, иш сенден къоркъсын.
Тилини унуткъан, илини унутыр.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Ресимде насыл айванлар? Оларны къайда расткетирмек мумкюн? Масал уйдурмакъ.
1 сыра аюв акъкъында, 2 сыра тильки акъкъында.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Бу эки ресим халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ насыл жанрына аит? Эфсанени айтып бермек. “Аюв дагъ” ве “Багъчасарай
Насыл пейда олды”. (Терекке чечек япыштырмакъ).
Дюльбер ана тилимиз!
Сени джандан севемиз!
Ана тилим – къанат тилим!
Яхшы билем, сеннен кулем,
Сеннен учам! Артып бильгим,
Санъа – севгим ве урьметим,
Сезлеринънен еллар ачам!
Эльвира: Ана тилим – бу муаббетлик, севги йыры,
Усеин: Ана тилим – бу той, джыйын, достлукъ, эйилик.
Майре: Ана тилим – йырджыларнынъ ольмез йыры.
Асан: Ана тилим – бу халкъымчюн эбедийлик.
Сейдамет: Бир эджасын джоймам онынъ,
Гулизар: Бир арифин унутмам.
Сайме: Тувгъан халкъым онен бахтлы
Урь аятнынъ къойнунда!
Оджа: Балалар, бакъынъыз насыл бизде дюльбер, чечекли терек олды. Биз оны, демек, тилимизни, миллетимизни де озь къолларымызнен къуветлештирдик! Бизим тилимиз энди осьти, кучлю олды ве сизге “Чокъ сагъ олунъыз!” айта.
Тувгъан тилимиз къувана. Келинъиз, биз де онынен берабер къуванайыкъ, хайтарма ойнайыкъ!
?ир й?зенд? кошларны? бик к?п т?рл?ре бар. Аларны? к?бесе табигатьт? ?зл?ре кыргый булып яшил?р. ? кеше кулына иял?штерг?н кошлар кеше ярд?менн?н башка яши алмыйлар ??лак булалар. ??рбер кошны? яш?? урыны була. Кайбер кошлар авыл тир?сенд?, ш. рд?, басуда ??м урманнарда гына яшил?р. Л?кин алар азыкны кайдан таба алалар шуннан эзлил?р ??м тукланалар. Кошлар табигатьк? бик зур ?лешл?рен керт?л?р. Алар табигатьне, агачларны, ?семлекл?рне саклауда булышалар ??м алар табигатьне? матур мо?ы да булып тора.Кошлар булмаса урманнарда корткыч б. кл?р агачларны ??м ?семлекл?рне ашап табигатьне? ?сешен? бик зур йогынты ясарлар иде ??м табигатьт? ?семлекл?рне? ?сеше бик к?пк? кимер иде. Шулай булгач табигатьт? ?семлекл?р ким? кеше тормышына да начар йогынты ясый. Без кошларга булышырга тиеш. Ч?нки кыш ?ит? бел?н кошларга бик авыр, аларга азык табуы кыенлаша. Шуны? ?чен к?п кен? кошлар к?чм? тормышка ?йр?нг?нн?р. Алар ?ылы якларга, азык булган якларга очып кит?л?р. Л?кин к?п кошлар безне? кырыйда кыш к?не д? яшил?р. Аларга булышу ?чен без ?имлекл?р ясап элдек. ? кайбер кошлар ?чен оялар да ясадык. Без кошларны сакларга ??м якларга тиеш.
Кошлар – безнең дуслар.
Җир йөзендә кошларның бик күп төрләре бар. Аларның күбесе табигатьтә үзләре кыргый булып яшиләр. Ә кеше кулына ияләштергән кошлар кеше ярдәменнән башка яши алмыйлар һәлак булалар. Һәрбер кошның яшәү урыны була. Кайбер кошлар авыл тирәсендә, шәһәрдә, басуда һәм урманнарда гына яшиләр. Ләкин алар азыкны кайдан таба алалар шуннан эзлиләр һәм тукланалар. Кошлар табигатькә бик зур өлешләрен кертәләр. Алар табигатьне, агачларны , үсемлекләрне саклауда булышалар һәм алар табигатьнең матур моңы да булып тора.Кошлар булмаса урманнарда корткыч бөҗәкләр агачларны һәм үсемлекләрне ашап табигатьнең үсешенә бик зур йогынты ясарлар иде һәм табигатьтә үсемлекләрнең үсеше бик күпкә кимер иде. Шулай булгач табигатьтә үсемлекләр кимү кеше тормышына да начар йогынты ясый. Без кошларга булышырга тиеш. Чөнки кыш җитү белән кошларга бик авыр, аларга азык табуы кыенлаша. Шуның өчен күп кенә кошлар күчмә тормышка өйрәнгәннәр. Алар җылы якларга, азык булган якларга очып китәләр. Ләкин күп кошлар безнең кырыйда кыш көне дә яшиләр. Аларга булышу өчен без җимлекләр ясап элдек. Ә кайбер кошлар өчен оялар да ясадык. Без кошларны сакларга һәм якларга тиеш.
Submit to our newsletter to receive exclusive stories delivered to you inbox!
Главный Попко
Лучший ответ:
Энджелл
Яз килә.
Көннәр аяз, күктән алсу
Нур сибеп, кояш көлә.
Җиргә тама көмеш тамчы −
Сагынып көткән яз килә.
Мөнир Мазунов.
Кышның салкыннарыннан соң мин язны сагынып көтеп алам. Яз − табигатьнең кышкы йокыдан уяну вакыты.
Бүген язның беренче генә көне. Аның әле кыштан әллә ни аермасы юк. Салкын. Бураннар да уйный. Ләкин мин боларны язның кыш белән тартышуы дип уйлыйм. Кояш барыбер үзенекен итә, җылыта. Түбәләргә боз сөңгеләре дә элеп куя. Кояш җылырак карау белән, боз сөңгеләреннән туктаусыз тамчылар сикерә башлый. Алар кояш нурларында энҗе кебек ялтырыйлар. Түбә калайларыннан пар күтәрелә. Чыпчыклар һәм песнәкләр дә күңеллерәк чыркылдаша. Көннәр дә озыная бара.
Яз кояшы елмаеп карау белән, бөтен табигать кышкы йокысыннан уяна башлый. Кояш балкый, ул өй түбәләрендәге карларны эретә. Карлар эри башлагач, җылы яклардан кошлар да кайта башлар. Язгы җылы җил агачтагы яшь бөреләрне уятыр. Тиздән алар хуш исле яшел яфраклар ярырлар. Кояш эссе нурларын көннән-көн күбрәк сибәр. Җирдән җырлый-җырлый гөрләвекләр челтерәп агар. Бозлар кузгалыр. Кырларда беренче умырзая баш калкытыр. Кешеләр язгы эшләргә керешерләр. Язның да эше күп: иңе-буе күренмәгән кырларны кардан әрчисе, ямь-яшел уҗым басуларын ачасы бар. Кырларда тиздән тракторлар гөрләр − язгы кыр эшләре башланыр. Язның әле дымлы җирне үләннәр һәм аллы-гөлле чәчәкләр белән бизисе бар.
Ә бүген әле март башы гына. Төннәрен салкын булса да, көндезен инде кояш балкый. Туган җиребезгә яз килә, яз исе аңкый. Яз − матур, шатлыкларга бай, күңелле вакыт. Түрдән уз, яз!
Вы можете из нескольких рисунков создать анимацию (или целый мультфильм!). Для этого нарисуйте несколько последовательных кадров и нажмите кнопку Просмотр анимации.
Описание зимней природы в сочинении учащейся Гареевой Луизы.
Ҡыш миңә ни өсөн оҡшай?
Ябалаҡлап ергә ҡарҙар яуа,
Сабый ҡарҙар уйнай hayaлa.
Йөрәккәйем уҙенә дауа ала.
Оҙаҡ көттөрөп , һағындырып әсе елле ҡыш та килеп етте. Ер-әсәгә хужа булыуын күрһәтеп һалҡындары башланды .
Ябалаҡлап ҡарзар яуа. Уларҙы ситтән генә күзәтеп торһаң куңелгә рәхәтлек хисе тула. Шаян ҡар бөртөктәре керпектәргә , биткә ҡунып ҡапыл юҡ була. Ҡайҙалыр ашығыусы шаян ел ҡарҙарҙы төрлө ергә туҙҙыра, ҡар бөртөктәрен үҙ көйөнә бейетә, шулай узенең көсөн , ҡеүәтен күрһәтә .Балаларҙы ҡыуандырып , ҙур-ҙур тауҙар өйөп ҡуя, ә саналарын һөйрәп, шатланышып өйҙәренән сыҡҡан ҡыҙ, малайҙарҙы күрһә улар менән уйын башлап ярышкандай була, ҡалышмаҫҡа тырыша .
Ҡыш көнөндә урман менән ялан үҙе бер әкиәт донъяһы ул! Аҡ мамыҡ шәлдәрен ябынған, көмөш бәҫ ҡунған ағастар бер һоҡланғыс мөғжизә .Ара-тирә йәшел энәләрен тырпайтып , маһайышып ултырған шыршы , ҡарағайҙар күренә. Ошо сихри тынлыҡты боҙоп һайыҫҡан шаҡырлай , урман докторы тумыртҡа туҡылдауы ишетелә.
Ялан бөтенләй буш ҡалған . Мамыҡ ҡар һибелгән киң яландың уртаһында ғына төлкө , ҡуян эҙҙәре сыбарланған. Матур ҙа инде ҡышҡы тәбиғәт! Ер һулышы ис киткес саф һәм тәрән. Үҙеңде ожмахта тояһың . “ Әл дә ошонда тыуып – үҫкәнмен!”-тип ҡыуанаһың . Уйланырға, хистәргә бирелергә яратҡанғамы , мин ҡышты үҙ итәм .
Ҡыш-бик танылған рәссам –скульптор ҙа . Төн үткәнсе йылға аша көмөш күпер һалып куя. Өйҙәргә , ҡаралты – ҡураға осло бүрек кейҙерә, тәҙрәләргә һырлап-семәрләп матур биҙәктәр төшөрә.
Ҡыш миңә бик оҡшай, сөнки рәхәтләнеп саңғыла йөрөйһөң, санала шыуаһың, саф һауа һулайһың . Ҡыштың бөтә матурлығы шунда . Ул уҙенең сатлама һыуыҡтары, ҡарлы бурандары , ыжғыр елдәре менән кешеләрҙе сыныҡтыра , үҙенсә һынай ҙа .
Ҡар яуа! Яуһын ,яуһын ҡар! Ул-шаулап килер яҙыбыҙ ,шау сәскәле , йәйебеҙ , мул уңышлы ҡөҙөбөҙ.
Читайте также: