Ашэмэз и пшыналъэ сочинение
Обновлено: 05.07.2024
Хьэвжокъуэ Л.Б. Бемырзэ Мухьэдин и усыгъэ дунейр. – Налшык:……, 2014. – …. н.
Бемырзэ Мухьэдин и тхыгъэхэр щызэхуэхьэса тхылъыр яхуэщхьэпэнущ литературэр куууэ зыдж щIэныгъэлIхэми, егъэджакIуэхэми, еджакIуэхэми, адыгэ усыгъэр зи псэм хэлъ щIэджыкIакIуэхэми.
ISBN…….
Ó Хьэвжокъуэ Л.Б., 2014
УДК – 821.352.30 – 1
ББК – 83.3 (2Р=АДЫ) 6
Печатается по решению Ученого совета
Института гуманитарных исследований
Кабардино-Балкарского научного центра РАН
Идея создания книги принадлежит Айшат Кучуковне Шапаровой
Научный редактор: доктор филологических наук Тимижев Х.Т.
Рецензенты: доктор филологических наук Баков Х.И.
кандидат филологических наук Шакова М.К.
Хавжокова Л.Б. Художественный мир Мухадина Бемурзова. – Нальчик: Издателский отдел КБИГИ РАН, 2014. – ….с.
Книга представляет собой исследование жизни и творчества Мухадина Бемурзова – одного из талантливых самобытных адыгских поэтов. Он является автором сотен стихов, первого адыгского венка сонетов, нескольких поэм и песен. В книгу вошли как ранее изданные, так и публикующиеся впервые произведения поэта.
Книга ориентирована на широкий круг специалистов, занимающихся проблемами адыгских литератур, а также на поклонников творчества М. Бемурзова.
ISBN…….
Ó Хавжокова Л.Б., 2014
UDC – 821.352.30 – 1
BBC – 83.3 (2Р=АДЫ) 6
Published by the decision of the Academic Council of theInstituteofHumanitarian Studiesof the Kabardino-Balkar Scientific Centre of Russian Academy of Sciences
The idea of creating a book belongs A.K. Shaparova
Scientific editor: Doctor of Philology Timizhev H.T.
Reviewers: Doctor of Philology Bakov H.I.
Candidate of Philology Shakova M.K.
Havzhokova L.B. Artistic world of Muhadin Bemurzov. –Nalchik: Publishing office of theInstitute ofHumanitarian Studies, 2014 – 188 p.
The book is a study of the life and work of Muhadin Bemurzov – one of the most talented adygian original poets. He is the author of hundreds of poems, the first adygian wreath of sonnets, a few poems and songs. The book includes the works previously published and the publishes here for the first time.
The book focuses on a wide range of specialists who study adygian literatures and on the fans of M. Bemurzov’s creation.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Дунаим тет ц1ыфлъэпкъ зэфэшъхьафхэм бзэ зэмыл1эужыгъо а1улъ.Ау тэ тиныдэлъфыбзэ зэк1эмэ анахь сш1одах.Ар сыкъызэхъум апэрэу зэхэсхыгъэр ары. Адыгабзэр дахэ ык1и гъэш1эгъоны.Тикъэралыгъуабзэр –адыгабз.Бзэр лъэпкъым ыпс ык1и ылъапс.Унэгъо к1оц1ыми адыгабзэр игъэк1отыгъэу щытэгъэфедэ.Адыгабзэк1э пшысэхэм сяджэнэу сик1ас.Адыгабзэр тыдэ ущы1эми пщымыгъупшэу бгъэлъэп1эн фай.
Ныдэлъфыбзэр - адыгабз. Ащ къик1ырэр уянэ ыбз, укъызэхъум апэрэу зэхэпхыгъэр ары.Сэ адыгабзэр зэсэгъаш1э ык1и сыгу рехьы. Уадыгэмэ убзэ бгъэлъэп1эн ык1и пш1эн фае.Адыгабзэр щымы1агъэмэ тикъэралыгъуи щы1эщтыгъэп.Адыгабзэк1э тхылъ гъэш1эгъонхэр типисательхэм къыдагъэк1ыгъ.Ахэмэ сэ сяджэнэу сик1ас.Адыгабзэр бгъэлъэп1эн ык1и къэуухъумэн фай. Сиадыгабзэ ренэу щэрэ1 ык1и зерэ1эт.
Бзэр ц1ыфыр хэдэны къыхихышъунэу щытэп. Адыгабзэр тиныдэлъфыбз. Ар тянэ-тятэхэм къыт1уалъхьагъэу тыбз. Дгъэлъэп1эн, зедгъэушъомбгъун, ш1у тльэгъун фае. Таущтэу апэрэ гущы1эр къызэрэп1огъабзэр ш1у умылъэгъуна? Ау щы1эх ащ фэдэхэри. Унагъоу зыхэсым хэк1хэу, чылагъоу зыдэсым зыдэк1ыхэк1э абзэк1э мыгущы1эжьхэу, урысыбза е нэмык1ыбзэхэм арэгущы1 эх. Уалъэгъугъэк1и укъамыш1э- жьырэм фэдэу заш1ы. Ар сэ емык1оу сэлъытэ. О убзэ нахь лъап1эрэ, ар зэрэпхъожьын бзэрэ дунаим тетын лъэк1ына. Ныдэлъфыбзэм къырып1орэ гущы1эхэм анахь гунэс хъун лъэк1ына?
Адыгабзэм къырык1уагъэр бэ дэд. Ч1адзыжьэуи хъугъэ, рыгущы1энхэ фимытхэу къыхэк1ыгъ. Ау сыд хъугъэми ар агъэк1одыгъэп. 1ор1отэжьык1э л1эш1эгъухэм къапхырык1 ыгъ. Тхэк1э-еджак1э амал ти1э таш1ыгъ.
Адыгабзэр бгъэлъэп1эн ык1и къэуухъумэн фай. Сиадыгабзэ ренэу щэрэ1 ык1и зерэ1эт .
Ар аущтэу зыхъугъэм щегъэжьагъэу писателэуи , поэтэуи ти 1 э хъугъэр бэ . Романрэ , расказрэ зэмыл 1 эужыгъоу атхыгъэри бэ дэд . Ным , ш 1 улъэгъуныгъэм ехьыл 1 агъэу атхыгъэ усэхэм уяджэ зыхъук 1 э гур агъэбырысыры , фэбагъэу илъым хагъахъо , урагъэгупшысэ . Ш 1 улъэгъуныгъэм ехьыл 1 эгъэ романхэм уяджэ зыхъук1э гур зэгуагъэуты . Геройхэм къяхъул 1 эщтыр умыш 1 эу угу 1 эзэ к 1 эухым узэрэнэсырэри къапш 1 эрэп . О угуи фэбагъэ горэ къыдэоягъэу , къыщыущыгъэу къыпш 1 уагъэш 1 ы . Шэн - хабзэ зэфэшъхьафхэри къытхалъхьэ , зэфыщытык1э - ш 1 ык 1 эхэми уарагъэгупшысэ .
Типриродэ идэхагъэ пае рассказэу , усэу щ1эри бэ . Ахэмэ ащыщхэри орэдышъом ралъхьажьыгъэх . Тхэни , еджэни , орэди , къашъуи анэмык 1 эу тэ Драматическэ театри ти 1. Ащ адыгабзэк 1 э агъэуцурэ спектаклэхэм апек 1 он дунаими тетэп . Ахэмэ уяплъы зыхъук 1 э щхым ухэтэу тиадыгэ лъэпкъы къинэу ылъэгъугъэр зэрэмымак1эр къыбгурэ 1 о . Заорэ - банэрэ тиц 1 ыфхэр зыхэтыгъэу , ахэмэ ащэ 1 агъэр , къинэу алъэгъугър зыпе 1 эн зэрэщымы 1 эр къытагъаш 1 э .
25 декабря 2014 admin
Ебланэ классым адыгэ литературэр къызарапщытэн лэжьыгъэ.
Тесты для проверки знаний учащихся по кабардинской литературе в седьмом классе.
Автор учительница кабардинского языка и литературы Битова М.Г.
7 класс -литературэ
Тестхэр
а)псынщ1эрыпсалъэхэр в)нарт эпосыр
б)къуажэхьхэр г) псалъэжьхэр
- 2.Сыт хуэдэ пшыналъэ къызыхэщыр мы псалъэхэр:
« Нартхэ я бжыщхьэ дыкъуакъуэр и уанэгум къридзэщ,
Шхуэмылак1эри 1эщ1игъэзщ,
а) гиперболэ
- 4.Таурыхъ нэщэнэ къызыхэщыр сыт хуэдэ пшыналъэ?
а) ц1ыхубэ уэрэд
б)л1ыхъужь уэрэд
в) тхыдэ уэрэд
- 7.Гъуэгу теувэм сыт хуэдэ хъуэхъу-сэлам ирахыр?
а) гъуэгу махуэ
б)гъуэгуф1ыж апщий
в)дыздижьэ апщий
Зэрыпхужа1ахэр нэху къыптемыщхьэну,
Жа1эрт убзэхыну,жьым зэрихьэ бгъэну,
- 9.Адыгэ лъэпкъым и 1эпкълъэпкъ пщык1ут1ыр къызыхэщыр усэр зытхар хэт
б)Щоджэнц1ык1у 1.
10 Анзор М и повестым зэреджэр сыт
11.Хэт мы псалъэхэр зейр «Сэ къысхуэгъэзауэ жыф1а щытхъу псалъэ къэс у си гум шабзэшэу пхрык1ащ.Хьэуэ-хьэуэ!Хьэуэ! Фымып1ейтей!Си жагъуэ фщ1ыну фызэрыхуэ
мейр сэ сщ1эркъэ? Ф1ы дыдэу сощ1э! !уэхур зытетри къывгуры1уэнщ,фымып1ащ1э закъуэмэ! Сэ гукъеуэ си1эщ.
12.Сыт хуэдэ хабзэ мы повестыр зытеухуар?
а)Хьэщ1э гъэхьэщ1эным
б)Атэлыкъ хабзэм
в)Сабий гъэсэным ехьэл1а хабзэхэр
13.Сыт хуэдэ тхыгъэ къызыхэщыр унагъуэм щек1уэк1 хабзэхэр,хьэщ1эщым щек1уэк1 хабзэхэр,щ1эблэм зэрахьэ хабзэхэр ? Хэт зытхар?
14.Сыт хуэдэ дерс кърита щ1алэ удэфам зыхуэза л1ыжьым?
а)Ц1ыхур ц1ыхуу щытын зэрыхуейр
б)Ц1ыхур нэмысыншэу щытын зэрыхуейр
в)Ц1ыхур бзаджэу щытын зэрыхуейр
15. Хьэту П и тхыгъэр сыт хуэдэ жанр зыхыхьэр?
16. Пщэху зэзэуа псэущхьэр сыт?
а)дыгъужь б)мыщэ в)кхъуэ п1ащэ
а)усэ б)балладэ в)сонет
- 18.К1ыщокъуэ А и сыт хуэдэ усэ Щоджэнц1ык1у А и фэеплъу итхар?
а) дактиль б)ямб в)хорей
а)Жэмзар б)1эмин в)Къэралбий
21.Жэмзар сыт хуэдэ ц1ыхут?
а)бзаджэщ б)пц1ы1уэпц1ышэщ в)ц1ыху пэжщ
22.1эмин сыт хуэдэ ц1ыхут?
а)хэкум епц1ыжащ б)ц1ыху пэжщ в)хьилэшыщ
23.Жэмзар дауэ ипшыныжа зэрыщыуар?
а)хэкум ик1ащ б)и псэр итащ в)зигъэпщк1уащ
24.1эмин пэщ1эбгъэувэн сыт хуэдэ литературнэ л1ыхъужь фыщыхуэзэрэ мы тхыгъэм?
а)Къэралбий б)Куракин в)Жэмзар
24.1эмин Жэмзар нэмыцэхэм ядэ1эпыкъуну къыщепсалъэм сыт Жэмзар игу къэк1ыжу 1эмин жри1эжар?
а)Хъыбар б)Таурыхъ в)Шыпсэ
25.Жэмзар и хьэдэр хэт къэзыгъуэтыжар?
а)Партизанхэм б)Нэмыцэхэм в)И къуажэгъухэм
а) Хьэр б)Шыр в)Шыдыр
27.Сыт хуэдэ жыгым и лъабжьэ Жэмзар и хьэдэр зыщ1алъхьар?
а)Бжей б)Тхуей в)Жыгей
28.Псы къиуам и къарур къызыхэщыр сыт хуэдэ тхыгъэ?
29.Сыт хуэдэ лъагъуныгъэ мы тхыгъэм къыхэщыр?
а)Анэ лъагъуныгъэ
б)Хэкум хуи1э лъагъуныгъэ
в)Бын лъагъуныгъэ
Ц1ыхуншэ зэи мыхъум гъуэгур,
Уэсыщ1эр щ1эпсэлъык1ым лъэгум,
Уэнжакъым 1угъуэр щхьэщымык1ым,-
Апхуэдэ фыгъуэм хэт блэплъык1ыр?
а)Уэрэзей А «Нэгъуэщ1 насыпу сыт сыхуей?
а) 1902-1988 б)1937-1992 в)1930-2002
а)Мурадин б)Мухьэрбэч в)Мадинэ
а) и адэм б) и тхьэмадэм в) и щхьэгъусэм
- 35.Рассказым къызэрыхэщымк1э, сыт Гуащэхъан и бынхэм къращ1ар?
а)Къуажэм къыданащ б)Жьы хъуахэр щап1ыж унэм иратащ
в)Зрашэл1эжащ
а) И къуэм б) И пхъум в)И къуэрылъхум
- 37.Жылау А макъамэ зыщ1илъхьар хэт и усэ, зэреджэр сыт?
а)Мыкъуэжь А б) Джэдгъэф Б в)Къэрмокъуэ М
а) Къатинэ б) Къардэн в) Къумыкъу
щ1адзамэ, занщ1эу щ1ыр мэхъей.
Ар къызыхэк1ым сегупсысу
а)Хьэх С б)Тхьэгъэзит З в)Къэжэр Хь
- 42.Хьэх С итха усэу зауэл1ым л1ыгъэр къыхэзылъхьэр къызыхэщыр сыт хуэдэ ?
- 43.Щ1акхъуэм и уасэр зымылъытэ ц1ыхухэм ещ1эн хуейр къызыхэщ тхыгъэр , зытхар?
44.Тхьэгъэзит З и сыт хуэдэ усэ мы пычыгъуэр къызыхэхар?
«Къыхеху бахъэр уэру щ1ым,-
Зэхок1 гъэрэ щ1ырэ.
Уэс к1экъинэр-
Хъуауэ щым-
а) Къэгъэпсэуныгъэ б)метафорэ в) эпитет
46.Тхьэгъэзит З и усэхэм щ1ыр анэ бгъафэм щригъапщэр сыт хуэдэра?
а)Бицу А б)Мэшбащ1э И в)К1уащ Б
а) ямб б) хорей в) дактиль г) анапест д) амфибрахий
а) унащхьэм б) к1уэц1рык1ыбжэм в) сэрейм
а)Уэрэзей А б) Ацкъан Р в)Хьэх С
Сосрыкъуэ и1ар л1ап1эу.
Си анэдэлъхубзэу лъап1э,
Уэ ул1эжмэ-
а) К1ыщокъуэ А б) К1уащ Б в) Бицу А
а) лирикэ дыдэ б) повествовательнэ лирикэ в) гупсысэ лирикэ
54. Бицу А. усэр зэрытха пщалъэр?
а) анапест б) хорей в) дактиль д) ямб
55. Усэм къыщыгъэсэбэпа 1эмалхэр убзыхун
а) эпитет б) метафорэ в) псалъэжь
Лэжьыгъэр зыгъэхьэзырар 11-нэ курыт еджап1эм и егъэджак1уэ Быт1э Маринэщ
Адыгэ 1уэры1уатэм хыхьэ
1ыхьэ зэмыл1эужьыгъуэхэр.
НЭЩЭНЭХЭР
Дыгъэ къухьэгъуэм ужеину ф1ыкъым
Дыгъэ къухьэгъуэм ужеину ф1ыкъым.
Бэрэжьейм щыгъыныщ1э ядыркъым.
Гъущ1ыпэ къэбгъуэтыну ф1ыщ.
Уэсыр куумэ, гъэр ф1ы мэхъу.
Щыблэр уэмэ, уэлбанэ к1ыхьщ.
Сымаджэм гъубжым щ1эупщ1эркъым.
Хьэкъущыкъу маф1эк1э бгъэгъущыну ф1ыкъым.
КЪУАЖЭХЬХЭР
Къан хъыджэбзит1 зэлъэпагъщ. Вакъэ лъапэ к1ыхьу мэз щ1ыхьэрей
Къан хъыджэбзит1 зэлъэпагъщ.
Вакъэ лъапэ к1ыхьу мэз щ1ыхьэрей.
Дзэ уз зымыщ1э, дзэ куэд зы1ут.
Зи пэ папц1э, зи к1эр гъуанэ.
Зи щхьэр матэ, зи к1эр топ.
Зи ц1эр изы1уэж, мыкъурт.
1эдэ уадэншэу псым лъэмыж тезылъхьэ.
ПСЫНЩ1ЭРЫПСАЛЪЭХЭР
Шыбжииплъ- псы плъыжьыбзэ. Пыжь пыту щыту жыг
Шыбжииплъ- псы плъыжьыбзэ.
Пыжь пыту щыту жыг.
Мыщэр пэщащэурэ мащэм ищэтэжащ.
Мо шк1э бур ди шк1э.
Дадэ дыдыр дэдубыдым дадэ быдэу мадэ.
Тебэ ф1ыц1эм хупц1ынэ ц1ынэ иупц1ащ.
1эпхъуалъэ ф1ыц1э, псырылъэ ц1у,
псырылъэ ф1ыц1э, 1эпхъуалъэ ц1у.
ПСЫСЭХЭР
Мыщэ и къуэ Батыр. Шыкъумц1ий.
Мыщэ и къуэ Батыр.
Шыкъумц1ий.
Пц1ащхъуэ ц1ык1у.
Бажэмрэ уашхэмрэ.
Читайте также: