Доклад на осетинском языке про гадиаты цомахъ

Обновлено: 04.07.2024

Урочы нысантæ: 1. Гæдиаты секъайы цард æмæ сфæлдыстадыл афæлгæст саразын.

2. Хо æмæ æфсымæры æнувыддзинад.

3. Бинонты `хсæн аудæг ахастытæ.

Урочы æрмæг: Ирон литературæ 9-æм кълас (хрестомати æмæ ахуыргæнæн чиныг)

Презентаци (раныхас æмæ комментаритимæ)

Хуызджын нывтæ радзырды мидисмæ гæсгæ

I. Ахуыргæнæджы раныхас

-Уæ бон хорз, хæлæрттæ! Абон та ногæй æмбæлæм Гæдиаты Секъайы сфæлдыстадимæ. Фæнды мæ зæгъын, кæд ын кæнæм кæронбæттæн урок-хатдзæгты хуызы, уæддæр алы урочы дæр Секъайы куырыхон зондамонæн ныхас уæлдай никуы уыдзæн. Эпиграфæн дзы райстон иу, кæцы комкоммæ ахæссæн ис йæхимæ.

Абон урокмæ лæвæрд уыдис индивидуалон хæс (презентаци скæнын Секъайы цардвæндаг æмæ сфæлдыстадыл)

(Байхъусын скъоладзаутæм, æркæсын сæ презентацитæм)

II. Рацыд æрмæджы фæлхат.

Саразын афæлгæст Секъайы цард æмæ сфæлдыстадыл.

(Экраныл презентаци фæлдахгæйæ, ахуырдзаутæ дзурынц Секъайы царды хабæрттæ)

Секъа йæхи куы базыдта, уæдæй фæстæмæ йæ цард æрвыста мæгуырæй. Йæхи царды фадатæй базыдта адæмы царды уæз дæр. Йæ уацмысты бындурæн æвæрд ис царды уыцы сæйраг конфликт.
Секъа зæрдæ æмæ зондæй æдзухдæр у мæгуырты фарс, йæ зæрдæ риссы сæ уæззау цардыл. Адæмы хъысмæт – ууыл уыд йе стырдæр катай Секъайæн.
Секъа фыста таурæгътæ, æмдзæвгæтæ, баснятæ, аргъæуттæ, æмбисæндтæ, прозæйæ фыст æмдзæвгæтæ, радзырдтæ.

2) Ӕнæнхъæлæджы къласы фæйнæфæрсты æрбацыдысты астæумæ лæппу æмæ чызг ирон дарæсы.

3)Скъоладзаутæ æвдисынц Секъайы уацмысæй инсценировкæ.

-Зæгъут-ма, цæмæн фæхицæн сты Азау æмæ Таймураз?

-Цавæр рæстæг æвдыст цæуы радзырды?

III. Историйы ахуыргæнæджы раныхас.

Скъоладзауты дзуаппыты фæстæ дзырды бар раттын историйы ахуыргæнæгæн. (экраныл картæ)

IV. Уацмысы анализ.

1. Беседæ саразын:

Чи уыд Ахмæт? Куыд царди йæ бинонтимæ? Цы сыл æрцыд?
Цы фæци Ахмæт? Цы йын нæ лæвæрдта æнцой?
Куыд цард Хъазара Дагъистаны?
Тамар куы цард? Куыд æрбафтыд Наибы хæдзармæ?
Куыд сæмбæлдысты?

Куыд рабæрæг сæ сусæгдзинад?
Цы сфæнд кодтой хо æм æфсымæр?
Куыд сæмбæлдысты сæ фыдимæ Тамар æмæ Хъазара?
Цæуылнæ баззад Хъазара йæ фыдимæ? Цæуыл дзурæг у уый?

2. Саразын беседæ хо æмæ æфсымæры аудындзинады тыххæй. (ссарын чиныджы: хо куыд мæт кодта)

3. Сыхаг адæмты ахастытæ (абæттын Секъа йæхæдæг дæр кæй уыд тæрхоны лæг, йæ мæлæт дæр суанг адæмы кæрæдзийыл бæттыны тыххæй æрцыд)

Наиб (лекъаг) – Ахмæт (чысан) сæ ахастытæ фæхуыздæр сты, кæрæдзимæ нал лæбурдтой.

Скъоладзаутæ хъуамæ уацмысæй рафыстаиккой æмбисæндтæ. Фæзынынц экраныл.

Цард кусæг лæджы уæхскыл бады. (243ф)
Адæмы аразгæ дæр уарзондзинад кæны, сафгæ дæр. (246ф)
Диссаг хъуыддагыл адæм дис фæкæнынц.(247ф)
Домбайы хъæвдын хъæргæнгæ агуры йæ фыдыбæстæ. (247ф)
Хорз лæгæн йæ кой нæ сæфы. (247ф)
Хорз лæджы фæдыл мæргътæ дæр тæхынц. (247ф)
Теуайы уаргъ афтæ ма ныккæла, æмæ дзы бæхы уаргъ ма равзæра. (249ф)
Мæнгард лæг уæлæуыл дæр сæфт æмæ мæрдты дæр.
Хорз адæймаг адæмæн царды хос хæссы, йæ кой та мыггагмæ нæ сæфы.

Равзарын сæ, зæгъын Секъайы æвзаджы хицæндзинæдты тыххæй.

Фæстаг æмбисонды фæстæ видеоæрмæг равдисын.

Ахуыргæнæг: Ацы ныхæстæн æвдисæн у ацы видеоæрмæг (Гæдиаты Секъайы цыртдзæвæны гом).

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\1.jpg$

$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\2.jpg$
$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\3.jpg$
$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\4.jpg$
$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\5.jpg$
$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\6.jpg$
$C:\Users\Администратор\Desktop\БГ\Цветы\7.jpg$

Краткое описание документа:

Цома́к Сека́евич Га́диев (осет. Цомахъ Секъайы фырт Гæдиаты , Юрий Миха́йлович Гади́ев; 14 января 1882 — 24 октября 1931) — осетинский писатель, борец за советскую власть.

Родился 14 января 1882 года в горном селении Ганис в Кудском ущелье. Его отец, Сека Куцриевич Гадиев, также был известным писателем. Детство и юность провёл на территории нынешней Северной Осетии.

В 1917 году был освобождён он вернулся в Северную Осетию. Являлся председателем осетинского народного Совета и его исполкома, заместителя Народного комиссара просвещения Терской Советской Республики (1918—1919).

Ивгъуыд къуыри, Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты актон залы уагъд æрцыд зынгæ ирон поэт, прозаик, драматург, революционер Гæдиаты Цомахъы райгуырды 135 азы боны цытæн юбилейон изæр. Хуынд æрцыдысты университеты ахуыргæнджытæ æмæ студенттæ, Фысджыты Цæдисы æмсæрдар, университеты ахуыргæнæг Хъазиты Мелитон, поэт Бахъаты Нугзар, ирон литературæйæн табугæнджытæ.

Мысæн изæр бацæуæн ныхасæй байгом кодта университеты ахуыргæнæг Плиты Серго. Уый стыр бузныг загъта ирон литературæйы кафедрæ æмæ ирон филологийы деканатæн, ацы юбилейон изæр кæй бацæттæ кодтой, уый тыххæй. Уый ма банысан кодта, зæгъгæ ахæм цымыдисон мадзæлттæ пайда сты студенттæ æмæ ахуыргæнджытæн дæр, нæ фидæны фæсивæд хъуамæ зоной æмæ аргъ кæной нæ зындгонд рухстауджытæ æмæ фысджытæн.

Дарддæр Гæдиаты Цомахъы цард æмæ сфæлдыстадыл æрдзырдта Плиты Гацыр.

Гæдиаты Цомахъ — тох æмæ сæрибары зарæггæнæг. Йæ курдиат уыд æппæтвæрсыг. Йæ цард, йæ куыст, йæ зонд — æнгом баст уыдысты Ирыстоны хъысмæтимæ, национ хæдбардзинадыл тохимæ. Кæд царды рацыд зын фæндагыл, уæддæр йæ намысыл нæ бауагъта къæм абадын.

Цомахъ, адæмон фыссæг Секъайы фырт у. Райгуырд Хъуды комы, Ганисы хъæуы. Мæгуыр тыхст уавæры кæй цардысты, уымæ гæсгæ ралыгъдысты Цæгат Ирмæ.

Цомахъ райдайæны ахуыр кодта Джызæлы хъæууон скъолайы, фæстæдæр, фондз азы дæргъы, Дзæуджыхъæуы дины скъолайы. 1897 азы уый бацыд Стъараполы семинармæ æмæ 1903 азы та ссис Тартуйы университеты студент, уым ахуыр кодта истори æмæ филологи. Архайдта революцион змæлды.

Газеты ахæм революцион хъуыдытæ кæй уагътой, уымæ гæсгæ æрцыд æхгæд. Уыцы азты æр-цыдысты фыст Цомахъы хуыздæр æмдзæвгæтæ.

Февралы революцийы фæстæ, 1917 азы, Цомахъ æрбаздæхт Ирыстонмæ. Райдыдта йе ‘хсæнадон куыст, уымæн йе ‘мдзæвгæтæй хъуыст тохы хъæр. Мидхæсты рæстæджы Цомахъ кодта æхсæнадон æмæ рухсадон уы-наффæдонты æнувыд æмæ хъæппæрисджын архайд.

Гæдиаты Цомахъ уыд йæ рæстæджы цауты архайæг, тох кодта адæмы фарныл. Адæм уыцы историон заманы сæ бæллицтæ, сæ фæндиæгтæ бастой социалон революцийы уæлахизыл, æмæ Цомахъ дæр цыд уыцы фæндагыл.

Цомахъ йæ цардæй ахицæн 1931 азы сæрды.

Юбилейон изæры ма раныхас кодта Ирыстоны Фысджыты цæдисы æмсæрдар, университеты ахуыргæнæг Хъазиты Мелитон. Уый поэты тыххæй загъта, зæгъгæ, Цомахъ царды дæр, сæрибары сæрыл революцион тохы дæр, поэзийы дæр, прозæйы дæр, драматургийы дæр, публицистикæйы дæр, литературæзонынады дæр æмæ алы хъуыддаджы дæр дзуапп лæвæрдта йæ номæн. Афтæ, Цомахъ, хуыдтой сырдты паддзахы, ома, Домбайы.

Гæдиаты Цомахъ æцæг домбай уыдис. Афтæ чи зæгъы, зæгъгæ, ном æрмæст фæхегæнæн у, уыдон рæдийынц. Адæймагæн йæ ном йæ уды фарн февдисы. Æмæ Цомахъ суанг уæларвон зæдты æвзаг — поэзийы дæр уыдис æцæг домбай. Бирæ, тынг бирæ цæмæйдæрты уыдис æмæ у бафæзминаг. Æмæ йын йæ дзырды рæсугъд кæ-лæнтимæ никæй æвзаг фæивддзаг кæндзынæ. У зæлланггæнаг, нæр-гæ æмæ, суадоны донау, сыгъдæг; сабийы хæкъуырццытау — æхцон, зæгъы Мелитон.

Мадзалы ма æндæр æмæ æндæр факультеты студенттæ аив бакастысты Гæдиаты Цомахъы æмдзæвгæтæ. Юбилейон изæр рауад цымыдисон.

Мадзалы кæрон Плиты Гацыр стыр бузныг загъта уазджытæн, мадзалы хайадисджытæн, студенттæн, сæ архайдæй кæй барæсугъд кодтой юбилейон изæр.