Минлебикэ кодагыйнын кайгысы краткое содержание
Обновлено: 05.07.2024
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Галим җан Ибраһимов әсәрләрендә хатын-кыз язмышы.
Г.Ибраһимов - бөек шагыйрьләр Г.Тукай һәм Дәрдемәнд, олуг әдипләр Г.Исхакый һәм Ф.Әмирхан, мәшһүр драматурглар Г.Камал һәм М.Фәйзи белән бергә XX гасырның беренче чирегенә татар әдәбияты үсешенә зур өлеш керткән язучы. Ул безнең күз алдыбызга зур әдип булып килеп баса. Чөнки ул күп тармаклы әдип. Ул ялкынлы публицист һәм журналист, галим-филолог, тарихчы, күпләрне сокландырган педагог, олуг әдип.
Г.Ибраһимов үзенең иҗатында татар хатын-кыз образларын революциягә кадәр һәм революциядән соңгы чорда иҗат итә. Аларның тормышын гаять тулы һәм тирән итеп ачып бирә.
Әйе, революциягә кадәр хатын-кыз образын иҗат итүче беренчеләрдән Галимҗан Ибраһимов булды. Хатын-кыз образына күбрәк басым ясады. Аларның тормышта азатлыкка гына түгел, рухи байлыкка омтылышларын да сурәтләргә тырышты. Хатын-кызларның тормыш-көнкүрешләрен, аларның гореф- гадәтләрен, тормышны яратуларын ачып бирде. Гөлбану, Гайшә, Нәгыймә, Мәрьям кебек образлар тудырды.
Ә менә "Казакъ кызы" романын язганда, казакъ җирләрендә торды. Аларның тормыш-көнкүрешләрен, гореф-гадәтләрен, йолаларын, аларның холкын өйрәнде.
"Татар хатыны ниләр күрми" дәге Гөлбану, "Тирән тамырлар" дагы Гайшә, "Яшь йөрәк"ләрдәге Мәрьям образларыннан аермалы буларак, Карлыгач-сылуны көчле, ирекле дала кошы иттереп алды.
Г.ИбраҺимов үзенең иҗат дәверендә хатын-кыз образлар галереясен тудырды. Татар хатын-кызларының гореф-гадәтләре, традицияләре, гаилә мөнәсәбәтләре, аларның хезмәте авыл тормышы панорамасында сурәтләнә. Беренче булып бөтен авырлыкларга да каршы тора алучы мөселман хатын-кыз образын иҗат итте.
Иң әүвәл, шушы текстны һәм өзекне сайлап алуның сәбәбен ачыклап китәсем килә. Галимҗан Ибраһимов иҗатының бай булуын, татар телен генә түгел, казак телен дә яхшы белүен ассызыклап, “Казак кызы” романыннан тыш башка әсәрләр барлыгын искәртеп үтү зарури, алар арасында "Кызыл чәчәкләр", "Тирән тамырлар" романнары, “Алмачуар” һәм "Яңа кешеләр" повестьләре лаеклы урын тота һәм ул үзенең сәнгатьчә осталык белән язылуы һәм югары дәрәҗәдә эшләнелгән булуы белән үзенә тарта. Галимҗан Ибраһимовка яшь чагында Кустанай белән Төньяк Казахстанда укытучы булып эшләргә туры килде, шуңа күрә ул казак телен дә, гореф-гадәтләрен дә бик яхшы белә иде.
Исеменнән күренгәнчә, романның төп герое булып Карлыгач-сылу тора. Ул Сарсымбай кызы. Мул, иркен тормышта яши, әтисенең яраткан кызы булганга, әлегәчә теләкләренә җиңел ирешеп килгән. Автор аның портретын яратып, сокланып сурәтли. Карлыгач сахраның матуры булып пешеп өлгерде. Тавышы өчен аны былбыл диләр. Җырлаганда казакъның якыннары аның зифа буен төз камышка охшаталар. Билең нечкә, күзләрең тирән, керфекләрең уктай, үзең айдай дип мактыйлар иде. Ил эчендә дә коры исеме белән генә әйтмичә, Карлыгач-сылу дип атыйлар иде. Кыз яшь ярымлык вакытта ук, аны кара айгыр ыругының ай ярымлык Калтай исемле малаена ярәшәләр. Кызның әтисе моның өчен кылым ала: 100 баш терлек, 400 алтын, 2 сандык асыл зат. Сылулыгы өстенә кыюлыгы белән аерылып торган, инде буйга җиткән кыз, ярәшелгән егетен кабул итми. Чөнки аның күңеле башкада - Арысланбайда. Горур табигатьле, хөр күңелле кыз, әнә шул рәвешле гасырлар дәвамында сакланып килгән, дала гадәтләренә каршы чыга. Мәхәббәте өчен, шәхес иреге өчен, көрәшергә әзер булуын күрсәтә. Һәм моны эш-хәрәкәте белән дә раслый: башта сөйгәненә качып кияүгә чыга, аннан ире артыннан сөргенгә китә. Дөрес, Карлыгач кебекләр бик аз, күпчелек хатын-кызлар, Сарсымбайның яшь хатыны Тукал , кызның яшьлек дусты Чулпан һ.6 кебек үзязмышларына буйсынып яшиләр. Шулай да Карлыгач-сылуның кыю адымнары күплә рнең күзләрен ачачакка шик юк. Әнә шул рәвешле бу герой Карлыгачның сөйгәне, Табануга ыругының башлыгын тышкы кыяфәтен автор болай сурәтли: “Башына укалы бүрек кигән, чуар кием өстеннән кара алтынлы кәмәр буган, урта буйлы, текә киң карасу йөзле, сузылып чыккан кара мыеклы, ялтыр кара чәчле, тулы буйлы бер җегет ",- ди.
Аның тугры сүзле, горур, батыр икәнен дә әйтеп китә, ә ярәшелгән егетенең портретын автор Карлыгачның үзеннән бирдерә. Буе тәбәнәк, йөзе яман шадра, тәненнән я ман ис килеп тора,- ди.
Ләкин бит Карлыгач үзендә көч табып әтисенә, гомумән гореф-гадәтләренә каршы чыгып , үзенең мәхәббәте өчен, шәхес иреге өчен көрәшә.
Г.Ибраһимовның Карлыгач-сылу образында табигый гүзәллекне генә түгел, хатын- кызның рухи азатлыкка омтылышын да күрсәтә. Мөселман хатын-кызы табигатендә тирән яшерелгән рухи азатлыкка омтылыш хисләре чагылдыра. Карлыгач-сылу иркенлектә үсүе аркасында, элекке гадәт буенча әзерләнеп куелган язмыш белән генә килешә алмый. Аның олы мәхәббәте булуы сәбәпле, ул үзен кыюрак, көчлерәк хис итә. Әсәрдән күренгәнчә, Карлыгач-сылу ахыргача үзенең мәхәббәтенә тугрылыклы булып кала. Г.ИбраҺимов бу образда мөселман хатын-кызларының үзләренең хокукы өчен көрәш үрнәген күрсәтте.
Г.Ибраһимов саф мәхәббәт, хатын-кыз азатлыгы мәсьәләсенең аерым кешеләрнең баш күтәрүе белән генә хәл ителмәслеген, казакъ илендәге тәртипләрне нигездән үзгәртеп кору юлы белән генә чишәргә мөмкин икәнлеген раслый.Ул төрки язучылардан беренче буларак, гаиләдәге һәм иҗтимагый изүгә каршы күтәрелгән казакъ кызының гүзәл образын тудырды.Моның белән хатын-кыз азатлыгы өчен көрәшкә зур өлеш батырлыгына, тапкыр акылына сокланмый мөмкин түгел.Әйтерсең ул башка мөселман хатын-кызларын үзе кебек көрәшче табигатьле булырга өнди.
2 Смотреть ответы Добавь ответ +10 баллов
Ответы 2
Другие вопросы по Математике
.(Тарасик розставив зроблені ним моделі літаків порівну на 14 полицях, а потім переставив їх, теж порівну, на 8 полиць. скільки моделей було у тарасика, якщо відомо, що їх в нього.
Золотая шапка за некоторое время исполняет 15 желаний,расходуя на исполнения каждого желания по 4минуты.сколько желаний она исполнит за это время,расходуя на каждое желание по 3 ми.
Два поезда вышли в разное время навстречу друг другу из двух городов,расстояние между которыми 782 км.скорость первого поезда 52 км/ч,а второго 61 км/ч.пройдя 416 км,первый поезд в.
4. в клетках таблицы, содержащей 4 строки и 7 столбцов, нужно расставить натуральные числа так, чтобы их сумма в каждой строке равнялась 28, а в каждом столбце – 15. можно ли осуще.
Кlmn - ромб.укажіть усі пари рівних векторів і векторів, що мають рівні модулі, початком і кінцем яких є вершини ромба..
15 декабря 1901 г., деревня Красный Остров Курмышского уезда Симбирской губернии – 24 марта 1957 г., Казань.
В 1919 г. окончил педагогические курсы в городе Симбирск, в 1922 г.– Московский высший военно-педагогический институт.
К.Наджми – участник Гражданской войны.
Один из организаторов и руководителей ТАПП.
В 1932 г. состоял в организационном комитете по созданию писательской организации Татарской Автономной Советской Социалистической Республики (ТАССР), в работе которой впоследствии принимал активное участие.
В 1934 г. выступил с докладом на I Всесоюзном съезде писателей, был избран в состав правления Союза писателей СССР. В 1934–1937 гг. возглавлял Союз писателей ТАССР.
В 1937 г. был обвинен в подготовке военного контрреволюционного мятежа, необоснованно репрессирован; в декабре 1939 г. освобожден и реабилитирован.
В 1954 г. на II Всесоюзном съезде писателей выступил с докладом о состоянии татарской литературы.
Депутат Верховного Совета ТАССР в 1947–1957 гг.
Творчество
Анализируя сложные и противоречивые общественные процессы, связанные со сменой социально-экономической формации, писатель выходит на вечные темы – борьбы старого и нового, добра и зла.
Его произведения отличают динамичные и экспрессивные сюжетные линии, яркие, запоминающиеся характеры, умелое использование выразительных средств татарского языка. В то же время проза К.Наджми не избежала и некоторого влияния господствовавшего в литературе того времени вульгарного социологизма.
В центре повествования – история большой татарской семьи. Судьбы героев показаны на широком историческом фоне; они принимают участие в революционных событиях и последующем переустройстве жизни на социальных основах.
Роман был признан крупным достижением многонациональной советской литературы, переведен на 26 языков. Наряду с бесспорными художественными достоинствами (изображение быта простых рабочих, раскрытие их психологии, трудового героизма, темы классовой борьбы, интернационализма), произведению присущи некоторая иллюстративность и схематизм.
К.Наджми писал стихи для детей, пронизанные мягким лиризмом и тонким психологизмом.
Перевел на татарский язык произведения А.С.Пушкина, М.Ю.Лермонтова, И.А.Крылова, А.А.Блока, С.Я.Маршака, А.И.Безыменского и др.
Макъсад: 1. Талебелерге А. Осман акъкъында малюмат бермек.
2. Икяени 1-бабыны ифадели окъумакъ, образларны талиль этмек, мевзу ве гъаесини анълатмакъ.
3. Дженк адамларгъа насыл аджылар кетиргени, онынъ акъибети.
4. Балаларгъа эдебиятымызгъа меракъ ашламакъ.
Оларда ватанперверлик дуйгъусыны инкишаф этмек.
5. Талебелернинъ тиль хазинесини байытмакъ.
Дерснинъ чешити: янъы бильги алув дерси.
Донатма: языджынынъ фотосурети, дерслик, лугъат сёзлери.
ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ:
Тешкилий къысым: Селямлашув. Невбетчинен субет:
Бугунь мен невбетчим. Бугунь ………… куню. Эвге бойле вазифе берильген эди: Аталар сёзлерини эзберлемек. Лугъат сёзлерини огренмек.
Эмиль Амит не вакъыт, къаерде ве насыл къорантада догъды?
(1380 с. Акъмесджит шеэринде белли шаир Осман Амит къорантасында догъды)
Т. Халилов насыл окъув юртларында окъуды?
Сервер неге дарылды?
(Эр вакъыт, эр шейнинъ эскисини онъа бергенлери ичюн)
Не себептен Сервер аптесини аджыды?
(чюнки Левиза татасынынъ къалын сачлары арасында къыстырылгъан пападие чечеги солгъан, бурюшкен эди)
Чечек дестесини корип, Левиза не япты? (шашып къалды, атта къолуны утюнен пиширди. Чечеклерни элине алды, къокълады, багърына басты (коксюне басты. Пенджереден башыны чыкъарып, о якъкъа, бу якъкъа бакъты)
Не ичюн Левиза бу чечек дестесине о къадар севинди?
(чюнки бу чечеклер онынъ кейфини котерди)
Левизанынъ эмексевер къыз олгъаныны къайсы левхада корюне?
(Сыныфдашлары тогъайлыкъта ойнагъанда, Левиза мал фермасында чалыша, анасына ярдым эте)
Сиз Сервернинъ къайсы табиат чизгилерини бегендинъиз?
Сизинъ агъа, таталарынъыз я да къардашларынъыз бармы?
Керек вакъытта бири-биринъизге насыл ярдым этесиз?
3.Янъы мевзуны анълатмакъ:
Дерснинъ макъсат ве вазифелерини илян этюв.
Янъы мевзу илян этиле ве дефтерлерде яздырыла.
Оджанынъ кириш сёзю: Балалар, бугунь биз даа бир истидатлы языджымыз Айдер Османнынъ аяты ве иджадынен таныш оладжакъмыз. Онынъ чокъ меракълы эсерини окъуп талиль этеджемиз.
Талебелер, дерс девамында расткельген сёзлернинъ базылары тахтада язылгъан. Дикъкъатынъызны джельп этем.
Лугъат сёзлери:
Къаравул – сторож, охранник
Шиддетнен – очень быстро
Хавуз – бассейн, водаём
Оджанынъ сёзю:
1. Балалар акъкъында меракълы эсерлер язгъан языджы Айдер Осман 1938с. Къырымда Бешкъурткъа Вакъуф коюнде оджа къорантасында догъды (А.Осман не вакъыт ве къаерде догъды?)
2. Сюргюнликте кой мектебини битирген сонъ оджалар техникумында окъуй. Бу йыллары арбий хызметке ёлланыла. Шу вакъытлардан башлап чешит макъалелер яза ве газеталаргъа ёллай. (Кой мектебини битирген сонъ къаерде окъуй?)
3. Арбий хызметтен къайткъан сонъ Ташкент девлет университетининъ журналистика факультетине кирди. (А.Осман насыл алий окъув юртунда окъуды?)
5. А.Осман корюмли рус, озьбек, тюрк языджылырнынъ бир сыра эсерлерини къырымтатар тилине терджиме этти. (А.Осман насыл халкъларнынъ эсерлерини къырымтатар тилине терджиме этти?)
Къараманлар
1.Къабул эмдже – дженкте бир аягъынынъ уджуны гъайып эткен къаравул
2.Директор – балалар эвининъ директоры
3.Койлюлер – этрафтаки мераметли кой адамлары
Талебелер эсерни ифадели окъуйлар ве талиль этелер
1.Аязлы къыш геджесининъ тынчлыгъыны ненинъ сеси бозды? (Балалар эвининъ азбарында къакъылып башлагъан чаннынъ сеси бозды)
2.Чанъ адетте не вакъыт къакъыла эди? (Саба тургъанда, линейкагъа тизильгенде, ашкъа чагъырылгъанда къакъыла эди)
3.Шимдичи не вакъыт къакъылды? (Яры геджеси)
4.Демек, яры геджеси балаларны насыл вакъиа уянта? (Янгъын уянта)
5.Кимнинъ теляшлы сеси эшитиле эди? О, не деп къычыра эди?
(«Балалар, турунъыз, эрзакъ анбарымыз яна! – деп Къабул эмдженинъ теляшлы сеси эшитиле эди)
6.Къабул эмдже кимдир? (Балалар эвининъ къаравулы)
7.Къабул эмдже даима насыл урба кийип юре эди ве балаларгъа насыл вакъиалар айтып бере эди? (Къабул эмдже даима арбий урба кийип юре эди ве балаларгъа насыл дженк акъкъында вакъиалар айтып бере эди)
8. Балалар атешни сонъдюрмек ичюн ярдым эттилерми, сонъдюрип олдылармы? Насыл олгъаныны айтып беринъиз.
(Балалар кимиси къопкъа, кимиси чайникнен, кимиси чанакънен сув ташып башладылар, лякин не къадар арекет этселерде атешни сонъдырып оламадылар. Аксине бир къызчыкънынъ сачы туташты. Къабул эмдже аман онынъ башыны къаргъа комьди ве атешке якъын кельмеге ясакъ этти )
9.Анбар ичинде бир шей къалдымы?
(Анбар ичинде эр бир шей янып битти)
10.Янгъын акъкъында балаларда насыл фикирлер пейда ола? (Кимерси балалар немселер якъты деп тюшюнелер, кимерсилери насылдыр адамлар анълашылмагъан тильде эткенлерини, гедже къуршун сесини эшиткенлери киби фикирлер пейда ола)
11.Анбарны ким якъты?
(«Эр шейни алгъан сонъ хырсызлар якътылар. Буны яныкъ сеснен Къабул эмдже айтты)
12.Балалар эвининъ директоры нени ваде этти?
(Уйлелик мытлакъа аш оладжакъдеп бедеркасына минди ве къаякъкъадыр кетти)
13.Буюк группанынъ балалары къурсакъларыны тойдурмакъ ичюн не яптылар? (Тербиеджилер ясакъ этселерде ёлдан арабалардан морковь, чукюндир я да согъан хырсызлап, болюшип иштеанен ашай эдилер)
14.Бу вакъиа къайсы вакъытта олып кече? О вакъыт акъкъында не билесиз?
(Бу вакъиа дженк вакъытында сюргюнликте олып кече)
Ашагъыдаки сёзлерге синонимлер тапып, джумлелер тизинъиз:
Эрзакъ – аш, емек, гъыда
Теляшлы - къоркъунчлы
Аталар сёзлери.
Эйилик япсанъ- сонъунадже яп.
Къайда бирлик, анда тирилик.
4.Эв иши: конспектлерни окъумакъ, икяенинъ мундериджесини бильмек ве суаллерге джевап азырламакъ155-158с., аталар сёзлерининъ манасыны ачыкъламакъ, лугъат сёзлерини огренмек.
Читайте также: