Ват1ан хириясе хвел бук1унаро сочинение

Обновлено: 02.07.2024

Дагестанцы-прирожденные патриоты, горячо любящие свою Родину-Страну гор.

Дагестанцы никогда не теряли свободолюбивого духа предков и чувства горячей любви к Родине. Дагестан славится своими героями. Дагестанцы на примерах своих героев воспитывают подрастающее поколение.

Цели и задачи курса: развитие у учащихся чувства патриотизма, гордости за свою Родину и за е героев; воспитание уважительного отношения к истории и культуре своего народа; формирование национального самосознания и активной жизненной позиции через обогащение словарного запаса и развитие устной и письменной родной (аварской) речи учащихся.

Аслияб мурад: Ват1ан хиралъиялъул асар лъималазулъ куцай ват1аналъе г1оло рух1 кьурал ва кьезе х1адурал бах1аразул мисалаздалъун.

Тема 1

- Ват1ан ! Ват1ан!- ан ах1арабила зазида х1анч1ица. Авалияб гара- ч1вари.

Ват1ан г1адамасе гуребги рух1-ч1аголъиялъеги хирияб зазилъ гьеб батаниги.

Тема 2

Маг1арулазул къвак1и, Ват1аналъе г1оло рух1 бичизе х1адурал рук1ин гьит1инав васасул мисалдалъун бихьизаби. Залимав талавурчиясда т1ад васас рух1ияб бергьенлъи боси.

Практикияб х1алт1и: текст ролазде бикьун ц1али.

Тема 3

Практикияб х1алт1и: фонохрестоматиялъул г1енеккун хадуб, инсценировка гьаби.

Тема 4

Тарихияб бян. Тарихияб коч1ол мац1. Дагъистаналъул халкъазул гъунки ва бах1арчилъи. Художниказул суратазухъ ва слайдазухъ балагьун гара-ч1вари.

Тема 5

Имам Шамил. 3 саг1ат

Практикияб х1алт1и: Имам Шамилил фондалде экскурсия.

Тема 6

Мах1ач Дахадаев. 2 саг1ат

Тарихияб баян. Ц1алила гьесул х1акъалъулъ. Мах1ачил сипат-сурат.

Практикияб х1алт1и: экскурсия гьесул памятникалъухъе.

Тема 7 2 саг1ат

К1удияб Ват1анияб рагъул бах1арзал: М.Х1ажиев, М.Х1амзатов, С.Г1алиев , С.Мусаев, М.Г1абдулманапов ….. Гьезул х1акъалъулъ куч1дул

Пасих1го ц1али ва пасих1го рик1и. К1удияб Ват1анияб рагъ лъуг1ун 70 сон т1убай.

Практикияб х1алт1и: инсценировка.

Тема 8 2 саг1ат

Тема 9 2 саг1ат

1999 соналъ Ват1анлъе рух1 кьурал бах1арзал.

Лъугьабахъиналъул баян. Кинофильм.

Тема 10 2 саг1ат

Халкъиял бах1арал: Булач Х1ажиев, Т1айгиб Т1олбоев.Халкъиял художникал, артистал, коч1охъаби, ват1ан т1егьазабизе рух1ала барах щич1ел г1адамал.

Тема 11

Маг1арулазул тарих. К1удияв Г1уммахан. 2 саг1ат

Ват1аналъул ва бах1арчилъилъул х1акъалъулъ кицаби.

Ват1ан хириясе хвел бук1унаро.

Ват1ан гьеч1ев чи – чед гьеч1еб таргьа.

Бах1арчияс бадибе абула, х1алихьат нахъасан к1алъала.

Бах1арчилъиги намусги – к1иябго цадахъ бук1унеб, цоябниги билани, хадуб цоябги унеб.

Тема 12

Г1абдурах1ман Даниялов, Мух1амад Юсупов ,Мух1у Г1алиев, Рамазан Г1абдулат1ипов –дагъистаналъе бет1ерлъи гьабурал маг1арулал.

Гьезул х1акъалъулъ кинофильмал рихьизарила.

Тема 13 1 саг1ат

Бах1арзазул х1акъалъулъ куч1дул. Халкъиял авар адабияталъул ва гьанже заманалъул хъвадарухъабазул.

Практикияб х1алт1и: пасих1го ц1алулезул къец.

Тема 14 2 саг1ат

Ват1алъул х1акъалъулъ асарал (Р. Х1амзатов, Ф. Г1алиева, М. Гъайирбегова ва г ь.ц.)

Тема 15 2 саг1ат

Ниж ч1ух1араб Ват1ан – Дагъистан. Дагъистаналъул тарихияб баян. Кинофильмал. Маг1арулал.

Тема 16 2 саг1ат

Тема 17 2 саг1ат

Авар адабияталъул дарсида ИКТ х1алт1изабиялъе мисалияб дарс кьолеб буго гьаб бет1ералда.

Дарсил мурад:

Аварадабияталда жаниб К1удияб Ват1анияб рагъул темаялъул к1вар;

Ват1аналдехун рокьи ва т1алаб борхизаби;

Рагъда хварал бах1арзал рак1алде щвезари;

Лъималазул к1алзулаб калам цебет1езаби;

Дагъистаналъул адабияталде рокьи бижизаби.

Дарсил алатал:. К1удияб Ват1анияб рагъда хварал дагъистаниязул суратал, Р.Х1амзатовасул вацал. Ахилчилги Мух1амадилги суратал. Рагъул темаялда хъварал т1ахьазул выставка. Компьютер, интерактивияб доска.

Доскаялда дарсил тема.

Эпиграф: «Г1агараб Дагъистан, дур васазул ц1ар,

Муг1алим: Ассаламу г1алайкум, ц1алдохъаби! Жакъа нилъер буго г1адатияб гуреб дарс. Гьелда абила дарс-сапарилан. Кибеха бухьизе бугеб сапар? Сапар бухьила нилъеца дол г1асиял рагъул 1941-1945 соназде. Бокьилищ дунгун рилълъине?

Кида байбихьараб К1удияб Ват1анияб рагъ?

Ц1алдохъан: Гьалмагъ маг1арулав, раг1улищ дуда,

Нилъер Ват1аналда т1ад бугеб кьвагьи?

Т1огьл квац1и г1адаб Кавказ мерхьунел

Гитлерил бандазул х1ат1азул т1вапи?

Муг1алим: 1941 соналъ тушман, нахъасан рек1к1ги гьабун нилъер Ват1аналде т1аде к1анц1ана. Дол соназда г1умру гьабулев вук1аравщинав чи, (гьит1иналги ч1ах1иялги) рагъул г1ахьалчаг1илъун кколин, гьел кинацаго бергьенлъи г1агарлъиялъе к1варабщинабги гьабунин абила дица. Щайгурелъул, щивасул рукъалъе, хъизаналъе бук1ана х1инкъи, ва советияб халкъалъул багьадураб къеркьеялъе къуватги, жидерго эркенлъиги г1умруги ц1унизе кколеб бук1иналъ кьуна.

Гьел кьварарал рагъул соназда хъвадарухъабаздаги общественносталдаги цебе ч1ун бук1ана т1оцебесеб бег1ераб суал: рагъдайищ, тылалдайищ, кир рук1ине кколел? Хъвадарухъанас бит1ахъего рагъулъ г1ахьаллъи гьабизе кколищ? Рагъулъ ч1вазе, хвезабизе кколищ пагьмуги гьунарги?

Улкаялъул х1укуматалъ г1емерисел раг1ул устарзаби рагъде рачунгеян лъазабун бук1ана. Амма маг1арулазул хъвадарухъаби – Урмаса Ражаб Динмух1амаев, Сугъралъа Г1абдулмажид Хачалов ва цогидалги гьелъкхъ балагьич1ого, жидеего бокьун г1арзаги кьун ана тушманасде данде, кодоб къалмида цадахъго ярагъги ккун.

Муг1алим: Дол г1асиял рагъул соназда цоял рагъана туманк1-ярагъгун, цогидалин абуни къалам-ручкагун.

Адабияталъулъ гьел соназда рижарал куч1дузда гьоркьор бищунго цере рехун рихьула х1асратал публицистикиял куч1дул.

- Кинаб гьеб кколеб публицистикияб къаг1ида?

Ц1алдохъан: Публицистикияб къаг1ида гьеб ккола кагътазул, хит1абалъул бит1ахъего ах1иялъул къаг1идаялда хъварал асарал.

Муг1алим: Гьеб къаг1ида хасиятаб буго бат1аго ц1акъ Дагъистаналъул халкъияв поэт Ц1. Х1амзатие.

Нилъер Ват1аналда т1ад к1к1уй бетанин,

Бай черхалда ярагъ, рагъул итарк1о.

Аваданаб г1умро кьалде буссанин,

Кьолой, Агъарах1им, эгъе хъах1аб чу….

Муг1алим: Гьаб коч1олъ буго ах1и баялъул къаг1ида. Гьедин хъвалеб буго Х1амзатица 1941 соналда хъвараб гьаб коч1олъ. Эбелалъул к1алдисан авторас гьел раг1аби абулел руго армиялде унев васасда. Берцинал, пасих1ал, г1акъилал раг1аби руго гьел.

Дуе Ват1аналъул бут1а батани,

Тушман нухда лъезе маххул квар бухье,

Ихтияр ц1унизе хиял батани.

Хабалъ гьев вукъизе дагьаб квер бакъе…

Муг1алим: Кинаб къаг1идаялда хъвараб кеч1 гьаб?

Ц1алдохъан: Гьаб буго Ц1. Х1амзатил хит1абалъул къаг1идаялда хъвараб кеч1. Халкъалъе ах1и балеб буго х1урматияб ракьалдаса тушман вачахъизе кумек гьабеян.

Ц1алдохъан: (цебесеб формагун цеве вач1уна)

Ват1аналъе г1оло, халкъалъе г1оло,

Хвалчадул г1оркь ккурал ч1аго хут1айги,

Хирияб партия разилъиялъе

Рух1 бичараб агьлу эркенго таги.

Муг1алим: Сундул х1акъалъулъ хъвараб кеч1 гьаб кколеб?

Ц1алдохъан: Ват1аналда цебе бугеб советиял гражданазул налъиялъул тема рагьулеб буго. Гьеб бухьараб буго Баг1араб Армиялъ къабул гьабураб гьаялда.

Муг1алим: Кинаб гьа бк1араб нилъер халкъалъул гьел соназда?

Рагъул заманалда туманк1 босана,

Тушманасул керен гулбуз босана.

Ракълил заманалда къалам босана,

Къадруял васазе асарал хъвана….

Муг1алим: Гьаб кеч1 буго рагъде арал хъвадарухъабазде гьабураб. 18 сон барав г1олохъанчи Г!. Хачаловги жиндиего бокьун ана фронталде, ва рагъ лъуг1изег1ан тушманасде данде вагъана. (Слайд бихьизабила).

Ц1алдохъан: Гьудулзаби, заман гьеч1о ургъизе-

Ирга нилъедеги щун буго гьанже.

Гьабе г1агаразе, росдае къо лъик1,

Къват1ире рахъине Ват1ан ц1унизе.

Хвалил пикру гьабизе

Гьеч1о лъиего заман,

Гьалагаб ццидалъ руго

Муг1алим: Гьеле гьедин къисас босана нилъер бах1арчиял васаз тушманасдаса.

Х1акъирлъи баччич1о, рогьо баччич1о

Бет1ер къулун тушман къабул гьавич1о,

Бараб лълъар борхана, лъик1алъейилан,

Ккараб къо баччана, чи лъазейилан…

Г1абдулмажид Хачалов рагъдаса т1ад вуссана бергьенлъиги босун.

Муг1алим: Дун къалмил к1алдисан к1алъалей йиго

Дагъистаниясул къисмат бицине,

Дол балагьал соназ къуркьич1ев гьасул

Рак1алде щвеязулгъамас рагьизе.

Раккизин цойги рагъухъан-хъвадарухъанасул къисматалъул гъансинире (слайд Ражаб Динмух1амаевасул сурат, коч1ол мухъал)

Къо ккун буго т1аде, дир гьудулзаби,

Чу-ярагъ къач1азе, къват1ир рахъ ине.

Рехизе гъуждузде ч1ег1ер буртина,

Паркъезе гьабизе Шамилил хвалчен.

Ц1алдохъан: Ражаб ккола Лаваша районалъул Урма росулъа. Гьев жиндиего бокьун ана рагъде 1943 соналъ. Ккана Украиналъулаб фронталде. Гьев кколаан капитан, батальоналъул комиссар, полкалъул агитатор. Гьев г1ашикъ вук1ана рагъул х1акъалъулъ асарал хъвазе. Рагъдаса рач1арал гьесул кагътал ц1алулаго нилъеда цебе ч1ола гьайбатав инсанасул, рагъухъанасул, патриотасул сипат.

Ц1алдохъан: Чехьалъул эбелалъ дун гьавилалде

Дунялалъул канлъи дида лъалелде,

Дир талих1 ц1унизе, ц1умаллъун рагъун,

Ц1ар бугел умумуз би г1одоб т1уна.

Муг1алим: Гьал коч1ол мухъазулъ мунагьал чураяв Расул Х1амзатовас рак1алде щвезарулел руго нилъер бах1арчиял умумул, бицунеб буго гьезул къо х1ехьеялъул, нилъер бук1инеселъе г1оло гьез баччараб зах1маталъул. Расулидаги хъинт1ана гьеб рагъул бух1и. Гьесул к1иго к1удияв вац Ахилчи ва Мух1амад хут1ана рагъул байданалда.

Гьел хвей хъизаналъе к1удияб камилъун букIаниги, Расулица гьездаса чIухIун вукIин бихьизабулеб буго гьал кочIол мухъазулъ:

ЦIалдохъан: Гьудул дунги дирго инсул васлъидал,

Инсул ракь цIунизе цIумлъун вагъила,

ЦIикIкIарал вацаца рухIалги ричун,

Дие кьураб рахIат кьеларо лъийго.

МугIалим: Расулил гьал кочIол мухъазулъ рагIи гуллида бащалъулеб буго.

ЛъугIана вахIщияб рагъ. Эркен гьабуна нилъер ВатIан тушманасдаса. Рагъул соназ чIунтун рукIарал росаби ва шагьарал дагь-дагьккун рукIалиде рачIана. Халкъалъ цIияб гIумру гIуцIана. Амма рагъда хутIарал нилъер бахIарзал кIочон теч1о ва тезеги гьечIо. Гьел рехсана, рехсола ва рехсезеги руго жидерго кучIдузулъ, харбазулъ, къисабазулъ гьанжесел поэтазгун хъвадарухъабазги.

- Гьеб кечIалъул аслияб магIна щиб?

- Кинаб тема рагьулеб бугеб кечIалъулъ авторас?

- Чанабилеб соналъ хъвараб гьаб кечI?

КечI ахIила тIолабго классалъ рекъон.

Дида ккола рагъда камурал васал,

Кирго рукъун гьечIин къанабакь лъечIин,

МугIрул тун рикIкIада хъахIил зобазда

ХъахIал къункърабазде руссун ратилин…

(КечI ахIулаго бихьизабила презентация Р. ХIазатовасул кечI-магIуялъул кьучIалда батIи-батIиял шагьаразда ва росабалъ рарал памятникал).

Дарсил хIасилал гьари:

МугIалим:

- Лъимал, бокьарабищ нужее жакъасеб сапар?

- Щиб нужеда лъараб жакъасеб дарсида?

- Дарсил щиб бакI бищунго нужее бокьараб?

Рокъобе х1алт1и:

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

1. Аварадабияталда жаниб К1удияб Ват1анияб рагъул темаялъул к1вар;

2. Ват1аналдехун рокьи ва т1алаб борхизаби;

3. Рагъда хварал бах1арзал рак1алде щвезари;

4. Лъималазул к1алзулаб калам цебет1езаби;

5. Дагъистаналъул адабияталде рокьи бижизаби.

Доскаялда дарсил тема.

Эпиграф: «Г1агараб Дагъистан, дур васазул ц1ар,

Кида байбихьараб К1удияб Ват1анияб рагъ?

Ц1алдохъан: Гьалмагъ маг1арулав, раг1улищ дуда,

Нилъер Ват1аналда т1ад бугеб кьвагьи?

Т1огьл квац1и г1адаб Кавказ мерхьунел

Гитлерил бандазул х1ат1азул т1вапи?

Муг1алим: Дол г1асиял рагъул соназда цоял рагъана туманк1-ярагъгун, цогидалин абуни къалам-ручкагун.

- Кинаб гьеб кколеб публицистикияб къаг1ида?

Муг1алим: Гьеб къаг1ида хасиятаб буго бат1аго ц1акъ Дагъистаналъул халкъияв поэт Ц1. Х1амзатие.

Нилъер Ват1аналда т1ад к1к1уй бетанин,

Бай черхалда ярагъ, рагъул итарк1о.

Аваданаб г1умро кьалде буссанин,

Кьолой, Агъарах1им, эгъе хъах1аб чу….

Дуе Ват1аналъул бут1а батани,

Тушман нухда лъезе маххул квар бухье,

Ихтияр ц1унизе хиял батани.

Хабалъ гьев вукъизе дагьаб квер бакъе…

Муг1алим: Кинаб къаг1идаялда хъвараб кеч1 гьаб?

Ц1алдохъан: (цебесеб формагун цеве вач1уна)

Ват1аналъе г1оло, халкъалъе г1оло,

Хвалчадул г1оркь ккурал ч1аго хут1айги,

Хирияб партия разилъиялъе

Рух1 бичараб агьлу эркенго таги.

Муг1алим: Сундул х1акъалъулъ хъвараб кеч1 гьаб кколеб?

Муг1алим: Кинаб гьа бк1араб нилъер халкъалъул гьел соназда?

Рагъул заманалда туманк1 босана,

Тушманасул керен гулбуз босана.

Ракълил заманалда къалам босана,

Къадруял васазе асарал хъвана….

Ц1алдохъан: Гьудулзаби, заман гьеч1о ургъизе-

Ирга нилъедеги щун буго гьанже.

Гьабе г1агаразе, росдае къо лъик1,

Къват1ире рахъине Ват1ан ц1унизе.

Хвалил пикру гьабизе

Гьеч1о лъиего заман,

Гьалагаб ццидалъ руго

Муг1алим: Гьеле гьедин къисас босана нилъер бах1арчиял васаз тушманасдаса.

Х1акъирлъи баччич1о, рогьо баччич1о

Бет1ер къулун тушман къабул гьавич1о,

Бараб лълъар борхана, лъик1алъейилан,

Ккараб къо баччана, чи лъазейилан…

Г1абдулмажид Хачалов рагъдаса т1ад вуссана бергьенлъиги босун.

Муг1алим: Дун къалмил к1алдисан к1алъалей йиго

Дагъистаниясул къисмат бицине,

Дол балагьал соназ къуркьич1ев гьасул

Рак1алде щвеязулгъамас рагьизе.

Къо ккун буго т1аде, дир гьудулзаби,

Чу-ярагъ къач1азе, къват1ир рахъ ине.

Рехизе гъуждузде ч1ег1ер буртина,

Паркъезе гьабизе Шамилил хвалчен.

Ц1алдохъан: Чехьалъул эбелалъ дун гьавилалде

Дунялалъул канлъи дида лъалелде,

Дир талих1 ц1унизе, ц1умаллъун рагъун,

Ц1ар бугел умумуз би г1одоб т1уна.

ЦIалдохъан: Гьудул дунги дирго инсул васлъидал,

Инсул ракь цIунизе цIумлъун вагъила,

ЦIикIкIарал вацаца рухIалги ричун,

Дие кьураб рахIат кьеларо лъийго.

МугIалим: Расулил гьал кочIол мухъазулъ рагIи гуллида бащалъулеб буго.

- Гьеб кечIалъул аслияб магIна щиб?

- Кинаб тема рагьулеб бугеб кечIалъулъ авторас?

- Чанабилеб соналъ хъвараб гьаб кечI?

КечI ахIила тIолабго классалъ рекъон.

Дида ккола рагъда камурал васал,

Кирго рукъун гьечIин къанабакь лъечIин,

МугIрул тун рикIкIада хъахIил зобазда

ХъахIал къункърабазде руссун ратилин…

Дарсил хIасилал гьари:

- Лъимал, бокьарабищ нужее жакъасеб сапар?

- Щиб нужеда лъараб жакъасеб дарсида?

- Дарсил щиб бакI бищунго нужее бокьараб?

Доскаялда дарсил тема.

Эпиграф: «Г1агараб Дагъистан, дур васазул ц1ар,

Кида байбихьараб К1удияб Ват1анияб рагъ?

Ц1алдохъан: Гьалмагъ маг1арулав, раг1улищ дуда,

Нилъер Ват1аналда т1ад бугеб кьвагьи?

Т1огьл квац1и г1адаб Кавказ мерхьунел

Гитлерил бандазул х1ат1азул т1вапи?

Летию Гамзата Цадасы

Муг1алим: Дол г1асиял рагъул соназда цоял рагъана туманк1-ярагъгун, цогидалин абуни къалам-ручкагун.

Муг1алим: Гьеб къаг1ида хасиятаб буго бат1аго ц1акъ Дагъистаналъул халкъияв поэт Ц1. Х1амзатие.

Нилъер Ват1аналда т1ад к1к1уй бетанин,

Бай черхалда ярагъ, рагъул итарк1о.

Аваданаб г1умро кьалде буссанин,

Кьолой, Агъарах1им, эгъе хъах1аб чу….

Дуе Ват1аналъул бут1а батани,

Тушман нухда лъезе маххул квар бухье,

Ихтияр ц1унизе хиял батани.

Хабалъ гьев вукъизе дагьаб квер бакъе…

Муг1алим: Кинаб къаг1идаялда хъвараб кеч1 гьаб?

Ц1алдохъан: (цебесеб формагун цеве вач1уна)

Ват1аналъе г1оло, халкъалъе г1оло,

Хвалчадул г1оркь ккурал ч1аго хут1айги,

Хирияб партия разилъиялъе

Рух1 бичараб агьлу эркенго таги.

Муг1алим: Сундул х1акъалъулъ хъвараб кеч1 гьаб кколеб?

Муг1алим: Кинаб гьа бк1араб нилъер халкъалъул гьел соназда?

Рагъул заманалда туманк1 босана,

Тушманасул керен гулбуз босана.

Ракълил заманалда къалам босана,

Къадруял васазе асарал хъвана….

По родному (аварскому) языку «Мой первый шаг к возрождению .

Ц1алдохъан: Гьудулзаби, заман гьеч1о ургъизе-

Ирга нилъедеги щун буго гьанже.

Гьабе г1агаразе, росдае къо лъик1,

Къват1ире рахъине Ват1ан ц1унизе.

Хвалил пикру гьабизе

Гьеч1о лъиего заман,

Гьалагаб ццидалъ руго

Муг1алим: Гьеле гьедин къисас босана нилъер бах1арчиял васаз тушманасдаса.

Х1акъирлъи баччич1о, рогьо баччич1о

Бет1ер къулун тушман къабул гьавич1о,

Бараб лълъар борхана, лъик1алъейилан,

Ккараб къо баччана, чи лъазейилан…

Г1абдулмажид Хачалов рагъдаса т1ад вуссана бергьенлъиги босун.

Муг1алим: Дун къалмил к1алдисан к1алъалей йиго

Дагъистаниясул къисмат бицине,

Дол балагьал соназ къуркьич1ев гьасул

Рак1алде щвеязулгъамас рагьизе.

Къо ккун буго т1аде, дир гьудулзаби,

Чу-ярагъ къач1азе, къват1ир рахъ ине.

Рехизе гъуждузде ч1ег1ер буртина,

Паркъезе гьабизе Шамилил хвалчен.

Ц1алдохъан: Чехьалъул эбелалъ дун гьавилалде

Дунялалъул канлъи дида лъалелде,

Дир талих1 ц1унизе, ц1умаллъун рагъун,

Ц1ар бугел умумуз би г1одоб т1уна.

ЦIалдохъан: Гьудул дунги дирго инсул васлъидал,

Инсул ракь цIунизе цIумлъун вагъила,

ЦIикIкIарал вацаца рухIалги ричун,

Дие кьураб рахIат кьеларо лъийго.

МугIалим: Расулил гьал кочIол мухъазулъ рагIи гуллида бащалъулеб буго.

Мой родной аварский язык на аварском

. См. также в других словарях: Сочинение по родному (аварскому) языку на тему «Мой первый шаг к возрож . буго гIазу звенит тIенкIел, бегут быстрые ручьи. кинабго сверухълъи ликует ва поет, бохун приходу весны. хас дие дун гIенеккизе хор весенней капели. гьеб . появляются тIад полянах гьедин цадахъ рекъезеон, дов щинкIизеанин ккола, тIад бухъ-бухъун бицалъулеб хъинцI голубого весеннего неба. бокьун .

Гьеб кечIалъул аслияб магIна щиб?
Кинаб тема рагьулеб бугеб кечIалъулъ авторас?
Чанабилеб соналъ хъвараб гьаб кечI?

КечI ахIила тIолабго классалъ рекъон.

Дида ккола рагъда камурал васал,

Кирго рукъун гьечIин къанабакь лъечIин,

МугIрул тун рикIкIада хъахIил зобазда

ХъахIал къункърабазде руссун ратилин…

Дарсил хIасилал гьари:

Нилъер улка буго Россия. Дагъистаналъ ккола Россиялъул бищунго бакъбаккудехун буссараб бут1а.

Нилъее рес щвана гьадинаб г1ажаибаб ракьалда рижизе. Ч1ух1е, хириял, нуж рижун руго ц1ар раг1араб ва гьайбатаб улкаялда-г1емермиллатазулаб Дагъистаналда.

Гьанжесеб Дагъистаналъул ракь, гьелъул рорхатал муг1рузги, гъваридал муг1рузда гьоркьосел чвахиязги, муг1рузул расалъабазги, кьер-кьерал пайдаял маг1даназги лъугьун бач1ана геологияб тарихалда жаниб нус-нус миллион соназ. Дагъистаналъул буго г1ажаибго бат1ияб ракьул г1уц1и. 400 метраялдасаги эхеде унел г1азуцагун ц1ороца рахчарал рорхатал муг1рул т1огьал хисула океаналъул гьумералдасаги гъоркье арал г1ат1идал авлахъаз. Республикаялъул цо бут1а буго Кавказалъул муг1рузда, цогидаб Каспиялда аск1осеб г1одоблъиялда. Гьел ккола щобал, гох1ал, муг1рул, муг1рузда цересел бак1ал.

Бац1ц1адаб гьава, унго-унгоял гьава-бакъалъулал шарт1ал, къанаг1атаб гъвет1-хер-гьел ккола аслиял т1ок1лъабилъун гьеб г1ажаибаб улкаялъул.

На аварском языке риидалил каникулах

. каникул. Но я верю, что следующее лето тоже будет незабываемым! 2. Сочинение на . показаться листочки. хIатта ихдалил тIоцересел гьури гуро,-алъулмохрол, . выделялись на темно-зеленом фоне. Щебетали на своем языке птицы, . рекъезеон, дов щинкIизеанин ккола, тIад бухъ-бухъун бицалъулеб . зимы. ялъ,-ялъул,-би)къаси квачан буго ва морозно, кьин . тIоцересел ихда цветы. гьеб подснежники. жеги бакI-бакIалда .

Гьелъул г1адамал к1алъала 29 бат1ияб мац1алда ва 70 диалекталдагун наречиялда.

Дагъистаналъул т1абиг1аталъул памятникаллъун ккола унго-унгоял культуриябгун г1елмияб ва эстетикияб къаг1идаялъ къимат холарел экологиялъулаб бац1ц1алъи бугел бак1ал. Дагъистаналъул территориялда буго 306 т1абиг1ияб объект, гьездасан 26 ккола республикаялъулаб к1варалъул т1абиг1ияб памятниклъун.

Берцинал бак1ал руго киса-кирго, амма щивав чиясда лъазе ккола кинал г1ажаибал т1абиг1иял бак1ал гьев гьавураб ва г1ураб ракьалда ругелали. Гьединал бак1ал ратула Дагъистаналъул щибаб районалда ва росабалъ.

Хунзахъ район буго муг1рузулаб Дагъистаналда ралъдал гьумералдаса 1900 метралъул борхалъуда. Гьеб бечедаб буго г1ажаибаб берцинал лъел чвахияздалъун. Руганилъар, Илълъалъар, Хундериллъар, Тоботлъар чвахулел бак1аздасан руго чанго г1ажаибго берцинал лъел чвахиял. Гьезда гьоркьобги бищунго берцинаб ва к1удияблъун буго жиндир борхалъи 70 метр бугеб Тоботалъул лъел чвахи. Хасго ч1ах1ияллъун ва берциналлъун рук1уна Хунздерил лъел чвахиял ц1адал ран хадуб. Т1алъиялъул рагьараб бак1алдасан чвахулелщинал лълъималги цолъун, Тобот, Илълъа ва цогидалги лъарал сверула ц1акъго ч1ах1иял чвахелазде. Циндаго цере ратарал чабхил ва ганч1ил гох1алги цадахъ рачун унел лъел чвахиязда т1ад лъугьуна лъел къат1рабазул нак1к1ал ва чвахиязул гьаракьги г1емерал километраз добег1анги раг1ула.

Ц1акъ берцинаб лъел чвахи буго Сивухъ росдада аск1обег1анги. Гьеб чвахула 50 метраялдасаги ц1ик1к1араб борхалъудасан. Г1одобе чвахулеб лъим сверула гьалдолеб полопалде. Ц1акъго к1удияб къуваталда рортун рач1унел г1исинал къат1раби сверула хъах1аб лъел х1урул нак1к1азде. Лъел чвахиял берцин рихьула бакъ щвараб мехалда, гьел къат1рабазда реч1улел бакъул ч1ораз лъугьинабула г1емеркьеразулаб нур.

Севериябгин-востокалъул рахъалдасан платоялде сверун буго Т1анусдерил бал, югалъулгин-востокалъул рахъалдасан гьеб ккола Г1акаромег1ералъ, Востокалдасан Тобот лъаралъ ва Ц1олокь к1к1алалъ. К1к1ал байбихьула Хунзахъ хъалаялъул къадаздасан, лъуг1ула Шамил районалъул, Гьолокь росдада аск1об, Авар Койсуялъул раг1аллъабазда. К1к1алалъул г1аммаб халалъи бахуна 22 километралде, цо-цо бак1алда гьоркьохъеб борхалъи 1-4 километрги буго. Хунзахъ росдада аск1осан юго-востокалдехун к1к1алал гъварилъи бахуна 100-ялдаса 1000-1200 метралде щвезег1ан.

Хунздерил т1алъиялда ругел бищунго ц1ик1к1араллъун кколел Тобот, Илълъла, Хунздерил лъарал берцинал чвахияздеги сверун уна Ц1олбокь к1к1алахъе. Гьезул борхалъи бахуна 50-80 метраялде.

Ц1акъго г1ажаибаблъун ккола районалда Моч1охъ х1ор лъугьинги. Гьелда абула ихица лъугьинабураб х1орилан.

1963 соналъул 28 сентябралда Т1анусдерил балалъан, муг1рузул тайпаби ц1акъго риччун рук1иналдалъун, гьезул ц1айи ц1ик1к1ун бук1иналда бан, мег1ералъул к1удияб кесек т1ун бач1уна. Т1ун бач1араб мег1ералъул к1удияб бут1а 7 къоялъ хъущт1ун бач1унеб бук1ана секундалда жаниб 2-3 метраги тун. Микьабилеб къоялъ гьеб бортула Моч1охъ лъаралъе к1удияб гьаракьги сверухъе бахъинабун. Лъар т1аг1ана, гьелъул бак1алда лъугьана 1250 метр халалъиялъулги, 400 метра г1еблъиялъулги, 40-50 метралда гъварилъиялъулги бугеб х1ор. Х1ориниб бугеб лъел хинлъи ц1ик1к1араблъун лъугьана гьединалго муг1рузул х1оразда жаниб бугелдаса (+ 20 градус).

Рик1к1унеб буго ракьулъан рач1унел хинал лъинал журан ратилин гьелде гъорлъеян. Мач1хъадерил х1оралъул ц1ар машгьурлъун буго жиндир берцинлъиялдалъун гуребги, сверун бугеб т1абиг1аталъул гьайбатлъиялъги. Гьениб нилъеда ратула Белый Амур, Толстолобик форель ччуг1а. Хасало х1орда т1ад ч1вала бицатаб ц1ер ва муг1рузул лабаллъабаздасан г1ажаибго берцинго бихьула.

Дир росу Харахьиги буго т1абиг1ат берцинаб, гъвет1-хер, г1и-боц1и гьарзаял муг1рузул лабаллъабазда гьоркьоб. Росдал Югалъулаб рахъалдасан чвахулеб буго Х1ебда-Реч абураб лъар. Гьелъул байбихьи буго Цабари мег1ералъул бакъбаккул рахъалдасан.

Лъаралда Х1ебдайилан ц1ар лъун буго гьелда аск1об бижулеб х1ебетилан абулеб хералъул ц1аралдасан. Лъарал халалъи буго 17-23 километр. Х1ебда-Реч буго ц1акъ к1ич1-к1ич1ун бач1унеб лъар ва гьеб жубала Г1андиг1орулъе, хадубккун Сулахъалъулъе.

Лъар уна Гьенк1к1елт1а, Лъаг1илухъ, Харахьи, Мущули росабазул ракьалдасан. Цогидал муг1рузул лъаразулго г1адин, Х1ебда-Речалъул буго бат1и-бат1ияб г1еблъи. Цо-цо бак1алдасан гьелъул г1еблъи буго 7 метр, цогидалъусан-10 метр, лъабабилелъусан 20 метр, ункъабилелъусан-30-35 метр, цо-цо бак1аздасан 50-70-100 метрагицин. Ихдалги, хасалихъеги Х1ебда-Реч лъар лъугьуна г1емерлъим бугеблъун ва хъудулеблъун, жиндирго нухда-батараб кинабго хъамун, чурун унеблъун. Риидал лъим дагьлъула ва т1убараб г1еблъиялда чвахун уна. Цо-цо бак1аздасан т1убанго лъим бихха-хочун уна, цогидал бак1аздасан г1иц1го гъварилъаби ц1езарула.

Дир гьит1инаб Ват1ан-Харахьи росу бечедаб буго иццаздалъунги: Гъоркьияб Къулг1а, Т1асияб Къулг1а, Зайирбегил ицц, Х1акимил ицц, Каримиласул ицц ва цогидалги.

Инсанасе лъим х1ажат бук1уна рук1а-рахъиналдаги, росдал маг1ишаталда г1и-боц1уеги. Лъим х1ажалъула дунялалда бугебщинаб ч1агоябщиналъе, производствалъул бут1абазда.

Гъоркьияб Къулг1адухъ бугеб лъималда сверухъ гьадин бицуна росдал г1адамаз:

-Анц1ила ич1абилеб г1асруялда Имам Шамилица ц1унана Дагъистан гьеб бахъизе рач1унездаса. Рагъулал ишал унелъул, Имам Шамил вач1уна Харахьи росулъе. Гьеб заманалда росу бук1ана дин-исламалъул церехъабазул данделъаби т1орит1улеб центрлъун. Гъоркьияб къулг1адухъ цогидал диниял нухмалъулелгун вач1араб мехалда, Шамил Имамлъун вищула. Росдал г1адамаз бицуна гьеб ицц Имам Шамилица г1одоб т1ил кьабг1араб бак1алда лъугьараб бугилан.

2010 соналда росдал г1адамаз гьеб ицц ц1идасан къач1ана. Гьеб иццул лъим рик1к1уна г1адамазул бохх-квач1алъе даруяблъунги.

Районалъул т1абиг1иял памятникал гьел ккола Дагъистаналъул т1абиг1ияб ирсалъул к1вар бугел чит1ираллъун. Гьединлъидал х1ажат буго гьел хайир кьоледухъ х1алт1изаризе, ц1унизе.

Архитектурный ансамбль Кремля

. обобщает и систематизирует разрозненную информацию и источники. Реферат написан несложным, доступным языком, специально для широкого . соборы. Москва становится политическим и духовным центром России, а Кремль - резиденцией великих князей и . Угловая Арсенальная, Водовзводная и Беклемишевская, которые были самыми прочными и позволяли стрелять кругами. На подходе . 2-4 метра, расположенному вдоль верш

Щивав районцоясе х1ажат буго экологияб лъай ва культура борхизабизе, районалъул г1ажаибго берцинаб т1абиг1аталде рокьи бижизабизе ва гьеб ц1унизе.

Ругьунлъе т1абиг1аталде к1вар буссинабизе, х1исаб гьабе нилъеда сверухъ бугеб г1адатияб гуребщиналъул, рек1елъ ц1уне т1абиг1аталъул берцинлъи, бищунго аслияб-бокье ва ц1уне гьеб. Т1абиг1атин кколеб щивав чиясул г1агараб рукъ. Дуцайин гьениб г1умру гьабизе бугеб, Дуцайин гьеб ц1унизе кколеб.

Загьра Дайтова, Харахьи гьоркьохъеб школалъул биологиялъул учительница.

Примеры похожих учебных работ

Летию Гамзата Цадасы

Х I амзат вук I ана советиял хъвадарухъабазул т I оцебесеб съездалъул делегатлъун . Гьев вищана ДАССРалъул Верховный Советалъул депутатлъунги . Х I амзат хвана 1951 соналъул 11 июналда . Дагъистаналда Х I амзатица жиндирго г I умру жаниб т I амураб .

Мой родной аварский язык на аварском

. зимой. См. также в других словарях: Сочинение по родному (аварскому) языку на тему «Мой первый шаг к возрож . михрал зимний. дов жеги цIорораб, амма дахIалаб ва пахнет весной. киназего всей тIабигIаталъул ихдал тIаде гIунтIулеб гIуж обновления. ккола .

На аварском языке риидалил каникулах

. каникул. Но я верю, что следующее лето тоже будет незабываемым! 2. Сочинение на . хIадурал показаться листочки. хIатта ихдалил тIоцересел гьури гуро,-алъулмохрол, михрал . пятнами выделялись на темно-зеленом фоне. Щебетали на своем языке птицы, стучал .

Вопросы и ответы по проблеме времени подлинного рассвета

. и свет нового дня. Сочинение Описание рассвета Рассветом называют природное явление между восходом солнца и сумерками темной ночи, . Сначала на рассвете небо блеклое, а потом с восходом солнца оно постепенно вступает в голубизну и начинается .

Дагъистаналъул бах1арзазул суртал, слайдал: вараниялъул, рахълъеналъул сурат.

Доскаялда: «Ват1аналъул т1алаб т1обит1улаго,

«Тушманасда цебе наку ч1вазег1ан,

Варани – салул авлахъазда г1умру гьабулеб х1айван,

Караван – чамалиго варанигул сапаралъ унел г1адамал,

Рахълъен – г1иялъажоялъул т1омол гьабураб таргьа,

Тепи – ц1ам т1аде тегьараб ракь,

Буюрухъ – гурх1ел гьеч1еб ах1и,

Иргъахъ – вехьасул т1ил,

Эльбрус – Кавказалъул бищун рорхатал муг1рузул цояб.

Доскаялда цебе тах, тахида г1одов ч1арав рекъав Тимур, гьесда цере лъурал кванил ниг1матал, аск1ор гужгатал рет1арал бодул церехъаби, гьесда цеве буртина рет1арав гьит1инав вехь, кодоб иргъахъ ккурав.

Дагъистаналда буго к1удияб салул байдан. Гьеб байданалъул бакьулъ буго цо гамач1. Гьеб релълъуна, буртинаги рет1ун, т1агъурги лъун, ч1арав чиясда. Гьеб ганч1ил х1акъалъулъ халкъалда гьоркьоб буго гьадинаб бицен.

Чияр ракьал рахъулев, залимав рекъав Тимурил рик1к1ен гьеч1ел боял Дагъистаналде жанире к1анц1ун руго. Гьел унел рук1анила Каспий ралъдал раг1алдасан, салул авлахъаздасан, тепи ч1вараб байданалдасан.

Жиндирго аскарал сапаралда свакан рук1ин рихьараб мехалда, Тимурица гьеб байданалда чадиралги ч1ван, х1ухьбахъизе ч1аян буюранила. Киналго рахъазде лъеда хадур ч1ах1иял рахълъабигун варанабазул к1уди-к1удиял караванал рит1ун анила.

Киналго ц1акъ къечон рук1анила, гьединлъидал лъеда хадур арал чаг1и нахъ руссун рач1иналъухъ ралагьун, чанго азарго чи вугеб Тимурил боялъул цониги чи кьижун вук1инч1ила. Гьеб бак1алда сверухъ цониги ицц, цониги х1ор бук1инч1ила. Боялда жаниб зигарди бакканила. Тимурил кутакалда ццин бахъанила.

- Караваназул бут1рул дихъе ах1е!

Чанго минут анила, гьесул дарайдул чадиралда цере, г1одоре бут1рулги къулун, эхетун ч1анила караваназул киналго бут1рул.

Тимурица щивасда гьикъанила:

- Мун кив вук1арав?

-Кинаб нухалъ арав?

-Нухда щив ватарав?

Щивас гьесие цох1ого жаваб кьунила:

- Дагъистаналъул нухал зах1матал ва х1инкъи бугел руго, гьаб улкаялъул кинабго халкъ муг1рузде ун буго.

Гьебмехалда караваназул цо бет1ер, Г1убайдула абун ц1ар бугев, херав, ворхатав чи цеве вахъанила:

- Ва дир к1удияв х1аким, гьадаб цо маг1арда дида вихьана анц1го чахъугун цо гьит1инав вехь. Бищун г1агарда бугеб ицц лъазе дица гьев кквеян буюрана, щай гурелъул гьес жиндирго чахъаби кирниги гьекъезаризе кколелъул!

-Вехьасе бокьич1о ицц бихьизабизе. Гьес абуна, ракь г1адин, лъимги гьелъул бет1ергьабазе хирияб бугилан. Жидее ракь тушманасе кьезе бокьун гьеч1илан, жидеца лъимги кьоларин.

-Дуца гьесда щибха гьабураб?

-Дие гьев ч1вазе бокьун бук1ана, нахъеги цадахъ вачине х1укму гьабуна. Гьев вуго гьагъава, чодронив.

-Вехь дихъе ваче!

Керчаб буртинаги рет1арав, к1ург1араб к1удияб т1агъурги лъурав, кодоб иргъахъги ккурав гьит1инав вехь гьесда аск1ове вачун вач1анила.

-Лъида цеве эхетун вугевали лъалищ дуда?

-Лъала. Киналго ракьал рахъулев ва халкъалда кверщел гьабулевТимурида цеве ч1ун вуго.

-Дуда лъалищ дир ц1об бук1унареблъи?

-Гьедин батани, дуца бихьизабе лъим босулеб ицц, дир рагъухъабазе гьекъезе лъим къвариг1ун буго.

-Дур боялъе гьекъезе лъим босизег1анасеб гьеч1о гьеб ицц, гьит1инаб буго.

-Огь, дида бихьулеб буго гьеб ицц бихьизабизе дуе бокьун гьеч1еблъи! Дица бицинабила дуда гьеб!

-Гьеб бицеян гьанжелъизег1анги г1акъуба кьуна, - ян жавабги кьун, васас гъажалдаса буртина реханили.

Тимурида ва гьесда сверухъ ругезда вехьасул гужгат т1ут1ун бук1ин, гьесул к1игъуждул ва мугъ хъах1илал г1ужазул ц1ун бук1ин бихьанила.

-Дие бокьун бук1ана бицинабизе, амма гьев вехь гамач1 г1адав жо вуго.

-Гамач1 г1адавищ? Гьанжеги буюрулеб буго дица гьесул кверал кьуреян. Бицинч1они, ц1алаца вухун, т1ут1ун вай!

Васас г1одове виччан, буртина гъажалде реханила. Тимур ц1унулел рагъухъабазул цо чангояв гьесул буюрухъ т1убазабизе вортанила. Гьел вехьасда аск1оре щвезег1ан, киназулго беразда цеве гьев ганч1иде сверанила. Рагъухъаби, х1инкъун, нахъе къанила.

-Дур бит1араб буго. Х1акъикъаталдаги гьев гамач1 вук1ун вуго.

Т1ок1аб гьеб байданалдаги лъалхъич1ого, къеч1алъ тату хварал жиндирго аскаралгун Тимур Эльбрусалъул ракьалдехун валагьун анила.

Тексталъул идейно-тематикияб анализ:

Кинав тушманасул бицунеб бугеб гьаб биценалда?

Слайд: Рекъав Тимур – Тамерлан – монголазул хан.

Кинаб мурад бук1араб гьесул? Киналго халкъал жиндиего мук1ур гьаризе.

Щай гьесул боялъул рагъухъабазул тату хун бук1араб? Каспий ралъдал раг1алда гьекъезе лъим щвеч1ого.

Кинаб буюрухъ кьураб рекъав Тимурица? Лъеда хадур бодул церехъаби рит1изе.

Щай гьесул боялъул церехъабазда лъим батич1еб?

Гьит1инав вехьас ицц бугеб бак1 бихьизабич1ого.

Гьит1инав вехьас кинаб жаваб кьураб гучав тушманасе? -Дур боялъе гьекъезе лъим босизег1анасеб гьеч1о гьеб ицц, гьит1инаб буго.

Васасул сипат рагьулел определенил – эпитетал рате:

- Керчаб буртинаги рет1арав, к1ург1араб к1удияб т1агъурги лъурав, кодоб иргъахъги ккурав гьит1инав вехь гьесда аск1ове вачун вач1анила.

9. Нужеца гьесие кинаб къимат кьелеб? (гьезие жутал синонимал ургъе)

- сабурав- г1одове виччарав.

10. Ганч1ил васас кинаб х1укму гьабизе тушман т1амурав? Гьев Дагъистаналда нахъе ана.

11. Халкъияб биценалъ щиб нилъеда малъулеб бугеб? Ват1аналъе г1оло хвезеги х1адурав вук1ине ккола.

Ват1аналъул т1алаб т1обит1улаго, т1ерхьарал ц1вабзазул ц1ар к1оченаро

Дагъистаналда кидаго рук1ана бах1арзал. Гьезул ц1арал к1очонаро нилъеда.

Слайдал: Гъазимух1амадил, Х1амзат имамасул, Шамил имамасул, Ч1ик1аса Юнусил, Хунзахъа Ахъбердил Мух1амадил, Хириясул Г1алибегил суртал.

Ват1аналъе г1оло хвезе х1адурал бах1арзаз ц1унана Дагъистан ц1ияб г1елалъе г1оло, нилъее г1умру кьурай эбелалъе г1оло.

Читайте также: