Сочинение теллэр белгэн иллэр белгэн

Обновлено: 05.07.2024

Гади диалогта катнаша белү, татарча дөрес итеп сөйләшә алу мөмкинлекләрен камилләштерү. Ана телен ярату, ихтирам иту тойгылары тәрбияләү. Туган жир, туган ил, туган телне ярату, өйрәну, белу, татар халкынын йолаларын, гореф-гадәтләрен саклап калу. Балаларда үз-үзләрен тоту һәм узара уңай мөнәсәбәтләр тәрбияләү.

А.Б. Хәерле көн телим Таңнар саен, Аяз күкләр телим җиремә. Кояшлы көн телим бар кешегә, һэм иминлек телим илемә Матур сүзне матур сүзгә Сөйлибез, бәйлэп кенә. Әйләнсен һәрбер көнебез Туган тел бәйрәменә!

Добрый день, дорогие друзья! Сегодня мы собрались не случайно. По решению ЮНЕСКО именно 21 февраля - Международный день родного языка. Сегодня большой праздник. И в этом зале собрались представители разных национальностей, чтобы воспеть свой родной язык великий, необъятный, живой, как жизнь. 21 февраль Халыкара туган тел көне. Дөньяда 7000 гә якын тел бар. Шуларның 83е киң таралган. Ә 383 тел бөтенләй юкка чыгарга мөмкин. Мәсәлән, Силец Дини телендә 1 кеше, Африка урманнарында яшәүче ючи кабиләсе телендә 5 кеше генә сөйләшә.

- В нашем садике уже стало доброй традицией проводить День родного языка, где воспитанники наши рассказывают стихи на русском, татарском и на чувашском языке. Они знакомят нас культурой своего народа, окутывают нас теплым воздухом дружбы, ведь наш город самый многонациональный город в Татарстане -Ребята а вы знаете,как приветствует люди на разных языках: Вот послушайте-

Вед.Чăваш чĕлхи – тăван чĕлхе, Эс чи пахи, эс – чун уççи. Тăван чĕлхе – ĕмĕрлĕхе, Пин чĕлхерен чи çепĕççи.

Вед. С праздником вас поздравляют дети средней группы. Чĕлхем, тăван чĕлхем, Эс пуртанах – чунра Çиçет шевле-хĕлхем, Чупать вăй-хал юнра. Сĕм вăрмана тухсан Туяп: кашла-кашла Йывăçĕсем тасан Юрлаççĕ чăвашла.

Чувашская народная игра : “Идет Ваня”

Алып баручы. Һәр кеше өчен туган тел бердәнбер һәм ул – газиз. Бәлки ул украин теледер,ә бәлки чуваш, я мари, я татар, яки рустыр. Нинди генә булмасын, туган тел – һәркем өчен горурлык билгесе булырга тиеш, һәм һәркем аны сакларга, якларга бурычлы. Безнең туган телебез – татар теле. Күп гасырлык тарихы булган, дөньядагы иң дәрәҗәле 14 тел исәбенә кергән, чит илләрдә дә өйрәнелә торган, камил-ләшкән, Моабитның таш диварлары эчендә дә тынмыйча, аның калын стеналарын “тишеп чыгып”, бөтен дөньяга яңгыраган, утларга – суларга “салсалар” да, “ассалар – киссәләр” дә исән калган, сынмаган – сыгылмаган, баш имәгән горур тел!

Вед. Ә хәзер сезнең алда мәктәпкә әзерлек төркеме балалары чыгыш ясый.

Бала: Туган тел - ин татлы тел,

Туган тел – ин тәмле тел.

Тәмле дип телең йотма-

Туган телне онытма!

Дөньяда иң-иң матур ил Ул минем туган илем.

Дөньяда иң –иң матур тел

Ул минем туган телем.

- Эндэшә мина әткәм.

Мин туган телдэ әйтәм.

Туган телемдә сөйләшеп

Яшим мин туган илдә.

Иң изге хисләремне мин

Туган телдә аңлатам.

Шуңа күрә туган телне Хөрмәтлим мин, яратам.

Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел.

Икесе дә- безнең өчен

Ин кирәкле затлы тел.

Тел кешене дус итэ,

Бел, балам, син рус телен Һәм онытма уз телен!

Эткэн –энкэн телен белсэн

Адашмассын кайда да…

Туган телемдэ эндэшэм

Кояшка да, айга да.

Игелекле булып усим

Газиз туган телемэ.

Туган тел бер генэ була,

Энкэй кебек бер генэ .

А.Б. балалар, кемдер ишек шакый.Сорыйк эле, кем икэн ул?

Балалар: Кем анда?

А.Б. Эйдэ,эби, турдэн уз, утыр!

Эби: Исэнмесез, балалар!

Балалар: Исэнме, эби!

Эби: Менэ авылдан кунакка килгэн идем. Сезнен балалар бакчасында бик акыллы, унган, тэртипле балалар тэрбиялэнэ дигэн сузлэр ишеттем дэ кереп чыгарга булдым.

А.Б. Эби, курэбез буш кул белэн килмэгэнсен безгэ.

Эби: Эйе шул,халкыбызнын борынгы жипазы – сандык алып килдем сезгэ.

А.Б. Эбиемнен сандыгында сакланмый нилэр генэ. Эйдэгез сорыйк узеннэн ачып курсэтсен эле. (Музыка астында сандык ачыла).

Эби: (Тубэтэй ала.) Балалар , бу нэрсэ?

А.Б. Нинди матур тубэтэй! Я, Раил, киеп курсэт эле тубэтэйне.

Бала: Килешеп тора тубэтэй Анын куркэм йозенэ: Нинди матур татар улы!- Куз тимэсен узенэ.

Бала: Йозлэремэ килешэсен

Кайлардан гына белгэн,

Туган конгэ дэу этием

Тубэтэй алып килгэн.

Чиккэн тубэтэй уземэ

Бигрэк килешэ икэн.

А.Б. Эби,сандыгында тагын нилэр бар?

Эби: Сандыгым эчендэ милли эйберлэр бик куп.Менэ шундыйларнын берсе .(Читек ала).Нэрсэ ул балалар?

Бала: Аягымда чиккэн читек,

Бизэге колеп тора.

Нэкыш жеплэрдэн кунелгэ

Жылы нур боркеп тора.

Биегэн саен биетэ Каюлы читеклэрем.

Уземэ килешеп тора

Алып баручы: Татарча да биибез Русча да биибез. Илебездә, җиребездә Дус һәм тату яшибез.

Эби: Бигрэк унган балалар булып чыктыгыз узегез.. Рәхмәт сезгә балалар, үз телләрегезне онытмаганга, шундый матур биисез,жырлыйсыз.

- Отмечая Международный день родного языка. мы отдаем дань уважения несметному числу существующих в мире языков, культурам, которые они отражают. В Международный день родного языка все языки признаются равными, поскольку каждый представляет живое наследие, которое нам следует оберегать.

Выступление старшей группы.

Есть у каждого язык

Что родной на веке,

Без родного языка Нету человека!

Сегодня радостный денек,

Мы посвящаем поздравления Конечно, никому иному, Как милой речи – языку родному!

Язык с культурой неделимы,

Они как целое одно !

Храните знания свои вы,

Чтобы потомкам повезло!

Родной язык всего дороже,

Его прекрасней в мире нет,

На нем мы думать только можем,

Он дарит слуху дивный свет!

Уму и сердцу язык твой проводник,

Без него попадёшь ты в тупик.

Язык твой – жизнь твоя, твои мечты,

Ты без него уже не ты.

Язык твой как родная мать,

Которую не унижать нельзя, не оскорблять.

Его ты должен, друг, благодарить

За то , что правильно умеешь говорить.

Родной язык – твоя душа, твой мир , твой луч,

Люби его за то, что он могуч.

Язык твой – щит, твоё общенье

Не допусти к нему пренебреженья.

Не дай повесить родному языку чужой ярлык.

Наследие твоё – твоя земля и твой язык

И искажать его невеждам не давай,

Об этом ты, дружок, не забывай.

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

"Дөньяда иң-иң матур тел, ул минем туган телем"

Халкыбызның борынгы гореф гадәтләре, йолалары, уеннары, әкиятләре аша нәниләр күңелендә туган телгә карата ярату, мәхәббәт уяту. Халык әкиятләре аша балаларны кечкенәдән инсафлы, тәрбияле,кешелекле, ә.

Семинар -практикум для русскоязычных воспитателей: знакомство с татарским алфавитом, с новыми словами на тему: "Знакомство", "Семья", "Продукты", "Школа" и т.д. прослушивание аудиозаписей.

"Нәүрүз мөбәрәк булсын" муз.руководитель Мавлетшина Л.Р, воспитатель тат.языка Сагдеева Х.З.

Бу сценарий мәктәпкә әзерлек һәм зурлар төркемендә үткәрү өчен әзерләнгән.

ЦЕЛЬ ПРОЕКТА: Создать в детском саду необходимые условия для толерантного воспитания дошкольников, приобщить дошкольников к национальной культуре разных народов.

Выступление с опытом работы на тему: "Новые подходы в обучении детей татарскому языку в дошкольном образовательном учреждении" на семинаре-практикуме для воспитателей татарского языка

Краткосрочный курс обучения татарскому языку для родителей и детей, не владеющих татарским языком.

Оценить 1703 0

МБОУ “Краснооктябрьская СОШ”

Новошешминского муниципального района РТ

Составила: Учитель татарского языка и литературы Мотыгуллина Лилия Нургалиевна

Максатлар. 1. Татар телен тирәнтен өйрәнүгә кызыксыну уяту;

2. Татар телендә аралашу күнекмәләрен үстерү;

3. Татар теленә мәхәббәт тәрбияләү.

Катнашалар. 1-11 нче сыйныф укучылары, ата-аналар, укытучылар, кунаклар.

Әдәби – музыкаль кичә 2 өлештән тора: 1. Музыкаль өлеш.

Кичә авыл мәдәният йортында үткәрелә.

“Әссәламегаләйкем” җыры яңгырый (Г. Садә сүз., Р.Ахиярова көе). Сәхнәгә ике алып баручы чыга.

1 нче алып баручы. Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел.

Икесе дә безнең өчен,

Иң кирәкле, затлы тел.

2 нче алып баручы. Дөньяда иң – иң матур ил –

Ул минем туган илем.

Дөньяда иң – иң матур тел –

Ул минем туган телем.

Татар теле бик бай, затлы, матур тел. Тел – кешенең гомерлек юлдашы. Кешенең бөтен тормышы тел белән бәйле. Туганнан алып соңгы сулышына кадәр тел һәм сүз кешенең аерылгысыз юлдашы.

“Туган тел” җыры башкарыла. (Г. Тукай сүзләре, халык көе)

1 нче укучы. Әни кебек газиз күреп,

“Туган тел” дип җан атып

Яшик әле дөньясында

Туган телне яратып.

2 нче укучы. “Заман миңа “ югарыга мен” дип,

Ике канат биреп үстерде.

Канатымның берсе – татар теле,

Икенчесе – бөек рус теле. ”

1 нче алып баручы. Күбегез өчен туган тел – рус теле. Без сезнең белән татар телен өйрәнәбез,чөнки Татарстанда яшибез. Татарстанда ике дәүләт теле бар: татар теле һәм рус теле.

Сегодня все наречия планеты

Идут единой поступью под марш,

Неся в себе культуру милой речи,

И уникальность среди равных масс.

Родной язык - богатое наследство,

Пришедшее из глубины веков.

Ты отражаешь мысли человека,

Ты помогаешь выразить любовь,

Ты создаешь из букв стихотворенья.

Храня в запасах сотни тысяч слов,

Спустившееся к нам благословенье –

Родной язык, проникший в нашу кровь.

Магнитофон язмасында Татарстан һәм Рәсәй гимны яңгырый.

3 нче укучы. “Мне два крыла вручила не природа,

На них парю я каждый час и миг.

Одно – язык татарского народа,

Второе – русский пламенный язык.”

4 нче укучы. Татарчасы – туган тел,

Безгә газиз булган тел.

Атаң – анаң, әби – бабаң

Сине сөя торган тел.

5 нче укучы. Бу телдә рух байлыгың

Һәм йөрәк кайнарлыгың,

Җырлаган бу телдә безгә

Сөекле Тукай моңын.”

6 нчы укучы. Тел кешене дус итә,

Бер – беренә беркетә.

Бел, балам, син рус телен

Һәм онытма үз телең!

2 нче алып баручы. Татар теле –ЮНЕСКО тарафыннан бөтендөнья халыкара аралашу теле дип саналган 14 телнең берсе. Бу – туган телебез белән горурланырлык мөһим фактор. Алып баручы: туган тел. Һәркем өчен дә газиз сүз бу. Чөнки иң кадерле, бернәрсә белән дә алыштырылмый торган “әни”, “әти”,”әби”, “бабай” сүзләрен башлап туган телдә әйтәбез. Туган үскән ил-җирнең якынлыгын, Ватанның газизлеген без туган тел ярдәмендә тойганбыз. Шагыйрьләребезнең матур-матур шигырьләрен ятлап, әле дә куанабыз, рухланабыз.

“Туган телем” җыры башкарыла. (Э. Мөэминова сүз., М.Минһаҗев көе)

1 нче алып баручы. Һәр халыкның туган теле – аның мәдәнияте, тарихи көзгесе. Шуңа да телебез сафлыгы, матурлыгы, аһәңлелеге өчен барыбызга да армый-талмый көрәшергә, эшләргә кирәк.

2 нче алып баручы. Наш родной язык как хлебосольный хозяин радушно распахивает двери перед языками других национальностей, обогащаясь в свою очередь словами и выражениями. Ничто на свете не связано с человеком так прочно как язык. Нет на свете лучше средства общения. Чем лучше ты владеешь родным языком, а также другими языками, тем больше у тебя права называться человеком.

Татар биюе башкарыла.

7 нче укучы. Әткәң-әнкәң телен белсәң,

Адашмассың кайда да.

Туган телемдә эндәшәм

Кояшка да, айга да.

Туган телемдә аңлашам

Үткән, бүгенгем белән.

8 нче укучы. Үз телемдә шигырь укыйм,

Үз телемдә сөйли алам.

Туган җирем – Татарстан,

Мин дә синең балаң.

“Туган як” җыры башкарыла. (Р.Корбанов сүз., М.Минһаҗев көе)

9 нчы укучы. Родной язык. Он впитан с молоком.

Звучит как музыка, нам сердце услаждая

В международный день родного языка

На языке родном тебе мы пожелаем:

Люби язык, храни на день и на века!

Не забывай мелодию родного языка.

1 нче алып баручы. Татар теле – зур үсешкә ирешкән әдәби тел, фән, фәлсәфә. Техника теле. Югыйсә ул дөньякүләм әһәмияткә ия булган тел итеп саналмас та иде.

Татар исемен без

Горур йөртә торган бер халык.

Шулай диеп белә

Безне бөтен дөнья илләре.

“Әпипә” биюе башкарыла.

2 нче алып баручы. Тел турында бик күп мәкальләр һәм әйтемнәр бар. Сез тел турында нинди мәкальләр һәм әйтемнәр беләсез?

Укучылар бер-бер артлы мәкальләр һәм әйтемнәр әйтәләр.

1 нче алып баручы. Туган тел ул. Бар тарихың

Чагыла торган тел ул.

Бүгенгенең һәм киләчәгең

Сагында торган тел ул

Туган тел ул. Ялгыз түгел,

Күп телләргә туган тел.

Туган түгел телләргә дә

Сүзләр бирә торган тел.

2 нче алып баручы. Туган тел ул. Бездән соң да

Яшәр өчен туган тел.

Дәшәр өчен туган тел.

“Туган тел” җыры башкарыла (Р.Корбанов сүз., М.Минһаҗев көе)

Алып баручы (татар теле укытучысы). Бүген бәйгедә биш гаилә командасы катнаша. Командаларыбызны сәхнәгә чакырабыз.

“Минем гаиләм”. (Һәр команда үз гаиләсе белән таныштыра).

Татар телендә шигырь сөйләү.

Татар халкының милли ашларын санап чыгу.

“Мин – сиңа, син - миңа”. (һәр команда бер-берсенә 3 сорау бирә).

Җыр яки бию башкару.

Тел турында мәкальләрне дәвам итү.

Авыз күрке – тел, . (тел күрке сүз.)

Бауның озыны, . (сүзнең кыскасы яхшы)

Әйткән сүз - . (аткан ук)

Яхшы сүз – җан азыгы, . (яман сүз – баш казыгы)

Картларның сүзен . (янчыкка җый)

Сөйдергән дә тел, . (көйдергән дә тел)

Авыздагы сүзгә син хуҗа, . (авыздан чыккач җил хуҗа)

Беречь как зеницу ока. Күздән утлар күренү

Бездонная бочка. Аяз көнне яшен суккандай

Волосы встают дыбом. Теле кычыта

Взорваться как порох. Төпсез мичкә

Отвечать головой. Күз карасы кебек саклау

Бросать слова на ветер. Сүзне җилгә ташлау

Гнаться за двумя зайцами. Күкерт кебек кабыну

Впитать с молоком матери. Чәчләре үрә тора

Краем уха. Канат астына алу

Как гром среди ясного неба. Ана сөте белән кергән

Искры посыпались из глаз. Ике куян артыннан куу

Зуд в языке. Башың белән җавап бирү

Замыкаться в своей скорлупе. Куенда таш йөртү

Закинуть удочку. Озын телле

Закрывать глаза. Тиресен тунау

Драть шкуру. Яман күз

Дурной глаз. Күз йому

Длинный язык. Кармак салып карау

Держать камень за пазухой. Үз кабыгына кереп бикләнү

Взять под свое крылышко. Колак читем белән

Бәйгегә нәтиҗә ясала, җиңүче билгеләнә һәм бүләкләр тапшырыла.

Алып баручы. Бүгенге кичәбезне шуның белән тәмамлыйбыз. Татар телен яратыгыз, шул телдә аралашыгыз, бер-берегез белән дус яшәгез.

Туган тел – һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушы телдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе, киләчәге дә.

Туган телем – назлы гөлем.

Фазлыева Альбина Рәдүс кызы

Дүртөйле шәһәренең 3 санлы гимназиясе

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

И туган тел, и матур тел,

Дөньяда күп нәрсә белдем

син туган тел аркылы.

Үзенең туган телгә булган мәхәббәтен татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай әнә шулай матур итеп язган. Чынлап та, туган телне ярату – Туган илне, әткәй-әнкәңне ярату белән бер.Юкка гына туган телне ана теле дип йортмиләр шул!

Туган тел төшенчәсенә зур мәгънә салынган. Ул – Ватан, туган җир, ата-ана сүзләре белән бергә торган бөек, изге һәм кадерле сүз. Туган телне тугач та ишетә һәм өйрәнә башлыйсың, шуңа күрә аны туган тел дип атыйлар да. Әйе, туган тел - иң татлы тел, “Ана теле бер булыр” бу мәкаләдә дә шуны күрәбез. Баласы карынында чагында ук анасы аңа төрле әкиятләр сөйли, җырлар җырлый, аның белән сөйләшә. Дөньяга тугач, бала үзенчә ниндидер авазлар чыгарып ята, аннары җайлап үзенең туган телендә сөйләшә башлый. Ул телгә баланы, башлап аның иң газиз кешесе – анасы өйрәтә, иркәли,юата. Туган телне сөяргә, хөрмәт итәргә, горурланып яшәргә дә ана өйрәтә.

Туган тел! Нинди гүзәл, матур, йомшак, бөек сүз! Һәр милләтнең үз туган теле була: марыйларныкы – марый, чуашларныкы – чуаш, башкортларныкы – башкорт. Ә безнең туган телебез – татар теле! Әйе, татар теле: җырдай моҗлы, кызлар кебек шат чырайлы, ачык йөзле татар теле. Ул бик борынгы һәм бай телләрнең берсе, шуңа күрә без аның белән горрланып яшәргә тиешбез. Туган тел турында берсеннән-берсе матур шигырьләр, җырлар, мәкальләр бар. Шагыйрь Наҗар Нәҗми “Туган тел” шигырендә шундый матур юллар яза:

Туган җирең – Идел буе

Һәр телнең бар Туган иле.

Туган җирең кебек назлы,

Җырдай моңлы татар теле.

Туган тел – иң татлы тел,

Туган тел – иң тәмле тел,

Тәмле дип: телең йотма!

Туган телне онытма!

Нинди сихри юллар бу! Дөньяда һәр кеше үз телен яхшы белеп, аңа хезмәт итәргә тиеш, бозмаска, телне саф, чиста итеп куллана белергә тиеш. Тел – кешенең юлдашы гомерлеккә! Кеше беренче чиратта үз телен әйбәт белергә тиеш, ә аннан инде бүтәннәрен. Хәзерге вакытта туган телне онытучылар, бозучылар да күп. Мондый кешеләр безнең телебезне ямьсезлиләр, чит тел сүзләре кушып сөйләшәләр. Бу бик начар хәл. “Инсафлының теле саф”, - диләр бит.

Акыллы, тәртипле кеше, минемчә, беркайчан да үз телен бозмаячак та, онытмаячак та. Рәхәтләнеп үз туган телеңдә сөйләшү – үзе бер бәхет түгелме соң?

Описание зимней природы в сочинении учащейся Гареевой Луизы.

Ҡыш миңә ни өсөн оҡшай?

Ябалаҡлап ергә ҡарҙар яуа,

Сабый ҡарҙар уйнай hayaлa.

Йөрәккәйем уҙенә дауа ала.

Оҙаҡ көттөрөп , һағындырып әсе елле ҡыш та килеп етте. Ер-әсәгә хужа булыуын күрһәтеп һалҡындары башланды .

Ябалаҡлап ҡарзар яуа. Уларҙы ситтән генә күзәтеп торһаң куңелгә рәхәтлек хисе тула. Шаян ҡар бөртөктәре керпектәргә , биткә ҡунып ҡапыл юҡ була. Ҡайҙалыр ашығыусы шаян ел ҡарҙарҙы төрлө ергә туҙҙыра, ҡар бөртөктәрен үҙ көйөнә бейетә, шулай узенең көсөн , ҡеүәтен күрһәтә .Балаларҙы ҡыуандырып , ҙур-ҙур тауҙар өйөп ҡуя, ә саналарын һөйрәп, шатланышып өйҙәренән сыҡҡан ҡыҙ, малайҙарҙы күрһә улар менән уйын башлап ярышкандай була, ҡалышмаҫҡа тырыша .

Ҡыш көнөндә урман менән ялан үҙе бер әкиәт донъяһы ул! Аҡ мамыҡ шәлдәрен ябынған, көмөш бәҫ ҡунған ағастар бер һоҡланғыс мөғжизә .Ара-тирә йәшел энәләрен тырпайтып , маһайышып ултырған шыршы , ҡарағайҙар күренә. Ошо сихри тынлыҡты боҙоп һайыҫҡан шаҡырлай , урман докторы тумыртҡа туҡылдауы ишетелә.

Ялан бөтенләй буш ҡалған . Мамыҡ ҡар һибелгән киң яландың уртаһында ғына төлкө , ҡуян эҙҙәре сыбарланған. Матур ҙа инде ҡышҡы тәбиғәт! Ер һулышы ис киткес саф һәм тәрән. Үҙеңде ожмахта тояһың . “ Әл дә ошонда тыуып – үҫкәнмен!”-тип ҡыуанаһың . Уйланырға, хистәргә бирелергә яратҡанғамы , мин ҡышты үҙ итәм .

Ҡыш-бик танылған рәссам –скульптор ҙа . Төн үткәнсе йылға аша көмөш күпер һалып куя. Өйҙәргә , ҡаралты – ҡураға осло бүрек кейҙерә, тәҙрәләргә һырлап-семәрләп матур биҙәктәр төшөрә.

Ҡыш миңә бик оҡшай, сөнки рәхәтләнеп саңғыла йөрөйһөң, санала шыуаһың, саф һауа һулайһың . Ҡыштың бөтә матурлығы шунда . Ул уҙенең сатлама һыуыҡтары, ҡарлы бурандары , ыжғыр елдәре менән кешеләрҙе сыныҡтыра , үҙенсә һынай ҙа .

Ҡар яуа! Яуһын ,яуһын ҡар! Ул-шаулап килер яҙыбыҙ ,шау сәскәле , йәйебеҙ , мул уңышлы ҡөҙөбөҙ.

Читайте также: