Сочинение пхьа на ингушском
Обновлено: 04.07.2024
Произведения Х. С. Осмиева
на ингушском языке
Дега оаз. Стихаш. Дешхьалхе Д. Мальсагова. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1958.
Дувцараш. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1960.
Са даьхе. Стихаш. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1961.
Къахьегама ираз. Стихаши поэмаши. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1962.
Боккхача новкъа. Дувцараш. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1963.
Заман сибат. Стихаш. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1966.
Дека, са илли. Стихаш. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжяи издательство, 1967.
Хержа произведенеш. Т. 1. Стихотворенеши поэмаши. Дешхьалхе автора. Грозный, Нохч-ГIалгIай книжни издательство, 1968.
на русском языке
Радостные горы. Стихи. Перевод с ингушского. Грозный, Чечено-Ингушское книжное изд-во, 1965.
О творчестве Х. С. Осмиева
У ингушей отношение к друзьям особое- даже более ответственное, чем к родственникам. Старинная национальная традиция- куначество. Кунаки друзья, побратимы, два человека, которые всегда окажут друг другу помощь, защиту, поддержку.
Запомните главные слова урока:
дружба — ДОТТАГIАЛ
друг — ДОТТАГIА
друзья — ДОТТАГIИЙ
Обратите внимание на личные местоимения:
я — СО,
ты — ХЬО,
он (она) — ИЗ
мы (без вас) — ТХО,
мы (с вами) — ВАЙ,
вы — ШО,
они — УЖ
А сейчас давайте посмотрим и послушаем простые предложения о друзьях:
Я твой друг — СО ХЬА ДОТТАГIА ВА
Я твоя подруга — СО ХЬА НЕШ Я
Ты мой друг — ХЬО СА ДОТТАГIА ВА
Ты моя подруга — ХЬО СА НЕШ Я
Он наш друг — ИЗ ТХА ДОТТАГIА ВА
Она наш друг — ИЗ ТХА ДОТТАГIА Я
Мы ваши друзья — ТХО ШУН ДОТТАГIИЙ ДА
Мы их друзья — ВАЙ ЦАР ДОТТАГIИЙ ДА
Вы его друзья — ШО ЦУН ДОТТАГIИЙ ДА
Они наши друзья — УЖ ТХА ДОТТАГIИЙ БА
Яха: У тебя много друзей, Саид? Кто они?- САИД, ХЬА ДУКХА БИЙ ДОТТАГIИЙ ? МАЛАШ БА УЖ?
Саид: Есть школьные друзья. Многие живут сейчас в Назрани- СОЦА ШКОЛЕ ДЕШАШ ХИННАРАШ БА. Х1АНЗ УЖ НАЗРАНЕ БАХ.
Яха: А в Москве с кем ты дружишь?- ТIАККХА МОСКВЕ БИЙ ХЬА ДОТТАГIИЙ?
Саид: В основном, это студенты, с которыми я учусь.- ДУКХАГIБАРАШ СОЦА ДЕШАШ БОЛА СТУДЕНТАШ БА
Яха: Можешь назвать самого близкого друга? — ЭГГАРА ХЬАМСАРАГIВАР МАЛУВ ХЬА ДОТТАГIАШТА ЮКЪЕ?
САИД: Это мой друг детства. Его зовут Мурад, он студент.- ИЗ ВА СА БЕРА ХАНАРА ДЕНЗ ВОЛА ДОТТАГIА. ЦУН ЦIИ МУРАД Я, ИЗ СТУДЕНТ ВА.
Яха: Где он живет?- МИЧАХЬА ВАХ ИЗ?
Саид: Он сейчас учится в Египте. Но мы с ним общаемся по электронной почте. — ИЗ ХIАНЗ МИСАРА МЕХКА (ЕГИПЕТ) ДЕШАШ ВА. ХIАЬТА ОАХА ЭЛЕКТРОННИ ПОЧТЕ ГIОЛЛА КЪАМАЬЛ ДУ.
Саид: А кто твои друзья, Яха? — ЯХА, ТIАККХА ХЬА ДОТТАГIИЙ МАЛАШ БА?
Яха: У меня много друзей ингушей, но есть и русские, и дагестанцы СА ДУКХАГIБОЛА ДОТТАГIИЙ ГIАЛГIАЙ БА, ХIАЬТА ЭРСИЙ А СЕЛИЙ А БА СА ДОТТАГIИЙ.
Саид: Ты часто видетесь с ними?- КАСТ- КАСТА ГОЙ ШО?
Яха: Иногда видимся, а так не получается. Все заняты учатся, работают НАГГАХЬА ГУ ТХО. ИШТТА ВIАШТIЕХЬА ДАЛАЦ БЕРРИГАШ ДЕШАШ А БОЛХ БЕШ А БА.
ИНГУШСКИЕ ПОСЛОВИЦЫ О ДРУЖБЕ:
БАРТ БОЛЧА СОЦ БЕРКАТ. БЛАГОДАТЬ НИСХОДИТ ТУДА, ГДЕ ЕСТЬ СОГЛАСИЕ.
БАРТ БОАЦА ДЕЗАЛ — ДЕХА ДIАДАХА ЦIА. СЕМЬЯ БЕЗ СОГЛАСИЯ РАЗРУШИВШИЙСЯ ДОМ.
ДОТТАГIЧОА ХАЙТА ДОГ ВЕШИЙНА ХАЙТАДАЦ. С ДРУГОМ БЫВАЮТ ОТКРОВЕННЕ, ЧЕМ С БРАТОМ.
МЫ ЖЕЛАЕМ ВАМ СТО НАСТОЯЩИХ ДРУЗЕЙ!- БIАЬ ДИКА НОВКЪОСТ ХУЛВА ШУН!
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Тема : Мальсагов К. З. " Пхьа " .
Лоарх1ам :!омадаьр кердадаккхар,ч1оаг1дар; г1алг1ай исторе чухь ц1ихеза 1илманхо-лингвист хиларал совг1а,поэт а,таржамхо а,просветитель а,г1алг1ай драматурги Жанра лард еллар а,багахбувцам а,мотт а,лит-ра а эггара хьалха тахка волавеннар а Мальсагов К.З. хилар дешархошта гучадаккхар;нравственни кхетам балар ;шаьра дешара говзал кхеяр .
Гойтара г1ирс : Мальсагов К.З. сурт,цунах йола кепайоазон материал.
Ц1ихеза вола 1илманхо,педагог,просветитель,
г1алг1ай советски драматурги хьакхелла а лард елла
а вола Мальсагов К.З. вай дерригача халкъа
везаро а дагавоаг1аш хиларо а вайга оалийт :
« Дицлургдац цун г1улакхаш !Халкъа ц1аккха а бицлац
Мальсагов Абу
Урока никъ :
I . Кийчо ю ха .
II .Ц1аг1ара болх тахкар :
1). Багахбувцамах ховр дувцийт дешархошка.
2). Фаьлгаш,цар чулоацам
III . Урока темацара болх :
1) Хьехархочун дош:бераш вай тахан вувцарга ва г!алг!ай къаман ц!ихезача во1ах!
Мальсагов Кураза Зоврбик ваьв 1894 ш. 3 июне Темирхан-Шуре ( Буйнакске ).Благовещенск яхача городе ЮШ йистеяьккхар цо. 1918 ш. август бета,Владикавказа т1аг1ерташ болча к1айбарашта ду-хьал латаш,шозза топ кхийтта човнаш хилар цунна. 1920 ш. Къилбаседа Кавказе Советий 1аьдал ч1оаг1денначул т1ехьаг1а халкъа дешара органашка болх беш хилар из. 1923 ш.,октябрь бета ер-ригача Горски республика Халкъан Комиссарал хержар Зоврбик;г1алг1ай обдаста халкъан дешара отдела заведующи хилар цунах 1924 ш.,къамий областаш хинначул т1ехьаг1а. 1925 ш. ВКП(б) членал д1айицар из. 1926 ш. Ленинградски университета кавказско-иберийскии 1арбийи метташ тохкача факультете деша вахар . 1930 ш. из университет йисте а яьккха,цу шера денз ше валлалца(14 мае 1935 ш. ) Нохч-Г1алг1ай 1илма-тохкама института директор хилар Зоврбик.Директор воллашехь тайп-тайпара 1алаьмате лоарх1аме балхашта юкъе дакъа лоацаш а хиннав из : РСФСРа къамий тайпаш тохкача 1илман Академии комиссии; СССРа Закавказски 1илман Академии штатни болхло;Къилбаседа Кавказа педагогически института доцент;мохк тахкара(краеведение ) центральни бюро член – корреспондент;г1алг1ай литературни юкъарлон председатель.Латински кепайоазув ларде а лаьца,1923 ш.,къаман ший мета йоазув хургдолаш,алфавита проект оттаю цо. Из проект т1аэц цу хана хиннача Горски республика халкъа просвещене комиссариата.
Къаман ший мета йоазув а дешар а арадаларца,паччахьа 1аьдала то1адаь,баьде даьлла,г1алг1ай къам тамашийна сиха дег1адоаг1а культурни а просветительни а балхашца.Латински алапий кепайоа-
1935 ш., 14 мае валар хилар Мальсагов Зоврбика.Цу хана 40 шу маара даьннадацар цун.Бакъда,цу
40 шера цунна караг1даьлар наггахьарча сага б1аьшера а караг1даргдоаца г1улакхаш…
3) Из пьеса ролах 1оешийт дешархошка .
4) Хаттараши т1адуллараши :
- Мишта гойтад Мальсагов К.З. паччахьа хана ахархой къе-миска баьхалга ?
- Мишта хиннаб Мусий боахам ?
- Малаш хиннаб цу хана юрта доалдеш хиннараш ?
- Мишта сурт оттадеш ювц автора паччахьа суд ?
- Фу сурт да Мусса Сибарег1ара ц1авеча цунна хьалхашка эттар ?
- Мишта гойтад автора пхьений г1улакхех а къоалах а дийнна зенаш ,г1улакхаш .
IV Урока корта бар :.
V . Ц1аг1а : биографии ха, деша,юхахьадувца , О. 56 – 69 .
Интегрированный урок по ингушскому языку на тему "Дувца вай ноаноех лаьца"- "Поговорим о маме". Методическая разработка была была подготовлена на основе материала 2 класса для учителей посещающих курсы родного языка на базе Института повышения квалификации г. назрань Республики Ингушетия. Подготовила учитель начальных классов Джандигова Зарема Саварбековна.Интегрированный урок по ингушскому языку на тему "Дувца вай ноаноех лаьца"- "Поговорим о маме".
Мастер-класс по ингушскому языку на тему "Дувца вай наьнах лаьца"- "Поговорим о маме"
Мастер-класс по ингушскому языку на тему "Дувца вай наьнах лаьца"- "Поговорим о маме"
Мастер-класс по ингушскому языку на тему "Дувца вай наьнах лаьца"- "Поговорим о маме"
ЦIагIара болх тахкар: Фу йоах к1аьнка ший наьнах? Массанахьа шо кхачарах, Сачул дикаг1а нана яц, Мишта хеставу к1аьнка ше? Моллаг1а сайга цо аларах, Аьннар ца деш хиннавац. Коа т1а ловза араваьлча, Со харцахьа лийннавац, Кастта веллахь, сайга аьлча, Чу ца воаг1аш гайнавац. Фу дергда аз йоах ший нана г1адйохийташ ? Аз тхоай нана г1адйохийташ Школе дика дешаргда, Сай книжкаш, тетрадаш Ц1ена, хоза лелоргда.
Мастер-класс по ингушскому языку на тему "Дувца вай наьнах лаьца"- "Поговорим о маме"
: Ф у йо а х к1 а ьн ка ш ий на ьн а х ? Ма с с а н а х ьа шо кх а ча р а х , Са чу л д и ка г 1 а на н а яц , Ми ш та х е с та ву к 1а ьн ка ш е ? Мо лла г 1 а с а йга ц о а ла р а х, Аьн на р ц а д е ш х и н на ва ц . К оа т1 а ло вз а а р ав а ьлча , Со х а рц а х ьа лий н на ва ц , К а с тта ве лла х ь , с а йга а ьлча , Чу ц а во а г 1 аш га й на ва ц . Фу д е ргда а з й оа х ши й н а н а г1 а д йо х ий та ш ? Аз тх о а й н а на г1 а дй о х ий таш Шко ле ди ка д е ша р гда , Са й кн иж ка ш , те тра д аш Ц 1е н а , х о з а л е лор гда . . .
Iан шелал ехаяьнначох тара я. БIаьстан юхе хулашйола чIоагIагIа йола шелал дIа а еха, шера диазза хувцалуш болча хаоттамех йола бIаьстий хьаэттай. Массаболча хаоттамал къаьгагIа, хозагIа я ер ха. Шийлача Iано шелдаь, унзардаьха дIалечкъа даьхка кагий дийнаташ, оакхарий, оалхазараш, бIаьстий яларца гIаддаха, шоаш теIа доахкачара хьаарадувлаш да. Цхьатарра урагIа йоагIаш я баьцовгIаш, царна тIера зизаш а. Массайола гаьнаш укх эттача ханаца чIонакаш яттIаш, зизаш хьаделлуш, гIа тохаш я. Нокхарий да, гаьнашта а, кхы дIахойолча баьцовгIашта а гобоахаш, къахьегаш. Иштта дIагIоргба из къахьегам, гуйре дIаяллалца.
Адам а, самукъадаьнна да денош сийрдагIа, къаьгагIа, дIайхагIа ухаш. ХIана аьлча, бIаьстий яларца паргIата бовла нах. Iанна шоаш цIагIа багIар эшаде, дунен тIа гIолла шоашта рузкъа лаха а, мехка гIулакха къахьега а дIа-хьа барж нах. Иштта вай мехка бахархой а ба цу боламца ийна. Юртбоахамхой ба, лаьтта дIаде ийла йолаш, къахьегаш.
Цар хьийгача къих, мехкага, эггара хьалха царга шоашка паргIато кхоач. Цхьаболча нахага шортта да дIаде лаьтташ, хIаьта вIалла из доацаш ба шоллагIбараш. Бакъда, юрта бахача нахах наггахьа саг мара хургвац вай мехка, зIамига чIегилг хинна а, дIаде лаьтта доацаш, цхьаболчар йоккхий бешамаш а я. Амма, царех дукхагIбараш цу лаьттанца бала боацаш, из дIаде вIалла дагадоагIача а бац.
Дала хьаденнача лаьттах пайда ийцача бакъахьа бар наха. Шоаша из дIа ца дуй а, кхычарга гIолла, халкъа фарал хургдар де йиш йолаш ба уж. ДIаде шоай лаьтта а доацаш, долчарех хьегаш багIа нах а кIезига бац. Цудухьа аз аргдар лаьтта долча нахага, нагахьа санна оашош из лаьтта дIа ца дуй, дIадувргдолча нахага дIалудалар оаша из. Царга мукъагIа къахьегийта цу лаьттан тIа. Цар пайда эцаргбар цох. Вай иштта нийсдича, ши маьл болаш хIама хулар цох тIаккха: Дала хьаденнача хIамах хам бареи, мискача наьха къел йохаяреи.
ДIадаха 20I5 шу кризис ена, дIаихача шерашка хинначул халагIа дар. Кхы укх шера а из хало дIаяьнна хIама дац. Цу халон духьала овтта а, из къел йохае а аьттув хургба вай, нагахьа санна воашка долчох пайда вай бойя. Цул совгIа, таьргера молхаш йийтта толхадаьр эцачул гIойле я наха, шоай бешамашка шоай аьттув бола хаьс дIа а дийна, шоаша къа а хьийга, цIенагIдар диача. Нахагара эцача хIамах дIалушдола ахча а воашта чудусаргдар вайна. ДоаггIача тайпара къахьеге, хьувкъаргда вай дIадийнар. Вай мехка хьа цахулаш сона довзаш хьас дац. Адама юкъе дукха нийслу нах, таьргера ийдеш дуача хIамах лазараш хул, яхаш, кхайкадеш, из дувцаш. Бакъда, из шоаша дувцашше, шоай бешамаш дIа а йийна, лазар хургдоаца хIама хьахургйолаш къахьега лаьрхIа бац. Хийла саг вода наьхацигара шура, морз, еташура, кIолд, е кхыйола хIама еха. Къаьстта шура ех, кIопилгашка чуетта йохкаш йолчох шоаш ца тешандаь, Iаттахара яьккха йоаггIача тайпара яр тешамегIа хеташ.
Хийла саг, беш дIае а, етт лелабе а эхь хеташ, хайна вагIаш хул. Етт лелабар, беш дIаер, дегI тоIадар, наха новкъостал дар эхь дац, эхь да къа цахьегареи, шийга доацачох хьегаш вагIареи, ший къахьегамца Iалашде йишйолаш дола хIама деха наьха наIарга ахареи!
Цхьаболчарна хета тарлу аз Iоттар еш санна. Хьамсара мехкахой, шо сайна дукха дезандаь, вай мохк, вай халкъ маьрша, могаш хилар ловш да аз яхар. Хоза мохк ба вайна Дала беннар, хьаьна лаьтта а да вай мехка Дала нийссдаьр. Цудухьа, юха а дехар ду аз, хала ца а хеташ, мекъал дIа а яьккхе, шийга долчо лаьтта дIаде, аьттув болчо етт, устагIа, москал, котам лелае, хьунагIара даьккхе дахча дохка, е кхаш дIадувча нахаца дакъа лаьце къахьега, е га д1айог1а, е нокхарий леладе, е хьатIаяьлча аьлага вахе мангал хьакхе буц яккха. Хьаде хIама шортта да.
Тахан сона хьабе болх бац, со дийша ва, аьнна, вай Iохайшача, доалаш дац из. Шийдезала напагIа даккха, къахьега безам болчоа хьаде хIама шортта да. Хам бе беза вай воашта Дала хьаденначунна. Цхьаволчо ала тарлу, сона могац къахьега. Нагахьа санна цхьа чIоагIа кIалвиса, хала лазар долаш саг веце, аз яххача тайпара вай къахьеге, дегI а мукъадаргда, саготонаш а йицлургья, цамогаш а кIезигагIа хургда вай. Цул совгIа, наьха вахара хьал а тоалургда, мехка таро а совъяргья.
Цхьа хIама да вай массане а кхетаде дезаш, кхетадинза дарг а доацаш: вай воашоша цахувце, вай хьал хувцалургдоацалга. Дала нийссача оагIорахьа хувцалда вай хьал!
Данный материал опубликован на сайте BezFormata 11 января 2019 года,
ниже указана дата, когда материал был опубликован на сайте первоисточника!
Государственное бюджетное общеобразовательное учреждение "Начальная общеобразовательная школа №1 с.п.Экажево"
Фотогалерея
Комментарии
Чтобы написать комментарий, необходимо авторизоваться.
Письмо Гланного государственного санитарного врача по РИ
День Учителя
График выдачи учебников на 2021-2022 учебный год.
VIII Общероссийское родительское собрание
Новый учебный год в Ингушетии начнется в традиционном, очном формате
Бесплатное питание в школе для учащихся 1-4-х классов
НЕЗАВИСИМАЯ ОЦЕНКА КАЧЕСТВА ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УСЛУГ👇👇👇
Большой Этнографический диктант -2020
День знаний: начал работу федеральный портал, посвящённый 1 сентября 2020.
Официальный сайт
Государственное бюджетное общеобразовательное учреждение "Начальная общеобразовательная школа №1 с.п.Экажево"
Читайте также: