Сочинение хура керкунне на чувашском языке 3 класс
Обновлено: 03.07.2024
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Тема: Кĕркунне 5 класс
Урок тĕсĕ: ăмăрту урокĕ
Т ĕ ллев ĕ сем:
Пĕлÿлĕх ĕç-хĕлĕ тĕлĕшĕнчен: кирлĕ информацие шыраса тупма, палăртма, информаци паракан хатĕрсемпе ĕçлеме, текстран кирлĕ информацие суйласа илме, ч ă ваш чĕлхинчен вырăс чĕлхине, вырăсларан чăвашла куçарма пĕлни.
Йĕркелÿ ĕç-хĕлĕ тĕлĕшĕнчен: ĕçе мĕн тĕллевпе пурн ăç ланине ă нланни; ачасем хăйсен шухăшне ыттисене пĕлтерме, шухăш тĕрĕс е тĕрĕс мар пулнине палăртма, лартнă ыйтăва татса пама пултарни; вĕреннĕ ĕçĕн результатне хаклама пĕлни.
Хутш ă ну универсал вĕренÿ ĕç-хĕлĕ тĕлĕшĕнчен : ыйтусем пама, учитель хаклавне тĕрĕс ăнланма, учитель палăртнă йăнăшсене тупса тĕрĕс хÿтĕлеме, учительпе тата класри ачасемпе вĕренÿре хутшăнма пултарни.
Урокра кирлĕ хатĕрсем: компьютер, мультимедиллĕ проектор.
Урок эпиграфĕ: Çулталăкăн пур вахăчĕ те илемлĕ.
Урокра усă курнă литература:
Абрамова Г.В. Чăваш чĕлхи: Вырăс шкулĕн 6-мĕш класĕ валли – Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2015.
Андреев И.А., Гурьева Р.И. Чăваш чĕлхи: 5 класс – Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2006.
Степанова З.М. Хальхи уроксемпе класс тулашĕнчи ĕçсем. – Шупашкар Л.А.Наумов издательстви, 2008.
Ÿкерчĕксене учебниксенчен, интернетран илнĕ.
Слайдсен аннотацийĕ:
1-мĕш слайд: Урок теми.
6-мĕш слайд: Çумăр çăвать предложение анлăлатасси.
7-мĕш слайд: Капитансен конкурсĕ.
19-мĕш слайд: Куçа кантармалли самант.
20-21-мĕш слайдсем: Кĕлеткене кантармалли самант.
Урок юх ă м ĕ:
I . Класа й ĕ ркелени .
Урок тĕллевне калани. (1-мĕш слайд)
Класа 2 ушкăна пайлани. Ушкăнсем капитана суйлаççĕ, ушкăна ят параççĕ (килте хатĕрлесе килнĕ эмблемăсене çакасси)
Жюри членĕсене суйласси
II . Ăмăрту-урок.
Ушкăнсем пĕр-пĕрне паянхи çанталăк çинчен ыйтусем параççĕ. (Хуравсем тĕрĕс те тулли пулмалла)
Паян урамра ăшă е сивĕ? Тÿпе мĕн тĕслĕ ?
Хĕвел пăхать-и? Урамра ачасем мĕнле тăхăннă?
Çумăр çăвать-и? Йывăçсем мĕнле?
Мĕнле çил вĕрет? Паян урамра миçе градус?
Çынсем мĕнле тумланаççĕ? Сана паянхи çанталăк килĕшет-и?
Абзацсене тĕрĕс вырнаçтарса текст тăвасси: тĕрĕс те илемлĕ вуласа парасси (Слайдпа тĕрĕслесси), содержанине вырăсла каласси.
1-мĕш ушкăн валли текст (4-мĕш слайд)
Ылтăн кĕркунне.
Сарăхнă, хĕрелнĕ çулçăсем туратсем çинчен вĕлтĕртетсе вĕçсе анаççĕ. Вăрман çаралсах пырать. Вĕçен кайăксем те кăнтăра вĕçсе кайнă.
Мĕнле илемлĕ кĕркуннехи вăрманта! Ем-ешĕл йывăçсем хушшинче сарă, хĕрлĕ çулçăсем курăнаççĕ. Вĕрене сап-сарă ларать, ăвăс та хĕрелнĕ, шĕшкĕ те хăмăрланнă. Паланпа улмуççи çулсисем те саралма тытăннă.
Ылтăн кĕркунне çитрĕ. Уй-хир пушанчĕ. Кăвак тÿпере пĕлĕтсем шăваççĕ, анчах унăн ăшши çуллахи пек мар.
Словарь ĕçĕ
ем-ешĕл – зеленый
çаралсах пырать – пустеет
2-мĕш ушкăн валли текст (5-мĕш слайд)
Хура кĕркунне.
Халь пĕтĕмпех урăхла. Çаралса юлнă вăрман кичеммĕн курăнать. Ăна симĕс хырпа чăрăш та илем кÿмеççĕ. Вăрман пуш-пушă.
Нумаях пулмасть вăрман питĕ илемлĕччĕ. Хĕрлĕ, сарă, хăмăр – пур тĕс те пурччĕ ун çинче. Вĕрене чи илемличчĕ.
Ку кĕркунне çанталак уяр тăчĕ. Тăкăннă çулçăсем кăшт çил вĕрнипех чаштăртатчĕç. Пусмассерен тип турат çатлатни илтĕнетчĕ.
Словарь ĕçĕ
кичеммĕн курăнать – виднеется скучным
пусмассерен – с каждым шагом
Çумăр çăвать предложение анлăлатасси . (6-мĕш слайд)
4-мĕш ĕç. Капитансен конкурсĕ (Доска умне капитансене чĕнесси, ыйтусем çине кам маларах тата тĕрĕсрех хуравлать) (7-мĕш слайд)
Çулталăкра миçе вăхăт?
Сентябрь, октябрь, ноябрь мĕнпе пĕтеççĕ?
Шкула каймалли пĕрремĕш кун?
Кĕркунне каç мĕн тăвать?
Халĕ кун тăршше миçе сехет?
Кĕркунне кун мĕн тăвать?
Çĕнĕ çулăн пĕрремĕш кунĕ?
Кайăксем ăçта вĕçсе каяççĕ?
Кĕркунне йывăçсем мĕн тĕслĕ?
Сентябрь уйăхĕнче мĕн пуçланать?
У: Ачасем, сирĕн умра карточкăсем. Килти ĕçе пурнăçланă чух ачасем предложенисенче йăнăшсем тунă. Пирĕн вĕсене тупса тÿрлетмелле.
1. Кĕркунне ачасем лопатăпа ĕçлеççĕ.
2. Осенью хĕвел сахал пăхать.
3. Ачасем резиновый сапоги тăхăнаççĕ.
4. Манăн чи юратнă праздник – сентябрĕн 1-мĕшĕ.
5. Кайăксем юга вĕçсе каяççĕ.
6. Йĕри-тавра грязь анчах.
7. Йывăçсем çинче çулçăсем пожелтели.
8. Кĕркунне часто çумăр çăвать.
Слайдпа тĕрĕслесси (9-мĕш слайд)
1. Кĕркунне ачасем кĕреçепе ĕçлеççĕ.
2. Кĕркунне хĕвел сахал пăхать.
3. Ачасем резина атă тăхăнаççĕ.
4. Манăн чи юратнă уяв – сентябрĕн 1-мĕшĕ.
5. Кайăксем кăнтăра вĕçсе каяççĕ.
6. Йĕри-тавра пылчăк анчах.
7. Йывăçсем çинче çулçăсем саралчĕç .
8. Кĕркунне час-часах çумăр çăвать.
У: Слайдсем çинче тупмалли юмахсемпе 4 ÿкерчĕк, пĕр ÿкерчĕкĕ - хурав.
Тупмалли юмахсен тупсăмĕсене тупăр.
Çулла тумланать, хĕлле пăрахать. ( Вăрман, ача, упа, пулă)
Пĕлĕт çинче илемлĕ хĕр çÿрет ( Хĕвел, чечек, çулçă, пукане)
Çулла симĕс кĕрĕк тăхăнать, кĕркунне - сарă кĕрĕк. (Йывăç, хăяр, çын, кушак)
Çĕр ăшĕнчен шлепке тахăнса тухать. (Кăмпа, шлепке, çырла, çын)
Пĕчĕк хуранăн пăтти тутлă. (Мăйăр, хуран, пăтă, çĕр улми)
Юнĕ пур, чунĕ çук. (Палан, пакша, çулçă, ача)
Кěрхи шывра çуралать, çурхи шывра çухалать. (Пăр, Хĕл Мучи, Юр пике, юр)
Пĕр салтакăн пин алă, пин ура. (Йывăç, салтак, чечек, сухан)
7-мĕш ĕç. Кану саманчě.
1. Куçа кантармалли самант. (19-мĕш слайд) Экран çинче çулçă куçнине, вылянине куçпа кăна сăнасси.
2. Кĕлеткене кантармалли самант.
Икĕ ушкăнри пур ачана та сăмахсем валеçсе панă. Ушкăнри ачасен çак сăмахсене алфавит йĕркипе вырнаçтарса доска умĕнче хăйсен вырăнне тупасси, вĕсем патне паллă ячĕсем тупасси.
1-мĕш ушкăн сăмахĕсем (20-мĕш слайд)
кĕркунне, çумăр, хĕвел, çулçă, атă, юпа
2-мĕш ушкăн сăмахĕсем (21-мĕш слайд)
чÿк, вĕрене, пылчăк, кăмпа, авăн, çил
У: Ачасем, сирĕн умра каснă хут таткисем. Сирĕн çак каснă пайсенчен сюжетлă ÿкерчĕк пуçтармалла. Пуçтарнă ÿкерчĕк тăрăх калав йĕркелемелле. (Ачасем ĕçленĕ чух чăвашла кĕвĕ янăрать)
(ÿкерчĕксене слайдпа тĕрĕслесси, калавне слайд çинчи ÿкерчĕкпе усă курса каласа парасси) (23-24-мĕш слайдсем)
Кашни ушкăнăн кĕске вăхăтра (1 минут) ыйтусем çине хуравламалла.
1-мĕш ушкăн ыйтăвĕсем.
1. Халĕ çулталăкăн хăш вăхăчĕ?
2. Кĕркунне пуçа мĕн тăхăнаççĕ?
3. Кайăксем хĕл каçма ăçта вĕçсе каяççĕ?
4. Кĕркунне мĕн çăвать?
5. Кĕр уйăхĕсем миçе?
6. Хырпа чăраш мĕн тĕслĕ?
7. Кĕркунне йывăçсем çинчен мĕн тăкăнать?
8. Пилеш çырлисем мĕн тĕслĕ?
9. Кĕрхи пĕрремĕш уйăх мĕн ятлă?
10. Кĕркунне купăста лартаççĕ-и, касаççĕ-и?
11. Палан вырăсла мĕнле пулать?
2-мĕш ушкăн ыйтăвĕсем.
1. Кĕркунне хыççăн мĕн çитет?
2. Кĕркунне йывăçсем мĕн тĕслĕ?
3. Кĕркунне урана мĕн тăхăнаççĕ?
4. Çĕр улмине хăçан кăлараççĕ?
5. Вăрманта кĕркунне мĕн пуçтараççĕ?
6. Урамра мĕн çăрăлать?
7. Чăрăшсем çинче çулçăсем ÿсеççĕ-и?
8. Çурçĕртен мĕнле çил вĕрет?
9. Пилеш вырăсла мĕнле пулать?
10.Хура кĕркунне йывăçсем мĕнле тăраççĕ?
11. Кăрăç чăвашла мĕнле пулать?
(Ачасем ĕçленĕ чух чăвашла кĕвĕ янăрать)
III . Жюри членĕсем ушкăнсен ĕçĕсене пĕтĕмлетеççĕ: çĕнтерÿçĕсене палрăтаççĕ.
IV . Рефлекси. Капитансем ушкăнри ачасене оценкăсем лартаççĕ, вĕренекенсем урок килĕшнипе килĕшменнине тĕрлĕ тĕслĕ çулçăсем кăтарса палăртаççĕ, хăш ĕç ытларах килĕшнине калаççĕ.
Ылтăн кĕркунне.
Сарăхнă, хĕрелнĕ çулçăсем туратсем çинчен вĕлтĕртетсе вĕçсе анаççĕ. Вăрман çаралсах пырать. Вĕçен кайăксем те кăнтăра вĕçсе кайнă.
Мĕнле илемлĕ кĕркуннехи вăрманта! Ем-ешĕл йывăçсем хушшинче сарă, хĕрлĕ çулçăсем курăнаççĕ. Вĕрене сап-сарă ларать, ăвăс та хĕрелнĕ, шĕшкĕ те хăмăрланнă. Паланпа улмуççи çулсисем те саралма тытăннă.
Ылтăн кĕркунне çитрĕ. Уй-хир пушанчĕ. Кăвак тÿпере пĕлĕтсем шăваççĕ, анчах унăн ăшши çуллахи пек мар.
Хура кĕркунне.
Халь пĕтĕмпех урăхла. Çаралса юлнă вăрман кичеммĕн курăнать. Ăна симĕс хырпа чăрăш та илем кÿмеççĕ. Вăрман пуш-пушă.
Нумаях пулмасть вăрман питĕ илемлĕччĕ. Хĕрлĕ, сарă, хăмăр – пур тĕс те пурччĕ ун çинче. Вĕрене чи илемличчĕ.
Ку кĕркунне çанталак уяр тăчĕ. Тăкăннă çулçăсем кăшт çил вĕрнипех чаштăртатчĕç. Пусмассерен тип турат çатлатни илтĕнетчĕ.
Й ă н ă шсене туп ă р
Мана кēркуннере çулçā тāкāнни килēшеть. Ташланā евēр курāнать. Тата утса пынā чух кāштāртатни. Паллах цывāçсем юмахри Пек тēрлē тēспе çутатни яланах куça илēртет.
Ылтāн кēркунне вāрмантан пуçланать. Унта çулçāсем сарални кēркунне çитнине пēлтереть.
Пушā вāхāт тупса тинēс хēррине канма каймалла
Керкунне пите илемле хайен вахачепе, йыващсен щулщисем ылтан тесле пулса щер щине лапкан укещще. Кащхине сиве пулсан та кантарла хевелле, .ашша. Щут щанталак враххан хатерлет пире хелле валли. Эпе пите кететеп ылтан керкунне пущланассине. Ак пущланать те вал. Щынсем хайсен керхи ещсене вещлесен пуша вахатра кенеке вулама та пултарещ. Аша плед тата вери чай ромашкапа илен те, сада кресло-качалка щине тухса ларса вулама пущлан. Хитре фотоукерчек те тума пултаратан. Пите аван. Эпе щак вахатсемпе пите саванатап. Менле илемле пирен щут щанталак, менле телентермеш вал!
Салам пурне те! Ылта́н ке́ркунне тапха́рне щав Тери юрататпа́р! Щав ва́ха́тра са́н у́керче́к Тума ка́ма́ллатпа́р!
Ка́щал та щемьепе илемле́ фотосем то́васша́н)))
Ырӑ ир, Маша!
Ҫулла иртсе кайрӗ пулсан та, кӗркуннене эпӗ хавассӑн кӗтсе илтӗм!
Ман валли кӗркунне - хамӑн ӗҫсене, шухӑхшсене, ӗмӗтсене пурнӑҫа ҫавӑрма ҫӗнӗ вӑй хӑват паракан ҫутҫанталӑк тапхӑрӗ!
Ҫак тапхӑрта эпӗ хавхаланупа пӗтемпех ӗҫе, вӗренӳве путатӑп.
Показать полностью.
Вӑй хӑват тата кӗркуннехи илӗм парса тӑрать!
Пушӑ вӑхӑт тупса эпӗ тӑван яла кайса килме ҫул тытӑп, нумай вăхăт тӑвансене курман-ҫке..
Кӗркунне ман валли кашни кун пӗтемпех усӑллӑ иртет: веренӳ, ӗҫ, студенсен пурнӑҫӗ..
Наталия Новикова
Салам. Щанталакан пур тапхарен те хайен илеме пур, ана курма щещ веренмелле. Щу кунесем иртрещ пулин те, кулянмалла мар, ман шутпа. Керкунне вал - тутла чей, кофе е какао, аша плед, терле тесле тутарсемпе шарфсем, урамра ущарах пулсан та ущалса щюреме пур-перех аван
Ырӑ ир, Мария! Кĕркунне, чӑнах та, пуҫланчĕ. Унӑн "ылтӑн" тапхӑрĕ питĕ килĕшет мана. Симĕс тĕсрен пуҫласа йĕпкĕн кĕрене ҫитиччен сарӑлать ун палитри. Куҫа илĕртеҫҫĕ ҫак тĕссем.
Уса курна технологисем : информаципе хутшану технологийесем .
Ес мелесемпе меслечесем : ыйту – хурав , учитель самахе , каласу , шырав –
тепчев ,тишкеру – петемлету , илемле вулав , тест ирттересси .
Пуплев ханахавесем: сасасене терес каласси ; ыйтусем парас , хуравлас ,
илемле те терес вулас ханахусене аталантарасси ; самах
йышне пуянлатасси , сыханулла пуплеве аталантарасси .
Курамлах хатересем : компьютер , проектор , экран ,слайдсем , валесу
Словарь есе : тинех ,чатамсарран , лаплантар , кус курать , перре те,
Урок юхаме:
1. Урок темипе , йеркипе паллаштарни .
- Эпир паян султалакан хаш вахаче синчен каласапар – ши ? ( Хелле синчен )
2. Темапа еслени.
- Ачасем , чи малтан султалак вахачесем синчен аса илсе хаварар- ха .
Султалакра мисе вахат , весен ячесем менле – ши ?
(Тавата вахат : хелле , суркунне , сулла , керкунне )
- Кашни вахат мисе уйах тасалать ,уйах ячесене те аса илсе хаварасче.
(Кашни вахат висе уйах тасалать .
Хеллехи уйахсем : раштав , карлач , нарас .
Суркуннехи уйахсем : пуш , ака , су .
Суллахи уйахсем : сертме , ута , сурла .
Керкуннехи уйахсем : аван , юпа , чук .)
- Пите терес , ачасем . Хале хелле синчен тепленрех каласапар . Хелле ситнине чи малтан сут санталакра пулса иртне менле улшанусем катартассе –ши ? (2 слайд « Шура юре суре ,суре … )
(Уйсемпе – хирсенче , вармансенче , ялсемпе – хуласенче , пур серте те шап-шура , капаш юр выртать . )
( Хевел хытах ашатаймасть, сиве сил верет , юр савать )
- Маттур ,пите терес палартрар , ачасем . Хел ситсен сынсен пурнасенче улшанусем пулассе – ши ?
(Санталак сиве пирки сынсем аша тумтир тахана пусларес : керек , пальто алсиш , самата , калпак , шарф .)
-Хелле ачасемшен саванасла вахат . Меншен ?
(Хелле ачасем йелтерпе , сунашкапа , конькипе яранассе . Печекреххисем юртан юр келетке тавассе )
Тинех чан-чан хел ситре . Ир те , кас та юр савать . Хура сере шуратать . Сиве кунсем те тарассе . Чуречесем хитре эрешсемпе витенчес . Юхан шывсем , певесем , кулесем шанчес . Йери-тавра – шап-шура юр.
Эпе хеле чатамсарран кететеп , меншен тесен конькипе яранма юрататап Эпир семьепе час-часах хеллехи варманта пулатпар , унта йелтерпе яранатпар . Паян эпе веренместеп , канатап . Кантарла йелтер илтем те урама васкарам . Манан йамак та перле утре . Вал аша курткапа , калпакпа , атапа.
- Таня , эпир йелтерпе яранатпар-и ? – ыйтре манран йамак .
- Яранапар , яранапар , - лаплантартам ана .
- Нумай яранапар-и ? - тере йамак .
-Кус курать, - хуравларам эпе.
Эпир йамакпа урамра нумай ярантамар . Сиве санталакран перре те харамарамар. Яранна вахатра вара печек сава сыртамар.
Юратна шура хел!
Сана саватпар – пел !
- Ачасем , калава хавар теллен вулама пусличчен , доска синчи сене самахсемпе паллашар .Черетлен вуласа пурте перле каласа пырар : тинех –наконец-то ; чатамсарран – с нетерпением ; йелтер – лыжи ; витенчес – покрылись ; певе – пруд ; лаплантар – успокоил ; кус курать – видно будет ; перре те – нисколько ; саватпар – обожаем .
Кантакран шаккать ирех
Касая тус сивере .
Кунсем сивее тана чух
Кучченес пире пит чух.
Сад пахчинче сурсертен
Уйап килне ханана .
Уме пите херлерен
Улма тейен эс ана.
1 .Хел таманла пулсан
2.Сил кантар енчен версен-
3.Сене сул куне юр сусан
4. Серсисем йывас таррине ларса чевелтетсен
5.Сарт синче юр нумай пулсан
6.Хелле юр таран пулсан
а) су сумарла пулать .
а) таман пуласса
б)тыра аван пулать .
в)юр савать тессе.
г)сырла нумай пулать .
д)тыра анса пулать.
-Хале калава хавар теллен вулар .Енчен те анланман самахсем тел пулсан , ыйтатпар . (Ачасем вулассе .)
- Калава вырасла кусарапар . Яланхи пекех черетлен еслетпер . (Вуласа кусарассе.)
-Ачасем , калава кам менле анланче ? Вырасла содержанине каласа парар , тархасшан .( Ике , висе ача каласа парассе .)
Текст содержанийепе еслесси :
Ыйтусем сине хуравласси .
-Текстра сулла синчен калана-и ?
- Таня хеле юратать-и ? Меншен ?
- Паян Таня йелтерпе яранче-и ?
-Настя паян урамра пулче-и ? Унта вал мен туре ?
-Таньапа Настя хел синчен калав сырчес-и , сава-и?
-Эсир хел синчен хитре савасем пелетер-и ?
-Ачасем калавра , эсир калана савасенче хел илеме синчен менле самахсемпе , самах савранашесемпе палартса хаварна
- Хаварттан терес хуравсене каласа тухар .
Вереннине петемлетни :
(6,7,8, слайдсемпе еслесси)
-Ачасем , хелле ситсессен сынсен пурнасенче сес мар , тискер чер чунсемпе кайак – кешексен пурнасенче те пысак улшанусем пулса иртессе.Сак улшанусем синчен каласса илер – ха.
(Тискер чер чунсен самесем хуламланассе , хаше –перисен тесесем те улшанассе .
Хаш пер чер чунсем сыварма выртассе :упа , череп , селен- калта .
Чылай кайаксем аша енне хел касма вессе каяссе :чекес , вершен, шанкарч, курак, куккук, шапчак…
Теприсем вара пирен патрах хел касассе : кавакарчан, ухе, тамана , серси,чакак… )
-Ачасем , хеллехи сивере кайаксене апат тупма пите йывар .Эпир весене менле пулашма пултаратпар-ши?
(Ачасем сырашсем туса сакассе , весем сине керпе ,сакар тепренчеке, сала татаке хурса парассе .)
-Ачасем, сак слайд синче эсир менле кайаксене куратар ?
-Весене меншен уйарнине пелетер –и ?
Уйапсемпе касаясем пирен енне хел касма килессе икен . Пилешпе палан , катаркас сырлисене пите камалласа сиессе весем . Уйапсен херле песехисем шура юр синче херле панулми пекех куранассе .
Хел сиввинче кайаксем ан нушаланччер тесен , весене вахатра апат пама ан манар,ачасем ! Кайаксем – пирен печек туссем .
- Ачасем , хел илеме синчен эпир менле самахсемпе калама пултаратпар ?
-Хеллехи вахат сире килешет-и ?
( Капашка шура юр , илертулле тавйкки , Хел Мучипе Юр пике , сил пек
- Ачасем , килте сирен хел илеме синчен печек калав е сава сырса килмелле .
-Паян урокра маттур есленешен сире пысак тав .
Ачасен есне хаклани .
Урока веслени.
Урок тесе: информаципе хутшану технологийесемпе уса курса ирттерне
вулавпа тишкеру уроке.
Сапарлав теллеве :ачасене таван тавралаха юратма , санама верентесси ,
унан илемлехне курма ,упрама ханахтарасси .
Пелу теллеве: султалак вахачесем синчен вереннине аса илесси, хел
илеме синчен , сав вахатри улшанусем синчен теплен аса илсе
Аталантару теллеве : ачасен сыханулла пуплевне , шухашлавне , тимлехне
аталантарасси , хайсен пелевне сиреплетме тата петемлетме
Уса курна технологисем : информаципе хутшану технологийесем .
Ес мелесемпе меслечесем : ыйту – хурав , учитель самахе , каласу , шырав –
тепчев ,тишкеру – петемлету , илемле вулав , тест ирттересси .
Пуплев ханахавесем: сасасене терес каласси ; ыйтусем парас , хуравлас ,
илемле те терес вулас ханахусене аталантарасси ; самах
йышне пуянлатасси , сыханулла пуплеве аталантарасси .
Курамлах хатересем : компьютер , проектор , экран ,слайдсем , валесу
Словарь есе : тинех ,чатамсарран , лаплантар , кус курать , перре те,
1. Урок темипе , йеркипе паллаштарни .
- Эпир паян султалакан хаш вахаче синчен каласапар – ши ? ( Хелле синчен )
2. Темапа еслени.
- Ачасем , чи малтан султалак вахачесем синчен аса илсе хаварар- ха .
Султалакра мисе вахат , весен ячесем менле – ши ?
(Тавата вахат : хелле , суркунне , сулла , керкунне )
- Кашни вахат мисе уйах тасалать ,уйах ячесене те аса илсе хаварасче.
(Кашни вахат висе уйах тасалать .
Хеллехи уйахсем : раштав , карлач , нарас .
Суркуннехи уйахсем : пуш , ака , су .
Суллахи уйахсем : сертме , ута , сурла .
Керкуннехи уйахсем : аван , юпа , чук .)
- Пите терес , ачасем . Хале хелле синчен тепленрех каласапар . Хелле ситнине чи малтан сут санталакра пулса иртне менле улшанусем катартассе –ши ? (2 слайд « Шура юре суре ,суре … )
(Уйсемпе – хирсенче , вармансенче , ялсемпе – хуласенче , пур серте те шап-шура , капаш юр выртать . )
( Хевел хытах ашатаймасть, сиве сил верет , юр савать )
- Маттур ,пите терес палартрар , ачасем . Хел ситсен сынсен пурнасенче улшанусем пулассе – ши ?
(Санталак сиве пирки сынсем аша тумтир тахана пусларес : керек , пальто алсиш , самата , калпак , шарф .)
-Хелле ачасемшен саванасла вахат . Меншен ?
(Хелле ачасем йелтерпе , сунашкапа , конькипе яранассе . Печекреххисем юртан юр келетке тавассе )
Тинех чан-чан хел ситре . Ир те , кас та юр савать . Хура сере шуратать . Сиве кунсем те тарассе . Чуречесем хитре эрешсемпе витенчес . Юхан шывсем , певесем , кулесем шанчес . Йери-тавра – шап-шура юр.
Эпе хеле чатамсарран кететеп , меншен тесен конькипе яранма юрататап Эпир семьепе час-часах хеллехи варманта пулатпар , унта йелтерпе яранатпар . Паян эпе веренместеп , канатап . Кантарла йелтер илтем те урама васкарам . Манан йамак та перле утре . Вал аша курткапа , калпакпа , атапа.
- Таня , эпир йелтерпе яранатпар-и ? – ыйтре манран йамак .
- Яранапар , яранапар , - лаплантартам ана .
- Нумай яранапар-и ? - тере йамак .
-Кус курать, - хуравларам эпе.
Эпир йамакпа урамра нумай ярантамар . Сиве санталакран перре те харамарамар. Яранна вахатра вара печек сава сыртамар.
Юратна шура хел!
Сана саватпар – пел !
- Ачасем , калава хавар теллен вулама пусличчен , доска синчи сене самахсемпе паллашар .Черетлен вуласа пурте перле каласа пырар : тинех –наконец-то ; чатамсарран – с нетерпением ; йелтер – лыжи ; витенчес – покрылись ; певе – пруд ; лаплантар – успокоил ; кус курать – видно будет ; перре те – нисколько ; саватпар – обожаем .
Кантакран шаккать ирех
Касая тус сивере .
Кунсем сивее тана чух
Кучченес пире пит чух.
Сад пахчинче сурсертен
Уйап килне ханана .
Уме пите херлерен
Улма тейен эс ана.
1 .Хел таманла пулсан
2.Сил кантар енчен версен-
3.Сене сул куне юр сусан
4. Серсисем йывас таррине ларса чевелтетсен
5.Сарт синче юр нумай пулсан
6.Хелле юр таран пулсан
а) су сумарла пулать .
а) таман пуласса
б)тыра аван пулать .
в)юр савать тессе.
г)сырла нумай пулать .
д)тыра анса пулать.
-Хале калава хавар теллен вулар .Енчен те анланман самахсем тел пулсан , ыйтатпар . (Ачасем вулассе .)
- Калава вырасла кусарапар . Яланхи пекех черетлен еслетпер . (Вуласа кусарассе.)
-Ачасем , калава кам менле анланче ? Вырасла содержанине каласа парар , тархасшан .( Ике , висе ача каласа парассе .)
Текст содержанийепе еслесси :
Ыйтусем сине хуравласси .
-Текстра сулла синчен калана-и ?
- Таня хеле юратать-и ? Меншен ?
- Паян Таня йелтерпе яранче-и ?
-Настя паян урамра пулче-и ? Унта вал мен туре ?
-Таньапа Настя хел синчен калав сырчес-и , сава-и?
-Эсир хел синчен хитре савасем пелетер-и ?
-Ачасем калавра , эсир калана савасенче хел илеме синчен менле самахсемпе , самах савранашесемпе палартса хаварна
- Хаварттан терес хуравсене каласа тухар .
Вереннине петемлетни :
(6,7,8, слайдсемпе еслесси)
-Ачасем , хелле ситсессен сынсен пурнасенче сес мар , тискер чер чунсемпе кайак – кешексен пурнасенче те пысак улшанусем пулса иртессе.Сак улшанусем синчен каласса илер – ха.
(Тискер чер чунсен самесем хуламланассе , хаше –перисен тесесем те улшанассе .
Хаш пер чер чунсем сыварма выртассе :упа , череп , селен- калта .
Чылай кайаксем аша енне хел касма вессе каяссе :чекес , вершен, шанкарч, курак, куккук, шапчак…
Теприсем вара пирен патрах хел касассе : кавакарчан, ухе, тамана , серси,чакак… )
-Ачасем , хеллехи сивере кайаксене апат тупма пите йывар .Эпир весене менле пулашма пултаратпар-ши?
(Ачасем сырашсем туса сакассе , весем сине керпе ,сакар тепренчеке, сала татаке хурса парассе .)
-Ачасем, сак слайд синче эсир менле кайаксене куратар ?
-Весене меншен уйарнине пелетер –и ?
Уйапсемпе касаясем пирен енне хел касма килессе икен . Пилешпе палан , катаркас сырлисене пите камалласа сиессе весем . Уйапсен херле песехисем шура юр синче херле панулми пекех куранассе .
Хел сиввинче кайаксем ан нушаланччер тесен , весене вахатра апат пама ан манар,ачасем ! Кайаксем – пирен печек туссем .
- Ачасем , хел илеме синчен эпир менле самахсемпе калама пултаратпар ?
-Хеллехи вахат сире килешет-и ?
( Капашка шура юр , илертулле тавйкки , Хел Мучипе Юр пике , сил пек
- Ачасем , килте сирен хел илеме синчен печек калав е сава сырса килмелле .
10 Смотреть ответы Добавь ответ +10 баллов
Ответы 10
Ылтон керкуне
ылилоле не оло лы, ы не лоли не доло лы, керкуге! керкуге! чувашене! ыпы пардовало ан керкуне! керкуне! йа не ылыбаю ду, керкуне
Lidé se v průběhu let ptali na skutečně věčnou otázku: je štěstí opravdu o penězích? Odborníci v ekonomické sféře zajišťují, že záležitost je v množství.
Jinými slovy, čím více peněz má člověk, tím je spokojenější. Koneckonců, míra spokojenosti těchto lidí závisí na tom, kolik peněz kupující obdrží od nákupu, nebo kolik kupujícího šetří.
Ostatní výzkumníci tvrdí, že nedostatek nebo přebytek
ака щене щул иртсе кайре. хеллехи каникулсем те иртсе кайрещ.эпир нумай кантамар. хеллехи каникулта эпе аттепе аннене пулашрам тата урама ущалма тухса щуререм.тата каникулсенче телевизорпа щене щул ячепе, киве щене щул ячепе , рождество ячепе терле киносем,передачасем тата концертсем катартна
Кыкысымба еоужюек тырыхтым батыр
Çуркунне вăрман оживает хыçсăн долгой зимы. Тата паçăр вӑл был хмурым тата мрачным, а деревья стояли голыми. А теперь вăрман осветило весеннее солнышко. Тугие пÿре набухли çинче деревьях вырăнне темиçе дней. Вӗсем раскрылись авал нежные зеленые листья. Çуркуннехи вăрман каллех шумит ешĕл листвой.\n\nсразу Хыçсăн окончания зимы, çинче мокрой тата холодной земле появляются первые подснежники. Это маленькие, нежные тата хрупкие цветы, но какие вара вӗсем сильные тата выносливые! Подснежники не боятся пробиваться витĕр остатки снега, навстречу солнцу. Вӗсем не боятся тата весенних заморозков.\n\nпройдет Совсем немного времени, тата землю авал лесу каллех украсит пурçăн ковер из мягкой травы. А çинче солнечных лесных полянках вырастут настоящие россыпи ярких цветов. Это ярко-желтые примулы, лиловые крокусы, голубые колокольчики, красные тюльпаны. А хыçсăн вырăнне ними белым е розовым цветом зацветут многие лесные деревья тата кусты. Сăмахран, дикие яблони тата груши, боярышник тата бузина.\n\nвесной Вăрман полон заливистых тата звонких птичьих голосов. Лесные птицы ищут себе пару, вьют уютные гнездышки. Çур – это вăхăт свадеб валли лесных жителей. Даже змеи, тата те празднуют свои змеиные свадьбы. Çуркунне змеи питĕ злые тата не любят, хăçан им мешают. Авал это вăхăт кирлĕ çÿре таран лесным тропинкам осторожно, чтобы ненароком не пус çинче змею, которая греется где-нибудь çинче солнышке.\n\nвесенний Вăрман капăр тата çутă. Прогулка таран нему – настоящее удовольствие.\n\n\n\n
Читайте также: