Сочинение гъэмахуэ уэшх на кабардинском языке

Обновлено: 03.07.2024

«Зэманым ек1у. Арщхьэк1э урихьэжьэу,

УмышДэ зэик1 ушДышДегъуэжын,-

Сытыц1э ф1ащлли, ц1ыхур шДым щыхьэшДэщ,

Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.

Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.

Сочинение Темирова Темирлана,

Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.

Основные способы перевода пожертвований в Русфонд

2. Через терминал QIWI (КИВИ)


Описание презентации по отдельным слайдам:

Хъумп1эц1эджхэр. Кхъуэщыным фо т1эк1у илът. Фом хъум-п1эц1эджхэр ежат. Ахэр кхъуэщыным кърахужащ. Кхъуэщыныр к1апсэк1э лъа-гэу ф1адзащ. Зы хъумп1эц1эдж кхъуэщы-ным къинат. Ар к1апсэмк1э унащхьэм дэк1уеящ. Ит1анэ блынымк1э къехыжащ. Абык1э адрей хъумп1эц1эджхэми к1уа-п1эр къащ1ащ. Фор псори ирашхык1ащ.

Мэрак1уэхьэ. Махуэр хуабэщ. Хьэуар къабзэщ. Ц1ык1ухэр мэрак1уэхьэ к1уащ. Ахэр мэз лъапэм нэсащ. Мис мэрак1уэ тхьэмпэхэри. Тхьэмпэ щ1агъхэм мэрак1уэр къыщ1облэбл. Ц1ык1ухэм тафэм зрагуэшащ. Зэк1э матэ ц1ык1ухэм ирадзэр мащ1эщ. Нэхъыбэр яшх. Къахьынур ит1анэ къащыпынущ.

Мэ гуак1уэ. Бжьыхьэщ. Мэзым и пщ1ащэр ц1ырхъ хъуащ. Абы дыгъэр т1эк1у къызэпхедз. Дэ мэз щ1агъым дыщ1э-ту док1уэ. Занщ1эу мэ гуак1уэ къыт-1урыуащ. Мыжыжьэу кхъужьей инит1 къэтлъэгъуащ. Абыхэм я лъаб-жьэм кхъужьыр щ1эзщ. Сыту гуак1уэ кхъужь т1ыгъуам и мэр!

Гъэш фермэ. Малил гъэш фермэм щолажьэ. Фермэм жэм куэд тетщ. Пакъэрэ Малилрэ 1эщхэм ф1ыуэ к1элъоплъ.Жэмхэми бэкхъ хуабэ хуащ1ащ. Псыр бэкхъым бжьамийк1э щ1охьэ. Жэмхэр машинэк1э къаш. Езыхэми шэ куэд къащ1ок1.

Къуагуэ. Ди Сэлим хъумак1уэщ. Абы тыкуэнышхуэр ехъумэ. Сэлим гъуси и1эщ. Ар и хьэ сакъыр арщ. Хьэм и ц1эр Къуагуэщ. Абы и тхьэк1умэхэр пы-упщ1ащ. Къуагуэ щ1ыф1ащари аращ. Къуагуэ зэхимыхыу зыри блэ-к1ыфынукъым.

Махуэшхуэр къэблэгъащ. Тек1уэныгъэм и махуэшхуэр къэб-лэгъащ. Дэ махуэшхуэм зыхудо-гъэхьэзыр. Алихъанрэ Хьэбибэрэ усэщ1э зэрагъэщ1ащ. Сэрэбий уэрэдыр къыхедзэ. Ди лъакъуэхэр уэрэдым дедгъэк1уу къыдок1ухь. Апхуэдэущ махуэшхуэ зэ1ущ1эм дызэрык1уэнур. Ныпыр зыхьынури хэтхэщ.

Нэхъыф1 дыдэ. Губгъуэ хуитхэм гъавэр щобагъуэ. Жыг хадэхэр гъатхэ дыгъэм погъагъэ. Къалэ уэрамым ц1ыху нэщхъыф1эхэр щызэблок1. Къурш щхьэ хужьхэр ды-гъэм полыд. Псы уэрхэр зэпеуэу йо-жэх. А псори здэщи1эр ди хэкурщ. Ар псом нэхъри нэхъыф1щ.

Гъатхэ. Уэф1щ. Махуэр бзыгъэ дыдэщ. Губгъуэр щхъуант1эщ. Жыгхэр мэгъагъэ. Бжьэхэр етауэ золъатэ. Къуалэбзу ц1ык1ухэм я уэрэдым зрагъэ1эт. Жьы щабэр гум ф1эф1щ. Ц1ык1ухэм лъапц1эу тафэм къыщажыхь. Псори гъатхэ щ1эращ1эм догушхуэ.

Ди унэр. Дэ ди унэр унэщ1эщ. Уэрамымк1и пщ1ант1эмк1и щхьэгъубжэ хэлъхэщ. Пэшхэр нэхущ ик1и хуитщ. Пщэф1ап1эм псыр бжьамийк1э къыщ1охьэ. Унэ гупэм удз дахэ щыдогъэк1. Гъэмахуэ жэщхэм щхьэгъубжэхэр 1ухауэ щытщ. Апхуэдэу ужеину узыншагъэщ.

Лъагъунлъагъу. Дзадзу и шыпхъур Тинэщ. Тинэ Москва щолажьэ. Дзадзурэ и анэмрэ абы лъагъунлъагъу хуэк1уащ. Ахэр зэрык1уар кхъухьлъатэщ. Дзадзу кхъухьлъатэм ит1ысхьэн ф1эф1т. Езыр т1эк1уи шынэрт. Ауэ щ1эшынэн щымы1эу къыщ1эк1ащ. Ахэр тыншу нэсащ. Тини ягъэгуф1ащ.

Щ1ы1эм хузэф1эк1хэр. Псыр, абджым хуэдэу, зэщ1эщтхьащ. Жыг къудамэхэр 1умылым къиухуащ. Чыцэхэр сытхъум щ1игъэнащ. Къэзык1ухьхэм я лъакъуэм гъуэгур къыдопсалъэ. Щхьэгъубжэ абджым тхыпхъэ къык1эрищ1ахэщ. Ц1ык1ухэм я нэк1ухэр жьэражьэу плъыжьщ. Гъущ1ым 1эгур щ1еч.

Кхъуафэжьейхэр. Уэшх хуабэр т1эк1урэ къешхащ. Ит1анэ дыгъэр къыщ1эк1ыжащ. Хуабэщ. Псы-хьэлыгъуэ мажэ. Щ1алэ ц1ык1ухэр лъап-ц1эу зэрызохьэ. Абыхэм псыхьэлыгъуэм кхъуафэжьей траут1ыпщхьэ. Т1алэрэ Мы-шэрэ зэпоуэ. Хэт и кхъуафэжьейр нэ-хъыф1ми ягъэунэху. Кхъуафэжьейхэр тхы-лъымп1эм къыхащ1ык1ащ.


Номер материала: ДБ-004340

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Рассказ на кабардинском языке

МУНИЦИПАЛЬНОЕ КАЗЕННОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

С УГЛУБЛЕННЫМ ИЗУЧЕНИЕМ ОТДЕЛЬНЫХ ПРЕДМЕТОВ им.А.С.ПУШКИНА

открытого урока в 3-4 классе по кабардинскому чтению

в рамках предметной декады

« Дэбагъуэ Мухьэмэд и рассказ

кабардинского языка и литературы

Хутова Ф.А.

Урокым и ек1уэк1ык1энур.

1.Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын.

1.Л1ы хуэдэу еджащ,лэжьащ. Дауэ къывгуры1уэрэ мы псалъэхэр?

2.Зариф сыт хуэдэ щ1эщхъу къыщыщ1ауэ къыщы1уэта рассказым? Сыт ар къызыхэк1ауэ ялъытэр?

3.Щ1алэм и ныбжьыр къыбжезы1э псалъэхэм хэт къеджэн?

4.Щ1алэм сыт хуэдэ 1уэхухэм зрипщыта?

5.Зариф и анэм темыпы1эу сыту п1эрэ щ1ыпэплъэр?

6.Рассказым хэт къэк1ыгъэц1эхэр къэгъуэтын,къегъэджэн.

7. Сыт хуэдэ псалъэжьхэр фигу къигъэк1ыжа мы тхыгъэм?

Удын зыхимыщ1эу и къалэн зыхимыщ1э.

Абы къы1эщ1ыхьэр пхъэм къыхетхъыр пыхьэу.

Дзэ уз зымыщ1э,дзэ уз зы1ут.

Гъэми,щ1ыми пы1э хужь,ди къуршыжьхэм я нэхъыжь.

Ар зытхар Дэбагъуэ Мухьэмэдщ. Мис абы и сурэтыр. Дэбагъуэ Мухьэмэд ди усак1уэ нэхъыф1 дыдэхэм ящыщ зыщ. Жьакуэ къуажэм къыщалъхуащ. Мухьэмэд усэ куэд итхащ. Абы и усэхэр гъащ1эм и лъэныкъуэ куэдым теухуащ.

Ахэр хуэгъэзащ адыгагъэм,ц1ыхугъэм. Псом хуэмыдэу Мухьэмэд и усэхэр ятеухуащ сабийхэм. Усак1уэм щ1эблэм ф1ылъэгъуныгъэу хуи1эр и усэхэм къыщыгъэлъэгъуащ.

Нобэ дэ дызэджэну усэр теухуащ 1эщ1агъэм. Дэбагъуэ Мухьэмэд усак1уэт, тхак1уэт, драматургт, ик1и журналист

лъэпкъым хуэлэжьащ. Дэбагъуэ Мухьэмэд ц1ыхугъэшхуэ

зыхэлът,лэжьак1уэф1ым и щапхъэт.

Усэм къахуеджэн, псалъэ гугъухэр къагурыгъэ1уэн.

Уе1э уекъуу иыбохьэк1

Еджак1уэхэр усэм къегъэджэн. Тегъэпсэльыхьыжын.

Упщ1эхэм жэуап ирегъэтын.

1.Щ1алэ ц1ык1ум сыт хуэдэ хьэл-щэн хэлъыр?

2,Адэмей дадэ сыт худэу къыхэщрэ мы усэм?

3.Фэ сыт хуэдэ 1эщ1агъэхэр фигу ирихьрэ? Хэт схутепсэлъыхьын? А 1эщ1агъэ къыхэфхым фыщ1ыдихьэхыр хэт жи1эн?

Адэмей дадэ зэрыгумызагъэр сытым къыбжи1эрэ?

Ц1ык1ухэм псалъэжь ящ1эхэр мы усэм хэт дадэ Адэмейрэ щ1алэ ц1ык1у Хъызыррэ теухуауэ жегъэ1эн.

Нап 92-94 еджэн,упщ1эхэм жэуап етын.1эпщ1элъапщ1эу зыгуэр фц1ыхумэ мисс апхуэдэ ц1ыхум тепсэлъыхьын.


Номер материала: ДБ-1212532

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Ди цlыхухэм Хэку зауэшхуэм щызэрахьа лlыгъэр Кlыщокъуэ Алим и тхыгъэхэм къызэрыхэщыр.

Къалэмым l эщэр къыдэщтэн хуей щыхъум

I эджэ щ I ащ а усэр Алим и къалэмыпэмкъызэрыщ I эк I рэ – зауэ гуащ I эм щыхэта махуэ хьэлъэрщ щитхар. А усэ телъыджэм къи I уэтар Алим хэлъ л I ыгъэмрэ ц I ыхугъэмрэ я закъуэкъым – ар усак I уэм и творчествэ псом щапхъэ хуэхъуащ.

Зауэ гуащ I эхэм я курык I упсэм хэтащ Алим, абы и маф I э лыгъейр къыжьэхэлыдэурэ, сэлэт хуахуэм и гъуэгуанэр иук I ащ, и усэри езыри а зауэ гуащ I эм и маф I эм ипсыхащ. Абы къыщыщ I идзэри, Алим хъуащ къэрал псом къыщац I ыху, зи ц I эр жыжьэ щы I уа усак I уэшхуэ. Ц I ыхугъэр, напэр, л I ыгъэр, захуагъэр, щыпкъагъэр гъуазэ хуэхъуауэ, шу хахуэм и гъуэгур гъащ I эми литературэми щызэпичащ.

Л I ыгъэмрэ ц I ыхугъэмрэ и гъуазэмэ, усак Iy эм и гъуэгум к I уагъуаф I экъым. Ар зауэм щыгъуи, иужьк I и Алим езым и щхьэк I э игъэунэхуащ, ауэ зэ закъуэ нэхъ мыхъуми къызэф I эщ I ауэ, шум и гъуэгум тек I уэтауэ ар зыми илъэгъуакъым, и псалъэм щытумыгъуэтыж, ныбжьэгъур щимыгъэпэжа, абы и гукъеуэмрэ и гузэвэгъуэмрэ къэхъуакъым. Ищхьэк I э зи гугъу сщ I а усэ телъыджэр зи гущ I эм къи I ук I ынк I э хъунур апхуэдэ ц I ыхущ.

Къэзылъхуа лъэпкъращ усак I уэр зыхуэлажьэр – абы нэгъуэщ I плъап I э и I энк I э хъунукъым. Алим апхуэдэ усак I уэщ – абы и гъащ I эри и гуащ I эри зы быдзышэ ефа лъэпкъым и щхьэузыхьщ.

Биишэ бзаджэр техуати,

Теплъакъым хьэдэм нэгъуэщ I .

Хъуащ гъатхэм губгъуэр щхъуэнт I агъэ,

Мес улъияуэ жыр пы I эм


Описание презентации по отдельным слайдам:

Махуэр уейщи жьы зэпихум

ЩIымахуэ. 1) ЩIымахуэ мазэхэр фигу къэвгъэкIыж. ЩIымахуэр мазищ мэхъу: декабрь, январь, февраль. 2) Щ1ымахуэм теухуа псалъэмакъ. ЩIымахуэм дунейр щIыIэщ, уэс куу къос, ихъуреягъыр уэсым щIигъэнащ…. Къуажэхьхэр къафщIэ: Уеплъым гъуджэ, уеджэм дэгу (мыл). Ди пщIантIэм пIэтепхъуэ хужь тепхъуащ (уэс). Ди бжэгъу щхьэкIэм джэдыкIэ хужь цIыкIу пылъщ (уэс). Iэди уади зезымыхьэу псым лъэмыж тезылъхьэ (щIыIэ, мыл). ЩабэрыкIуэ мэз кIуэрей (Iэжьэ). ЩIымахуэм теухуа псалъэжьхэр зэвгъащIэ. Гъэм и зы махуэм щIымахуэм уегъашхэ. Гъэмахуэм къыумылэжьар щIымахуэм бгъуэтыжыркъым. Гъэмахуэм умыгъэтIылъа щIымахуэм къэпщтэжыркъым.

1)Щ1ымахуэр къихьащ. 2)Уэсым ихъуреягък1э псори ихуэпащ. 3)Бзухэр –щ1ымахуэм. 4)Унэ-псэущхьэхэр щ1ымахуэм. Къуалэбзухэр-щ1ымахуэм.


Номер материала: ДБ-1217383

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.

Ди лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ зэрихьэ хабзэмк1э ц1эры1уэу щытащ. Ик1и а хабзэ дахэмрэ нэмысымрэ къыщежьэр адыгэ унагъуэрщ. Нэхъыжьыф1 зырыс дэтхэнэ унагъуэ узыншэми и щ1эблэр щ1еп1ык1 нэхъыжьхэм къыхуагъэна а ф1ыгъуэшхуэм-лъэпкъ хабзэм. Ц1ыхур дунейм къытохьэри ток1ыж, ауэ абы къыф1ащу псэуху зэрихьа и ц1эр къонэ. Апхуэдэщ лъэпкъри и ц1эр игьэпэжу къэгъуэгурык1уэмэ, и хабзэм хуэпэжын хуейщ - ар налкъутнэлмэсу шДэблэ къыщ1эхъуэм хуихъумэфын хуейщ.Ик1и ар къэзыухъуреихь псоми да1ыгъын хуейщ.

Пэжщ, зэманым зэхъуэк1ыныгъэ гуэрхэр егъуэт, ауэ зэманым сытхуэдэ зэхъуэк1ыныгъэ имыгъуэтами, укъызыхэк1а лъэпкъыр пшДэжу, укъэзылъхуа адэ-анэм уахуэфащэу , сэ зэманым сыдок1у жып1эу нэхъ лейуэ зумыш,1у дунейм утетын хуейщ. Дэтхэнэ ц1ыхури щылъагъуэгъуаф1эр и хабзэм щытетым дежщ.

Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.

Сочинение Темирова Темирлана,

Пшеунова Т. А

Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.

Основные способы перевода пожертвований в Русфонд

1.Через банк

2. Через терминал QIWI (КИВИ)

3. Через банковскую карту

4. Другие способы

17.09.2014 Пять социальных проектов незрячего, но смотрящего далеко вперед Алексея Фитисова
Алексей Фитисов помогает людям с ограниченными возможностями здоровья найти себя в жизни. Несмотря на то, что сам является инвалидом по зрению I группы, ведёт весьма активный образ жизни.

12.09.2014 “Общество книголюбов Кабардино-Балкарии” живо, благодаря общественникам
Где найти Общество книголюбов в Нальчике – знают многие. Наш адрес не изменился, хотя мы уже давно живём при другом социальном строе, можно сказать, в другой стране.

1) Хабзэм теухуауэ ебгъуанэ - епщ1анэ классым щ1эс ц1ык1ухэм я щ1эныгъэр здынэсыр къэпщытэжын.

2) Еджак1ухэм лъэпкъым и 1уэры1уатэр ф1ыуэ егъэлъагъун.

3) Адыгэ лъэпкъым и щэн-хьэл дахэхэм щапхъэ къытрахыфу гъэсэн.

4) Адыгэхэм я псэук1ар, ик1и щек1уэк1ар зэрытхъумэн хуейм къыхуеджэн.

Еджак1уэхэм я къэлэн нэхъыщхьэхэр:

- ебгъуанэ - епщ1анэ классым щ1эс еджак1уэхэм хабзэмк1э я щ1эныгъэр здынэсыр къэхутэн;

- хабзэм щыщ 1уэхугъуэ нэхъыщхьэхэр еджак1уэ нэхъыщ1эхэм зэращ1эр сэтей къэщ1ын.

Зыхуэгъэза сабийхэм я ныбжьыр: илъэс 14-15

ВложениеРазмер
ГЪЭСЭНЫГЪЭМ И СЫХЬЭТ 77.5 КБ

Предварительный просмотр:

КIэдэкIуей Ларисэ Умар и пхъур

Россием и лIыхъужь цIэр зезыхьэ ПсэукIэ-Дахэ курыт еджапIэм и егъэджакIуэ

Гъэсэныгъэм и сыхьэт

1) Хабзэм теухуауэ ебгъуанэ - епщ1анэ классым щ1эс ц1ык1ухэм я щ1эныгъэр здынэсыр къэпщытэжын.

2) Еджак1ухэм лъэпкъым и 1уэры1уатэр ф1ыуэ егъэлъагъун.

3) Адыгэ лъэпкъым и щэн-хьэл дахэхэм щапхъэ къытрахыфу гъэсэн.

4) Адыгэхэм я псэук1ар, ик1и щек1уэк1ар зэрытхъумэн хуейм къыхуеджэн.

Еджак1уэхэм я къэлэн нэхъыщхьэхэр:

- ебгъуанэ - епщ1анэ классым щ1эс еджак1уэхэм хабзэмк1э я щ1эныгъэр здынэсыр къэхутэн;

- хабзэм щыщ 1уэхугъуэ нэхъыщхьэхэр еджак1уэ нэхъыщ1эхэм зэращ1эр сэтей къэщ1ын.

Зыхуэгъэза сабийхэм я ныбжьыр : илъэс 14-15

Зыхуэныкъуэну нэрылъагъу пособиехэр:

Сыт адыгэ хабзэр зищ1ысыр т1э? Адыгэ хабзэр – ар ц1ыхубэм, Кавказым ис адыгэхэм я дуней тетык1эщ. Адыгэ хабзэм ц1ыхум и хьэл-щэным зрегъэужь, нэмыс пхэлъу, нэхъыжьи, нэхъыщ1и пщ1э хуэпщ1у, укъыщалъхуа Хэкур пхъумэжу дунейм утетынырщ къигъэувыр. Гъэсэныгъэ ущииныгъэм теухуауэ икъук1э мыхьэнэшхуэ и1эщ адыгэ хабзэм. Адыгэхэр къэзымыц1ыху мы дунейм теттэкъым, сыт щхьэк1э жып1эмэ, абыхэм я дуней тетык1эр, я хьэл-щэнхэр, я нэмысыр нэхъ лъагэт. Ди жагъуэ зэрыхъущи, нобэ адыгэу мы ди щ1ып1эм щыпсэур мащ1эщ. Нобэ дэ вжет1эну, къывэдгъэщ1эжыну дыхуейт адыгэхэр дызэрыхъу бжыгъэр.

Ахэр къывжи1энщ ди еджак1уэ ныбжьыщ1э, 10-нэ классым щеджэ Ламкъуэ Мадинэ

Тыркум – 2,5%, Сирием – 3,2%, Иорданием – 2,7% - к1э хэхъуащ. 1980 гъ. къык1элъык1уэ илъэс 15-м кръриубыдэу Иорданиемрэ Тыркумрэ щыпсэухэм хэхъуэшхуэ зэра1эр къэплъытэмэ, илъэс къэс бжыгъэр процент 1,5% - к1э дэк1уеящ. Абы ипкъ итк1э дыщыуэну къыщ1эк1ынкъым, иджыпсту Тыркум, Иорданием, Сирием щыпсэу адыгэхэр мелуан 4,5-м нэблагъэу зэрыщытыр.

Адыгэр нэгъуэщ1 лъэпкъыу мин зыбжанэ щы1эхэщ Восток Гъунэгъумрэ Африкэ Ищхъэрэмрэ хыхьэ къэралыгъуэхэу Иракым, Ираным, Сауд Хьэрыпым, Мысырым, Ливием, Туникым; Европэ къэралхэм, США-и, Канадэ, Германие, Австарлие, к1эщ1у жып1эмэ адыгэхэр зэрымыс къэрал къэгъуэтыгъуейщ. Зэрыфлъагъущи, Кавказым ик1ауэ нэгъуэщ1 къэралхэм щыпсэухэм я бжыгъэр мелуан 5-м зэрыф1эк1ым шэч хэлъкъым.

Зэрыфлъагъущи, Мадинэ къывжи1ахэр дэтхэнэ зыми фи гуапэ хъуащ, сыт щхьэк1э жып1эмэ, адыгэхэр иджыри допсэу, долажьэ, хабзэр дохъумэ, ик1и псом нэхърэ нэхъ гуапэу адыгэхэр ноби дымащ1экъым, бжыгъэр зэрыхъур иджыри тэмэму зэхэгъэк1а хъуакъым. Къык1элъык1уэу, дэ федгъэдэ1уэну дыхуейт адыгэхэм сыт щыгъуи псалъэ пэжхэр гъэсэныгъэ-ущииныгъэм ехьэл1ауэ къагъэсэбэпыр.

3. Сэ нобэ фезгъэдэ1уэну сыхуейт, ц1ыхум и Дуней еплъык1эр къэзыгъэлъагъуэ псалъэжьхэм:

4. Сэ фезгъэдэ1уэнщ, хабзэм, ушииныгъэм, гъэсэныгъэм, щ1эныгъэм епха псалъэжьхэм:

Сэ фезгъэдэ1уэну сыхуейщ, тхыдэм, зауэм, мамырыгъэм, адэ хэкур ф1ыуэ лъэгъуным теухуауэ псалъэжьхэм:

Феда1уэ лэжьыгъэм епха псалъэжьхэм

Зэрыфлъагъущи, адыгэ псалъэжьхэр сыт хуэдэ 1энат1эми ехьэл1ащ абы къегъэлагъуэ псалъэжьхэм ц1ыхум и хьэл-щэным зызэригъэужьыр.

Мыдэк1э федгъэдэ1уэнщ, адыгэ уэрэдыжь.

Адыгэхэм уэрэд куэд я1эщ, псалъэжьхэм хуэдэуи зэщхьэщок1: историческэ, лирическэ, сабий, социальнэ уэрэдхэу.

Мы уэрэдыр л1ыхъужь уэрэдщ, Мурат л1ыхъужьыгъэ зэрихьар къегъэлагъуэ:

Уэзы Муратк1э зэджэри,

Щ1алэ ф1ыц1э къуэгъукъэ 0 I I I

Шы гъурым тесри Маржэ!

Гъусэ пхуэхъунк1э 0 I I I

Уи шыпэ хужьри ой Маржэ!

Зэрыпхэщ1ыбгъуэ 0 I I I

Гумкъалэ губгъуэми ой Маржэ!

Мурат щозауэр ой.

Зыныбжьэгъу щ1алэхэр ой Маржэ!

Щ1алэр къахуэщтэми ой Маржэ!

Мурат къащтэнкъым 00

Уэ мэкъумэшыщ1эхэм ой Маржэ

Выр щ1огъэщ1этыр 00

Уэ уи жэгъуэгъухэри ой Маржэ!

Жейми къыхоск1э о1.

зыгъэзащ1эр еджап1эм и къафак1уэ гупщ.

Адыгэ тхыдэм къытхуе1уэтэжыр

Адыгэ лъэпкъым я псэук1ар,

Адыгэ хабзэр, я нэмыс пэжыр

Гуф1эгъуи, гуауи зэда1ыгъыфу,

Лъэпкъыр зыжылэу зэхэтыфащ,

Бий къатеуами, адыгэ лъэпкъыр

Нобэ зэманым зэридзэк1ауэ

Адыгэ тхыдэм дыхегъэплъэж

Адыгэ хабзэр дэ къэтщтэжауэ

Тхьэм дигъэлъагъуи дигъэ1уэтэж.

Нобэ, дэ усэ зыбжанэ федгъэдэ1уэнущ. Иджыпсту зэхэфха усэр Къуийц1ык1у Жэнтыгъуэн ейщ. Мыбы и усэм къытхуе1уэтыж адыгэхэм я псэук1ар, ик1и щек1уэк1ар зэрытхъумэн хуейм дыхуреджэ.

Иджыпсту сценкэ к1эщ1 ц1ык1у федгъэплъынщ. Зыгъэзащ1эхэр К1эдэк1уей Умар 10кл., Шорэ Хьэсин 11 кл.

- Ладно, ладно, хъэрэшо, зы псалъэ вжес1энщ.

- Пэжалыстэ, тхьэмадэ, сэ пагэу си жизым зы минути сыщытакъым.

- Тем более мы ресторанри адыгэ семьям хуэдэщ. А семьям уису, адыгэ блюдэ пшхыуэ къыбдалъхуа уи языкымк1э эы тост къыщыпхуэмы1этынум и деж, я дикэ извиняюсь, уи родым ухуэмыфэщэжу аращ. Аракъэ?

- Тем не менее, как ни странно, дэ постояннэу дыщрохьэл1э виступленэ куэд, я разговорым и формэк1и и содержанэк1и тхьэк1умэр ягъэвуу, нервыр къызэщ1агъэхъаеу. Слуши, что трудного уи языкк1э упсэлъэжыну?

- Уей, пэжым, дегъафи абы нэхърэ.

- Хьэжмысост, иджьыри зы словэ жып1эмэ, клянусь, къевгъэжьауэ жыс1э тостыр, запрэстэу щызмыгъэтыжым. Нэхъыжьхэм уваженнэ хум1эн хуейщ.

Итак, док1уэр дальши. Дэ ди хьэщ1эщ ди литературэм и гъуэгур зыукъуэдия л1ы приятнэ гуп. Нт1э, я гъугур гладкэ фи гугъэа анэдэлъхубзэм и 1уэхумк1э? как бы не так. Тысич бжыгъэк1э пример къыфхуэтхьыфынущ ухуейм.

- Кумбыгъэ жып1а? Уей сытк1э еджэ узыхуей аркъэр урефэ мэхъу.

- Уей попиткэ не убыткэ жыс1эри Цушкэ и школыр къэзухын си гугъати убыткэм сык1уащ.

Щи-шэ, си разговорым короче зезгъэщ1ын, ауэ ни дай боху, тхьэм дыщихъумэ апхуэдэ сорняк ди языкым къыхыхьэным. Слуши, Хьэжмысост зы слова жыс1эжын загруглят сщ1ынущ си тостыр, хъунумэ зы минут къытпэплъэжыф.

- Хъунщ, уи къэвэбжэр зэхуэщ1 иджы.

- Терпении уи1эжкъым слуши. Каждэм и дежк1и яснэщ. Адэк1э зы словэ жыс1эн я ни я! Мо Хьэжмысостыжьым кончать ирещ1 си тостыр. Си гъащ1эм зэ анэдэлъхубзэк1э тост произносит сщ1ынщ жыс1эри желанэ сщ1ати, совести, уважении, терпении и1эжкъым, слуши мыбы.

Будь здоров Хъэжмысост. Все.

- Зэ къэувы1э, мыбы иджыри къинащ е е е…

Зэрыфлъагъущи, си сценкэр зытеухуауэ щытар зи бзэ зымыщ1эж ц1ыхухэм хуэунэт1ащ, ауан ещ1.

Къафак1уэ гупым зы къафэ къащ1.

Мыр зытеухуар адыгэхэр и Хэкум хуимытыжу, щ1ып1э хамэм зэрырашарщ. Усак1уэм къыдгуригъэ1уэну хуейщ зауэ ди нэгу щ1эмык1ыу дыпсэуну.

Адыгэ лъэпкъым и 1эпкълъэпкъ пщык1ут1-
Адыгэ анэм и зэш бын гъуэзэджэ,
Фэ адэжь хэкум вагъуэу фыщылыдт,
Фыкъэзылъагъухэр къывэхъуапсэу зэк1э.
Натхъуэджыр, беслъэнейр, еджэрыкъуейр,
Жанейр, мэхъуэшыр, хьэтыкъуейр, шапсыгъыр,
Ит1анэ абазэхэр, къэбэрдейр,
Адэмей л1акъуэр, к1эмыргуейр, бжьэдыгъур.
Кавказым и дахэп1эр фэ фи хэкут,
Щ1ыгулъым я нэхъ бейр фи хьэсэ щ1ап1эт,
Къэрал зэмыщхьхэм къыфхухашу гъуэгу,
Фи тенджыз 1уфэр я1эт кхъухьтедзап1эу.
Иджы фэ дуней псом фыщикъухьащ…
Фэрыншэу нэщхъеялэщ чэщей мэзхэр,
Фэрыншэу, уэгум вагъуэ щипхъыхьар
Мэкъуауэ бадзэу, маф1э нэпц1к1э мэсхэр.
Адыгэ лъэпкъым и лъакъуэ пщык1ут1,
1эпкълъэпкъыу ц1ыхум фэ фхуэдизщи и1эр,
Зыгуэр фыхэщ1у и гур ивмыуд,
Фи псэуныгъэр гурыф1ыгъуэу зи1эм.

зыгъэзащ1эхэр 9,10,11 классым щеджэ еджак1уэхэрщ.

Блэк1ар нэгум къыщ1охьэж

Тырку кхъухьыжьхэм ззэдагъазэу

Тенджыз ф1ыц1эр ягъэгызт

Истэмбылым си лъэпкъ уардэр

Хъурмей жыгхэм щигъэгугът

Адэжь Хэкур зыбгынэжхэм

Жэнэт щ1ып1эу ар къащыхъут.

Теджыз Ф1ыц1э, Теджыз Ф1ыц1э,

Къэхъуа псори уэ плъэгъуащ.

Си лъэпкъ уардэр щагъэк1уэдым

Теджыз Ф1ыц1э, Тенджыз Ф1ыц1э

Уи толъкъунхэр зэуэ лъыщ.

Тенджыз Ф1ыц1э, зи гур ф1ыц1э

Уэ блэк1ам уриуэчылщ.

2. Си гур узу со1уэтэжыр

А махуэжьхэр сыт махуейт.

Сабий хьэдэхэм уалъахъэрт

Кхъухь тедзап1эхэм я дей.

Къыщ1идзауэ маф1э лыгъэр

Адыгэщ1ыр игъэст бийм.

Мыжурэпэм ф1элъу ныпу

Игъэдалъэрт ц1ыху к1эт1ийр

3. Мык1ыжын у1эгъэу си гум,

Телъщ, си лъэпкъ, уэ къыуащ1ар.

Кхъухь жагъуэжьхэр щ1эт1ысык1ыу

Бдзэжьей 1ус узэращ1ар.

Ирец1ыху адыгэ къэск1э

Ирец1ыху ди щ1эблэ къэхъум,

Мащ1э дыдэ дыщ1эхъуар.

20. 1эщ1агъэл1хэм я выставкэ

(6-7 классым щ1эс еджак1уэхэм я лэжьыгъэхэр)

  • вышивка – хэдык1 зэмыл1эужьыгъуэхэр
  • плетение – уагъэ зэ1ущахэр
  • корзина для цветов – чы матэ ц1ык1ухэр

Зэи зыщыдывмыгъэгъупщэ мы псалъэхэр:


Бештокъуэ Хьэбас

Бзэр тIэщIэкIмэ, дылъэпкъкъым.

Акъыл ин ухуэмей,
КъыбгурыIуэу а тIэкIур
Утетыну дунейм.
Бзэм и макъхэм ди тхыдэр,
Ди лъыр, ди псэр хэпщащ.
Бзэр тхъумэну зымыдэр
Ди биям къагъэщIащ.
Бзэр тIэщIэкIмэ, досыкIыр,
ТIэщIэкIами дрикъунт.
КIуа лIэщIыгъуэм лъыкIпсыкIым
Хипщэжар сыт хъужын?
Бзэр тIэщIэкIмэ, докIуэдыр.
Лъы зыщIэтыр фысакъ.
Псы зыщIэтыр текIуэту,
ВгъэIу бзэ хуабэм и макъ.

Бемырзэ Мухьэдин

Адыгэбзэ

Къагъырмэс Борис

Си адыгэбзэ

Къэшэж Иннэ
* * *
Къызэпсэлъэж, си адэ, адыгэбзэкIэ,
нэгъуэщI нэхъ мыхъуми
зэ сегъэпщIыхьыж,
бгъэджэгуупсысэм
и макъыбзэ шхуэIур
уздыщагъафIэ лъахэм дигъэхьэж.
Къызэпсэлъэж уиадэм и уэсятымкIэ,
Си адэу — узым бзэр зыIуриха!
Зэпычми шыныбэ пхыруэрэд хъэтымкIэ
Шым нихьэсынущ лъагъуэ хухахар.
КъысхуэIуэтэж, си адэ, уилъахэбзэр,
а тэмакъыщIэ псынэм
и фIыншэбзэр —
мэлыхъуэ пщыIэ жьэгухэм я IугъуэкIэм
уиузхэм щIэгъэуэну зырашэкIрэ
уэсукхъуэгъуагъуэмбгыр
щIэщхьэукъукIыу.
Къызэпсэлъэж, си адэ, къэпсэлъэж!
КъызэпсэлъэкI уз
бзаджэм къыпекIуэкIи —
узыпэмастэруи мэкъупIэ пхафэу
усхурикIуэжу а пшэкIэплъ дыгъафIэм…
А зырщиджы, си адэ, къэслъэIужыр:
къэгъэпсэлъэж а уахътыншагъэм
и бзэр,
къэгъэпсэлъэж уиадэм и лъахэбзэр.
1971.

ЗэзыдзэкIар Къармэ Iэсиятщ.

Щоджэн Аслъэнджэрий

Адыгэбзэ

Ди Iуащхьэмахуэ
Уафэм ныщIоуэ,
Бахъсэн уэрыжьыр
КъуакIэм щызоуэ,
Мы ди хэкужьыр
Дуней телъыджэщ,
Ди адыгэбзэр
Абы и гъуджэщ.
Зи бзэр зыфIэдахэр
Ар лъэпкъ узыншэщ,
Зи бзэм хуэлажьэр
Ар лъэпкъ уахътыншэщ,
Адыгэ лъэпкъыр
Дызэкъуэтынщ,
Ди бзэм и щIыхьыр
Лъагэу тIэтынщ.
Ди адыгэбзэр
Мывэ джей быдэщ,
Илъэс мин куэдхэр
Абы и тхыдэщ,
Псыкъелъэм хуэдэу
Ар къарууфIэщ,
Ди лъэпкъ гъэфIэну,
ДызэрыгуфIэщ.
Зи бзэр зымыдэу
Зы лъэпкъ щымыIэ,
Зи хэку епцIыжу
Зы лъэпкъ щымыIэ,
Зи бзэр зыхъумэр
Мис ар лъэпкъ къабзэщ,
Бзэм пщIэ хуэщIыныр
Лъэпкъхэм я хабзэщ.
Мы дунеишхуэм
Лъэпкъ куэд щызокIуэ,
Зи бзэм хуэсакъхэр
Зэманым токIуэ,
ГъащIэ хъуэпсэгъуэр
ЩIылъэм щаухуэ.
Апхуэдэ щапхъэм
Дэ дегъэгушхуэ.
Ди адыгэбзэм
Лъэпкъыр зэпещIэ,
БлэкIа зэманхэр
Дэ къыдегъащIэ,
Ди нартыжь лъэпкъым
Уэрэд хуеусыр,
Ди лъэпкъ хъыбархэр
Дэни нехьэсыр.
Зи бзэр зыфIэдахэр
Ар лъэпкъ узыншэщ,
Зи бзэм хуэлажьэр
Ар лъэпкъ уахътыншэщ.
Адыгэ лъэпкъыр
Дызэкъуэтынщ,
Ди бзэм и щIыхьыр
Лъагэу тIэтынщ.

Си бзэ – си псэ, си дуней

Псалъэхэр Джэдгъэф Борис ейщ
Макъамэр Молэ Владимиррэ
Щомахуэ Хьэсэнбийрэ ейщ

Iуащхьэмахуэу уэгу пкIэлъейм
Хасэшхуэр щызэхуос.
ЖаIэр нобэ Къэбэрдейм
Къайсэри щызэхох:
Ежьу: Си бзэ — си псэ, си дуней,
Анэбзэу си уэрэд,
Лъагъуныгъэу сигу мыжейм
Сигу мыжейм укъолъэт
Адыгэу тетым щIы хъурейм,
Ей, маржэ, жыфIэрей:
Си бзэ — си псэ, си дуней,
Си бзэ — си дуней.
Япхъуатэ си бзэр къуалэбзум.
Пшынэбзэу, зэIэпах.
Мэзкуу щIодэIур си макъ зум,
Аммани щызэхах.
Ежьу.
Йоубзэ си бзэр мы дунейм.
Ар, пшэплъу, кърекIут
Си Iуащхьэмахуэу уэгу пкIэлъейм,
Тырку лъахэми лъоIэс.
Ежьу.

Читайте также: