Шеран муьлха мур бу суьрта т1ехь гойтург сочинение

Обновлено: 02.07.2024

1алашо: суьрта т1ехь гушдерг йозанца билгалдан 1амор; суьрта т1ехь гушдолчух лаьцна шена хетарг ала 1амор; суртдиллархочо дагалаьцначух кхета 1амор;суьртах лаьцна дийца 1амор.

3. Сурт довзийтар (аг1о 24)

-Шеран муьлха зама ю суьрта т1ехь гойтуш? (Г1уьйре)

-Стенгахь гойтуш ю гуьйре? (Гуьйре лаьмнашкахь ю)

-Муьлхачу басаршца гайтина суртдиллархочо гуьйре? (Кхоьлинчу суьрташца)

-Муха хетало дагна и сурт гича? (Синаттаме хетта)

-Муха де ду гайтинарг? (Шийла )

-Х1ун ю хьоькхуш? (Шийла мох бу хьоькхуш)

-Стенах хаьа иза? (Диттийн гаьннаш ду метах хьуьйш сана)

-Х1унда? (Малх хьожучу аг1ор баьццара ю, 1индаг1 долчу аг1ор мокха ю )

-Муха ду лаьмнийн баххьаш? (Лаьмнийн баххьаш к1айделла ду)

-Х1унда? (Лаьмнашка ло тесна)

-Стенга оьху г1арг1улеш? (Г1арг1улеш бовхачу махкашка д1аоьху)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю 1аламехь курра лаьтташ? (1аламехь лаьтташ ю кагъелла б1оов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Х1ун хилла хир ю кху меттехьшира заманчохь? (Шира заманчохь нохчийн юрт хилла хир ю цигах.?)

-Стенах хиир шуна? (1аламехь лаьтташ ю б1ов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Муха ойла кхоллало суьрте хьаьжча? (Г1айг1ане )

4.Сочинени язъян кечам бар.

-Муха йолор ю сочинении? (Т1екхаьчна дашо гуьйре)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун эр яздийр ду 1аламах лаьцна? (1аламех бу хийцамаш. Дитташ т1ера г1аш мажделла. Басешкахь йолу бецаш макхъелла. )

-Х1ун ю д1о т1ехьа гуш? (Д1о т1ехьа гуш лаьмнаш ду. Церан баххьаш к1айдина тесначу лайно)

-Х1ун эр ду г1арг1улех лаьцна? (Г1арг1улеш д1аоьху бовхачу махкашка)

— Х1ун эр дара аша гуш йолчу б1авнах лаьцна? (Цу г1айгачу суьтехь гуш ю шира б1ов. Иза йоьхна ю)

-Муха дог ойла кхоллало шун суьрте хаьвсича? (Сурте хьаьжча г1айгане хуьлу.

а) Сочиненин х1оттам таллар.

-Маса дакъа хир ду вайн сочиненин? (Диъ)

-Х1ун яздийр ду хьалхарчу декъе? (Гуьйренан 1аламах лаьцна)

-Х1ун яздийр ду кхоалг1ачу декъе? (Ширачу б1овх лаьцна)

-Йоьалг1ачу? (Шена хетарг суьртах лаьцна)

-Муха доло деза х1ора дакъа? (Доккхачу элпаца)

План по чеченскому языку СОЧИНЕИ ГУЬЙРЕ

3. Сурт довзийтар (аг1о 24)

-Шеран муьлха зама ю суьрта т1ехь гойтуш? (Гуьйре)

-Стенгахь гойтуш ю гуьйре? (Гуьйре лаьмнашкахь ю)

-Муьлхачу басаршца гайтина суртдиллархочо гуьйре? (Кхоьлинчу суьрташца)

-Муха хетало дагна и сурт гича? (Синаттаме хетта)

-Муха де ду гайтинарг? (Шийла )

-Х1ун ю хьоькхуш? (Шийла мох бу хьоькхуш)

-Стенах хаьа иза? (Диттийн гаьннаш ду метах хьуьйш сана)

-Х1унда? (Малх хьожучу аг1ор баьццара ю, 1индаг1 долчу аг1ор мокха ю )

-Муха ду лаьмнийн баххьаш? (Лаьмнийн баххьаш к1айделла ду)

-Х1унда? (Лаьмнашка ло тесна)

-Стенга оьху г1арг1улеш? (Г1арг1улеш бовхачу махкашка д1аоьху)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю 1аламехь курра лаьтташ? (1аламехь лаьтташ ю кагъелла б1оов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Х1ун хилла хир ю кху меттехьшира заманчохь? (Шира заманчохь нохчийн юрт хилла хир ю цигах.?)

-Стенах хиир шуна? (1аламехь лаьтташ ю б1ов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Муха ойла кхоллало суьрте хьаьжча? (Г1айг1ане )

4.Сочинени язъян кечам бар.

-Муха йолор ю сочинении? (Т1екхаьчна дашо гуьйре)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю д1о т1ехьа гуш? (Д1о т1ехьа гуш лаьмнаш ду. Церан баххьаш к1айдина тесначу лайно)

-Х1ун эр ду г1арг1улех лаьцна? (Г1арг1улеш д1аоьху бовхачу махкашка)

— Х1ун эр дара аша гуш йолчу б1авнах лаьцна? (Цу г1айгачу суьтехь гуш ю шира б1ов. Иза йоьхна ю)

-Муха дог ойла кхоллало шун суьрте хаьвсича? (Сурте хьаьжча г1айгане хуьлу.

а) Сочиненин х1оттам таллар.

-Маса дакъа хир ду вайн сочиненин? (Диъ)

-Х1ун яздийр ду хьалхарчу декъе? (Гуьйренан 1аламах лаьцна)

-Х1ун яздийр ду кхоалг1ачу декъе? (Ширачу б1овх лаьцна)

-Йоьалг1ачу? (Шена хетарг суьртах лаьцна)

-Муха доло деза х1ора дакъа? (Доккхачу элпаца)

5. Сада1аран миноташ.

(Бераша шаьш язйо сочинении)

-Х1ун керланиг хии шуна?

8. Ц1ахь бан болх балар.

Номер материала: ДБ-1622859

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Нохчийн матттах лаьцна сочинени

Сочинение на чеченском языке,о чеченском языке.

Предварительный просмотр:

МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ

НАУРСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА

Язйинарг: Тунжаханова Сати

10 –чу классан дешархо

Нохчийн маттах, нохчийн маттахь…

«Мерзачу озаца сан амал lехош,

Хаьий теша вайна и Дала делла ни1мат 1алашдан а, лардан а?

Кху доккхачу дуьненахь бац аьлла хета суна адамийн маттах ненан мотт олуш. Амма олу иза нохчийн маттах.

Сан доьзалехь даима бара бекаш нохчийн мотт. Нанас башха ч1ог1а доцучу озаца буьйцура и мотт, делахь а цо меллаша аьлларг дагах а кхеташ дешнаш хуьлура.

Со школе яхча евзира суна меттан к1оргалла. Нохчийн маттахь дийцарш, туьйранаш, иллеш, х1етал-металш, чехкааларш. Хиира нохчийн мотт иза бух боцу х1орд буйла. Доггах безаш т1еийцира аса нохчийн мотт 1амор.

Нохчийн маттахь дуьххьара туьйра сайна хезча, со инзаръяьлла, буьйсанна наб ца кхеташ 1ийра. Наб кхетча, сан г1енаш чохь дара Алхаст а, Маьлха-Аьзни а. Х1етахь дуьйна сан шолг1а ц1а а хилла д1ах1оьттира библиотека. Цу хенахь со кхоалг1ачу классехь яра.

Лакхарчу классашкахь суна вевзира Бадуев С., цуьнан Бешто а, Бусана а. Цара шовданна йистехь балхийна безам. Ма хаза, аьхначу дешнашца дуьйцура Бештос Бусанига шен дагара. Муха хир бара сан эсала нохчийн мотт и дагардийцар доцуш.

Ас х1ара мог1анаш яздочу хенахь дерриге дуьнен т1ера къаьмнаш баланехь долу хан ю, ун даьржина хан ю. Амма со теша вайн нохчийн халкъ цу баланех чекхдер ду, нохчийн маттахь иллеш декар ду, маьждигаш чохь бусулба нах гуллур бу (Дала мукъалахь!).

Юха а ас боху, ду-кх и нохчийн мотт дог1а, дуьненан моссо не1 йоьллу дог1а. И дог1а луш ду-кх х1ора стагана и дуьнен чу волучу дийнахь. Йоьллу-кх цу дог1ана массо не1, адамийн деган не1 а.

— Вайга весет санна дека бевзаш болчу нохчийн поэтийн дешнаш.

-Варийлаш, меттан сий делаш, варийлаш, шайн мотт биц ма белаш, варийлаш, шайн кхерчийн дай хилалаш боху цара вайга х1оранга а.

Варианты сочинений ОГЭ чеченский язык

Абдурзаков Ш. шен дешнашкахь гойту нохчийн мотт хьалдолуш хилар.Иза иштта хилар шеко йоцуш ду,х1унда аьлча нохчийн маттахь дуккха а бу пайдаэца йиш йолуш суртх1отторан г1ирсаш.Оцу г1ирсашца муьлхха а ойла йийца йиш йолуш, хазна ю вайн мотт.Х1ара тезис т1еч1аг1ъеш, хьовсур вай Гайсултанов 1.тексте.

Вайна ма-гарра Ахмадов Мусас шен текстаца тоьшалла до нохчийн мотт хаьлдолуш а, хаза а хиларан.

Къинхетам – иза адаман синхаамех коьртачарехь цхьаъ бу.Кхечу адамна, гонахарчу 1аламна хуьлуш йолу г1ело бен ца хеташ, дог лазар ду аьлла, хета суна иза.

Масала Абубакарова П. текстехь го вайна лазийначу кхокханна орцахъялла жима йо1. Хеда къинхетаме хилар ду иза. Яздархочо вайна иза гойту 9 предложенехь.

Дахарера масал далош, лакхахь ялийна ойла т1еч1аг1ъеш, ала лаьа вайн паччахьах дош. Цомгушчарна, мискачарна г1о деш, царех дог лозуш, царна г1о-накъосталла деш схьавог1уш ву Рамзан Ахматович.

Цу т1ера схьа жам1 дан йиш ю вайн къинхетам адаман амалехь сийлахьчарехь цхьаъ хилар.

Нохчийн меттан хьехархочо цIахь бан белла болх

No media source currently available

ПхьегIаш меттах хьееш йоллу тхайн нана а хезна самаваьлла, корех арахьаьжира со, хенахIотам муха бу-те аьлла. Нохчийн меттан хьехархочо цIахь бан болх беллера тхуна, гуьйренах лаьцна дийцар яздар.

ХIун яздийр ду ца хууш маситта дийнахь даьссачу кехата хьалха хиина Iийначу ас сацам бира, дог ирахӀотто эвлан йистерчу хьуьнха вахана волавала.

Нанас эцна Iаьржачу бесан керла тужурка а йоьхна, цо сатасале бинчу бовхачу хьокхаман ах чета а таIийна, новкъа велира со.

Гуьйренан Iуьйре шийла а, кхоьлина яра. Ша шех хьерчаш ловзу юькъа дохк гича мотталора догIург дерз ду.

УьйтIарчу баIаран диттан кIеллара цхьа ши буй баIарш а гулдина, со кевне волавелча, буька яйн чуьра шен худар дууш доллучу тхан жIало Гудрис, юкъах цадолош бIаьрг туьйхира, со волчу агIор. Цуьнан хьажар шеконан хийтира суна, хIокхо хIун леладо-те сатасале кевне гIерташ, худар даа са ца дуьтуш аьлла.

Хьуьнаха вулуш, хIора гIулчаца лахлуш, эххаре а дIатийра самаяьллачу тхан эвлан дахаран гIовгIа – наьной кхийкхар, котамаш екар, жIаьлеш летар, бежанаш Iехар, говраш терсар. ТIаьххьара, ас тидам а беш, суна хезнарг дара тхан эвларчу аьчкан пхьеро Эмис жIов еттар.

ЦIен, доIан басахь, можа, цIехо-можа гIаш долчу хутал-бецо марахьерчийна лаьттара, со вогIучу тачане дашо гIашца куьйгаш кхийдо коьллаш.

ШолагIа дукъ а дара гуьйрено йийсаре лаьцна. ЦIе бос богучу гIашна юкъара схьакъийдара цкъачунна мад даланца аьрга хьаьмцаш. Элхьамцаш, хьуьнан кемаш, мадделла а, маддаланза а акха кхораш…

Ма чомехь хир бара цIарца богу дIо-о кхоза акха Iаж, аьлла ойла кхоллаелча, дагабеара суна сайн четахь болу хьокхум.

Айса кисина тесна деана баIарш дохийна, тIамарш а яьхна, четара схьабаьккхина, дегIан йовхоно мела латтийна, хьокхум а кхоллуш охьахиира со.

Iалам хаза дара. Нарт-эрстхойн догIмаш долу гIаролхой санна гобаьккхина лаьттара стигал кхийда пепан дитташ. Царна кIеллара гIа-бамба гулбелла хир бу-кх бIеннаш шерашкахь, бохуш ойла йора ас.

Со хиина Iара хьуьнан юккъехь иттех метар шуьйра хир долчу хин хорша йистехь. Иза даьсса дара. Амма гуш дара мел-лаххара а ши-кхо де хьалха, ломахь догIа а дилхина, цу чохь карзахдуьйлуш ловзуш хи хилла хилар.

Кху хьуьнхахула бIеннаш шераш хьалха а со санна лелла хир ву-кх цхьаъ, мила хилла-те иза, муха нисбелла-те цуьнан кхоллам, бохучу ойланашца хьуьнан кIорге вуьйлира со.

ЦIеххьана хетаделира цхьаъ хийцаделча санна. Эвла йолу агIо гойтуш цхьа билгало ца хаалора. Со тила веллера.

Дукха тIех ойланаш еш а ца Iаш, сайна нийса хетачу агIор дIаволавелира со. Амма иза эрна хиллера. Жимма Iалашо хийцина дукъ хадийра ас. Амма гонах яра цхьана суьртехь лаьтта Iаьржа хьун.

Муствелла, со чуваьлча, суьйренна юург кечйеш йоллучу тхан нанас, юкъах а ца йолуш, элира, ванах кIант, хьо мичахь вара, Iуьйранна дуьйна хIума а кхаллаза лелаш ву-кх хьо, аьлла.

Нохчийн мотт

Урок д1аяхьар.

Маршалла хаттар

1алашо йовзийтар.

3. Сурт довзийтар (аг1о 24)

-Шеран муьлха зама ю суьрта т1ехь гойтуш? (Г1уьйре)

-Стенгахь гойтуш ю гуьйре? (Гуьйре лаьмнашкахь ю)

-Муьлхачу басаршца гайтина суртдиллархочо гуьйре? (Кхоьлинчу суьрташца)

-Муха хетало дагна и сурт гича? (Синаттаме хетта)

-Муха де ду гайтинарг? (Шийла )

-Х1ун ю хьоькхуш? (Шийла мох бу хьоькхуш)

-Стенах хаьа иза? (Диттийн гаьннаш ду метах хьуьйш сана)

-Муха гуш ду гаьннаш т1ехь г1аш? (Гаьннаш т1ера г1аш ду можа а , ц1ен а беснаш долуш)

-Муха ю басеш? Басеш цхьаццанхьа баьццара ю , цхьаццанхьа мокха ю)

-Х1унда? (Малх хьожучу аг1ор баьццара ю, 1индаг1 долчу аг1ор мокха ю )

-Муха ду лаьмнийн баххьаш? (Лаьмнийн баххьаш к1айделла ду)

-Х1унда? (Лаьмнашка ло тесна)

-Стенга оьху г1арг1улеш? (Г1арг1улеш бовхачу махкашка д1аоьху)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю 1аламехь курра лаьтташ? (1аламехь лаьтташ ю кагъелла б1оов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Х1ун хилла хир ю кху меттехьшира заманчохь? (Шира заманчохь нохчийн юрт хилла хир ю цигах.?)

-Стенах хиир шуна? (1аламехь лаьтташ ю б1ов)

-Муха ю и ? (Кагъелла)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Муха ойла кхоллало суьрте хьаьжча? (Г1айг1ане )

-Х1унда? (Гуьйренан 1алам , йоьхна юрт иза г1айгане ойла кхуллуш сурт ду)

4.Сочинени язъян кечам бар.

План язйо уьн т1е.

1 Гуьйренан 1алам

2.Олхазарш д1аоьху.

4. Шира б1ов.

5. Суна хетарг.

-Муха йолор ю сочинении? (Т1екхаьчна дашо гуьйре)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю д1о т1ехьа гуш? (Д1о т1ехьа гуш лаьмнаш ду. Церан баххьаш к1айдина тесначу лайно)

-Х1ун эр ду г1арг1улех лаьцна? (Г1арг1улеш д1аоьху бовхачу махкашка)

- Х1ун эр дара аша гуш йолчу б1авнах лаьцна? (Цу г1айгачу суьтехь гуш ю шира б1ов. Иза йоьхна ю)

-Муха дог ойла кхоллало шун суьрте хаьвсича? (Сурте хьаьжча г1айгане хуьлу.

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Нохчийн меттан урокашна

К я КХ я КЪ я К1

… амел, … аба, … ира, … иса,

… ам, … етам, … урз, … етар,

… онах, … ара, … еза, … ел, … а,

… ов, … ух, … ане, . ур … мани,

не … , ме … .

Т1едиллар. Т1адамийн метта оьшуш долу элпаш дахка.

Къ амел, кх аба, к1 ира (кира), к иса, къ ам, кх етам, к1 урз, к е-тар, къ онах, к ара (к1 ара ),к1 еза

кх ел, к а , (к1 а ,кх а ,къ а ),к ов, къ ух, кх ане, к1 ур к1 мани(водоворот ) не къ , ме кх.

Къамеле хьаьжжина хуьлуш ду г1уллакх.

Кханенга даьлларг ламенга даьлла,

ламенга даьлларг дайна даьлла. /Кицанаш./

Къа,къахк/грех,клён/, къемат/ужас/,

къепал/ка раван/, къийзорг/клоп/, къилба,

къоьла, къух, къу, къуьда,

къилбе/юг/, къилбседе/север/,

къонза/уксус/, къуьрдиг/наседка/

къонах,къора, къахьашту/ясень/,

къаьндал/войлок/… .

Х я Хь я Х1

… илла, …екъал , мо…, …орд, …аша, …и, …остам, …ан, …ал, …ордйист,…уьнар, …ума, …ас, бу…а, …ач…о,…аса,…оа,…е…ар…о,…ех/ пещера /. усам,…овла,…ордж1аьла/ дель-- фин/, …арцо , …ехам.

Т1едиллар . Билгалдаьхначу дешнашца предложенеш ялае.

Х1 илла, хь екъал , мо х , х1 орд, хь аша, х и, хь остам, х ан, хь ал, х1 ордйист, хь уьнар, х1 ума, х ас, бу х1 а, хь ач, х1 о, хь аса, хь е х ар х о, хь ех, х1 усам, хь овла, х1 ордж1аьла, х арцо , хь ехам.

Харцо -массо а вочу х1уманан орам.

Харцо Далла а ца езна.

Хьекъал долчун къамел доца хир ду.

Хьекъал долчух дагавала, хьекъал доцчунна гена вала. / Кицанаш. /

хке, аь рзу, аь шкал, аь лха, аь тто, д аь хни, н аь рс, д аь тта, н аь рт, г аь нгали, с аь нгар, с аь нгал, с аь рмак, к аь рдиг, ш аь лта, г аь зло, этм аь 1иг, м аь 1да, м аь хча, д аь 1ахк .

Аьлха-точильный камень.

Наьрт- великан.

Гаьнгали-качели.

Саьнгар-канава.

Саьнгал-сера.

Каьрдиг-лоскут кожи.

Гаьзло-левша.

Этмаь1иг-улитка.

Этмаь1иган ц1а-ракушка.

Маь1да- залежи, ископаемые.

агор, б1аьрг, б1аьрхи, б1е, б1арлаг1а/ призрак/ ,

б1аьхо, б1елиг, б1ов.

ама/ барсук/ ,д1овш,д1уьт1а/ вели- кан/ .

амар/ морозный узор/, ж1ов, ж1аьла, ж1ара, ж1онка, ж1уга/ куча, груда, ворох/.

е, з1ок, з1ара, з1аьнар, з1оьмалг/ чучело /,з1уга /оса /

ара, м1аьчиг.

аьна, н1аьвла.

Маьлхан з1аьнарш, дог1анан марха , стохкалера шо, буьрса дарц, йочане денош, 1аьржа бода, дуькъа дохк, аьхкенан тов, 1уьйренан тхи, дато йис, лайн барз , лайн чимаш, ц1евзина 1уьйре, г1орийна латта, буто ша, дог1а къевсира, г1орг1а, семса ло,ц1ена х1аваъ, г1ушлакхе баьлла малх, йистйоцу стигал, декхна де, ткъевне буьйса, тийна 1алам, ловсардоьлла латта, ткъес, стигал къовкъар , къора туьйхира.

Т1едиллар. Шалха элпашна буха сиз хьакха. Дешнийн цхьаьнакхетарех пайда а оьцуш, х1иттае предложенеш.

Дог1анан марха-грозовая туча.

Лайн барз –сугроб.

Дог1а къевсира-хлынул дождь.

Ткъов –дождь со снегом.

Ткъес, стигал къовкъар –гром, молния.

Къора- град.

Ловсардоьлла- подсохнуть.

Т1едилларан кехат

Т1адамийн метта элпаш х1иттаде:

Т1. маш даржи. на,си. начу стигла. г. туьйсура мокхачу кхокх. но.

Хь. нхахь ц1. замаш ла. очу бераша вовшашка м. хьарий дет. ара.

Х1окху дешнашна ялае синонимаш:

к1ант- йовлакх-

Х1окху дешнашна ялае антонимаш:

Л
аьмнашна т1е бижира 1аьнан шийла малх,1индаг1аш дахделира… .

1а. Хьуьнхахь тийна ду. Хезаш дац олхазарийн зевне аьзнаш. 1аьнан хьун хьежа ца к1ордош, исбаьхьа хаза хуьлу… .

Г1оьнна дешн. цхьаьнакх: г1айба санна ло, букурдахана дитташ,… , ц1ена х1аваъ, акхаройн лараш, акхаройн дахар, баьццара базалгаш,к1айн кортали, к1айн кхокхий, лайн чимаш, дазделла гаьннаш, месала тарсал/ белка /, хара/ дупло /, хьунан б1араш, ижу лоьху, кура лаьтта, эсала хьоьжу… .

Т
1едиллар . Х1окху суьрта т1ехь шайна гуш долчух лаций дийцар х1оттаде. Ц1е тилла цунна.

1.Шеран муьлха мур бу суьрта т1ехь гойтург?

2.1аламехь х1ун хийцамаш хуьлу?

3.Муха оьхку г1аш лаьттахь?

4.Гуьйренан денош муха хуьлу?

5.Цхьадолу олхазарш стенга доьлху?

6.Гурахь диттийн самукъадолий? Х1унда?

7. Х1инца а гуьйренан беснаш стен ца эцна?

8.Хьуна муха хета гуьйре?

Т1едиллар . Нисде г1алаташ. Бакъонца ч1аг1де нийсаяздар.

Дёзал, сюйре, лямнаш, могъа, пъераска, хуш, ниц1къ, кхамел, к1ор, къеза, цазам, чъаба, мот, хъач, ис, цаъ,шийта вуьрх1ийтта,шелелла, шекъяьлла,итталг1а,1уьре,х1уьнхах,

цьераш.

Д оь зал, с уь йре, л аь мнаш, мо г1 а, п1 ераска, х1 уш, ни цкъ , къ амел, кх ор, к1 еза, ц1 азам, ч1 аба, мо тт , хь ач, и сс , ц хь аъ, ши й тта, вуьрх1итта , шел ъ елла, шек ь яьлла, уь тталг1а, 1уь й ре, хьуь нха хь , ц1 ераш .

Бай т1ехь лепара бес-бесара зезагаш .

Г1ийла хьоькхучу мохо меллаша лестадора лекха ахтаргаш.

Зезагийн ц1ераш :

пет1амат- мак, гоьргин -георгина,

сендарг- василёк, тобалкх- фиалка,

лайн зезаг-подснежник, ровзан -зезаг-роза,

к1айдарг- ромашка, седа -астра аседа-зезаг-сесссссссссссс

ц1елерг- пион, жовзан,лили,лайлаъ- лилия

алзам –гвоздика,

алц1ендз1ам -тюльпан,

i Диттийн ц1ераш:

бага - сосна, дак -ива, дакх -берёза, датта -рябина, наж- дуб, бага -сосна, къахьашто -ясень, къаьхк -клён,

талл- тополь, маъ- ольха, ез -ель, базалг,хьех -липа, мах -осина.

Т1едиллар: билгалдаха къамелан

дакъош.

1 .Дина къамел, болх бина, оьзда стаг, цуьнгара совг1ат, веънарг, шолг1аниг,

яздина кехат, мог1анаш язбина, тхоьга веара, мерзаниг, ши эзар г1уллакх,из-за ийцира

2. Оьзда стаг хабарца вевза.

Оьзда стаг шуьнехь вевза.

Оьздачу стеган кхоллам стом боцуш бовр бац.

Т1едиллар: предложенеш синтаксически талла.

3 . Оьшуш ю стагана, оьздалла, хьо а,

Качвелла ца сетташ, дег1 нийса … .

Оьшу хьо ,сийлахьчу … бертахь,

Нийсонан … деш, дог ц1ена г1атта.

Оьшу хьо, цхьанна а яхь елла воцуш,

… къийсалуш, толамаш баха.

Оьшу хьо, къаьсттина дахаран … ,

Хьарамчу рицкъанах … лардеш, ваха.

Т1едиллар: т1адамийн метта маь1ница дог1у дешнаш а дохкуш, схьаязъе. Хандешнаш хенашца хийца.

Г1оьнна дешнаш : халонца, куьг пусар, оьздалла, новкъахь, латто, тешамца, Дутту, туьйхи, даьсти, хатта, бохка,

тотту,дийца,диъна,дига,йовза,дуьйцу, оьцу, луьйчу,диллина, текха, къега,

тосу, юху, юу, олу, дека, кхорзу, терси, бина, гира, моьтту,кхуллу,ц1ийза,чувужу,къахьоьгу,1аржъелла,йотту,юхку.

Т1едиллар . Билгалъяха хандешнийн спряженеш. Буха сиз хьаькхна долу хандешнаш хенашца хийца.

2.Къега ************ говр

Терса ************ олхазар

? Дека ** ********** сурт

Т1едиллар. Причастеш маь1ница дог1учу дешнашца схьаязъе

Дошам: Н1аьвла ********жаворонок

Хьоза ********воробей,

Шоршалш ********дрозды,

Зарзар ********соловей,

Кхорб1елиг ********чиж,Лайнхьоза*******снегирь

Селасат ******** иволга

Ц1ирц1ирхьоза ********синица

Ч1ег1ардиг ********ласточка

Х1уттут ********удод

Хенак1ур ********дятель Човка ********грач

…Хьоьсту олхазаро 1уьйре,

Баржабой шен т1емийн мур .

Эшаршка ладог1а коре

Хуьйшу вай, д1адоьллий кор….

Кест-кеста,сих-сиха, бес-бесара, тайп-тайпана, дед-юкъа, дийнахь-бусий, бус-буса, юкъ-юкъа, мин-минотехь, рог1-рог1ана,х1инций-х1инций,т1аьхьа-т1аьхьа,кхушара,цхьанаэшшарехь, цхьабосса, цхьацуьрриг,юхашара,цхьа- жимма

Т1едиллар. Х1ара дешнаш юкъа а далош,предложенеш х1иттае.

Гурахь кест-кеста дог1анаш оьху.

1ай сих-сиха шийла мехаш хьоькху.

Бес-бесарчу олхазарийн аьзнаша дуьзнера х1аваъ. Дийнахь-бусий , саца а ца соцуш, деара ло.

Б1аьстено кхелина долу 1алам нускалх делакъежара.

Т1едиллар. 1.Предложенина морфологически къастам бе

2. Билгалдаха къамелан дакъош. ? /Причасти/

3. Причасти хенашца хийц

4. Лаамазчу причастех лааме причасти

рг рш? /цхьалл .т.,дукхалл.т./

5. Легае причастеш : кхелина 1алам, кхелина рг, кхелина рш .

6. Причастин карчамашкахь сацаран хьаьркаш яхкар.

1алам , б1аьстено кхелина долу, нускалх делакъежира.

Ц1. кхелина 1алам кхелинарг кхелинарш

Дл кхелин чу 1аламан кхелин чун кхелин черан

Л. кхелин чу 1аламна кхелин чунна кхелин чарна

Др. кхелин чу 1аламо кхелин чо кхелин чара

К. кхелин чу 1аламца кхелин чуьнца кхелин чаьрца

Х. кхелин чу 1аламах кхелин чух кхелин чарех

М. кхелин чу 1аламе кхелин чуьнга кхелин чаьрга

Дс. кхелин чу 1аламал кхелин чул кхелин чарал

1алашо: 1. Повестан хилламашках1ула коьртачу турпалхочун дахар, цуьнан амал кхиоран хьелаш исбаьхьаллица довзийтар.
2. Вайн заманан кегийрхой, шийттачу турпалхойх масалла а оьцуш г1иллакх-оьздангаллица кхиор.
3. Нохчийн литературе болу безам алсамбаккхар.
Г1ирсаш: учебникаш, тетрадаш, интерактивни у.
Урок д1аяхьар.
Хьехархо: Де дика хьулда шун массера а! Хьеший , шу марша а дог1ийла!
Тахана вай д1ахьур ю литературан йиллина урок.

Оценить 1675 0

Нохчийн литературан йиллина урок

Урокан тема: 1812-чу шеран т1еман турпалхочун инаррла-майоран Александр Чеченскин васт.

1алашо: 1. Повестан хилламашках1ула коьртачу турпалхочун дахар, цуьнан амал кхиоран хьелаш исбаьхьаллица довзийтар.

2. Вайн заманан кегийрхой, шийттачу турпалхойх масалла а оьцуш г1иллакх-оьздангаллица кхиор.

3. Нохчийн литературе болу безам алсамбаккхар.

Г1ирсаш: учебникаш, тетрадаш, интерактивни у.

Урок д1аяхьар.

Хьехархо: Де дика хьулда шун массера а! Хьеший , шу марша а дог1ийла!

Тахана вай д1ахьур ю литературан йиллина урок.

Кутузов ( иза кресло-г1анта т1е хууш)

Давыдов: – Хьан сийлалла, бехк ца биллар доьху оха, х1окху бедарца хьайна хьалха х1иттарна

Кутузов:- Т1ом халкъан бу, сан хьомениг,аша дийриг дерриг нийса ду. Суна бен мА дац , цхьаннан коьртахь , кивер а йоцуш,куй хилар,кхечуьнан мундира к1ела а доцуш, кетар к1ел детталуш дог хилар а. Доллучул коьртаниг ду, шуна халкъ г1атто хаар.

Давыдов:- Оха ца г1овтийна адамаш, мостаг1чуьнга болчу цабезамо г1овтийна уьш.

Хьан кхайкхамна берриш ахархой г1еттина. Ткъа оха царна луш долу герз мостаг1чуьнгара схьадоккхуш дерг ду. Бекх ца биллар доьху, хьан сийлалла, леррина омра доцуш оха иза дарна.

Кутузов: – х1умма дай! Х1умма дац! Омра кхачаре хоьжуш 1ен хан ма яц вайна. Даймохк к1елхьарбаккха беза х1ораммо.

Кутузов :–Чеченскига – Чергазийн мотт хаьий хьуна?

Чеченский:- Нохчийчуьра схьавалош со жима вара. Россехь кхиъна со, сайн ненан мотт бицбелла бог1у .

Кутузов – суна хазарца, хьуна ц1е тиллинарг Раевский Николай Николаевич ву-кх? Со воккхаве Николай Николаевичах, т1еэцна к1ант цуьнан иштта хиларх.!

Хьехархо : Вайн хьалха исбаьхьа х1оттийначу суьрта т1ехь берш бевзарий шуна? Муьлхачу произведенера бара и турпалхой.

Хьехархо : Х1инца вай къастош ерг муьлха произведени ю-м хиира вайна.Ткъа урокан ц1е муха хир ю аьлла хета шуна.

Дешархо: вай вуьйцу турпалхо Александр Чеченский хилча, урокан ц1е Александр Чеченскийн васт хир ду аьлла хета суна.

Хьехархо : Нийса билгалъяьккхи ахь вайн урокан тема. Тахана вайн достур ду г1араваьллачу турпалхочун васт, Дуьйцур ду цуьнан т1еман говзаллех, т11ех1оьттинчу халонашна хьалха иза гора ца хоттарх лаьцна ., аьтто хир бу цу хенан хиламашка кхача.

Хьалхарчу урокехь повестан чулацам къасточу хенахь вай билгалдаьккхира Александр Чеченски къонах хилар. Цуьнца боьзна ц1еран болх бара шун. Къонахаллех лаьцна стихотворении , кица я шира дийцар кечдан дезара аша. Кийча дуй шу?

Хьехархо: дела реза хуьлда. Дика кечам бина ахь.

Дешархоша рог1аллица д1адоьшу кицанаш

- Даймохк безаш воцург къонах вац

-Яхь йоцу к1ант Даймахкана хьакъ вац.

- Ша вина, кхиъна Даймохк мел хьоме, мел мерза, мел сийлахь бу яхь йолчу к1антана

-Майра хиларх ца олу стагах къонах ву.Адамашна пайдехь волчух олу дика къонах.

-Къонахчун ц1е халкъо йоккху. Ша шен ц1е яккхарх къонах ца хуьлу.

-Стаг шен дешан да хила веза. Шен дешан да воцург къонах ца хилла я хир вац.

-Вуьззина къонах цкъа а шен бала балхош вац

Хьехархо: вуно хаза кицанаш далий аша. Къонахаллех лаьцна дуккха кицанаш хилла вай, цо гойту вайн халкъанна даима мехала хетарг- къанахалла хилар. Стеган къонахалла цкъа баьккхинчу толамехь, гайтинчу доьналлех билгалдаьлла 1аш дац. Даима цуьнца долчу г1иллакхца, цо дечу кегийрачу а, даккхийчу а г1уллакхашца билгалдолу. Х1инца вай повестан хиламах , авторах лаьцна хаарш карладаккхур ду.

-19-чу б1ешарахь Европехь цхьанакхеттачу эскарша Наполеонна дуьхьал бина т1емаш. -1812 –чу шарахь хилла Даймехкан т1ом.

- х1инца аша шайн тобанан ц1е тилла еза ( къонах, яхь, дахар,маршо) Х1ора тобанна луш т1едиллар ду ( бека мукъам) 1.* Дешнашца А.Чеченскин куц-кеп х1оттадар

*А. Чеченскин жималлех лаьцна дийцар

*Йийсар вича цуьнан кхолламех лаьцна

*А.Чеченскин шен Даймехка цахиллачу уьйрах лаьцна

(И кхочушдан 3 минот хан ю )

Хьехархо :.Ойлаяй алийша муьлхачу синмехаллаша г1о дина 1алин?(ЯХЬ, къонахалла,оьздангалла,г1иллакх, майралла, доьналла,хьекъал)

2.Синквейн ялае шайн тобанна тиллинчу ц1арна (бека мукъам)

Хьосту, 1ехаво, чиэхаво

Дахар – сатийсаман денош

Вазво, сий айадо,лакхавоккху

Къонах- сийлахь ц1е

Хазво, толаво, эшаво

Нанас дена ма волда яхь йоцу к1ант

Айаво, даьржа,кхайкхаво

Сий-къонахчун аг1о ю.

Х1ора тобанна луш шолг1а т1едиллар ду ( мукъам бека) * Дешнашца А.Чеченскин куц-кеп х1оттадар

*А.Чеченскин жималлех лаьцна дийцар

*Йийсар вича цуьнан кхолламех лаьцна

*А.Чеченскин шен Даймехкаца хиллачу уьйрах лаьцна

И кхочушдан 3 минот хан ю

Жам1 дар 1. Х1ун дог-ойла кхоллаелла шун повесть ешча? 2. Нагахь санна вай и зама юхалиста йиш хилча, х1ун хуьйцур дара аша 1алин дахарехь? 3.Цуьнан дахар муьлхачу вастаца гойтур дара аша? . 4. Шуна лаьарий шайн иштта дахар хуьлийла?.

5. Повестехь шайна хазахеттачу меттигах лаьцна дуьйцур дарий аш?. Хьехархо: цхьана философа аьлла « Адамегара дерриг схьадаккхалур ду,цхьаъ доцург-маршоне болу лаам. Иштта дан а ду иза. Цуьнан масалла ду Александр Чеченскин дахар. И маршо шен цхьанна езна ца 1аш, шен гонах болчарна а еза цунна. И бахьана долуш шен крепостой парг1атбаха лаьа цунна, амма 1едалан гергахь и нийса хир доцийла хаьа, шен далучу аг1ор къехошна г1о до цо.

Слайд гайтар (иэс Александр чеченский)

Вайн халкъехь олуш ду : шен бийца къонахий доцург-къам дац, шен дийца къам доцург-къонах вац. Нохчех схьаваьлла волуш, и нохчалла шен дахаран чаккхене кхачош вехначу турпалхочун- Александр Чеченскина, иштта муьлхачу заманчохь хилла болу къонахий : Зеламха, шейх Мансур, Байсангур,Нурадилов Ханпаша, Висаитов Мовлади , массане бу уьш - бевзаш, цабевзаш, даимна сий дийр ду вай царна. Оцу лакхене кхача Дала шуна кхетам,хьуьнар лойла.

Дешархоша бинчу белхан мах хадор: Аша массара дика болх бина , делахь суна лаьа аша шаьш шайн белхан мах хадор.

Рефлексия яр Муха хийти шуна вайн урок? Цхьа керла хаар кхолладеллий шу? Муьлха синхаамаш кхоллабелла шу? ( Хазахетар, , халахетар, синч1аг1о, цецвалар, бецахетар,)

Тем боцуш, майра, каде, доьналла долуш,

Къийсамехь собаре - нохчийн и амалш, церан мостаг1аша а т1ехь,

массара а билгалйохуш ю.

Нохчийн шайн Даймахкаца йолу уьйр а ю шатайпана к1орггера маь1на долуш.

Брокгаузан а, Ефропан а энциклопедический словарь.

1.Жимачалу дег1ахь, т1едаьлла меран дукъ, малхо-мохо ягийна юьхь,хьалахьаьвзина 1аьржа кегий мекхаш, 1аьржа б1аьрг- ц1оцкъам., майра хьажар, алунах къега б1аьргаш.

2.Повеста т1ехь Александр Чеченский вайна дуьххьра го и жима берд олуш, ворх1- барх1 шо долуш хан ю цуьнан. Цомгаш хилла нана, меттахь дукха ца 1уьллуш, кхелхина, деца висира жима 1али. Маьрша яцара зама. Кегий къаьмнаш шайн парг1атонехьа къийсам латтош бара паччахьан эскарца. Да кест-кеста Мансуран б1оца паччахьан эскаршца лата воьдий, ша ц1ахь вуьсура 1али, луларчу зудчо тергам беш. Ц1ехьана т1елеттачу паччахьан эскаро Алда юрт йохийна, ягийначул т1аьхьа, меттиг таллуш схьабог1учу оьрсийн салташа, комаран дитта т1ера охьа а воккхий , г1опе д1авуьгу ворх1- барх1 шо кхаьчна жима ши к1ант. Царах цхьаъ кхио шега валар доьху Николай Раевскийс. Иштта нисло 1али оьрсийн х1усаме.

3.Майра, т1ахъаьлла хиларна, х1уманна б1окъажор боцуш хиларо везало 1али Николай Раевскийна. Цо цунна Александр олий ц1е туьллу, иза дуьненна вевзаш волу Александр Македонский санна г1араваьлла т1емало хиларе додохуш. Лаккхара йоза-дешар а, т1еман говзалла а караерзийра Александра. Николай Раевскийца Г1изларехь д1адолийра б1аьхойн г1уллакх. Ца дезаделира шен Даймахкахь т1ом бар. Кхечу эскаре ваккхар доьхуш рапорт язйира цо. Дукха хан ялале, йоккхачу шина паччахьан – Россин а, Францин а юкъаметтигаш телхира. Александр Чеченский уггар чолхечу, кхерамечу меттигашкахь хуьлу. Т1амехь т1ех майра хиларна Кутузовс лоруш хилла Александр. Чинехь лакхавоккху иза. Денис Давыдовца партизански отрядехь майра лета иза. Т1еман говзалла хила ца 1аш, ша дипломат вуй хаийтира цо, цхьа топ ца кхуссуш схьалецира масех г1ала а.

4. 1алин цкъа ца дицло воккхачу стага , Жумас, г1опехь дин хьехар: : « Шаьш т1едиссинчу х1усамна хьанала хилалаш, тешнабехках ларлолаш, шайх бехк боккхур болу х1ума мА делаш, чета эхь диллий мА лелелаш. Шаьш хьанах схьадевлла диц мА делаш. Къонахий болуш дика дай хила шун. Ша схьаваьлла юрт даима дагахь лаьтта цунна. Пхийтта шо кхаьчча шен юьрта кхачар нисделира цуьнан. Юрт гича дог тохаделира 1алин, девзира комарийн дитт, вевзира къанвелла Мажа. Т1аьхьо ша къанвала воьлча, мехкан безамна деанчу х1ух дийна хьуьн кхиийра цо. Мох баьлча а. дог1а деъча а Алда дагайог1ура цунна.

1алашо:Дешархошна х1ун произведенеш йоьшу,царна муьлханаш царах хазахета.

Урок д1аяхьар.

Ι.Урокан болх 1ах1оттор.

ΙΙ.Ц1ера болх таллар

1)-Шуна ц1ахь х1ун еллера?

- Стенах лаьцна дуьйцу кху стихотворени т1ехь?

2) рог1ехь йийцитар.

ΙΙΙ.1амийнарг карладаккхар.

-Вайн нохчийн поэташ, яздархой бевзий шуна?Ц1ераш яха.

-Х1ун произведенеш язйина цара?

-Аша муьлхарш ешна?

-Басня х1ун произведени ю?

-Поэма муьлхачу произведенех олу?

-Муьлха дийцар 1амийна вай?

-Маца а,мичахь вина Ошаев Халид?

-Айдамиров Абузар ваьхна шераш?

ΙV.Керла коьчал йовзийтар.

Дешархоша шаьш ешна произведенеш йийцаре йо.

1.Дийцарш а,стихаш а юьйцуш белахь шина декъе боькъу,царна шина командина ц1ерш а тохку.

Хьалха яьллачу командина пхеаннаш дохку,ткъа шолг1ачу командина деаннаш дохку.

2.Вовше х1етал-металш а олу. Хьехархочо шинне а командина пхиппа чаккхенаш ло.

3.Сиха сурт диллар.

4.Забаре дийцар дуьйцу командни капитанаша.

5.Командни капитанаш вовше шишша хаттарш ло.

VΙ.Жам1 дар.

Хьехархочо дуьйцу дика а, вон а дина белхаш.

Муьлха команда тоьлла сурт дилларехь а, жоьпаш даларехь.

VΙΙ.Ц1ахь бан болх.

Г1а урок.

Урокан ц1е: Суьртах лаьцна сочинени язъяр.

1алашо:Дозуш долу къамел кхиор.

Предложенеш вовшех нийса таса хаар.

Урок д1аяхьар.

Ι.Урокан болх д1ах1оттор.

ΙΙ.Ц1ахь 1амийна бакъо карлайоккху.

ΙΙΙ.Г1оьнна хаттарш:

-Х1ара сурт муьлхачу произведени т1ера ду?

-Х1ун го вайна кху суьрта т1ехь?

-Шеран муьлха хан ю кху т1ехь гойтург?

-Х1ун деш ву Мохьмад?

-Муха го вайна х1ара керт?

-Х1ун ойла еш ву Мохьмад аьлла хета шуна?

ΙV.Дешархошца хьехархочо болх бо.

Цхьана кечам бо сочинени язъян.

Хьехархочо г1о до х1ора дешархочунна т1е а йоьдуш.

V.Дешархоша сочинени д1аязйо.

VΙ.Ц1ахь бан болх.

Г1ий урокаш

1алашо:Авторан дахар а, кхолларалла а довзийтар.

Произведенин чулацам бовзийтар.

Урок д1аяхьар.

Ι.Урокан болх д1ах1оттор.

ΙΙ.Ц1ахь бина болх таллар.

ΙΙΙ.1амийнарг карладаккхар.

-Маца вина Дикаев М.?

-Маца йина Курумова С.?

-Маца велла Арсанукаев Ш.?

-Мульха произведенеш 1амийна вай?

-Муьлха баснеш 1амийна вай?

-Маца йина Ахматова Р.?

-Маца а,мичахь вина Ошаев Халид?

-Айдамиров Абузар ваьхна шераш?

ΙV.Керла коьчал йовзийтар.

1)яздархочун биографи йийцар.

2)Кху произведени т1ехь дайн г1иллакхаш деза а,силахь а ларар гойту.

Шидас шен к1антана шаьлта яран маь1ан. Асхьаб шена т1ехь декхар дисарна кхоьруш хуьлу.

Цо иза кхочушдар а гойту кху произведени т1ехь.

V.1амийнарг т1еч1аг1дар.

1) Дешархошка дийцар дешийтар.

2)Дуьххьара шера а, дика а йоьшуьйту дешархошка.

3)Дешархошка шаьш ма кхеттара схьадуьйцуьйту дийцар

4)Хаттарш далар6

-Х1ун хиламаш бу дийцарехь буьйцурш,муьлш бу цуьнан коьрта турпалхой?

-Маца тасаделла хилла Шидиний,Асхьабаний юккъехь доттаг1алла?Стен го1ту и доттг1алла ц1ена доттг1алла хилар?

-Х1ун ойланаш йора Шидас а, цуьнан х1усамнанас а, х1ун ду церан сагатдийриг?

-Х1усамненан даг чу яьхкина шеконаш д1а муха ехира Шидас?

-Пхийттара ваьлча шен к1анте шаьлта д1а а луш ,х1ун хьехар дира цунна нанас?

VΙ.Словарни болх.

Ледара т1аьхье-кхузахь:доьзалехь зудаберш бен цахилар.

Лайн санна-балхана,г1уллакхана т1ера

Зарговза-аьчкан пхьар(кузнец)

VΙΙ.Урокан жам1 дар.

1)-Вай урокан ц1е х1ун ю?

-Муьлха автор ву вай тахана 1амийнарг?

-Цо язйина муьлха дийцар вай тахана 1амийна?

2)Ком-ть еш оценкаш д1ах1иттайо.

VΙΙΙ.Ц1ахь бан болх.

1.аг1о154-156 аго1наш йийцар

2.аг1о157-160 аг1онаш йийцар.

Г1а урок.

Урокан ц1е:Классал арахьара дешар.

1алашо: Авторан дахар а, кхолларалла а довзийтар.

Произведин чулацам бовзийтар.

Урок д1аяхьар.

Ι.Урокан кечам бар.

ΙΙ.Ц1ахь бина болх таллар.

1.Амаев В-Хь. дахар довзийтар,карладаккхар.

ΙΙΙ.1амийнарг карладаккхар.

-Маца вина Ш.Рашидов?

-Муьлха произведенеш язйина цо?

-Маца а, мичахь а вина М.Кибиев?

-Муьлха дийцар дара шуна хазахетта дагахьлаьттинарг?

ΙV.Керла коьчал йовзийтар.

Х1ара дийцар яздина дешаран а,вайн х1инцалерачу заманан хьокъехь.Иза ша дерг а хуьлуш долу вайна юккъехь долу а х1уманаш ду.

Дийцаран турпалхой Анзор,Аьлбика,баба а ду.

Анзор шен диъ шо долуш нана елла шен дененаца ву.Дас Аьлбика ялайо(Анзоран десте) цо Анзорна хийла цатам берг олуш велхаво.Цуьнан нана г1енах йог1у шен к1антана,ткъа т1аьххьара еача кхин вон ма лела олий д1айоьду.Денана а ле Анзоро т1аккха гуттара хала хьийзаво Аьлбикас.Х1инца да а ца хуьлу хьалха санна велалой.Аьлбикас даима цхьацца дуьйцуш дуьхьал ваьккхинера иза Анзоран.

V.1амийнарг т1еч1аг1дар.

1.Дешархошка яххьашца йоьшуьйту.

2.Чулацам боцца схьабуьйцуьйту.

VΙ.Жам1 дар.

-Дийцаран ц1е х1ун ю вай тахана 1амийначу?

-Мила ву цуьнан автор?

-Муха к1ант ву Анзор?

-Дийца,муха хета шуна Аьлбика?

-Х1унда сагатдо к1анта?

-Да муха ву шен к1антаца?

Коментировать еш оценкаш д1айохку.

VΙΙΙ.Ц1ахь бан болх

Г1а урок.

Поперечные профили набережных и береговой полосы: На городских территориях берегоукрепление проектируют с учетом технических и экономических требований, но особое значение придают эстетическим.

Общие условия выбора системы дренажа: Система дренажа выбирается в зависимости от характера защищаемого.

Механическое удерживание земляных масс: Механическое удерживание земляных масс на склоне обеспечивают контрфорсными сооружениями различных конструкций.

Опора деревянной одностоечной и способы укрепление угловых опор: Опоры ВЛ - конструкции, предназначенные для поддерживания проводов на необходимой высоте над землей, водой.

Читайте также: