Саха сирин айыл5ата сочинение
Обновлено: 04.07.2024
Оценить 10223 0
МБОУ Чымынаайы орто оскуолата Таатта оройуона Саха Республиката. Саввина Галина Моисеевна – начальнай кылаас учуутала.
Темата: Саха сирин эмтээх уунээйилэрэ.
Сыала: Эмтээх уунээйилэр тустарынан сэьэргэьии, бэйэбитигэр уунэр уунээйилэр тустарынан кэпсээьиннэрэ, билиилэрин чинэтии, ханатыы.
Тэрилэ: Эмтээх уунээйилэр, кинигэ, хартыына.
О5олор: (Эппиэттииллэр теье билэллэринэн)
Учуутал: Маладьыастар! Билигин кыратык саха сирин уунээйилэрин кытары билсиьэ туьуеххэ. Саха сирин киэн киэлитигэр 300-кэ энин араас эмтээх уунээйи тар5анан уунэр. Олортон научнай медицина5а, норуот эмчиттэрэ туьаныллара адьас а5ыйах. Ол араас еруттээх: Саха сирин уунээйитин химическай састааба, ыарыыга дьайар дьо5урдара ситэ уерэтиллэ илик. Сорох эмтээх уунээйи эмкэ туттуллар ньымата быьаарылла илик. Эмчиттэр олохтоох уунээйини эмп бэлэмнииргэ сыал- сорук оностонулэлэспэт эбиттэр. Ону таьынан эмтээх уунээйилэри табатык туьаныы туьунан сахалыы тылынан тахсыбыт кинигэ суо5ун кэриэтэ . Онон анал уерэхтээх быраас да5аны, норуот эмчитэ да5аны бэйэтин улэлэригэр сорох уунээйини туьана иликтэр.
Оттон саха сирин эмтээх уунээйитин саппааьа айыла5а5а баай, туьалаах эттигэ элбэх. Хайа уонна олохтоох уунээйини туьанар буоллахпытына, мэлдьи уунээйи сибиэьэй чааьын туьанабыт. Дьэ, ол иьин бэйэ олорор дойдутун уунээйитин эмчиттэр туьаналлар.
Билигин биирдии уорэнээччи эмтээх оттор тустарынан кэпсиэхтэрэ.
Маннайгы уорэнээччи:
Хатын – Саха сирин айыл5атын биир саамай кэрэ маьа. Умнаьа манан туостаах буолан, бары мастартан ыраастара, кэрэлэрэ, нарыннара, наьаа тулуурдаах буолан, муус уйэ са5ана, иинэ5эс да буоллар уунэ турбут. Сырдыгы таптыыр буолан, маьа кэрдиллибит ырааьыйаларага, уот сиэбит сиригэр да уунэ турар.
Сахаларга хатын – Айыы маьа. Хатын мас барахсан дууьаны чэбдигирдэр, санааны чэпчэтэр ырааьа, суугуна, кэрэтэ ама, туохха тэннээх буолуой? Саха сирин сор5отунан хатын чараннар буолаллар. Кинилэри хомо5ой тыллаахтар хоьоонноругар холбууллар, ырыа гынан ыллыыллар. Тереебут дойдуга таптал, кини ахтыл5ана хатын чараннары кытта быстыспат сибээстээхтэр. Хатын абылана онноо5ор ыар ыарыы тимир кыта5ыттан оруу тардан атахха туруорар дьикти куустээх.
Биьиги ебугэлэрбит айыл5анан, хатын масс суугунунан эмтээьини киэнник тутталлара, хатын маьы кууьан олоруу эмтэнии биир керунэ эмиэ бара. Ол ньиэрбэ ыарыыларыгар кемелее5е. Хатын буерэ, сэбирдэ5э, чээрэтэ, уеьэ, туоьа барыта эмкэ киэнник туттуллар. Хатын уутун умнар табыллыбат. Хатын уутун саас эрдэ хаар уулларын кытта суурдэн бараллар. Хатын уута сахар амтаннаах, иьэргэ олус минньигэс буолар, куртах, оьо5ос, быар ыарыыларыгар туттуллар, киьиэхэ куус –уох биэрэр.
Хатын буерун кыьын эбэтэр саас эрдэ тыла илигинэ унугэьин лабааларын кытта быьан ылаллар, куурдан баран улту сынньан мэлийэллэр, сыыьыттан ыраастыыллар уонна хаьааналлар. Былыр сахалар хатын сэбирдэ5ин бэс ыйын иккис анаарыгар хомуйаннар, суьуех ыарыыларыттан угуттанан эмтэнэр этилэр. Хатын буерун уес, быар ыарыыларыгар тутталлар этэ. 1ч.нь. унугэьи ыстакаан анаара оргуйа ууга кеенньереллер уонна куннэ устэ иьэллэр.
- манан мин хатын туьатын кыракый билиьиннэриим бутэр. Бол5ойон олорон истибиккитигэр махтанабын.
Иккис уорэнээччи:
Хаан баттааьыныгар сугун аба5атын биир ост.нь. лабаатын биир ыстакаан ууга оргутан куннэ 3 иьэллэр. Сибэккилээх лабаатын оргутан иринэлээх бааьы сууйаллар. Эдэр лабаатын ууга оргутан (1:2 эбэтэр 1:3) хатарыллыбыт лабаатын бороьуок онорон, сибиинньэ ис сыатын уулларан, булкуйан маас онорон быты уонна былахыны суох онорорго туттуллар эбит.
Олоххо – дьаьахха сугун аба5атын сэбирдэ5ин уматан туптэлээн дьиэ5э сахсыр5аны уену – кейууру суох гыналлара, сэбирдэ5ин уонна лабаатын мэлийэн танаьы харыстаан танас быыьыгар угаллара. Сугун аба5ата дьааттаах уунээйилэргэ киирэр онон сэрэхтээх буолуохха наада.
Уьус уорэнээччи: Унуохтаах отон (Толокнянка)
Сахалар унуохтаах отон диэн кытаанах сиэмэлээ5ин иьин ааттыыллар. Кини мыраан сирэйигэр, урдук, кураанах сиргэ таптаан уунэр. Унуохтаах отон айыл5а5а олус улахан суолталаах. Кураайы тыа5а хойуутук уунэн, буор урдуку аранатын сиигин котуппэт, халын сэбирдэ5э дэбигэс умайбат, онон ойууру уоттан харыстыыр. Бу эмиэ киэнник туьанныллар эмтээх уунээйи. Унуохтаах отон сэбирдэ5ин эмкэ анаан саас эрдэттэн ыкса куьуннэ диэри хомуйуллар. Отонун куьун бала5ан ыйыгар хомуйар ордук. Народнай медицина5а кини сэбирдэ5ин уонна отонун буор, хабах ыарыыларыгар, хаан барарын тохтотууга, хаан баттааьына урдууругэр, венерическай ыарыыларга тутталлар. Биир ыстакаан оргуйбут итии ууга, 1нь. унуохтаах отону куталлар. Манный коонньорон баран куннэ устэ ыстакаан ус гымыттан биирин аьаан баран иьэллэр.
Сэрии ыар сылларыгар хаппыт унуохтаах отону суоруна5а тардан, бурдукка эбэн, лэппиэскэ, хааьы онороллоро, суоракка, куорчэххэ эбэн хойуннаран сииллэрэ.
Учуутал:Бары маладьыастар учугэйдик бэлэмнэнэн кэлбиккит. Билигин бары кроссворд таайыахпыт Ким тургэнник эппиэттиир эбитий?
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Описание презентации по отдельным слайдам:
Заголовок слайда 4 Вставьте Ваш текст 1 2 3 5 Вставьте Ваш текст Вставьте Ваш текст Вставьте Ваш текст Саха республиката Россия5а биир улахан территориялаах, суду экономическай суолталаах субъега буолар
Заголовок слайда Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Aenean commodo ligula eget dolor. Aenean massa. Cum sociis natoque penatibus et magnis dis parturient montes, nascetur ridiculus mus. Donec quam felis, ultricies nec, pellentesque eu, pretium quis, sem. Nulla consequat massa quis enim. Donec pede justo, fringilla vel, aliquet nec, vulputate.
Саха сирин айылҕата Саха сирэ аан дойдуга саамай уһун уонна тымныы кыһыннааҕынан биллэр. Кыһынны тымныы орто көрдөрүүтэ 45-50 кыраадыс тымныы.
Саамай кылгас сайыннаах
Саха сиригэр тиит, бэс, харыйа, хатын, ует уунэр. Тиит мас 260-420 сыл устата уунэр.
Саха сирэ элбэх сиртэн хостонор баайдаах. Алмаас саамай кунду сыаналаах таас.
Сахабыт сирин тыатыгар барыта 27 араас бултанар кыыл баара биллэр. Киис – саамай кунду туулээх кыыл.
Саха сирин ерустэрэ Лена, Яна, Халыма, Индигир, уонна Лена салаалара _ Булуу, Алдан – кэтиттэринэн, уЬуннарынан Россия ар5аа ерустэрин быдан баЬыйаллар. Лена Яна Халыма Индигир Булуу Алдан Амма
Саха сиригэр элбэх куел баар. Саамай дирин куел – Сэбээн куелэ (137 метр, Кэбээйи улууЬа)
Ньидьили куел – Саха сирин аатырбыт эмис соболоох куелэ
Саха сирин айылҕата Өлүөнэ очуостара Өлүөнэ өрүс орто сүүрүгэр Хаҥалас улууһугар баар айылҕа сэдэх кэрэ көстүүлээх сирэ, ЮНЕСКО киһи-аймах утумугар киллэрбит айылҕа паарката.
- подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- по всем предметам 1-11 классов
Курс повышения квалификации
Дистанционное обучение как современный формат преподавания
Курс повышения квалификации
Дислексия, дисграфия, дискалькулия у младших школьников: нейропсихологическая диагностика и коррекция
- Курс добавлен 24.12.2021
- Сейчас обучается 202 человека из 52 регионов
Курс повышения квалификации
Актуальные вопросы теории и методики преподавания в начальной школе в соответствии с ФГОС НОО
- ЗП до 91 000 руб.
- Гибкий график
- Удаленная работа
Дистанционные курсы для педагогов
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:
5 602 555 материалов в базе
Самые массовые международные дистанционные
Школьные Инфоконкурсы 2022
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Другие материалы
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
- 15.12.2020 1081
- PPTX 13.7 мбайт
- 76 скачиваний
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Онопрова Антонина Антоновна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Автор материала
40%
- Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- Для учеников 1-11 классов
Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов
Дистанционные курсы
для педагогов
663 курса от 690 рублей
Выбрать курс со скидкой
Выдаём документы
установленного образца!
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Школы граничащих с Украиной районов Крыма досрочно уйдут на каникулы
Время чтения: 0 минут
Время чтения: 2 минуты
Инфоурок стал резидентом Сколково
Время чтения: 2 минуты
Каждый второй ребенок в школе подвергался психической агрессии
Время чтения: 3 минуты
В приграничных пунктах Брянской области на день приостановили занятия в школах
Время чтения: 0 минут
Минпросвещения России подготовит учителей для обучения детей из Донбасса
Время чтения: 1 минута
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
Презентация на тему: " Эн дьиэң, эн төрөөбүт дойдуң Саха сирэ. Саха республиката Россия5а биир улахан территориялаах, суду экономическай суолталаах субъега буолар." — Транскрипт:
1 Эн дьиэң, эн төрөөбүт дойдуң Саха сирэ
2 Саха республиката Россия5а биир улахан территориялаах, суду экономическай суолталаах субъега буолар
3 Саха Республикатын символикатын (герб, былаах, гимн) историята
4 Саха сирин уобалаЬын гербэтэ 1878с. бэс ыйын 5 кунугэр бигэргэммитэ
6 Герб Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Указом Президиума Верховного Совета Якутской АССР от 27 июня 1978г.
7 Флаг Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Постановлением Президиума ЦИК ЯАССР от 13 мая 1938 года
8 Флаг Якутской Автономной Советской Социалистической Республики утвержден Указом Президиума Верховного Совета Якутской АССР от 27 октября 1978г.
9 Саха сирэ КиЬитин ахсаана – Иэнэ – хот/со5уруу 2000-км, ар5/илин-500км Республика столицата – Дьокуускай куорат Республика5а 34 улуус баар. Республика статустаах куораттар – Дьокуускай, Мирнай, Нерюнгри, Ньурба, Покровскай. Улуус куортаттара - Алдан, Булуу, Верхоянскай, Ленскэй, Среднеколымскай, Томмот, Удачнай, Өлүөхүмэ.
10 Саха сирин столицата – Дьокуускай куорат Кини 1632с. Бала5ан ыйын 25 кунугэр теруттэммитэ. Нуучча хаЬаа5а Петр Бекетов Лена еруЬунэн кэлэн Ленскэй острогу туппута.
12 Саха сирин гербэтэ Гербэ ортотугар уруц кемус диискэ иЬигэр знамялаах аттаах киЬи ойууламмыт. Бу терут ебугэлэрбит Лена очуос хайалыгар оцорон хаалларбыт уруЬуйдара (наскальный рисунок) буолар. Дискэ урдугэр сэттэ сахалыы орнамент, аллараа Саха сирин официальнай аата-суола сахалыы, нууччалыы суруллубут. Гербэ суолтата – былыргы историяны кытта билицци бириэмэ биир буолуута. Аттаах киЬи государство былаа5ын урдуктук тутар.
13 Саха сирин былаа5а Халлаан куе5э урун куну кытта – келуенэ алтыЬыыта, саха норуотун терут угэЬигэр, урун куццэ сугуруйуу. Мацан – ыраас санааны От куе6э – айыл5абыт, кылгас сайыммыт КыЬыл – ийэ дойдуга бэриниилээх буолуу, олорон ааспыт келуенэ5э ытыктабыл.
14 САХА РЕСПУБЛИКАТЫН ерегейун ырыата Савва Тарасов, М-Кирилл Герасимовы Сахам сирэ дьоллоох тускуга СаЬар5алыы ыцыра ыллыыр. Илинтэн ap5aa ол кустуга Алмаас таас курдук сандаара сырдыыр. Хос ырыата: Бар5а быйацнаах Сахам дойдута, Модун Россия киэн туттуута, Оркен ерегей тойугун туойдун, Уунэр уйэ5э урдуу туруохтун! Уллэр уестээх 0луенэ эбэ 0лбёт-мэцэ угуттуур уулаах. Элбэх омукка эрчим эбэр, Или-эйэни олохтуур уохтаах. Хос ырыата. Ааспыт кэммит айхаллаах суола Арчылыыр аар алгыЬын биэрдэ, Сахабыт.сирэ дьоЬун, дуолан Сайдыы аартыгар туерэ5э тустэ.
15 Михаил Ефимович Николаев – Саха Республикатын бастакы Президена 8 декабря 1989с был избран Предс.Презид.Верх.Совета ЯАССР; 20 декабря 1991г. был избран первым Президентом Якутской-Саха ССР; 22 декабря 1996г.был избран Президентом РС(Я) на второй срок.
16 Тохсунньу 13 кунугэр 2002 с. Саха Республикатын Президенинэн Вячеслав Анатольевич ШТЫРОВ ананан 2010с.диэри улэлээбитэ
17 Егор Афанасьевич Борисов 2010с. бэс ыйын 10 кунугэр Саха сирин Президенэн анаммыта Чурапчы селотугар 1954с атырдьах ыйын 15 кунугэр тереебутэ. Чурапчы орто оскуолатын 1971с. бутэрбитэ сс улэтин слесарь-ремонтник идэтинэн са5алаабыта. 1979с. Новосибирскайдаа5ы тыа хаьаайыстыбатын институтун инженер-механик сс. Тыа хаЬаайыстыбатын миниистиринэн улэлээбитэ. Саха Республикатын Правительствотын председателинэн сс
19 Саха сирин айыл5атын баайа КыЬыл кемус
21 Культура уонна искусство
24 Олонхо 2006с. ЮНЕСКО Аан дойду культуратын баайынан билиммитэ
25 Дьулуруйар Ньургун Боотур
26 Олимпийские чемпионы по вольной борьбе: Роман Дмитриев Павел Пинигин Александр Иванов
27 Викторина Дьокуускай куорат хаЬан, хайдах теруттэммитэй? Бастакы Президеммит кимий, хаЬан буолбутай? с Республика кунун хаЬан ылабыт? Саха республиката хас улуустаа5ый? с с Олонхобут хас сыллаахха ЮНЕСКО билиниитин ылбытай? с с
Все
Саха омук Айыылардыын алтыһар, Сүр тыынын, олох олорорго тардар күүс ылар сирэ, Айылҕа. Ол иһин үгүс киһи, үксүн эр дьон кыһал5а тирээтэ5инэ арчы дьиэтигэр бара5ын дуу, сиргэ-дойдуга диэтэххэ дуу, сири-дойдуну талыа5а.
Ол да иьин бу а5ыйах сыллаахха дылы кини Хара тыа иьигэр биллибэккэ сылдьар. Ойуур иьин баайын тыыппат. Ол иьин тайах, таба ыллык үктүүр үөрдээх буолуор дылы ойуур иьэ тобус толору буоларын билэр да кимиэхэ да кэпсээбэт, ылан сиир диэн өйүгэр да киирбэт.
Онноо5ор улахан сут курааннарга да табаннан, тайа5ынан аһаабыта биир да кэпсээҥҥэ иһиллибэт. Дьон наар куобахтаан, балыктаан аһыырын кэпсиир.
Хайдах да үчугэйи суруйуоххун ба5арбытыҥ иьин барыта ааспыт олохтон эрэ суруйуохха сэп.
Аныгы олохтон туох үчүгэй суруллубат. Арай икки особь бэйэ-бэйэтин туойсуон, хайгаьыан сөп. Ырыаларбыт да оннук эрэ ис хоһоонноохторун ким мэлдьэьиэй? Культурабыт тэрийэр концертара. Туймаада ансамбль арай ыллыа да, барыта урукку ырыалар.
Баҕар эьиги суруйуоххут.
Бэ5эьээ Айыл5а харыстабылын Курашова дьиэтигэр сылдьан букатын да буорайдым, Саха сирин картата барыта прикрепленные охотничьи угодия диэн картата коридорга иилиллэн турар. Ханнык да кэпсииллэрин курдук улахан заповедник үөдэн киьи хара5ар көстөр курдук суох.
Эбиитин эмэһэ5э тэп диэбит курдук центральнай кинотеатр аттынан ааһан истэххэ саха аныгы дьахтара бэстилиэтинэн ытыалыыр иирбит дуу, итирбит дуу диэх айылаах киинэтин, өссө аата да Республика диэнэ сөхтөрөр, рекламата алдьаммыт уазик анныттан хаамар сирбин бүөлээтэ. Аны өлөрсөргө үөрэтэллэр дуу?
Дьэ сахалар эрэйдээхтэр киинэлэригэр итириктээн охсуьуу баар а5ай, киьи сөҕөрө дьоно ону сөбүлээн көрөр.
Киинэ устааччыларбыт аргыны элбэҕи иьэллэрин бэлиэтэ буолан, давным-давно норма поведения курдук.Испит аргыларын саҕа кинигэ аахпыттара буоллар, атын киинэ көрөн дьоллонор хаалла5а.
Ол дьиэ иьигэр барыта үллэьик эрэ: уу, ойуур, онноо5ор тыыннаах дууһаны ытыалаан ыларга бэтиэхэ биэрэр көҥүл дьиэтигэр Айыл5а харыстабылын министерствотын министр приемнайын үлэьитэ миигин онно ыыппыта бэйэтэ туьунан көрүдьүөс эбит.
Миигин кытта кэпсэтэр өйдөөх-санаалаах дьон онно баар диэн ыыппыта. Сирэйдэриттэн кытта көстөр биир хоһоону нойосуус билбэттэрэ. Оннук дьону кытта киьи тугу кэпсэтиэн сөп буолан ыйан ыыппыта буолла? Бэйэлэрин да көрүммэт дьон тулалыыры истиэ-билиэ кэлиэ дуо?
Арай дьэ чахчы мин 55 сааспар Дьокуускай куорат катоктарыгар күн аайы сырыттым, дьоьун сааска суруйдум, Айыл5аны харыстыыр өйдөөх-санаалаах дьон баара буоллар диэн Дьокуускайы биир гына кураанахха хаамтым.
Сити курдук сылдьар, суруйар сиргэр туох эрэ үчүгэйгэ эрэнэн, үтүөнү этээри, суруйаары үктэммитиҥ барыта мөкү буолан, салгыыта барыта итинник мөкү.
санааҕын түһэрбэткэ.
айыы тыына тиийэринэн, инниҥ диэкки баран иһиэхтээххин.
Эн ону үөҕэ олоруохтааххын?
барыта ЫЙааһыннаах.
иккиттэн биирэ ылар
киһиэхэ АЙЫЫ ТЫЫНА киирэн, онон тыыннанар (иннин диэкки барар)
ол тыына ханна тириэрдэринэн
ханна АБААҺЫТА СӨҺҮРГЭСТЭТЭРинэн буолбатах
Туох баар барыта Айыылартан айдарыылаах, Таҥара Таҥааһыннаах
ДОЛЛАР-БАРРЕЛЬ эмиэ онтон.
Итэҕэл, уонна экономическай политика, наука, история, үгэс диэни барытын үлтү буккуйан кээһэн баран сылдьаҕын?
АЙЫЫ ТЫЫНА киһиэхэ биир олоҕу биэрэр.
кэмиттэн-кэрдиититтэн көрөн
мин сиэбпэр биир солкуобайдаах этим
ол солкуобайым ДОЛЛАРдааҕар күүстээх этэ
мин ону билэбин
бу олоххо миэхэ бэриллибит өлүүм - ол
Ити сири илдьи тыытан, ойо хаһан "полезные ископаемые" диэн ааттыыр сир эттиктэрэ Сиргэ туох оруоллаахтарын ким эмит киһи-аймах историятыгар үөрэппитэ дуо? Суох.
Дьиэҥэр Сир тыыннаах организм. Үгүс күннээ5и кыһал5аннан эрэ олорор дьон, толкуйдуур диапазона ол бэйэтин этин-хаанын кыһал5атын иһинэн эрэ эргийэр кыахтаах, ону кыайан ылыммат.
Ол иһин дьон киниттэн атыннык өйдүүр, оло5у ылынар, кини истиэн ба5арарыттан атыны этэр, акаарытын хайҕаабат буоллахха былыргыттан быйылга дылы оннук дьону туоратар, сойуолаһар. Ордук чуолаан Россия историятыгар кэнники, инникитэ омукка бары.
Арай билигин Европа омуктара олорор сирдэрин оборон ылан чэпчэки оло5у тэриммиттэрин түмүгэр олорор сирдэрин территориятын 60 % муора таһымыттан 200 м. аллара түспүт буолан иһийэ чуумпурбут.
Икки бүтүн, үрдүк сирдээх омугу киксиһиннэрэн баран ас таһаарынаары манаһар да, аныгы олох өлөрөрсөр сэбин аһара тупсарынан, тута өлбөккө сорго тэбиллиэ турда5а.
Аны туран дьиикэй кыыллар дууьалаахтар диэн манна эмиэ суруйбутум. Ол аата кинилэр син биир биьиги курдуктар, өйдөөхтөр-санаалаахтар. Биьиги кинилэр санааларын уйата сылаас буоларыгар кыьаллыах тустаахпыт. Аны кинилэр дууһа эргииригэр биһигинниин биир эргииргэ туруохтарын сөп. Ол аата тугун бэйэҕит өйдөөҥ.
Улахан санаалаах кыылы дьон өлөрөрүн ол иһин түһээн билэ5ин, ону дьон үксэ билэр.
Дьаабыланан бүтүҥ, сымыйаннан тугу да билбэт аата булчут буолла5а буолан аньыыны оҥостуман. Бэйэ5итин буолбата5ына, ол о5олоргутун син биир онтугут ситэр. Оннук көстүү элбэх.
Саатар эбэһээт итинник куһа5аны суруйтарда5ына биирдэ тохтуур дьон.
Үчүгэйдик да манна суруйбутум дьиҥэр элбэх.
Айыл5а5а харыстаабат буоллахха, эрэй эрдэдиттэн үктэммэтэх көнө.
Ол иһин дьон аһыыр кыһал5атын бэлэми ытыалаан буолбакка, дьиэ сүөһүтүн ииттэн аһыахтаах. Дьэ ол ииттэхпитинэ, өйө-дьүүлэ суох илдьи кыргыбат ким да5аны то5о эрэ. Сүүс да кураҥа сүөһүлээх олорон идэһэ5э туттарым суох диэччи эмиэ көстөөччү.
Сити курдук дьүһүн кубулуйуу.
Онноо5ор бэйэбит киэнэ диэн буолла5ына, тимири кыратык өҕүлүннэ5инэ өлө да өлөрсө да сыыһабыт. Ити курдук испит эриэнэ.
Оттон бу дьиэтэ-уота суох кыыл, көтөр төһөлөөх сыраннан үөскэппит, иитэ сылдьар кып-кырачаан оҕотун кытта Дьокуускай куоракка тириитин тиирэн тура5ыт, причем биир эрэ сиргэ буолбатах эбит. Биир да дьахтар ону бопсор көстүбэтэ букатын бу куорат дьонугар сидьиҥ өлүү курдук ситэн туран сиир букатын эмиэ норма поведения.
Ол кэннэ сарсыадаттан дьолу ба5арсан кураанах дьолу кууһуу буолуо.
Ити баар көстүү..
Омос көрдөххө син дьон-дьон курдук буолан бараннар,
Ис иһигэр киирдэххэ билбэттэрэ наһаа элбэх, ол түмүгэр аньыы бөҕөтүн оҥороллор
Онтон соһуйаллар: тоҕо эмискэ чугас дьоно суорума суолланалларын? эмискэ ыалдьан олохтон баралларын?
Ааспыкка дьиктиргээн саха булт ма5аьыыныгар сырыттым, барыта бөрө чуучалата. Онно биир дьахтар эрин :" Онно олор,"- диэн дьаһайан хаартыска5а түһэрэр. Онуоха эрэ то5о эрэ саарбахтыыра көстөр, ол иһин мин :" Итинниккэ хаартыска5а түһэр соччото суох,"- диэтим да, дьахтарым кымаардаан да көрбөтө.
Дьэ, ол ма5аьыыҥҥа орто өйдөөх киьи былыргыннан буоллар куотан тахсыа этэ.
Сылдьан эрэ толкуйдаан көрдөххө, Егор Борисов, Ил Түмэн Дойду салайааччыта буолбатах эбиттэр. Чэ баҕар дьон эьиги онон салалларгыт буолуо, бэйэ5ит эрэ баҕаҕытын истэн-билэн, ону толоро сатаан.
Ол эрээри эппитим курдук Сир-дойду эмиэ тыыннаах. Кини баҕатын истибэт-билбэт буоллаххына хайдах Саха сирин салайааччыта аатыраллара эмиэ туһугар көрүдьүөс эбит, түннүк кыараҕаһын бэлиэтэ.Аьара улаханнык сананыы эбит.
Ситинник дьаабы. Ол кэннэ олоххо туох гармонията кураанах ба5аттан, Айыыттан ас көрдүүртэн үүнэн тахсыай?
Читайте также: