На кумыкском языке сочинение маданияты къумукъ халкъны
Обновлено: 19.05.2024
Кумыкский язык — язык кумыков (См. Кумыки), живущих в основном в Дагестанской АССР, а также в Чечено Ингушской АССР и Северо Осетинской АССР. Число говорящих на К. я. около 185,9 тыс. человек (1970, перепись). Относится к кыпчакской группе тюркских языков … Большая советская энциклопедия
Кумыкский язык — Кумыкский язык один из тюркских языков. Распространён в Дагестанской АССР, отчасти в Чечено Ингушской АССР и Северо Осетинской АССР. Число говорящих около 224 тыс. чел. (1979, перепись). В К. я. первоначально выделяли буйнакский, хасавюртовский… … Лингвистический энциклопедический словарь
Институт языка, литературы и искусства им. Гамзата Цадасы — Дагестанский научный центр РАН научно исследовательский институт, основной центр дагестановедения, является продолжателем научной деятельности Института истории, языка и литературы им. Г.Цадасы Дагестанского филиала АН СССР, созданного в 1924… … Википедия
Кавказские языки — Географические и исторические условия сделали Кавказский край любопытным этнографическим музеем. Нет другой местности на земном шаре, где, на сравнительно небольшом пространстве, скучивалась бы такая масса разноплеменных и разноязычных народов. В … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Кумыки — народ тюркского племени, принадлежащий к понтийской его ветви, живет в Дагестанской обл., к С от Дербента, вдоль берега Каспийского моря, и в Хасав Юртовском окр. и Кизлярском отделе Терской обл., между р. Тереком и Сулаком. Некоторые полагают,… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Татарский язык — Самоназвание: татар теле, tatar tele, تاتار تئلٸ … Википедия
Хакасский язык — В Инкубаторе Викимедиа есть пробный раздел Википедии … Википедия
Эвенский язык — Самоназвание: эвэды торэн Страны: Россия … Википедия
Сибирскотатарский язык — Проверить нейтральность. На странице обсуждения должны быть подробности … Википедия
Чувашский язык — Самоназвание: Чӑваш чӗлхи Страны: Россия … Википедия
Манай Алибеков шаир ва этнограф, къумукъ адатланы жыйгъан адам гьисапда белгили. Ону 1925-нчи йылда чыкъгъан биринчи китабында шиъру ва поэмалары булан янаша "Къумукъланы адатлары" да берилген.
Ахтарывчулар билдиреген кюйде, Манай Алибеков (яшав тархлары: 1861-1920 йыллар) оьзюню варислигин оьзю басмагъа гьазирлесе де, савунда китабын басмадан чыгъып гёрме насип болмагъан. Ол герти дюньягъа гёчгенли аз да гетмей, "Манай Алибекзадени мажмуа асары" деген ат булан ону варислиги охувчулагъа етишген.
Инг аввалда китапны тизилиши тергев тарта. Башлап М. Алибеков жыйгъан, тизген, басмагъа гьазирлеген "Къумукъланы адатлары", сонг оьзю язгъан поэзия асарлары бериле. Асарланы булай ерлешдирмекге оьзю автор себеп болгъанмы, неде бу китапны тизген деп гёрсетилеген о девюрдеги язывчу, драматург Микайыл Къанболатов токъташгъанмы, бизге белгисиз, амма, нечик болса да, китапны бу къайдалы тизилиши М. Алибековну яратывчулугъунда "Адатлар" агьамиятлы ер тутагъанын гёрсете. Бу пикруну аз да гетмей, 1927-нчи йылда белгили къумукъ адабиятчы Темирболат Бийболатов "Къумукъ адатланы" орус тилге таржума этип, аиры китап этип чыгъаргъаны да исбат эте.
Къумукъланы адатлары топланып, уьягьлю, жамият яшав ёл-ёругъун шо девюрге гёре болгъанча генг къуршап суратланмагъы ва бир низамгъа салынып чыкъмагъы маъналы болгьан ва шо маъ-насын гьали де тас этмеген. Неге десегиз, къумукъ адатлардан таба къумукъ халкъны милли дюнья къаравлары, милли оьзтёречелиги, милли ругьу, бай эдеп-къылыкълары ва айрокъда токъташгъан, судда-дуванда мекенли чечилеген гьукуки законлары барлыгъы - халкъны жамият оьсювюню, гьукуки-право культурасыны оьр даражасын арив гёрсете. Манай Алибеков тизген адатлардан, къумукълар бырындан гелеген, токъташгъан жамият низамы булангъы, чарлангъан-биленленген адат - законлары бар мекенли бир халкъ экени ачыкъ бола.
"Къумукъланы адатлары" эки уллу бёлюкге бёлюне: биринде - адатлар, аслу гьалда закон гючю барлары, биревюсюнде - "Къумукъ тойда" - тойгъа байлавлу адатлар, ёл-ёрукълар суратлана. Биринчи бёлюкдеги адатлар да айры тармакълагъа бёлюнелер: масала, адам оьлтюрсе, уру этсе, яра салса, къыз къачырса болагъан адатлар. Асарыны башында, автор билдиреген кюйде, бу эсгерилген ишлер, жинаятчылыкълар инкъылапдан алдагъы девюрдеги дуванларда-судларда (мекенли айтгъанда, шо судлар совет девюрню башлапгъы йылларына ерли юрюлюп тургъан) адатлагъа гёре чечиле болгъан. Олар булан янаша сатыв-алыв, ер-мюлк масъалалар, къатын алмакъ ва салмакъ, варисликни пайлав, зина этмек ва бир нече оьзге ишлер шариатгъа асасланып чечиле болгъан. Бу пикругьа таянып, оьзю М. Алибеков китабын басмагъа гьазирлейгенде адатлар гьукуки документ гьисапда агьамиятлы болгъанын айтма тюше. Озокъда, оьрде айтылгъан кюйде, бугюн оланы маънасы бираз башгъа.
Адам оьлтюрмек лап уллу жинаятгъа гёре, адатлар шондан башлана. Къумукъ адатлар гёрсетеген кюйде, совет девюрде биз сан этмейген бий тайпаны алдынгъы заманлар ролю уллу болгъан. Эгер ким буса да бирев къолундан хата чыгъып гишини оьлтюрсе, бийни уьюне барып къамала болгъан, бий де ону къанлыларындан, арасында маслагьат болдурулгъанча, якълама-сакълама герек болгъан. Эгер бий шо борчун кютюп болмаса, къанлылары ону уьюне гирип къамалгъанны оьлтюрсе, шо бийни эл арада абуру тая болгъан.
Манай Алибеков гиши оьлтюрсе ярашывлукъ, маслагьат не ёлда юрюлегенин, нечик тёлевлер болагъанны, къан къардашлыкъны ёрукъларын тындырыкълы кюйде англата. Ондан къайры, "Къумукъ адатларда" яшавда болма болагъан, къардаш къардашны оьлтюрсе, адам ярадан, яда ит хабып оьлсе, къыз къачырса, яда ону хорласа, уру этсе ва шолай башгъа агьвалатларда болагъан адатланы гьар ким англап болагъан кюйде, ачыкъ этип язгъан.
Адатланы барын да къуршама бажарылмаса да, оланы бир-бирленрин эсгерме ярай. Мисал учун, гишини оьлтюрген адам оьлгенни къардашлары оьзюн гечсе, о олагъа къан къардаш болуп, оьз оьмюрюнде шо тухумгъа бойсынып турма герекли болгъан. Гелешинген къызны урламакъ бек айыплы ишлерден санала болгъан, шолай затны этген къанлыгъа тенг бола болгъан.
Адатларда "айгьакъ", "тюсев" деген сёзлер къоллана. Айгьакъ демек, шагьат демек бола. Уруну этегенлени гёргенмен деген адамгъа, гёргенин исбат эте буса, дуван этегенлер инанма герек болгъан. Тюсев деген зат орусчагъа айландыргъанда, присяжный деген зат. Малы урлангъан адам оьзю тюсевлени гёрсете болгъан. Шолар дуванда ант этсе, малы урлангъанны дуван янын тута болгъан. Айгьакъ оьзюн таныгъанны сюймесе, ону орнуна башгъа адам тюсев болуп, ону атындан дуванда ортакъчы бола болгъан. Адатларда айтылагъан кюйде, тюсевлер бир нече бола болгъан, тек оланы санаву 12-ден артыкъ болмай болгъан.
Къумукъ адатларда къолланагъан айгьакъ, тюсев ва айрокъда тюсевлени санаву ва хыйлы оьзге англатывлар, гьалиги заман алдынгъы гьукуматларда юрюлеген суд системагъа ажайып ошайгъанын гёрсете. Демек, гьалиги заман инг де тизив деп саналагъан дуван къайдалар къумукъларда, бизин адатлар шагьат этеген кюйде, хыйлы тезде къоллана болгъан экен. Шо да миллетни жамият оьсювюню оьр даражасын исбат этеген бир далил болуп токътай.
"Къумукъ адатларда" язылгъан агьлю арадагъы эдеплер, ёл-ёрукълар да тергев тартмай болмай. Къатынгиши, эри нечакъы гечиксе де, ол уьюне къайтмай туруп, юхлама ятма чы нечик де, тёшек салма да кёп айыплы ишлерден саналгъан. Ондан къайры, атасы гиши гёрегенде яшын къолуна тутмакъ эдепсизлик йимик гёрюнгенден къайры, къатынлар да ят эренлер бар ерде яшы йыласа да, къолуна алмагъанлар. Эренлер аш этеген уьйге яда къатын турагъан уьйге оьз оьмюрюнде бир де гирмей болгъан.
Къумукъ адатлар, бир-бир эдеплер бугюнлерде унутулуп, гьалиги яшавгъа къыйышмай гёрюнсе де, оланы агьамияты уллу. Бирдагъы такрарлап айтайыкъ, адатлар къумукълар мекенли токъташгъан, гьар-бир пачалыкъны, гьукуматны белгиси болагъан дуван-законлары болгъан, исбатлы бир халкъ экенине шагьатлыкъ эте.
"Къумукъланы адатлары" гьакъда сёйлей туруп, олагъа байлавлу бир масъаладан къачып болмайсан. Алимлени бирлери "Къумукъланы адатларын" Манай Алибеков язмагъан, Магьаммат-Апенди Османов язгъан деп токъташдыра. Тюзю, адатлагъа байлавлу язгъан деген сёз онча къыйышмай. Мунда жыйгъан, тизген, басмагъа гьазирлеген деп айтма тюше.
Масала, белгили дагъыстан тарихчи Абуш Баймурзаев орус тилде чыкъгъан "Дагъыстанны XIX-нчу юзйыллыкъны экинчи яртысындагъы жамият пикрусуну тарихинден" ("Из истории общественной мысли Дагестана второй половины XIX века". Махачкала, 1965), Забит Акавов оьзю басмагъа гьазирлеген, М-А. Османовну "Дюнья бизге иерир" деген китабына язгъан "Бетачар" атлы гиришив сёзюнде шо пикруну мекенли исбат этме уруналар.
Башынданокъ айтайым, "Къумукъланы адатларыны" автору Манай Алибеков тюгюл деп гелтирилеген далиллер мени инандырмай. Шо далиллени барын да гёз алдан гечирме бу макъалада бажарылмаса да, бир-нечесине тергев бакъдырмай болмайман.
Инг башлап айтма тийишли гёрегеним: Абуш Баймурзаев булан бир илму идарада ишлеме насип болуп (о 1990-нчы йыллар эди), магъа "Къумукъ адатланы" ахтарма тапшурулгъанда, алим ёлдашымны пикрусу да белгили экенге гёре, шо сорав булан огьар ёлукъдум. Абуш мисгин оьзю янгылыш болгъанын, "Къумукъ адатланы" автору Манай Алибеков деп билдирди. Мени бу сёзлериме инанма да ярай, инанмай къойма да ярай, неге тюгюл Абуш Баймурзаев оьрде эсгерилген пикрусун гери уруп язылгъан маълуматлар гьалиге табылмады. Шону учун ону далиллерине де жавапланма тюше.
Шо далиллеге гиришгенче, Манай Алибековну китабын тизген Микайыл Къанболатов, ахтарывчулар язагъан кюйде, М. Алибековгъа да, М-А. Османовгъа да къардаш тиеген адам болгъан. Оьзю де адабиятчы, эки де авторну замандашы "Адатланы" автору ким экенни билмей болгъаны, яда, мисал учун, автору Османов экенни биле туруп, оланы М. Алибековну китабына иш этип къошгъан деген ойлар шеклик тувдура. Экинчи пикругъа байлавлу, М-А. Османов да башлапгъы совет йылларда белгили адабиятчы санала болгъан, арадан бир йыл гетип, 1926-нчи йылда ону китабы да басмадан чыкъгъанын унутма тюшмей.
Ахтарывчулар М-А. Османов къумукъланы адатларын жыя болгъангъа асасланып (мунда М-А. Османов Петербургда дарс беривчю болуп ишлейгенде оьз элине фольклор, адатлар жыйма йиберилген деген архив маълуматлар гёрсетиле, оьзю М. Алибеков М-А. Османовгьа багъышлагъан шиъруда ол къумукъну адатын язгъан деген шагьатлыгъы да гелтириле), "Къумукъланы адатлары" деген асарны да ону атына байлама тюз гёре. Бугъар байлавлу, къумукъланы адатларын жыйгъан, басмадан чыгъаргъанлар аз болмагъанны, М-А. Османовдан алда да болгъанны айтма тюше. Масала, адатланы бирлерин Д-М. Шихалиев оьзюню "Къумукъну къумукъланы гьакъында хабары" ("Рассказ кумыка о кумыках") деген ишинде язгъан; къумукъ адатлагъа багъышлангъан айры илму ишлер XIX асруда язылгъан, басмадан чыкъгъан: "Адаты жителей Кумыкской плоскости" (ССКГ. Вып. VI. 1872), "Адаты шамхальства Тарковского и ханства Мехтулинского" ва башгъалары. Шо заман оьзге дагъыстан халкъланы да адатлары жыйылгъан. Шо саялы адатлар жыя болгъан деп айтып, бу асарны (бу асарны деп айрыча тергев беремен) автору этип М-А. Османовну гёрсетме къыйышмай деп эсиме геле.
"Къумукъланы адатлары" "Адатланы язмакъда пайдалангъан ерлерим" деген баянлыкъдан башлана. Сонг "Бир-эки сёз" деген бирдагъы гиришив сёз геле. "Бир-эки сёзню" тюбюнде М. Алибековну аты бериле, биринчи гиришив атсыз къала. Оьрде эсгерилген алимлер биринчи гиришив сёз М-А. Османовнуки деп билдире, далиллер де гелтирме къарай. Мунда адатланы автору оланы уьч адамдан сорап язгъанман деп билдире ва атларын - Г. Бекмурзаев, А. Ачакъанов, А. Умаханов деп гёрсете. Адатланы М. Алибеков язгъан буса, М-А. Османовну аты неге эсгерилмейгени, алимлер де айтгъанлай, гертиден де, ойлашдыра. А. Баймурзаев бу гиришивню М-А. Османов язгъан буса да, неге ол оьзюню атын айтмагъан экен деген соравну да сала ва шогъар жавап гьисапда Магьаммат-Апендини саламатлыгъын гёрсете.
Аслу гьалда бу биринчи гиришив сёз тувдурагъан бу пикрулар ва "Къумукъ той" деген бёлюкде М-А. Османовну шиърулары берилгенлик "Къумукъланы адатлары" М-А. Османовнуки деп айтма ёл бере. Тек шо гиришивде автор янгыз уьч адамны атын эсгерсе де: "Эшитгенлер-гёргенлерден сорап (демек, уьчев булан дазуланмай), эсгиден язылгъан кагъызланы излеп табып, гючюм етген чакъы затны дурус дегенлерин язгъанман", - деп билдире. Олай болгъан сонг, "эшитгенлени-гёргенлени" арасында М-А. Османов да болма ярай. Ва айрокъда тергев берме тийишли ери: автор "эсгиден язылгъан кагъызланы" къоллагъанын яшырмай, шо арада М-А. Османовну язывлары да болма ярай, бу гиришивде де олар берилип къалма ярайдыр деп эсиме геле.
Ондан къайры, бу гиришивню М. Алибеков язмагъан, М-А. Османов язгъан деп токъташдыра бусакъ, тувагъан соравлар аз болмай. М-А. Османов шо замангъы адатгъа гёре этилеген судда ишлегени белгили (о заман тёречиге депутат дей болгъан). Сонг да, Таргъу шавхаллыкъ гючден тайгъанда, о адатны, шариатны яхшы билеген абурлу адамгъа санала болгъангъа гёре, варисликни дурус пайлавгъа гьалиги Буйнакск шагьаргъа чакъырылгъан болгъан. Судда, дуванда адатгъа гёре тёре гесе гелген адамгъа, паланлардан сорап яздым демек къыйышамы экен? Озокъда, сорамакъ айып тюгюл. Айрокъда, бизге архивден гелген кагъызлар гёрсетеген кюйде, сорагъанлардан бири Абдул Умаханов ондан 6-7 йыл гиччи болгъан (1896-1897-нчи йыллардагъы переписни вакътисинде огъар 50 йыл бола). Шонча абурлу, белгили, оьзю де адатгъа гёре тёречи, оьзюнден шайлы гиччи адамгъа сорап яздым десе, ойлашдырмай къоямы? Гене де айтайым, сорамакъ айып тюгюл.
Сёзню узакъ этмей айтма сюегеним: М-А. Османов да, М. Алибеков да янгыз къумукъ адабият булан дазуланмай, халкъыбызны тарихинде гёрмекли ер тутагъан адамлар. "Къумукъланы адатларына" гёре гётерилеген авторлукъ масъала оланы бир-бирине къаршы салагъан йимик де чалына. Шо саялы бу лакъыр ёл-ёрукъгъа онча къыйышмай. Олар бир-бирине абур эте болгъаны, М. Алибеков М-А. Османовну алдында, ону къанат тюбюнде оьсгени белгили. Авторлукъ масъала гётерилме ярай мекенли исбатлар болса, мисал учун, мекенли биревню къолу булан язылгъан текстлер арагъа чыкъса. Оьзге лакъыр кюрчюсюз болуп токътай.
"Къумукъланы адатларыны" агьамияты уллу, автору ким болса да, масъаласы башгъа. Оланы бугюнгю охувчугъа тийишли кюйде англатмакъ, халкъыбызны ругь, къылыкъ, эдеп байлыгъына тюшюндюрмек ва башгъалары.
"Къумукъланы адатлары" - бизин халкъны милли эсин, милли дюньясыны оьзтёречелигин арив гёрсетеген, политика, жамият даражасы тизив болгъанын исбарлайгъан асарлардан бири. Адабият, тарихи маънасындан къайры, ону халкъны милли тамурларын беклешдиреген аламаты бар. Шо саялы да "Къумукъланы адатларын" тийишли кюйде къолламакъ, охувчулагъа яймакъ масъаласы албетге чыгъа.
Чопан Магомедов - уроженец п. Тарки, потомок славного рода шамхалов Тарковских, носит имя великого Чопан шамхала, который согласно историческим документам, " . владел всем краем границ от Шемахи до Черкасов". Фото сделано на фоне боевого знамени выдающегося полководца и государственного деятеля, шейха Султан-Мута Тарковского. Патриотическое воспитание подрастающего поколения на примере народных героев, являющихся образцом для подражания - это гарантия и залог возрождения былой славы народа, ду
Проект “Кумыкский Мир” — информационный ресурс, посвященный истории и культуре кумыкского народа и его предков.
Абдулазим Магомедов - талантливый поэт, автор 9 поэтических сборников на кумыкском языке. На стихи, написанные автором, поют песни многие популярные а республике певцы. Он пишет, не только лирические стихи, но и произведения патриотической направленности, посвящённые выдающимся деятелям в истории народа, известным религиозным деятелям. Его перу принадлежат стихи о великом полководце Султан-Муте, Ташаве- Хаджи Эндирейском, наибе Шамиля - Идрисе эфенди Великолепном, Башир- шейхе аль- Яхсави, посвя
Карабудахкентцы и их правители, будучи искусными воинами, в конце XVI и на протяжении XVII вв. всегда активно участвовали во всех военных мероприятиях шаухалов: в походах Чопан-шаухала Тарковского, в отпоре завоевателям всех мастей, зарившимся на кумыкские земли. Активное участие принимали они под командованием Адиль-Герейхана Тарковского в сражении с русскими стрельцами под Бойнаками в 1594 году, в победной Караманской битве 1605 года, Герменчикской - в 1651 году. Ожесточенное сопротивление,
Рустам Хабилов был приглашён в верхнюю палату Национального собрания Бахрейна, главного законодательного органа страны Маджлис аль-Шура. Председатель Совета Али ибн Салех Аль-Салех лично встретил и рассказал о структуре и системе голосования, а также об их участии в развитии спорта и туризма. Рустам же в свою очередь рассказал про принцип работы Народного собрания нашей республики и поделился спортивными достижениями наших земляков по всему миру, о развитии в области туризма. Также было отмечен
Эти стихи Ташав-Хажи на его родном кумыкском языке хранились у потомка его близкого родственника (брата) первого имама вновь открывшегося после власти коммунистов Эндиреевской мечети - Нух-Хаджи ( на снимке ).
Чтобы отметить человека, наведите на него курсор и нажмите левую кнопку мыши. Чтобы отметиться на фото, наведите на себя курсор и нажмите левую кнопку мыши.
Къумукъ адабиятдан ачыкъ дарс., Дарсны темасы:, Дарсны тайпасы:
(Къумукъ язывчуланы асарларына гёре)
Дарсны мурады:
1. Къумукъ шаирлени ва язывчуланы асарларына гёре дав гелтирген къыйынланы гёзден гечирмек.
2. Асарланы бёлюклерин охумакъ,оланы аслу маънасын ачмакъ.
Къурал: Там газет ,суратлар, китаплары.
ДАРСНЫ БАРЫШЫ., Ватанына къыйынлы гюн гелгенде,, Ялын ойнап топрагъында,сувунда., Яр башларда уьфюреген ел болуп,, Юртлу уланлар башлап чыгъар къувунгъа.
Яшланы дарсгъа къуршав.
маънасын нечик англайсыз?(яшланы жавапларын муаллим толумлашдыра, тюзлей)
Магьаммат Гьажиев – сувда, Юсуп Акаев – гьавада, Элмурза Жумагъулов ва Ханпаша Нурадилов ерде намарт душманланы къувгъанын унутмагъа ярамай. Унутмагъа ярамай Абдулгьаким Исмаиловну – Рейхстанггъа уьстюнлюкню байрагъын къакъгъанны. Шо игитликни исбатлай тамдагъы яшны къолу булан этилген сурат.
«Тиш-тырнагъына ерли савутлангъан
Музыка ойнай(1-6 слайд)
Бизин уьлкебизни тарихинде алтын варакъ булан язылгъан уллу агьвалат бар — Уллу Ватан давдагъы уьстюнлюк. Уьстюнлюк тынчлыкъда гелмеди.Давну йылларында къагъып къайгъылар гирмеген къапулар, къагьрулу гюнлени зары тиймеген агьлюлер ёкъдур. Дав битгенли бу йыл гюлжан айны 9 гелсе 73 йыл тамамланажакъ.
(Уллу Ватан давну гьакъында умуми маълуматлар : 7-8 слайд)
Сочинение зи ватан на лезгинском языке
22 июнь 1941 йыл…-
Бизин совет халкъгъа къара къайгъы гелген гюн
Дав 4 йыл юрюлген… ————— 1418 гюн
Давда 27 миллион адам оьлген .
1418 гюнню ичинде.
Гьисап этип къарасанг,гьар гюн -19 минг адам оьле болгъан ,гьар сагьатда – 800 адам , гьар минутда – 13 адам .
2 минг ярым километр мезгилге – 27 миллион адам …
1 километрге – 40 минг 800 оьлген адам . Гьар метр ерге – 11 адам .
Эгер де гьар оьлген адамгъа 1 минут шыплыкъ этсе – 38 йыл пусуп турма герек эди … О замангъа совет халкъны санавуна гёре — гьар алтынчы адам оьлтюрюлген !
4. Гьалиги заман яшайгъанлагъа, Ватан давну агъусун гёрмегенлеге, давну акъубаларын гёз алдан гечирмеге, сёзню усталары , бизин язывчуларыбыз кёмек эте. Биз адабият дарсларда тюрлю жанрларда яратылгъан кёп тюрлю асарлар булан таныш болгъанбыз. Гелигиз бу дарсда бир нечесин эсге алайыкъ.
— Сиз бу йыл гечген асарлардан башлайыкъ.
-Асарда къайсы йыллар суратлана?
-Романны баш игитлери кимлердир? (Салимат-Хизири)
-Хизирини Салиматгъа язагъан кагъызлары не учун токътала?
-Давну къайгъылары , давну акъубасы бу асарда нечик гёрсетиле?
— Алдагъы класларда гечилген дагъы да къайсы драма
Эл намусун къайратлы кюйде кютмеге
5. Давну агъусу етишмеген бир агьлю де ёкъдур. Бирлени атасы, бирлени эркъардашы, бирлени уланы. Биревлени буса уланлары…
Уьч уланы болгъан сонг, Недир анагъа яшав?, Уьч улан – уьч насиби…, Уьчевюн де алды дав.
бетлер 255, 256, 257.
— Авторну не зат талчыкъдыра, къыйнай ?- 258 бет.
Автор бизден ,охувчулардан,кёмек излей, соравгъа жавап тилей.
— Сиз почтальон яшны еринде нечик этер эдигиз?
Бу ерде къайсыгъыз да оьзтёрече тюз болажакъсыз. Къысмат, къагьрулу къысмат…
Аналагъа гётерме тюшген къайгъыны теренлигин халкъ арада о заман айтылагъан сатырлар да гёрсете:
Адам Смит и современная рыночная экономика
Дагъы улан тапмасын.
Айзанат Аскерханова (Буйнакск район, Янгы Къумух -2015-нчи йыл)- 3 уланын ва 3 къардашын давда тас этген;
Давну йылларында аявлу балаларын дав майданларда тас этген аналагъа багъышлангъан памятниклер бизин уллу уьлкебизде аз тюгюл. Шоланы бир нечеси алдыгъызда…
-Давну къайгъысын автор бу асарында неден табала гёрсете?(Ана-Ер, Ана-топракъ—«Уланларын басгъан кюйде бавруна Уьлюшю кёп ойлу Ана-Ер йылай…)
Сталинградда болгъан уллу ,къыргъынлы давланы ,онда оьлген кёп-кёп минглер булангъы совет адамланы эсге сала.Бу йыл чилле айны 2-нчи гюнюнде шо зор уьстюнлюкню къазангъанлы 75 йыл битди. Автор хабарлайгъан Мамай курганда мемориал къурулгъанлы 50 йыл тамамлангъан.
-Бугюнгю дарсда Уллу Ватан давну агъусун , къайгъысын суратлайгъан адабият асарланы бир гиччи гесегин эсгердик. Олар бир нече ёкъ- кёп бар.
Оьзлер де , шаирлерибиз ва язывчуларыбыз, дав майданларда болгъан- Ибрагьим Керимов, А-паша Салаватов…
8. Уллу Ватан давда совет халкъ, къанлар тёгюп, санлар сёгюп,кёп къыйынлыкъда къазангъан Уьстюнлюк, йыл сайын арек гетип , тарихлени бетлерине гёчсе де, игитликни даимлик уьлгюсю гьисапда бизин яшавубузда даим де агьамиятлы ерни тутужакъ.
Савлар! Сизин гёрмесек де бугюн биз,, Сизин учун кёп къыйынлар гёргенбиз., Сиз яшагъыз, савлар , бизин учун да,, Савлар, биз чи сизин учун оьлгенбиз!
( Бир минут шыплыкъ)
8.Рефлексия соравлар:
-Бугюн дарсда эсгерген къыйынлыкълар, къайгъылар дагъы болмас учун биз, сиз ,гележек яшоьрюмлер, не этме болабыз?
- Сиз гечген дав гелтирген къыйынланы ачыкъ этеген дагъы да къайсы асарланы эсгерме болар эдигиз?
9.Дарсны гьасиллерин чыгъарыв.
— Яшлар, бугюн такрарлагъан асарланы орус тилден ЕГЭ-де язылагъан сочинениеде де аргументация гьисапда къолламагъа чакъыраман. Игитлик гьакъда, аминлик гьакъда, сююв гьакъда, давну агъусуну гьакъында- нече тюрлю темагъа материал бар?!
Алтын адам тақырыбында
Примеры похожих учебных работ
Сочинение зи ватан на лезгинском языке
На лезгинском языке зи хайи ватан
. его помощью на лезгинский язык переводились религиозные, научные и художественные произведения. Появились центры распространения арабского языка и литературы. Представителями лезгинского народа создавались литературные памятники на арабском языке. К .
Алтын адам тақырыбында
. мәдениетіміздің қайнар бұлағы Алтын адам дер едім. Қорыта айтқанда, еліміздің нақышының қатары Алтын адаммен толықты. Өйткені, Алтын адам – ел ертеңінің, тарихымыздың өзіндік ойып .
Мени гезюмден, муалимлик касбу лап да жамият учун агьамиятлы касбу, неге тюгюл инсанны къурулушунда муалим аслу ер тута, ону яратывунда къылыкъны, эдепни оьр уьлгюлерин, лап да гёрмекли къайдада оьзюн тутагъан, юрютеген болмагъа уьйрете, гележекдеги .
Ана тилим къолдагъы бал къартыгъым
Читайте также: