Керда шу сочинение на ингушском

Обновлено: 13.05.2024

г1атта дахар к1аьна шу, хьат1а кхаьчар керда шу, вена вала ва Дади сона сиха совг1ат де.. Хьога хьежаж бераж даг1 хьа подарка тийша баг1 вола вале сиха лел хьай 1отекха хачи эйл. совг1ат деце тхог ма вол ахча деце хьо ма гол хьа стихажа пейдан яц хьог1а тийша хьама дац д1ааьндац ал дац!

Среди миров, в мерцании светил Одной Звезды я повторяю имя. Не потому, чтоб я Ее любил, А потому, что я томлюсь с другими. И если мне сомненье тяжело, Я у Нее одной ищу ответа, Не потому, что от Нее светло, А потому, что с Ней не надо света. /И.Анненский/

ШЬЮ И ПРОДАЮ ШАПКИ ИЗ АФГАНСКОГО И ПАКИСТАНСКОГО КАРАКУЛЯ , И ИЗ ДРУГИХ МЕХОВ . ЦЕНА ОТ 200 ЕВРО nomer s kem vi mojite svyzaca +32484475855

Хьона водар ала ялац тахан,бакъда, са дог кхетадинзар 1а,дош ца оалаш д1авахар хьо селхан, доссадеш са кер чу шийла 1а. Мичара ера хьона селла дорхал? Ч1ий чакхбаьккха дохадир 1а дог. Алал сога, селлара аькха бирсал, сагий дег1ах яла мишта мог? Нагахьа, сога тахан кхаьча бала, хьона кхоана т1аотташ хуле, ховргда хьона, хьайца дагавала, мишта баьде хеталу дуне. Хьона сердаш е аьлдиташ дувцаш, наха юкъе яьнна леларгьяц, фу дергда аз..дог дац вицве тугаш, безам къайла бахьа моттиг яц. Укх са кер чу

ГIалгIай дерригача къамо хIара шера керте боккхача лерхIамца дездеш хиннача цIайх да Керда шу дездеш хинна Наджгоанцхой е Гоанцхой цIай. Цхьацца йоазонашка, цу даькъе Iилман балхаш тIа а цун цIи башха-башха язъю: НажгамцIай, НажганцIай, Наджой, Нажгам и. кх.дI. Цхьабакъда вай къоаноша дувцарех, из цIай дездар довзаш хиннача вай боккхагIчар Наджгоанцхой// Гоанцхой оалаш хиннад цох. Из цIай хилара белгало цун цIера чулоацамца, вешта ше кердача шера цIай хиларах вIалла хьоаха а яцар, е йоалаяцар.

«Дада марша йоп-пой,

Нана марша йоп-пой

Дезал марша йоп-пой

Воша марша йоп-пой

Йиша марша йоп-пой

Везар марша йоп-пой

Эшар марша йоп-пой

Фусамерча кхалсаго царна бIараш, олгаш, божолгаш луш хиннай.

Цхьаькха илли а хиннад керда шу дездарца дийза:

Фар йоагIа шоана!

Керда шу даькъала хилда шун!

Вахар къоабал хилд шун,

БIараш доккхий хилда шун,

Дулх дерста хилда шун,

Фуаш доккхий хилда шун,

Хьовла мерза хилда шун,

Доахан дукха хилда шун,

Кхаш хьийкъа хилда шун!

Хьада хьовла, хьада бIа-а-араш!

Ший хана вай къаман меттала кепайоазув ца хиларах Iалаьмате дукха текъама динца бувзам бола, цу ханарча гIалгIай сакхетама куцаш, белгалонаш, цох хIара шахьаре хинна башхалонаш йицъеннай. Царех да ала мегаргда саг йоалайича уж шиъ мари сесаги хилар тешал дар, из дIачIоагIдара оалаш хинна дешаш. Саг йитар хилча оалаш хинна дешаш. МалагIаш да?

ХьоалчагIанна е синнела бежана, устагIанна урс хьокхача хана фу оалаш хиннад? Саг кхелхача кодам бар мишта хиннад, дIаязданза да, цудухьа дицденна дIадаьннад. Нагахьа санна багахбувцама дукха произведенеш дIаязъеи тахкаи аьттув баьннабале а вай дувцареи кхыдолеи цIайши, деза да яхаш белгалодоахаш хинна денош, кхыйола, Iалаьмате дукха белгалонаш хоаддаме йовзаш яц. Дале а гIалгIаша ха белгалъяр цхьадола цIайш дездарах дола йоазонаш кIезиг-дукха долаш да, Iилманхоша, вай къаман вахара куцаш тохкаш даьча балхаш тIа уж белгал а доахаш.

Агой бутт — январь

Аьккхий мархий бутт — февраль

ГIалгIай мархий бтт — март

Тушоли бутт — апрель

Бекарга бутт — май

Этинга бутт — июнь

Ма — ы бутт — июль

Сели бутт — август

Михи бутт — сентябрь

Ори бутт — октябрь

Чилла бутт — ноябрь

Нажган-цIей бутт — декабрь.

Гуш ма хиллара укхаза декабре январеи цIераш вIаши хийцай.

Цхьаькха тайпара беттай цIераш язъяьй Алироев ИбрахIима:

Нажганцхой бутт — январь

Мархи бутт — февраль

Биэкарг бутт — март

Тушоли бутт — апрель

Мангал бутт — июнь

Маьтцели бутт — июль

Мяцхали бутт — август

Ардар бутт — октябрь

Эрхи бутт — ноябрь

Огой бутт — декабрь.

Ший хана дунен Iилма а дийша хиннача вай мехкахочо Тутайнаькъан Цехара Албаста, иштта Далгат Башира а дIаязъяьй гIалгIай беттай цIераш. ХIаьта цIихезача Iилманхочо, академика Крупнов Евгене ишта язъяьй уж:

(хьажа: Е.И. Крупнов. Средневековая Ингушетия. М.Наука,1971, С.197,198, 178,180.; Об Ингушетии и ингушах. Сост. М. Яндиева. Назрань-Москва 1999. С.209-210).

Укахаза кхаь Iилманхочо техка беттай цIераш йоалаяь йолаш вай хьажа деза, вай къоаноша уж мишта белгалъйора:

Наджгоанцхой //Гоанцхой — 25 декабрь-24 январь.

Саькур-бутт // Аьккхий мархий бутт // Мархий бутт — 25 январь — 24 февраль.

Тушоли бутт // ГIалгIай мархий бутт — 25 февраль — 24 март.

Бекарга бутт // Мутхьал — 25 март — 24 апрель.

Села бутт — 25 апрель — 24 май.

Аьтинга бутт // Мангала бутт — 25 май — 24 июнь

МаIи бутт // МаьтцIели бутт // КIи марс // Зовзар — 25 июнь-24 июль.

Маьцхали бутт//Маьцкали бутт- 25 июль-24 август.

Тов — бутт // Михи бутт //Сай Iаьха бутт — 24 август — 24 сентябрь.

Ардара бутт — 25 сентябрь — 24 октябрь.

АьрхIи бутт //Гизгир — 25 октябрь — 24 ноябрь.

ОагIой бутт // Чантар бутт //Лайчил//Iан лахьа ду бутт — 25 ноябрь — 24 декабрь.

Гуш ма хиллара хIанзарча календараца долча бетташка хьежжа гIалгIай бетташка а да 30 ди а 31 ди а (январагара денз — декабрага ши-ший аргIах кхаччалца). Ховш да гIалгIай ширача цIайх а календарах а лаьца дола Iилман йоазонаш Дахкилгнаькъан ИбрахIима, Танкенаькъан Абукара, Хайренаькъан Бай-Iаьлас, ТIумхой Заретас кепатехалга.

ХIаьта гIалгIай календарь цхьан боараме а доаладаь белгалдича бакъахьа хетараш кIезига бац вайцига. Цхьабакъда из дош, аргIа йолча кепе Iилманца техка а техка цхьан кога тIа даьккхадац. Цудухьа цхьан тайпара белгалдича бакъахьа дар из, цох цхьа хоадам а беш, хIанзарча вай массане а леладеча эрсий календараца нийса йолаш гIалгIай беттай цIераш дIа а язъеш. Хьамсара мехкахой шоана фу хет цу дешах?

*Лаккхарг (д, д) — цIастах баь бокха, ши уст чухоша яй

**Корта бохабеча маларий тайпаш.

***Къом (б, д) — Сага сурте йола, кхо метр локхал дола хьеха дахчан яь бIалгIа. Из хоза кийчъеш хиннай даьре

Данный материал опубликован на сайте BezFormata 11 января 2019 года,
ниже указана дата, когда материал был опубликован на сайте первоисточника!

"Иштта а гац цу берашт дикал
парг1ата са даха уж битал
шой бералех са мукъадала
из е вож ма де ма ала".

Кераст наьха дар деза ца деш
бусулба х1амах кхоачам беш
дахаш хилча,дерриг хургдар
цхьоаг1о ,барт, рузкъ а кхыдар

Бераш нийсача дин т1а кхе дича
хьарам хьаьнал къоаста дича
тара хургбацар кераст наха
хургбар син парг1ата масса хана

(Тембенаькъан Мусай Мухьаммад; 17-18 -г1а аьтинг(август))

Портал Стихи.ру предоставляет авторам возможность свободной публикации своих литературных произведений в сети Интернет на основании пользовательского договора. Все авторские права на произведения принадлежат авторам и охраняются законом. Перепечатка произведений возможна только с согласия его автора, к которому вы можете обратиться на его авторской странице. Ответственность за тексты произведений авторы несут самостоятельно на основании правил публикации и законодательства Российской Федерации. Данные пользователей обрабатываются на основании Политики обработки персональных данных. Вы также можете посмотреть более подробную информацию о портале и связаться с администрацией.

План открытого мероприятия.Литератрно-музыкальная композиция.Г1алг1ай мотт-къаман мотт.

Г1алг1ай мотт - наьна мотт – къаман мотт.

ший мотт хар мел лоарх1аме да дешархошта гучадаккхар;

мета хозал, цун к1оаргал дешархошта гучаяккхар;

бокъонца бола шоай къаман патриоташ кхебар.

Класса кийчо:

дешархой сурташ,плакаташ, книжкай журналий

хьокхам, докладаш

Доска т1ара йоазув:

Мотт – къаман юкъара ганз. Х1ара саго

ший мета хам бе безза, сий де деза.

Хоастабе наьна мотт, хоастае Даьхе,

Кхебе, хозбе, шак1а санн ц1енбеш,

Кердадаккха, илли ала,

Оаз яхийта – мерза ба наьна мотт

Лерга хезача…

I Хьехархочун дош.

Иштта хетачарна дика хьокхам хургба аьнна хет сона вай в1ашаг1кхетарах.

Наьна мотт!Мел деза дешаш да уж х1ара сага. Ма дукха х1ама чулоац цу шин дешо. Цунца дувзаденна да вай вахар: вай хьаькъал, кхетам, вай культура. Наьна меттаца дувзаденна да вай эхь- эздел, г1улакх, сийрдача кхоаненга сатувсар.Мотт вай къаман эггара йоаккхаг1а йола ганз я. Из дег1аихаб баг1ахбувцамца, мах баь варгвоацаш хоза а, б1аьхий а, боккха лорх1ам болаш а ба г1алг1ай мотт. Тахан доккха баркал а оалаш дагабоха беза вайна вай метта хьалхара йоазув кхеллараш: Мальсагов Кураза Зоврбик, вай меттала эггара хьалха йоазув даьраш Беков Дордаг1а Тембот, Озиев Илеза Ахьмад, Озиев Исма1алий Салман. Мах баь варгвоцаш , ч1оаг1а лоарх1аме болх ба цар баьр. Ди бийса ца къувсаш вай йоазон мотт дег1аболабеш, из наха 1омабеш яьккхай цар шоай йоаккха ха.

Халкъа мукъам хоз.

II Мероприяти дешархоша д1ахо д1ахьо.

I Ведущи

Священных слов, заветных, дорогих,

Не так уж много среди слов других.

Так и язык единственно – земным

Стал для тебя с рождения – родным.

Ничто на свете не сравнится

С тем языком, что мог пробиться

В твоих устах, с рожденья лет,

Что для тебя, как божий свет.

II Ведущи

Вай дегаш детталу г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай дегаш детталу г1алг1ай мохк безаш.

Тха бочал, фарал, илли – Г1алг1айче,

Иразе, беркате яхийла хьо.

Сийлахьа Г1алг1айче – эздела Даьхе,

Ноаноша хьийста беркате мохк.

Турпала Г1алг1айче – денала Даьхе,

Вай даьша лорабаь къонахий мохк.

I Ведущи

Где б ни был ты, заслышав речь родную

Ты тут же вспоминаешь твердь земную,

Где ты родился, жил и рос,

То есть Отчизна, близкая до слез.

Любой язык сам по себе велик,

Но всех роднее, знай, родной язык.

Родная речь, язык и слово,

Они и есть твоя основа.

II Ведущи

Майрала доага дог – х1аране кер чу,

Эздела г1алаш – х1арне дег чу,

Адамлен мерза са– дошо Г1алг1айче,

Къонахий Даьхе – кура Г1алг1айче.

Вай маьша дахалда г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай г1оза дахалда яхь лелош,

Иразе яхийла нана Г1алг1айче,

Кортмукъа яхийла нана Г1алг1айче.

I Ведущи.

Дукха метташ да укх дуненен чу, къаман викалашка хьажжа доккхий а да уж, масала китайций мотт е инглисий мотт, х1аьта г1алг1ай мотт з1амига ба яхалга дац из, г1алг1ай мотт г1алг1аш бувц. Фу хургда т1аккха вай а из ца бувций? Мотт д1абаргба.Кхыча къаман наха вай мотт лора а бергбац е из 1ома а бергбац, бокъалдар аьлча вай воаш из лоарх1аш ца хилча лоарх1аб а бац.

II Ведущи

Дунен метташта юкъе къаьнаг1чарех ба вай мотт.Бале а йоазув 1921 шера мара даьннадац, цудухьа вай мета дукха эшам хиннаб цох.Эггара хьалхара вай метта йоазув даьрех ба Мальсагов Кураза Зоврбик, Беков Тембот, Озиев Салман, Осмиев Хьамзат кыбараш а, цар хьийга къа зехьа доаде йиш яц вай. Мотт эшаш ба – из вай сакхетам, къаман са , ганз я. Дош даша мо, меттахьа дуж г1алг1ай меттала. Лерг хьеста цун ясмален оаз хезача мишта 1елургвар из 1ома ца беш. К1оарга тахка х1ара деша ма1ан, хье ма хиллара хьо байзача, мала вусаргвар хьо беза ца луш?

Мальсагов К.З. вахарах а цо леладаьча балхех а хоам бу дешархочо.

I Ведущи.

II Ведущи

I Ведущи

Г1алг1ай поэташа шоай стихашца хестабаьб вай мотт, х1анз са новкъосташа ешаргья шоана вай метта хетаяь байташ.

IV Дешархоша стихаш еш.

1 Наьна мотт.

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара г1алг1ай мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

Эггара хьалха сай наьнага

Со хьо бувцаш йистхиннав,

Бера хана 1а нахага

Со харца ца ле 1омаваьв.

Наха хьаг1е хилва аьннаp

1а со новкъа ваьккхавац,

Ийрча,чамза хилда аьнна,

Сона иллеш деннадац.

Нагахь арг1а йоацар дувце,

Меттаза, чамза из хургбар.

Наха дика оалаш беце,

Симал къахьаг1а хетаргбар.

Къаьда, хьаьнала из бецаре,

Вай мотт хьана эшаргбар?

Меттахь оалаш уж децаре,

Дешаш сенна дезаргдар?

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара наьна мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

2 Г1алг1ай мотт

Г1алг1ай мотт, со кхеваь мотт,

Са даь, наьна дошо мотт,

Зизай хозал, баьций мутт

Денна 1а са дег чу лутт.

Хьона аз сай корта бетт

Со хьа к1оаргал йовза г1ертт…

Х1анаб хьо,аз хьога хетт

Малх мо лепаш,сийрда, ц1ена?

Х1ара дош хьа дегах лет,

Сица, ц1ийца хоттаденна.

Хьо, ца ховчоа къе ба мотт,

Дала безбаь г1алг1ай мотт.

Хьона деннад сибат, куц,

Замо шаьрбаьб,хьекхаш гам.

Хьо ца хилча сена дувц,

Бовргбар дуненцара чам.

Цудухь беза лелабаьб,

Цудухь безаш хьалкхебаьб

Даьш шоай дезал, Даймохк лорош,

Ноаноша шоай ага теркош,

Ахархочо гота йоаккхаш,

Йо1о говза маха боаккхаш,

Мухажарий оаг1ув лувцаш,

Бус оаламаш, фаьлгаш дувцаш,

Маьлха з1анарашца бувцаш,

Нажарга т1а аьшк мо тувсаш,

Г1алг1ай мотт, са халкъа мотт,

Дала безбаь байта мотт.

Аз г1алг1ай мотт лебу.

Аз г1алг1ай мотт лебу

Са къамо из шаьра бувцандаь.

Г1алг1аша цунца беркат кхеду…

Шоай вахар цунах доаландаь

Ширача замалахь денз,

Мел хинна дика – во.

Кар- кара эцаш, багахбувцамца…

Г1алг1аша эздий, камаьрша бийца,

Бухсоццаш беркате г1алг1ай мотт,

Хьа сийле яхаргья массаза.

Г1алг1ай мотт хьоца да,

Са къаман вахаре мел хиннар…

Сий, беркат, эздел, денал, сабар.

Г1алг1аша шун т1а хьаьша везвеча,

Эздий бувца, хьамсара г1алг1ай мотт …

II Ведущи

Г1алг1ай къам, еррига Г1алг1айче тахан къаман культурай ганз дийнъеча, уж юха меттаоттаеча г1улакха бала болаш хила деза .Из да 1алаьмате лоарх1аме,кхоачашде хала, чоалхане дош. Вай даьша, мела халонаш шоашта т1акхаьча яле а, шоай мотт лакхерча дарже лоттабаьб, г1алг1ай мотт бувцаш хезача сапарг1та доалаш, дега дикахетар хулаш хиннад.

I Ведущи

Цхьаккха х1ама гонахьа доацаш, мехках баьха кхойтта шу доаккхаш шоай мотт, культура дег1айоалаеш къахьийгад вай даьша. Цу кхойтта шера царна дагадаьллар дар сихаг1а Г1алг1ай мехка ц1оабоаг1аргбола оамал лахар, нана Даьхе б1аргагор из дар цар массаза а дага кхаьбар .Малаг1а да цун бахьан, даьшта иштта езаш хиннай Даьхе, х1аьта вай заманхошта езаций из? Цар яхь хиннай, вай еций яхь?Царна бийзаб шоай мотт, вайна безаций г1алг1ай мотт?

II Ведущи

I Ведущи

Шоана фу хетт укх хьалах мотт х1аччий балар да ер, е вай х1аччий далар да? Х1анз вай хьожаргда мишта хов шоана г1алг1ай мотт.

1 Дукхаг1а кицаш хьана хов хьожаргда вай.

2 Малаг1а ловцаш хов шоана?

3 Ц1ераш яхал г1алг1ай поэтийи йоазонхойи.

4 Масса алапех латт г1алг1ай алфавит?

5 Малаг1а газет да эггара хьалха кепадетташ арадаьннар, малаг1ча шера

Массане а цхьана ховли довзалеш дашх.

VI Дешархоша д1ахо стихаш еш.

Г1алгай мотт.

Ло1ам болаш къаьста е ло1ам боацаш,

Халкъах,мехках дог лазачоа

Дегаг1оз хул, кхы йоккхаг1а йоацаш,

Наьна меттала аьнна дош хезача.

Бувцаш хьо хезача, сона духьалъувтт

Дега бухье дувша кхийна сурташ:

1урра лоаме сийрдайоаха малх,

Тийна лоама к1ала яда юрташ,

Уйла мара кхоачаргйоацаш гаьна

Со вале а, даим сох дог лазаш

Сона дега й1овхал тела нана.

Наьнал, Даьхел, халкъал кхы дезаг1а

Шийх саг лерх1аш волчун фу хургда?

Сона деза, деза корта беттал,

Эггара хьалха сай мотт керча ди.

Хьо ма барра бувца ховчоа

Б1аьхий ба хьо, наьна мотт,

Хьо ма барра бувца ловчоа

Т1ехьле я хьо, наьна мотт.

Ший халкъ Даьхе езаш волчун

Дозал да хьо, наьна мотт,

Ма барра хьо бувца хайча

Ма ираз дар са, наьна мотт.

II Ведущи

Унахочун мел дукха дарбаш даьдар аьнна, х1ама хилац цун лазара бокъонцадола бахьан гуча ца доаккхе. Иштта да метта хьал а, вай мел дувцар пайда бац х1аране ше бувца мотт ц1енбеш, нийсбеш ца бувце, из бувцарах пайда а хургбац.

I Ведущи

Вай мехка массадолча х1аман доаг1а, лард, овла, духье, г1алг1ай паччахьалкхен са – г1алг1ай мотт хила беза. Мотт боаца паччахьалкхе - паччахьалкхе яц, колони я, мотт боаца къам – ираз дайна, кортамукъале йоаца къам да. Х1аьта тахан вай паччахьалкхе я . Вай паччахьалкхен мотт г1алг1ай мотт ба. Г1алг1ай конституции т1а а белгалдаьд эрсий мотти г1алг1ай мотти г1алг1ай паччахьалкхен метташ да аьнна. Новкъостий, тахан ванна хьалхашка латта кертера декхар да вай мохк, мотт, паччахьалкхе лораяр, цунца лораю вай кортамукъале.

VII Хьехархочун дош.

Читайте также: