Илдэ тынычлык булсын сочинение
Обновлено: 03.07.2024
Тедбирининъ макъсады: ана тилининъ гузеллиги ве назиклиги, къувети, зенгинлиги акъкъында балаларнынъ бильгилерини кенишлетмек; къырымтатар тилинде пек чокъ аджайип шиирлер, гузель йырлар, тапмаджалар, аталар сезлери олгъаны акъкъында бильгилерини пекитмек; тувгъан тильге урьмет ве севги дуйгъуларыны ашламакъ.
Оджа: Мераба, мухтерем мусафирлер, севимли балалар! Бугунь биз тиль байрамында тувгъан къырымтатар тилимизнинъ аджайип
дерьясына киреджекмиз. Бизим къадимий тилимиз не къадар гузель, муляйим, зенгин, татлы олгъаныны ис этеджекмиз. Къырым – бизим Ватанымыз!
Эвель-эзельден Къырым – дюньянынъ энъ дюльбер ве арз этильген кошелерден бири сайыла эди. Онынъ челлерини, дагъларыны, орманларыны, денъизни, кой ве шеэрлерини биз джандан севемиз! Къырымда чокъ миллет векиллери яшайлар. Бу руслар, украинлер, къырымтатарлар, греклер, тюрклер, болгарлар, караимлер ве дигерлери.
Эр бир миллетнинъ озь тили бар. Биз – къырымтатармыз ве бизим тувгъан тилимиз – къырымтатар тили!
Эр бир халкънынъ озь тили бар,
Балдан татлы о тиль онъа
О бир вакъыт унутылмай.
Меним тувгъан халкъымнынъ да,
Озь тили бар йырлашкъан.
Бинъ бир йылдыз арасында
Бу тиль манъа толгъун ай.
Бу тиль бешигимде
Яшлыгъымдан етеклей о
Тутып меним къолумдан.
Бир эджасын джоймам онынъ,
Бир арифни унутмам,
Тувгъан халкъым, оннен бахтлы
Урь аятнынъ къойнунда!
Оджа: Мына, балалар, бакъынъыз: бу терек бизим миллетимизнинъ
Темсили. Терекнинъ тамыры – тильдир. Эгер терекнинъ тамырыны кессенъ, бутюн терек къурып къалыр.
Демек, тилимизни екъ этсек, миллетимиз де гъайып олур.
Афсуски, шимди чокъ балалар русча лаф этелер, озь тилини,
Урф-адетлерини унуталар. Онынъ ичюн бизим тилимиз, башкъа тиллерге бакъкъанда, бельки, къуветсиз корюне. Онъа ярдым этейикми?
Келинъиз берабер оны осьтюрейик, къуветлештирейик! Бакъынъыз терекке, оны осьтюрмек ичюн бизлер озь тилимизде масалларны ве эфсанелерни, лятифелерни ве шиирлерни, тапмаджаларны ве аталар сезлерни, йырларны ве оюнларны хатырламакъ керекмиз.
Тувгъан тилимизге ана тилимиз деймиз. Не ичюн, аджеба?
Анайым бу тильде айнени айткъан,
Рухумда тесири, тамгъасы къалгъан.
Я насыл севмейим мен сени тилим,
Бу тильде къонушатувгъаным, илим.
Анайымнынъ тили, эй, ана тилим!
Анамнынъ сютюнен кирдинъ къаныма,
Айнени айткъансынъ манъа муляйим,
Къундакъта яткъанда, турып янымда.
4 сыныф талебеси Мемедляева Гулизар “Айнени” йырыны иджра эте.
Оджа: Эльбет, эр бир инсан ана тилинде биринджи сезлерини бешигинде
Озь анасындан эшите. Онынъ ичюн де бизим халкъымыз озь тилине “ана тили” деген.
Эвель-эзельден Къырым табиаты бизим халкъ чалгъыджыларымызны ава яратмагъа рухландыра эди. Бу авалар шимди де бир кимсени первасыз къалдырмайлар. Миллий оюнымызны сизге такъдим этемиз.
Энди исе тапмаджаларгъа кечемиз. Тапмаджаларнынъ джевабыны тапынъыз.
Дюньяны къаплады. (Къар)
Акъшам олса корюнир,
Саба олса джоюлыр. (Ай)
Эки агъа-къардаш ян-янаша отура,
Бири-бирини корьмей. (Козьлер)
Сеси зурна. (Хораз)
Топ киби томалакъ,
Къапалы бир къутудыр.
Ичи онынъ къырмызы,
Эм бал киби татлыдыр. (Къарпыз)
6. Акътыр озю – къар дегиль,
Пек татлыдыр – бал дегиль. (Шекер)
7. Бир копегим бар,
Къапыдан да йибермей. (Килит)
8. Къаранлыкъ кумес ичинде
Отуз эки тавукъ бар. (Тишлер)
9. Чапа арткъа эм огге,
Тишлеп, боле экиге. (Пычкъы)
10. Бардыр эки бойнузы,
Сюрю огюнде юре,
Таштан ташкъа секире. (Эчки)
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Оджа: “Балдан татлы” тиль – бу бизим къырымтатар тилимиздир. Бу тиль бизге баба-деделеримизден къалгъан.
Бу зенгин тиль – халкъымызнынъ
Къальп севинчи, фигъаны.
Тюркий тиллер гульзарынынъ
Энъ чечекли фиданы.
Бу тиль, достум, меним, сенинъ,
Оджа: Бизим тилимиз ойле гузель ки, эр бир шиирни музыкагъа къоймакъ, нагъменен айтмагъа мумкюн.
7-Б сыныф талебеси Сейтмеметова Сайме “Баарь кельсе” йырыны йырлай.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Аталар сезлернинъ къысымларыны топлап, тертипке кетирмек ве маналарыны анълатмакъ.
Урбанынъ янъысы яхшы, достнынъ – эскиси. Тиль – акъыл теразесидир. Иштен къоркъма, иш сенден къоркъсын.
Тилини унуткъан, илини унутыр.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Ресимде насыл айванлар? Оларны къайда расткетирмек мумкюн? Масал уйдурмакъ.
1 сыра аюв акъкъында, 2 сыра тильки акъкъында.
(Терекке чечек япыштырмакъ)
Бу эки ресим халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ насыл жанрына аит? Эфсанени айтып бермек. “Аюв дагъ” ве “Багъчасарай
Насыл пейда олды”. (Терекке чечек япыштырмакъ).
Дюльбер ана тилимиз!
Сени джандан севемиз!
Ана тилим – къанат тилим!
Яхшы билем, сеннен кулем,
Сеннен учам! Артып бильгим,
Санъа – севгим ве урьметим,
Сезлеринънен еллар ачам!
Эльвира: Ана тилим – бу муаббетлик, севги йыры,
Усеин: Ана тилим – бу той, джыйын, достлукъ, эйилик.
Майре: Ана тилим – йырджыларнынъ ольмез йыры.
Асан: Ана тилим – бу халкъымчюн эбедийлик.
Сейдамет: Бир эджасын джоймам онынъ,
Гулизар: Бир арифин унутмам.
Сайме: Тувгъан халкъым онен бахтлы
Урь аятнынъ къойнунда!
Оджа: Балалар, бакъынъыз насыл бизде дюльбер, чечекли терек олды. Биз оны, демек, тилимизни, миллетимизни де озь къолларымызнен къуветлештирдик! Бизим тилимиз энди осьти, кучлю олды ве сизге “Чокъ сагъ олунъыз!” айта.
Тувгъан тилимиз къувана. Келинъиз, биз де онынен берабер къуванайыкъ, хайтарма ойнайыкъ!
Бөек Ватан сугышы вакытын искә алу. Тынычлык кадерен белергә өйрәнү.
Аерым предметлар тирәнтен өйрәнелә торган В.Ф.Ежков исемендәге Арча 1нче номерлы гомуми урта белем бирү мәктәбе
4 нче А сыйныфында бәйләнешле сөйләм телен үстерү дәресе.
Укытучы:Сафиуллина Миләүшә Мәүлет кызы
Ул елларны ничек онытасың, —
Ил язмышы кылыч йөзендә.
Ир-егетләр китте яу кырына,
Алып көче тоеп үзендә.
Ирләр китте, кызлар елап калды,
Шаулап калды иген, өлгереп.
Басу капкасына чаклы озата барды
Яше, карты, барысы өзелеп.
Ирләр китте, кызлар елап калды,
Елап калды күпме хатыннар.
Туйда кигән күлмәкләре калды,
Күпме бала калды, ятимнәр.
Бөек Ватан сугышы 1941-1945
Бөек Ватан сугышы ветераннары
Советлар Союзы герое Ежков Валентин
Rally Table
-Борын-борын заманда бик биек тауда гаиләсе белән бер кеше яшәгән .Бер төнне кемдер аларның ишеген шакыган .
-Кем бар анда ?-дип сораган хуҗа.
-Берегез генә керегез.Өебез бик кечкенә,-дигән.
-Кайсыбызны чакырсаң,шул керер,дигәннәр алар.
-Хуҗа өенә кемне чакырган дип уйлыйсыз?
Кайсы рәсемне сайлыйсыз?
See-Think-Wonder
1.Рәсемдә сез нәрсә күрәсез?
2.Сез бу рәсем турында нәрсә уйлыйсыз?
3.Бу рәсем турында нәрсә белергә телисез?
Mix Freeze Group
Тынычлык җыры.
Бер кыз рояльдә уйный.Аның бармаклары бик тиз йөгерә.Рояль өстендә –нота китаплары.Алар- бик күп.Аларга бүлмәдә бик кысан.Ноталар тәрәзәдән балконга чыкканнар,балконнан тротуарга төшкәннәр.
Тротуар буйлап кешеләр бара.Алар
кызның җырын ишеткәннәр.
-Бик матур уйный!
-Бик оста уйный!
Кошлар да кызның җырын ишеткәннәр.
-Бик яхшы уйный!-дигәннәр.
Җыр кешеләргә дә,кошларга да ошаган.Чөнки ул тынычлык турында.
Кошлар ноталарны җыйганнар һәм төрле илләргә очканнар.Тынычлык җыры бөтен дөньяга бик тиз таралган.
Е.Кобец-Филимоновадан.
Тынычлык җыры.
Без яшибез бергә матур бу дөньяда,
Без җырлыйбыз бергә туган телебездә.
Безнең бар хыяллар-бәхетле киләчәк!
Бир Ходай,син безгә тынычлык дөньяда.
Балалар көлсеннәр, олылар белсеннәр,
Без бит иң кирәкле дөньяда кешеләр.
Без яңа гасырда юк диик сугышка,
Бәхетле киләчәк без телибез җиргә!
“ Илебез тыныч,күгебез аяз булсын !” дигән темага кечкенә хикәя язып килергә.
Туган тел – һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушы телдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе, киләчәге дә.
Туган телем – назлы гөлем.
Фазлыева Альбина Рәдүс кызы
Дүртөйле шәһәренең 3 санлы гимназиясе
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
И туган тел, и матур тел,
Дөньяда күп нәрсә белдем
син туган тел аркылы.
Үзенең туган телгә булган мәхәббәтен татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай әнә шулай матур итеп язган. Чынлап та, туган телне ярату – Туган илне, әткәй-әнкәңне ярату белән бер.Юкка гына туган телне ана теле дип йортмиләр шул!
Туган тел төшенчәсенә зур мәгънә салынган. Ул – Ватан, туган җир, ата-ана сүзләре белән бергә торган бөек, изге һәм кадерле сүз. Туган телне тугач та ишетә һәм өйрәнә башлыйсың, шуңа күрә аны туган тел дип атыйлар да. Әйе, туган тел - иң татлы тел, “Ана теле бер булыр” бу мәкаләдә дә шуны күрәбез. Баласы карынында чагында ук анасы аңа төрле әкиятләр сөйли, җырлар җырлый, аның белән сөйләшә. Дөньяга тугач, бала үзенчә ниндидер авазлар чыгарып ята, аннары җайлап үзенең туган телендә сөйләшә башлый. Ул телгә баланы, башлап аның иң газиз кешесе – анасы өйрәтә, иркәли,юата. Туган телне сөяргә, хөрмәт итәргә, горурланып яшәргә дә ана өйрәтә.
Туган тел! Нинди гүзәл, матур, йомшак, бөек сүз! Һәр милләтнең үз туган теле була: марыйларныкы – марый, чуашларныкы – чуаш, башкортларныкы – башкорт. Ә безнең туган телебез – татар теле! Әйе, татар теле: җырдай моҗлы, кызлар кебек шат чырайлы, ачык йөзле татар теле. Ул бик борынгы һәм бай телләрнең берсе, шуңа күрә без аның белән горрланып яшәргә тиешбез. Туган тел турында берсеннән-берсе матур шигырьләр, җырлар, мәкальләр бар. Шагыйрь Наҗар Нәҗми “Туган тел” шигырендә шундый матур юллар яза:
Туган җирең – Идел буе
Һәр телнең бар Туган иле.
Туган җирең кебек назлы,
Җырдай моңлы татар теле.
Туган тел – иң татлы тел,
Туган тел – иң тәмле тел,
Тәмле дип: телең йотма!
Туган телне онытма!
Нинди сихри юллар бу! Дөньяда һәр кеше үз телен яхшы белеп, аңа хезмәт итәргә тиеш, бозмаска, телне саф, чиста итеп куллана белергә тиеш. Тел – кешенең юлдашы гомерлеккә! Кеше беренче чиратта үз телен әйбәт белергә тиеш, ә аннан инде бүтәннәрен. Хәзерге вакытта туган телне онытучылар, бозучылар да күп. Мондый кешеләр безнең телебезне ямьсезлиләр, чит тел сүзләре кушып сөйләшәләр. Бу бик начар хәл. “Инсафлының теле саф”, - диләр бит.
Акыллы, тәртипле кеше, минемчә, беркайчан да үз телен бозмаячак та, онытмаячак та. Рәхәтләнеп үз туган телеңдә сөйләшү – үзе бер бәхет түгелме соң?
Туган тел – һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушы телдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе, киләчәге дә. Шуңа күрә туган телне буыннар арасында югалтмыйк.
"Тормыш ул - минем иҗатым!" запись закреплена
Урыны оҗмахта булсын
Урыны ожмахта булсын,БИК кунелле кеше иде
Авыр туфрагы жинел булып, урыннары ожмахта булсыннинди кешелэр китэ
Урыны ожмахта булсын.
АВЫР ТУФРАГЫ ЖИНЕЛ БУЛСЫН.
Авыр туфрагы жинел булсын
Урыны ожмахта булсын,бик яхшы,кызык артист иде
Якыннарына, Туганнарына Ходай Тэгэлэ узе куркэм сабырлык насыйп итсен хэм ярдэменнэн калдырмасын.
Мэнгелек йокысы тыныч, рухы шат, иманы юлдаш, карангы гурлэре нурлы, тар кабере кин булсын.
Урыны жэннэт турлэрендэ булсын.
Читайте также: