Хаваларда оча барсын очен ике канат кирэк хэр кошка сочинение

Обновлено: 06.07.2024

Ничә? Күпме? Никадәр? Ничәнче? Ничәшәр? Ничәләп? Ничәү?

Өчәү, икешәр, унынчы, бишләп, тугыз.

Мин, бу, кем, һәркем, әллә кем, беркайчан.

Ничек? Кая? Кайда? Кайдан? Күпме? Никадәр? Кайчан?

Элек, татарча, көмештәй, аз, кичен, түбәндә, шунлыктан, юри.

Хикәя фигыль (изъявительное наклонение глагола)

Нишли? Нишләде? Нишләгән? Нишләр? Нишләячәк?

Укый, караган, язды, барачак, сөйләр.

Боерык фигыль (повелительное наклонение глагола)

Теләк фигыль ( желательное наклонение глагола)

Шарт фигыль ( условное наклонение глагола)

Сыйфат фигыль ( причастие)

Нишли торган? Нишләгән? Нишләячәк? Нишлисе? Нишләр? + существительное

Коелган алма, туасы бала, язылачак хикәя.

Хәл фигыль ( деепричастие)

Нишләп? Нишли-нишли? Нишләгәч? Нишләгәнче?

Уйнап, сөйли-сөйли, укыгач, язганчы.

Һәм, ләкин, яки, чөнки, әгәр, шуңа күрә, .

Белән, аша, кебек,аркылы, саен, таба, .

Бәйлек сүзләр ( послеложные слова)

Ас, өс, ян, як, эч, тыш, чит, урта, ара, тирә, .

Ап-, иң, дөм, гына, мыни, мы, бит, һич, -дыр

Хәбәрлек сүз (вспомогательные слова)

Кирәк, тиеш, мөмкин, ярый, бар, юк.

Кереш сүз (вводное слово)

Әйе, әлбәттә, мөгаен, хәер, зинһар, ниһаять, дөрес, һичшиксез, димәк, ди, гүя, югыйсә.

Аваз ияртемнәре ( звукоподраж. слова)

Дустым белән – с другом

Баш һәм иялек килешне таләп итүчеләр (требующие именительный падеж, если с местоимением – то притяжательный падеж

өчен – для әти белән – с отцом

кебек, күк, төсле, шикелле – как

чаклы, хәтле, кадәр, тикле – как (по объему)

аркылы, аша – через

саен – каждый минем белән – со мной

сәбәпле – по причине

хәлдә, көенчә, килеш – в состоянии

хакында, турында, турыда – о

Юнәлеш килешне таләп итә

(требует направительный падеж)

кадәр, чаклы, хәтле, тикле – до

каршы – навстречу -га/-гә

таба – в сторону -ка/-кә

караганда – в сравнении

карата – по отношению

Чыгыш килешне таләп итүчеләр

(требующие исходный падеж)

башта – сначала -дан/-дән

бүтән – кроме -тан/-тән

бирле – с (временное) -нан/-нән

тыш, башка– кроме

Бәйлек сүзләр (послеложные слова)

Чыршы янында - возле елки

каршы – напротив, навстречу

Междометия служат для выражения различных чувств, эмоций, волеизъявления, поэтому являются принадлежностью живой устной речи. Они тесным образом связаны с интонацией и в значительной степени с жестами и мимикой.

Хәл фигыль (Деепричастие)

Деепричастие – форма глагола, которая обозначает добавочное действие при основном действии, выраженном глаголом и отвечает на вопросы что делая? что сделав?(Нишләп? Нишли-нишли? Нишләгәч? Нишләгәнче?

Ук ып чыктым - прочитал

Көл ә – көл ә - смеясь

Әйт кәч – сказав, когда сказал

Яз ганчы – пока не написал

Уйна ганчы -чем играть, лучше.

Сыйфат фигыль (Причастие)

Причастие – форма глагола, которая обозначает признак предмета по действию и отвечает на вопросы какой? какая? какое? какие? (Нишләүче? Нишли торган? Нишләгән? Нишләр? Нишләячәк? Нишлисе? + исем )

2 )-а/-ә/-ый/-и + торган

Бар учы (+ исем) – идущий

Яз а торган –(+исем) – пишущий

Укы ган (+исем) – который прочел

Бар ыр (+исем) – который пойдет

Кил әчәк (+исем) – который придет

Сөйл исе (+исем) – который расскажут

Без барасы юллар якты. – Дороги, по которым мы пойдем , светлы.

Шарт фигыль (Условное наклонение глагола)

Тырыш са м – если постараюсь

Сөйлә сә м – если расскажу

Тырышсам, яхшы укырмын. – Если постараюсь, буду хорошо учиться.

Теләк фигыль (Желательное наклонение глагола)

Табигатьне саклыйк! – Давайте беречь природу!

Исем фигыль (Имя действия)

Имя действия – это форма глагола, которая обладает признаками глагола и имени существительного. Образуется от глагольных основ, присоединением к ним аффиксов

Кайт у – возвращение

Мин институтта укуым белән горурланам. – Я горжусь у чебой в институте.

Исемдә тартым категориясе (принадлежность)

Берлек сан (ед.число)

I зат (лицо) минем (мой) -м/-ым/-ем

II зат (лицо) синең (твой) -ң/-ың/-ең

III зат (лицо) аның (его, ее) -ы/-е/-сы\-се

Күплек сан (мн.число)

I зат (лицо) безнең (наш) -ыбыз/-ебез

II зат (лицо) сезнең (ваш) -ыгыз/-егез

III зат (лицо) аларның (их) -лары/-ләре

Исемнәрнең килеш белән төрләнеше (склонение имен существительных)

Кемнән? – От кого?

Нәрсәдән? – От чего?

Кайдан? Каян? – Откуда?

Нәрсәдә? – У чего?

Порядок присоединения аффиксов в татарском языке

Основа + аффикс + аффикс + аффикс

множественного принадлежности падежа

Сыйфат дәрәҗәләре (степени сравнения прилагательных)

(самый, очень, сильно)

Инфинитив отвечает на вопросы: Что делать? Что сделать? Нишләргә? Что не делать? Что не сделать? Нишләмәскә? и образуется:

в положительной форме присоединением к основе на гласный –рга/-ргә;

к основе на согласный аффиксов –ырга/-ергә/-арга/-әргә;

укы – укы рга , укы маска;

эшлә – эшлә ргә , эшлә мәскә ;

кер – кер ергә , кер мәскә

Инфинитив в речи часто употребляется со словами:

кирәк – надо; кирәкми – не надо;

ярый – можно, ярамый – нельзя;

мөмкин – можно, мөмкин түгел – невозможно, нельзя.

Хәзерге заман хикәя фигыль

(Настоящее время глагола изъявительного наклонения)

Утвердительная форма настоящего времени образуется от основы глагола присоединением аффиксов:

Окончания отрицательной формы : -мый/-ми.

Ба р - а ки л - ә
Тыңл( а) - ый сөйл( ә) - и
Ю - а т у - а
Җы( й - а) я к( и) - я
Бар- мый кил- ми

Мин - м Без – быз/-без

Син - сың/-сең Сез – сыз/-сез

Ул - Алар – лар/-ләр

Билгеле үткән заман хикәя фигыль

(Очевидное прошедшее время глагола изъявительного наклонения)

Основа оканчивается на

гласный или звонкий согласный звук

глухой согласный звук

Аффикс отрицательной формы: -ма/-мә . Она прибавляется к корню слова.

Мин – ды – м Без – ды - к

Син - ды – ң Сез – ды - гыз

Ул - ды Алар – ды – лар

Билгесез үткән заман хикәя фигыль

(Прошедшее неочевидное время)

Основа оканчивается на

гласный или звонкий согласный звук

глухой согласный звук

Аффикс отрицательной формы: -ма/-мә . Она прибавляется к корню слова.

Мин – ган – мын Без – ган - быз

Син - ган – сың Сез – ган - сыз

Ул - ган Алар – ган – нар

Билгеле киләчәк заман хикәя фигыль

(Будущее определенное время)

Основа оканчивается на

Аффикс отрицательной формы: -ма/-мә . Она прибавляется к корню слова.

Мин – ачак – мын Без – ачак - быз

Син - ачак – сың Сез – ачак - сыз

Ул - ачак Алар – ачак – лар

Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль

(Будущее неопределенное время)

Основа оканчивается на

Аффикс отрицательной формы: -мас/-мәс . Она прибавляется к корню слова.

Мин – ыр – мын Без – ыр - быз

Син - ыр – сың Сез – ыр - сыз

Ул - ыр Алар – ыр – лар

Мин, син, ул, без, сез, алар.

Бу, шул, шушы,теге, әнә, менә,шундый, тегенди, мондый.

Үз, һәр, һәркем, һәрбер, бар, барча, барлык, бөтен, һәммә.

Кем, ни, нәрсә, кайсы, ничә, ничек, кая, кайда, кайчан.

Һичкем, һичнәрсә, һичнинди, һичничек, беркем дә, бернәрсә дә, берничек.

Әллә кем, әллә нәрсә, әллә нинди, әллә ничек,әллә кайчан, кемдер, ниндидер.

Минеке, синеке, аныкы, безнеке, сезнеке, аларныкы, тегенеке, шуныкы, шуларныкы.

Бер, унбер, унтугыз, егерме, йөз, мең, миллион, миллиард, ярты, өчтән бер, уннан ике.

Бер енче , алты нчы , егерме нче , мең енче , унтугыз ынчы .

Бер әр , ике шәр , алты шар , өч әр -өч әр .

Бер-ике, унбиш ләп , утыз лап , йөз ләгән , мең ләп .

Ун ау , өч әү , биш әү , ик әү .

117 бер йөз унҗиде

1117 бер мең бер йөз унҗиде

Наречие образуется с помощью окончаний: -ча/-чә; -дай/-дәй/-тай/-тәй; -лай/-ләй; -ыш-лый/- еш-ли; -лап/-ләп; -гары/-гәре; -ын/-ен/-н; -лата/-ләтә.

Саф (образа действия)

Элек, бушлай, тиз, яланаяк, тын, кинәт, җәяү, бергә, өчәүләп, өзлексез

Татарча, көмештәй, минемчә.

Күләм-чама (меры и степени)

Аз, күп, бераз, озак, тулаем,өлешчә.

Кичен, былтыр, хәзер, көндез, бераздан, тиздән, кышын, элек.

Түбән, биек, якын, ерак,югары, янәшә, рәттән.

Сәбәп-максат (причины и цели)

Шунлыктан, юктан, юри, бушка, әрәмгә, тиккә, заяга, тиктомалга.

Җыючы (соединительные): һәм, да, дә, та, тә, вә, янә, тагы, ни. ни. (и)

Каршы куючы (противительные): ләкин, әмма, фәкать, бәлки, тик, ә (но)

Чөнки (потому что), ки, гүя, гүяки (словно), әгәр (если), хәтта (даже), әйтерсең, диярсең (словно), гәрчә (хоть и), ягъни (значит), аеруча, бигрәк тә (особенно).

Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль

(Будущее неопределенное время)

Основа оканчивается на

Аффикс отрицательной формы: -мас/-мәс . Она прибавляется к корню слова.

Мин – ыр – мын Без – ыр - быз

Син - ыр – сың Сез – ыр - сыз

Ул - ыр Алар – ыр – лар

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Слитное и раздельное написание не с разными частями речи. Совершенствование умения определять части речи.

Тип урока: повторительно-обобщающий. Цели урока 1) Обучающие: совершенствовать умение определять части речи и производить их морфологический разбор 2) Развивающие: систематизировать и обобщать правила.

Конспект урока по дисциплине "Русский язык". Тема "Служебные части речи. Предлог как часть речи".

Методическая разработка представляет собой план-конспект урока по дисциплине "Русский язык" Тема "Служебные части речи. Предлог как часть речи". С применением техно.

Урок русского языка в 5 классе по теме "Части речи. Самостоятельные части речи. Наречие"

Урок направлен на повторение материала о частях речи, в частности, о самостоятельных частях речи. Знакомит с новой самостоятельной частью речи - наречием. Знания закрепляются выполнением упражнений, з.

Данная работа поможет учителю за короткий срок поможет Вам подготовиться к уроку по данной теме за короткий срок.

"Служебные части речи. Предлог как служебная часть речи"

Урок русского языка в 7 классе.

Переход знаменательных частей речи в служебные части речи

Исследование особенностей перехода частей речи.

Конспект урока по теме "Служебные части речи. Предлог как часть речи"

Цель: -дать общее понятие о предлоге как служебной части речи, важнейшими грамматическими особенностями которой являются неизменяемость и невозможность быть членом предложения;-позна.

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

-Укучыларда Туган илг ә, ана телләренә һәм рус теленә карата

кызыксыну һәм хөрмәт тәрбияләү; балаларның иҗади сәләтләрен

үстерү, милли үзаң, милли горурлык хисләре булдыру;

Бурычлар: хал ы кларыбызның бай, рухи мирасын барлауга ихтыяҗ

тудыру; төрле телләрдәге җырлар, шигырьләр аша

укучыларда ана телләрен өйрәнү, аны ярату, хөрмәт итү

Җиһазлау: музыкаль бизәлеш, “Иң татлы

тел-туган тел”, “Теле барның- иле бар”, “Туган телем –

киңдер сиңа күңел түрем” плакатлары.

-Сәхнә бизәү өчен татар халкының сөлгеләре, кул эшләре, татар халык ашлары, өстәл, тәрәзә макеты, койма, шарлар, милли киемнәр, гармун, балалайка, фонограмммалар, урындык, әкият геройлары өчен киемнәр, атрибутлар, магнитофон, кирәкле аппаратура, плакатлар.

Здравствуйте, ува ж аемые гости! У нас сегодня открытое мероприятие на тему “Ике телем- ике канатым” (Два языка- два крыла). Реч ь пойдет о двух государственных языках: о русском и татарском.

- Балалар, әйтегез әле, без ничә телдә сойләшә һәм аралаша алабыз?

-Бик дөрес, рус һәм татар телләрендә.

Балалар безгә кунаклар килгән. Әйдәгез әле, без алар белән ике телдә дә исәнләшик. Башта татар телендә, чөнки ул безнең ана телебез.

Ә хәзер рус телендә.

-Балалар, уйлап карагыз әле, без ни өчен ике телдә сөйләшәбез? Яле кем әйтер? (Балалар җаваплары)

-Бик дөрес,балалар. Татар теле -безнең туган телебез, әби-бабайлар сөйләшкән, әти-әниләр бишек җырлары җырлаган, әкиятләр сөйләгән тел. Рус теле-безнең икенче дәүләт телебез. Без төрле милләт халыклары яшәгән республикада яшибез:рус,татар,чуваш, мари, удмурт, мордва һ.б. Бу тел безгә барлык халыклар белән аралашу чарасы булып тора. Рус теле безне башка халыклар белән берләштерә.

Ә хәзер, балалар, рус теле һәм татар телендә бер-берсенә охшаган сүзләрне искә төшереп үтик. Мин сезгә рус телендә әйтермен, ә сез миңа татар телендә җавап бирерсез. Мисаллар:стол-өстәл, тарелка-тәлинкә, машина- машина, штаны-ыштаннар, башмаки-башмаклар, пальто-пәлтә, солома- салам, кровать-карават, печка- мич, мак-мәк, тополь-тупыл һ.б.

Рус теленнән кергән, көнкүрештә күпләп кулланыла торган сүзләребез дә бар, менә алар: телевизор,телефон, радио, пианино, магнитофон, лампочка, люстра, парта һ.б.

-Балалар, без сезнең белән рус һәм татар телләре турында сөйләштек, ә хәзер авыздагы телебезне дә эшкә җигеп алыйк. Тизәйткечләр әйтеп карыйк:

Мич башында биш мәче,

Биш мәченең биш башы,

Биш мәченең биш башына

Ишелмәсен мич ташы.

Башым бәрдем баганага.

Ә безнең Гүзәл рус телендә тизәйткеч белә. Әйдәле, Гүзәл, әйтеп күрсәт әле дусларыңа.

-Кукушка кукушонку купила капюшон.

Надел кукушонок капюшон,

Как в капюшоне он смешон !

Следую щ ая игра называется “Шар” . Я вам расскажу одно стихотворение.

Вместе с вами мы выучим его, затем я усложняю игру: некоторые слова мы будем заменять движениями. Будьте внимательны.

Летел, летел по небу шар,

По небу шар летел.

Но знаем мы: до неба шар

Никак не долетел.

Молодцы, ребята! А сейчас, дорогие гости, мы вам покажем, чему мы научились на наших занятиях.

(“Туган тел” көенә рус, татар милли киемнәрендә балалар сәхнәгә уза)

Халкым теле миңа- хаклык теле.

Аннан башка минем телем юк.

Илен сөймәс кенә телен сөймәс,

Иле юкның гына теле юк.

“Туган тел” җыры башкарыла.

Шушы исем белән

Җирдә яшәү үзе бер бәхет.

Яшибез без җирдә

Бар халыклар белән берләшеп.

Туган телемдә сөйләшеп

Яшим мин туган илдә.

“Туган ил” дигән сүзне дә

Әйтәм мин туган телдә.

“Балам!”-диеп туган телдә

Эндәшә миңа әткәм.

Мин туган телдә әйтәм.

Дөн ь яда иң-иң матур ил

Ул- минем туган илем!

Дөн ь яда иң-иң матур тел

Ул- минем татар телем!

“Татар телем!” җыры башкарыла.

(Н. Мәдъяров сүзләре, В.Агапов көе)

Заман миңа: “Югарыга мен!”-дип

Ике канат биреп үстерде.

Канатымның берсе- татар теле,

Икенчесе- бөек рус теле.

Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел.

Икесе дә безнең өчен

Иң кирәкле затлы тел.

Татарчасы- туган тел,

Безгә газиз булган тел.

Сине сөя торган тел.

Безнең тел ул хезмәт җырын җырлый,

Нур балкыта тормыш күгендә.

Бөтен дөнья дулкынланып тыңлый

Сөйләшкәндә урыс телендә.

“Край родной”-җыры башкарыла.

То березка, то рябина,

Куст ракиты над рекой.

Край родной, навек любимый,

Где найдешь еще такой.

Коль язык ты знаешь русский,

Всяк поймет тебя при встрече.

Хоть объезди всю страну.

Русская речь полна величья,

В ней прекрасных слов богатство,

За то, что красив и могуч,

За то, что, как солнце, велик,

За слово, как солнечный луч,

Люблю тебя, русский язык!

Великое русское слово!

В нем вижу я Пушкина лик,

В нем вижу я лик Толстого.

(Пушкин сыйфатында бала чыга)

Я памятник себе воздвиг нерукотворный,

К нему не зарастет народная тропа.

Вознесся выше он главою непокорной

( Арткы планга китә, кулында каурый-каләм)

“Сказка о рыбаке и рыбке”- өзек.

(Выходит старик, закидывает 3 раза невод)

Отпусти ты, старче, меня в море,

Дорогой за себя дам откуп.

Откуплюсь, чем только пожелаешь.

Бог с тобою, золотая рыбка!

Твоего откупа мне не надо;

Ступай себе в синее море,

Гуляй там себе на просторе.

(под тревожною музыку продолжает)

Совсем вздурилась моя старуха,

Сперва она просила новое корыто,

Потом подавай ей новую избушку,

Затем захотела быть столбовою дворянкой,

Далее вольною царицей,

Что мне делать с проклятою бабой?

Уж не хочет быть она царицей,

Хочет быть владычицей морскою,

Чтобы жить ей в окияне-море,

Чтобы ты сама ей служила

И была бы у ней на посылках.

Сказка ложь, да в ней намек!

Добрым молодцам урок.

(Көй алышына. Г.Тукай ролендә бала чыга).

Пушкин илә Лермонтовтан үрнәк аламын,

Әкрен генә югарыга үрелеп барамын.

(Утыра, яза башлый, уйлана)

Нәк ъ Казан артында бардыр бер авыл Кырлай, диләр .

Җырлаганда көй өчен “тавыклары җырлай” диләр.

(Былтыр чыга, аның артыннан Шүрәле)

Шүрәле?!Сиңа миннән ни кирәк?

Бер дә шикләнмә, Егет, син, мин карак-угъры түгел;

Тик шулай да мин бигүк туг ъры түгел.

Яш ь егет! Килче икәү уйныйк бераз кети-кети.

Яхшы, яхшы, сүз дә юктыр. Мин карышмыйм, уйныймын.

Тик сине шартыма күнмәссең, диеп уйлыймын.

Тиз уйныйкчы, зинһар, нәрсә кушсаң да күнәм.

Яхшы, тыңлап тор:

Әнә, шунда бар бик юан бер бүрәнә.

Бүрәнәнең бер очында бар әчелгән ярыгы.

Шул җиреннән нык кына тот,

(Шүрәле шартны үти, Былтыр аның кулын кыстыра)

Кысты, хәрап итте явыз “Былтыр” мине,

Аһ, үләм бит, коткарагыз!

Кысканга былтыр, кычкыралармы быел?

Тел кешене дус итә,

Бел, балам, син рус телен

Һәм онытма үз телең.

“Әби белән бабушка” биюе.

Здравствуй, Бибинур! Вот тебе гостин ц ы принесла и друзей привела.

И, әйбәт булган, Кәтринә! Бергәләп уйнап-җырлап алырбыз. Әйдәгез әле,балалар, әйлән-бәйлән уйныйбыз.

“Ак каен” җыры башкарыла.

“Во поле береза стояла” җыры башкарыла.

Әйдәгез, мәкаль әйтешеп алыйк.

Алинә (татар киемендә):

Бердәм өйдә бәрәкәт була.

Илфат (рус киемендә):

Не нужен и клад, если в сем ье лад.

Кайда бердәмлек- шунда көч!

Дружно не грузно, а врозь хоть брось.

Иленнән аерылганның канаты каерылган.

Без родины милой будешь птицей бескрылой.

Берг ә: Поиграем!

(Музыка астында әби йөзек сала)

Йөзек кемдә йөгереп чык! Фәниләгә нинди жәза бирәбез?

Татар халык җыры “Шома бас”.

Җырла-җырла дип әйтәсез.

Сезгә нинди җыр кирәк?

Сезнең өчен җыр җырларга

Сандугач теле кирәк.

(Бабушка йөзек сала)

Колечко-колечко, выгляни в окошко!

Колечко у Эльмира.

Бергә: Пуст ь танцует.

Рус халык биюе башкарыла.

Колечко-колечко, выгляни в окошко!

Колечко у Гульнары.

Я частушки спою.

Ох ты матушка-Россия,

До чего ж ты хороша!

Хоть и плохо мы живем,

Зато пляшем и поем.

Если б не было воды,

Не было б и кружки.

Если б не было девчат,

Кто бы пел частушки?

Тагын бер генә уйныйк әле.

Әби: Йөзек кемдә- сикереп чык!

Татар халык биюе.

Тукмак тәгәрәтү уены уйнала. (Балалар түгәрәккә басалар, уртада берәү тукмак тәгәрәтә. Тукмак кемгә карап туктала, шуңа җәза бирелә) (Айнур-“Заяц” шигыре. Әби-“Алдавыч әкият”)

Гомер кешегә бер генә бирелә. Шул гомерне нәтиҗәле, мәгънәле итеп, Ф. Яруллин әйткәнчә, "Чигенми яшисе бар, ялгышмый яшисе бар", “Кош очар өчен, кеше бәхет өчен яратылган.” Безнең һәркайсыбызның бәхетле буласы килә. Без кешеләр арасында яшибез. Шуңа күрә тормышыбызда үзара мөнәсәбәтләрнең нинди булуы зур әһәмияткә ия. "Үзең яхшы булсаң, кеше дә яхшы, үзең начар - кеше дә начар" диелә татар халык мәкалендә. "Кеше кешегә көзге булып хезмәт итә" дигән әйтем дә бар. Димәк, башкаларның сиңа уңай мөнәсәбәттә булуын теләсәң, үзең яхшы күңелле кеше булырга тиешсең. Ә моның өчен үзеңдә матур сыйфатлар тәрбияләргә кирәк. (Хезмәтне ярату, намуслы, батыр, тугрылыклы, шәфкатьле, мәрхәмәтле, инсафлы, игътибарлы булу.)
- Нинди матур сүзләр! Болар һәр кешене бизи торган асыл сыйфатлар.
Шәфкатьле булу – барлык күркәм гадәтләрнең башы, әдәплелекнең нигезе. Бары шәфкатьле бала гына бәхетле, тәүфыйклы, мәрхәмәтле, игътибарлы, кешелекле була ала.

Оценить 3535 0

Тема: Шәфкатьлелек бизи кешене.

Максат: кешелеклелек, ярдәмчеллек, изгелек сыйфатлары тәрбияләү.

-А. Кайа “Исламда әхлак”,

-В. Казыйханов ”Әхлак дәресләре”,

-“Татар теленең аңлатмалы сүзлеге “Казан 2000,

-“Татар халык иҗаты”. Риваятьләр һәм легендалар. Төзүчесе Гыйләҗетдинов С. М. Казан, 1987,

-Ә. Еники “Матурлык” хикәясе.

-Ф. Яруллин шигырьләр җыентыгы.

Дәрес барышы.

1. Укытучының кереш сүзе.

Нинди матур сүзләр! Болар һәр кешене бизи торган асыл сыйфатлар.

Шәфкатьле булу – барлык күркәм гадәтләрнең башы, әдәплелекнең нигезе. Бары шәфкатьле бала гына бәхетле, тәүфыйклы, мәрхәмәтле, игътибарлы, кешелекле була ала.

II. Төп өлеш.

Тормышта булган бер вакыйга сөйләнелә.

1. Фикер алышу. Түбәндәге сораулар бирелә.

Әби кызының нинди кыланышына түзә алмаган?

Дорфа сүзләренә, кимсетүенә, кансызлыгына һ.б.

Боларның барсын бер сүз белән ничек әйтеп була?

Шәфкат ь сезлек, кешелексезлек һ. б.

Ничек уйлыйсыз: безнең тормышта күпчелекне нинди кешеләр тәшкил итә.

Шәфкат ь ле, изгелекле, кешелекле кешеләр.

Димәк, бүгенге дәрестә сүз нәрсә турында барачак?

Шәфкат ь ле булу турында.

Нәрсә ул шәфкать? Шәфкатьле булу нәрсәне аңлата?

Кызгану, аяу хисе, мәрхәмәт. Яхшы, киң күңеллелек, ярдәмчел булу, игелекле булу.

Шәфкатьлелек сыйфатлары нәрсәләрдә һәм кайларда чагыла?

Кешеләрнең бер-берсенә мөнәсәбәтендә, табигатькә, хайваннарга карата һ.б.

(Укучы хикәя укый.)

2. -Үзегезнең якыннарыгыз, тыныш-белешләрегез арасыннан шәфкатьле кешеләрне атагыз.

3. -Үзегез укыган әдәби әсәрләрдән, халык авыз иҗатыннан, кинофильмнардан нинди шәфкатьле кешеләрне хәтерегездә калдырдыгыз?

(Ә. Еники. “Матурлык” хикәясе укыла)

4. Магнитофон язмасында җыр тыңлау.

Үзеңдә шәфкатьлелек сыйфатлары булдыру буенча үз-үзеңне тәрбияләү планын төзү.

А. б . Исәнмесез, кадерле кунакларыбыз! Хәерле көн, дуслар! Бүген бәйрәм – Ватанны саклаучылар көне.

Кадерле Әтиләр һәм аларга алмашка үсүче малайларыбыз, ихлас күңелдән сезне Ватанны саклаучылар бәйрәме белән котлыйбыз! Һәркайсыгызга сәләмәтлек, бәхет, гаилә учакларыгызны сүндермичә, муллыкта яшәүегезне телибез.

Ә тиләр – безнең яклаучыбыз да, саклаучыбыз да, таянычыбыз да. Әйдәгез бүгенге бәйрәмебездә Әтиләрне зурлыйк.

1. Бүген безнең бакчада

Шундый рәхәт, күңелле.

Чөнки кунак булып безгә

2. Иң акыллы, иң уңганнар

Бар эшкә дә булганнар

Менә шундый әтиләр.

Бергә: Менә шундый әтиләр.

3. Әтиләр илнең терәге

4. Әле ярый сез бар җирдә

Безнең иң ныклы терәк

Бәхетебез тулы булсын

Сез безгә шундый кирәк.

5. Әниләр белән бергә

Шатлык килсен өебезгә

6. Сезнең йөргән юлларыгыз

Яшел утлардан торсын.

Сугыш, кан кою булмасын

Әтиләр исән булсын.

7. Бүген бәйрәм көнендэ

Шатлык, бәхет, сәламәтлек

Җыр: “Песнка про папу”

А.б. Каеш будым билемә,

Тасма тактым җиңемә,

Йолдызлы бурек кидем:

Кадерле балалар, кемнәр икән ул - солдатлар,нинди хәрбиләрне сез беләсез, тикшереп карыйк әле.

8.Мой папа находчивый,

Даже сложное дело.

Озорник и проказник.

С ним каждый мой день

Превращается в праздник.

9.Зимний солнечный денек

Весело скрипит снежок,

Лыжи, санки мы берем,

С папою гулять идем!

Мне завидуют вокруг –

папа самый лучший друг

10.Әтиебез бик гадел,

Юмарт, шаян һәм көчле,

Безнең өчен ул зур терәк,

Әти безгэ бик кирәк!

Әти безнең горурлык,

Телибез аңа саулык,

Язсын иде гомергә

А.б . Кадерле балалар! Менә бит бәйрәмгә әтиләр килгәч нинди күңелле, әйеме. Кайчандыр сезнең әтиләр дә сезнең кебек булганнар, бакчага да йөргәннәр, сезнең кебек шаярганнар, көлгәннәр, рәхәтләнеп уйнаганнар. Бәлки кайберләре үткән балачакны онытканнардыр да инде. Ә шулай да без аларга балачакның бәхетле мизгелләрен искә төшерергә булышыйк әле. Сез ризамы, әтиләр?

Уен: Машина бн кубиклар ташу һәм өеп бару.

Җыр: ______________________

А.б. Шигыр ь ләрне дәвам итик.

11.Әтиемнең алтын куллары

Көрәп куя карлы юлларны

Ул булганда җылы өебез,

Ул булганда җырлап йөрибез!

Әтиемнең алтын куллары

Җәйләрендә чаба печәнен.

Ул булганда, безнең табыннар

Көтеп тора сыйлар пешкәнен.

Әтиемнең алтын куллары-

Имин булсын йөрер юллары.

“Әти!” диеп әйтү бер ләззәт,

Син булганда, әти, бар рәхәт!

12. Ул тынычлык бәйрәме

Аны һәр кеше белә –

Бәйрәме дип йөртелә.

Ул солдатлар бәйрәме.

Без котлыйбыз аларны,

Ә тиләрне, абыйларны

Һә м бөтен солдатларны

13.Чтобы мирно всем жилось,

Чтобы мирно всем спалось,

Каждый день и каждый час,

Зорко охраняет нас

14. Благодарны люди ей,

Славной Армии своей,

В честь нее гремит салют,

В песнях славу ей поют!

Армия наша: самая могучая.

Армия наша: самая лучшая.

Җыр: “Бравые солдаты”

А.б. Бигрәк күңелле икән

Дуслар җыелган җирдә.

Бәйрәм итәбез буген

Ә тиләр белән бергә.

1 . С 23 Февраля
Папу поздравляю.
Мы — ведь лучшие друзья.
Лучше не бывает.
Будь здоровым ты всегда,
Папочка любимый.
Пусть не гаснет никогда
Солнце в небе мирном!

3 . Наши летчик-герои

Небо зорко стерегут,

Охраняют мирный труд.

Наша армия родная

Стережет покой страны,

Чтоб росли мы, бед не зная,

Чтобы не было войны.

2. Наша армия родная

Пограничник на границе

Нашу эемлю стережет,

Чтоб работать и учиться

Мог спокойно весь народ.

Охраняет наше море

Славный доблестный моряк.

Гордо реет на линкоре

Наш родной российский флаг.

А.б . Безнен белэн ярышырга

Житез этилэр кирэк.

Кемнэр ярышырга эзер,

Чыгып басыгыз тизрэк.

Уен: _____________________________

А.б. Безгә бүген кунакка бабаларыбыз да килде. Алар да бит солдат булганнар, армиядә хезмәт иткәннәр.Аларны да зурлап китик әле.

Яшәгез сез, мәңге яшь булып

Туган йортыгызда ямь булып.

Сез булсагыз таза-сәламәт

Оныкларга булыр бик рәхәт.

Бабай янымда булганда

Б ернәрсәдән курыкмыйм мин.

Аның сүзе миңа закон,

Бабамны тыңлыйм мин.

Яшәсен безнең бабайлар

Сәламәт һәм шат булып.

Зур яхшы үрнәк булып.

Когда ле жит на речках лед

И вьюга мчится вдаль,

Чудесный праздник нам несет

Наступит праздник всех солдат,

Поздравить будет каждый рад

И дедов, и отцов!

Бабабыз - акыл иясе,

Бабабыз - уңган кеше.

Нәрсәгә тотынса да,

Һәрвакыт гөрли эше.

Барыбыз да сине, бабай,

Чын күңелдән котлыйбыз.

Бәхет, шатлык, сөенеч тулы

Озын гомер телибез.

Җыр:_____________________

А.б. Күп тә үтмәс,егетләр

Сез дә үсеп җитерсез

Ватанны саклар өчен

Җирдә, күктә,туган илнең

Уен :______________________

А.б. Әтиләребезнең зирәклеген дә тикшереп карыйк әле.

· Как называется здание, где живут солдаты? (казарма)

· Повар в армии - это кок?

· Майор - старше по званию, чем капитан?

· Боец, который владеет искусством меткой стрельбы?( снайпер)

· Руль в самолете и на корабле называется штурвал?

· Какие головны уборы носят солдаты?(фуражка, каска, папаха)

· Какой танк считался самым лучшим в период второй мировой войны?(Т 34)

· Как прозвали в народе гвардейский миномет БМ – 13 в годы войны?Катюша)

· Б ольница для военных - это г оспиталь

· Кто изобрел знаменитый автомат? (М.Т.Калашников)

· Имена великих полководцев и военначальников Великой Отечественной войны вы знаете?(Г.К.Жуков, Р.Я Малиновский, И.С.Конев, А.М.Василевский)

· Плох тот солдат, который не мечтает… стать генералом .

· Один в поле – не… воин .

· Смелость города… берет

Батыр һөнәр бар җирдә

Җирне, илне саклаучы.

Сине, мине – һәркемне

Капитанмы йә сер жант-

Барысыны ң и семе

Дөн ь яда бер ул-солдат!

Мы сегодня отмечаем
Этот праздник в феврале,
Мира, радости желаем
Всем ребятам на земле.

Пусть никто не знает горя,
В мире все мы жить должны,
Не решайте силой споры,
Дети — не хотят войны!

А.б . Булмасын ул, булмасын

Кирәкми безгә сугыш!

Булмасын бер куркыныч,

Булсын бөтен ил тыныч.

Яшәсен безнең әтиләр

Сәламәт һәм шат булып.

Бию: “Татар биюе”

Алып баручы: Бэйрэмебез бик кун,елле утте. Безнен, малайларыбыз узлэрен уткен, зирэк, акыллы итеп курсэттелэр. Кайткач этилэрне, бабайларны котларга онытмагыз. Шунын, белэн бэйрэм киче тэмам.

Читайте также: