Чеченский язык 5 класс сочинение
Обновлено: 05.07.2024
Нохчийн г1иллакх-оьздангалла – вайн къоман хазна ю. Х1унда аьлча, адамийн дахарехь коьрта лехамаш бу: эхь-ийманний, яхь-оьздангаллий, г1иллакхе-лераме хиларий. Оцу лехамех муьлххачу цхьаннах стаг д1ахаьдда велахь, цуьнан дахар дуьззина хир дац. Адамаша вовшашца лело дезачу г1иллакхийн кепаш дуккха ю, адаман ц1е бакъ а еш вахархьамма а, иштта оцу бакъ ц1арца Далла къематдийнахь дуьхал ц1еначу дог-ойлица вахархьамма а лелош ерш. Царна юккъехь къаста дан лаьа деца-ненаца лело деза г1иллакх. Х1ора а угар хьалха, шен деца-ненаца г1иллакх лаьцна, иза д1акхоьхьуш хила веза: церан сий-т1алам беш а, цара аьлларг кхочушдеш а. Уьш т1ебаьхкича, хьала а г1аьттина, царна охьаховша меттиг яла еза, цара аьлларг дан деза, царна муьт1ахь хила веза. Нагахь санна, шаьш г1аш цхьанхьа даха новкъа девллехь, аьрру аг1ор, жима т1аьхьо х1оьттина ваха веза. Амма цхьа кхерам х1оьттинехь, дега-ненера хьалхе яккха а еза.
Иштта деца-ненаца к1оршаме цахилар, уьш кхайкхича – к1еда-мерза жоп далар, царна халахетар ца дар, цаьрца къинхетаме хилар, г1о дар, чохь-т1ехь оьшург латтор, цаьрга терра кхин а дуккха х1уманах т1ехь ду доьзалхочунна, х1унда аьлча, цунна дахар делларг цуьнан да-нана ду.
Дай-наношца леладо г1иллакхаш лардан деза йиша-вешица а, шеен дехошца а, ненахошца а, лулахошца а, хьехархошца а, шайн дай-нанойн дикачу, догц1енчу доттаг1ашца, хьешашца а, баккхийчу нахаца.
Цаьргара масал а оьцуш, царна дан долу г1о-накъосталла деш хила веза х1ора г1иллакхе стаг, шена товш доцург, царна а товр доций а хууш.
Г1иллакхе а, товш а ду, заманан лехамашка хьажжина, шеен духарца оьзда хилар.
Дерзош, сайна ч1ог1а хазахеташ йолу байт яло луур дара суна. Цуьнан автор ву Гелогаев Сайд-Мохьмад.
Кхуьийла Нохчийчохь ворх1 т1аьхье къоман,
Ц1ерш дагахь латтаеш ворх1е а ден.
Ворх1е а стигал к1ел ворх1 нана хьоме,
Йиц ца еш, ехийла вайн ворх1 т1аьхье.
Ворх1 ден ц1е ца хуург лай лоруш хилла.
Ворх1 нана йицйинарг ву кхузза лай.
Лайн амал сих йоьлларш безна бац Далла.
Ларлойла цу амалх ворх1 т1аьхье вайн.
Ворх1 йишин цхьа ваша иллешкахь вуьйцу,
Уьш хиларх воккхавеш, сий дарна цо.
Ворх1 вашас йишин дог цхьатерра хьоьсту:
Автор ларйоцуш ца дов д адахнарг
. Нохчийн истори евзачарна бевзашболу и хиламаш Арсанукаев Шайхис исбаьхьаллин дешнашца буьйцу, ткъа исбаьхьаллин дош . повесть йоьшуш Тимаран къамелашкахь дешархочунна го цуьнан къизалла, ямартло, хIилла. Ша-шех тоам бина, бIаьрг . кхайкхайо адамашна кхиэл: ТаIзар сан Ду царна нийса: Уггар а лекха берд, КIорга . заманахь муьлххачу а халкъана сийлахь а, веза а хилла илланча, дешан говзанча. Иштта .
Цхьатерра ло цунна дог х1ораммо.
Ду нохчийн ворх1 г1иллакх
ворх1 ломал сийлахь:
Ларар шен да-нана, дар халкъан сий,
Дайн г1иллакх д1акхехьар, йижарий сий дар,
Собар дар, бакъ хилар, ц1е ларъяр шен.
Нохчийн г1иллакх-оьздангалла – вайн къоман хазна ю. Х1унда аьлча, адамийн дахарехь коьрта лехамаш бу: эхь-ийманний, яхь-оьздангаллий, г1иллакхе-лераме хиларий. Оцу лехамех муьлххачу цхьаннах стаг д1ахаьдда велахь, цуьнан дахар дуьззина хир дац. Адамаша вовшашца лело дезачу г1иллакхийн кепаш дуккха ю, адаман ц1е бакъ а еш вахархьамма а, иштта оцу бакъ ц1арца Далла къематдийнахь дуьхал ц1еначу дог-ойлица вахархьамма а лелош ерш. Царна юккъехь къаста дан лаьа деца-ненаца лело деза г1иллакх. Х1ора а угар хьалха, шен деца-ненаца г1иллакх лаьцна, иза д1акхоьхьуш хила веза: церан сий-т1алам беш а, цара аьлларг кхочушдеш а. Уьш т1ебаьхкича, хьала а г1аьттина, царна охьаховша меттиг яла еза, цара аьлларг дан деза, царна муьт1ахь хила веза. Нагахь санна, шаьш г1аш цхьанхьа даха новкъа девллехь, аьрру аг1ор, жима т1аьхьо х1оьттина ваха веза. Амма цхьа кхерам х1оьттинехь, дега-ненера хьалхе яккха а еза.
Иштта деца-ненаца к1оршаме цахилар, уьш кхайкхича – к1еда-мерза жоп далар, царна халахетар ца дар, цаьрца къинхетаме хилар, г1о дар, чохь-т1ехь оьшург латтор, цаьрга терра кхин а дуккха х1уманах т1ехь ду доьзалхочунна, х1унда аьлча, цунна дахар делларг цуьнан да-нана ду.
Дай-наношца леладо г1иллакхаш лардан деза йиша-вешица а, шеен дехошца а, ненахошца а, лулахошца а, хьехархошца а, шайн дай-нанойн дикачу, догц1енчу доттаг1ашца, хьешашца а, баккхийчу нахаца.
Цаьргара масал а оьцуш, царна дан долу г1о-накъосталла деш хила веза х1ора г1иллакхе стаг, шена товш доцург, царна а товр доций а хууш.
Г1иллакхе а, товш а ду, заманан лехамашка хьажжина, шеен духарца оьзда хилар.
Дерзош, сайна ч1ог1а хазахеташ йолу байт яло луур дара суна. Цуьнан автор ву Гелогаев Сайд-Мохьмад.
Кхуьийла Нохчийчохь ворх1 т1аьхье къоман,
Ц1ерш дагахь латтаеш ворх1е а ден.
Ворх1е а стигал к1ел ворх1 нана хьоме,
Йиц ца еш, ехийла вайн ворх1 т1аьхье.
Ворх1 ден ц1е ца хуург лай лоруш хилла.
Ворх1 нана йицйинарг ву кхузза лай.
Лайн амал сих йоьлларш безна бац Далла.
Ларлойла цу амалх ворх1 т1аьхье вайн.
Ворх1 йишин цхьа ваша иллешкахь вуьйцу,
Уьш хиларх воккхавеш, сий дарна цо.
Ворх1 вашас йишин дог цхьатерра хьоьсту:
Цхьатерра ло цунна дог х1ораммо.
Ду нохчийн ворх1 г1иллакх
ворх1 ломал сийлахь:
Ларар шен да-нана, дар халкъан сий,
Дайн г1иллакх д1акхехьар, йижарий сий дар,
Собар дар, бакъ хилар, ц1е ларъяр шен.
Нохчийн г1иллакх а, оьздангалла а.
По чеченскому языку — нохчийн мотт г1иллакхийн хьоста
. садолу х1уманца оьзда хилардала мел кхоьллина чохь садоцу х1уманца оьзда хиларша кхоьллинчу Делица оьзда хиларша шен дег1аца оьзда хилар.Собаре, къинхетаме, хьанал кхуьу оьзда стаг. Оьздангалла и адмийн . йоккха доьзалхочо жималлехь дукхайолу хан. Доккха дакха лоцу нохчийн сийлахьчу нанас доьзаллехь бакъболу нохчийн к1ентий кхиош.Воккхачуьнца г1иллакхе волуш, жимачуьнца собаре солуш хуьла .
Башхалла а, адмалла а шайца йолуш г1иллакхаш ду нохчийн къоман.Уьш дерригге а цхьаьна тоьхча — Iадат — олу цуьнах. 1адат — нохчийн къоман дахаран низам ду. Г1иллакхах д1акъасто йиш яц оьздангалла. Г1иллакх а, оьздангалла а цхьаьна хьерчаш ду. Нохчийн г1иллакх — оьздангалла лелоро а, ларъяро а — кегийрхойн дегнашкахь кхиайо НОХЧАЛЛА. НОХЧАЛЛА бохучу дешан чулацам бовзуьйтуш — дуккха а тептарш яздан дезар ду. Доцца вай аьлча, Аллах1 резавеш ду НОХЧАЛЛА бохучу дашо чулоцург.
- Бусалба дин т1еэцча, Аллах1 резавоцу г1иллакхаш нохчаша д1атесна. Нохчийн г1иллакхаш а, оьздангаллаш а Аллах1а билгалдинчу суннаташна там беш хиларх теша вай. Яханчу заманахь кхечу къаьмнийн лай а, элий а хиллехь, нохчаша и тайпа дахар
къобалдина дац. Аллах1 цхьаъ а веш, г1иллакх — оьздангалла шеца ерг — эла а, иза йоцург — лай а лоруш, б1ешерашкахь баьхна нохчий. Г1иллакх — оьздангалла шеца хиларо хьайбанах къастадо адам, иза доцург ж1аьлех тарло — алара, вайн къонахий хиллачу дайша.
Ненахошца, стунцхошца лераме а, г1иллакхе а велахь, рог1ехь шена т1едоьжна г1уллакх кхочуш а дахь — и тайпа стаг тоуьйтуш хилла вайн дикачу дайша.
Оьшуш а, пайде а долу х1ума: лелош а, лардеш а, ц1индеш а ца хилча — тиш а ло, адамо диц а до.
Вайн дайша, наноша, вежарша, йижарша нохчийн 1адатера г1иллакхаш лелор а, лардар а муха хилла довзуьйтуш, лахахь — ши — кхо масалла даладар бакъхьа хета:
1 .Зуда ялийча, иза дуьххьара х1усамна чуйоккхуш: нускална моз кхаллош а, кара жима к1ант — бер луш а, цуьнан когашка куз я верта тосуш а — г1иллакх ду нохчийн. Нускална моз кхаллоран а, цуьнан кара жима к1ант- бер даларан а маь1на довза хала ду аьлла ца хета.
К1орге йолуш маь1на а, инзаре боккха чулацам а болуш ду, нускална, керлачу х1усамнанна — когашка верта тасар. Цу нохчийн г1иллакхан дозалла а, маь1на а ма дарра довзийта, вай иза йозане дуьллуш къахьегча — дуккха а тептарш яздан коьчалла ю иза.
Доцца вай аьлча, верта: вайн дайн безам а, нохчийн къоман хазна а ю. Оццул деза, хьоме верта несанна когашка тасар — х1усамненан нохчийн къомо сий — ларам беш хилар ду.
Шена хьалха тесна верта когашца ца хьошуш, иза лаьттара схьа а эцна, дегош, тамехь д1анисдар, нускало: х1усаман а, доьзалан а, мехкан а сий лардан — ша юкъ йихкина хилар гайтар ду.
Иштта деза, доккха маь1на а, чулацам а болуш ду — нускалан когашка верта я куз тасар.
2 .Юьртахь, доккхачу тезетахь дара иза. Сан дейтта шо хир дара цу хенахь. Тезета веара юьртара воцу цхьа жима стаг. Юьртара баккхийнаш бара коьртехь хевшина 1аш. Царна юккъехь хиъна 1аш вара сан да а. И жима стаг тезета т1евогуш, цо салам а далале, хиъна1ачура г1аьттира сан да. Кхиболу баккхийнаш хевшина 1ара. До1а а дина, кхелхинчун верасашка кадам бина ваьлча: тхан дас хьал-де а хеттира цу жимачу стаге, билгалйинчу метте охьа а хаийра иза. Цул т1аьхьий а бен, охьа ца хиира сан да. Геххьа хан яьлча, тезетан дас и жима стаг — хьаша д1авохуьйтуш, цунна т1аьхьа а велира сан да — цуьнга вист а хуьлуш. Нохчийн г1иллакхехь, жиманиг т1евеъча — воккханиг г1оттуш меттиг байна вацара со.
по чеченскому языку «Родной язык-моя гордость
И сурт дайначу сан дагчохь цакхетам кхоллабелира. Х1унда г1аьттира — те сан да цу жимачу стаганна хьаьла? — боху хаттар дара хьалха х1уьттуш. Цуьнан бахьана довза лаар дара дагехь сецна. Цу тезетара ц1а вахча, ас дега хаьттира цуьнах дерг.
- Майртупара ма вара и тезета веана жима стаг. И т1евеъча, сан хьаьлаг1аттар: ненан сий дар а, цуьнан лерам бар а дара. Сан нана Майртуапара ма хилла — олуш, со кхетош, б1аьргех девла хиш а хаалуш, сихха жоп делира сан дас.
Сан нана а яра Майртупара. Дас цу тезетахь далийначу г1иллакхо, цу масалло, кхетийра со: ненахойн бан безачу лерамах а, цаьрца лелодезачу г1иллакхах а.
Лаа дац: — Ненавешин букъ т1ехьа вижчий а бен, парг1ат наб ца кхетта луралла шена т1ехь долчу к1антана — олуш, нохчийн кица. Ненахошца лелодезаш дуккха а ду г1иллакхаш.Уьш лелор — ненан лерам бар а, сий дар а ду.
3. Х1усаме хьаьший баьхкича, шена сил дукхаеза, хьоме нана цамгарца юй а ца хоуьйтуш, уьш т1е а эцна — царна хьошалла деш хилла нохчийн к1ант, Болат. Хьешашна хьошалла деш, меттиг а боккхий, хьалха чохь, цамгарца меттахь 1уьллу шен нана ган воьдуш хилла иза — цуьнгара хьал довза.
- Нана, ахь: — Хьаша ларалахь — бохуш, со кхийна хиларна, баьхкинчу хьаьшашна хьо цамгарца юй ца хоуьйтуш, уьш т1е а эцна, царна хьошалла деш ву-кх со — элира боху к1анта, дуьххьара ша нанна т1ех1оьттича.
- Со х1инца г1олехь ю хьуна. Хьаьший ледар ма биталахь — элира боху нанас к1анте, шегара хала хьал а ца довзуьйтуш.
Кхо де — буьйса даьлча, хьаьший д1абаха тохабелира. Юьртахбовллалц, т1аьхьаволуш, хьаьший д1а а хьовсийна, юхавирзина, шен х1усаме кхаьчча — нана кхелхина карийра Болатна.
Сихонца шен нана д1аерзо кечамаш бан вуьйлира и нохчийн к1ант. Кхечу юьртахь 1ашволчу шен ненавеше хаийта хьадалча а вахийтира Болатас. Дикачу говрахь маса воьду и хьадалча, Болатан х1усамера шайн говрашкахь ц1абоьлхучу хьаьшашна т1екхиира. Салам — маршалла вовшашка хеттина даьлча, хьадалчо довзийтира: Болатан нана кхелхина хилар а, ша хьошдолу г1уллакх а.
- Иза — м бакъ дацара. Дукха хан яц, ахь вуьйцу Болатера х1усамехь хьошалг1ахь а 1ийна, тхо вовшех къаьстина — элира, цу хьешех цхьамма.
- Иза бакъ хилар шеко яц. Ша сиха ву — олуш, говр а човхош, и хьадалча д1авахара.
Хьешех, воккхачо: — Х1ума хиларан сахьт дац. Хьовса деза вай… — олуш, юхабирзира боху уьш. Бог1учу хьаьшашна, шайна хьошалла динчу Болатеран кертахь — х1оьттина т1езет дайра. Шайн гергарчу стеган, Болатан, нана д1айоллалц, цу тезетахь а 1ийна — ц1ехьа бахара боху и хьеший. Оцу нохчийн г1иллакхо гойту, мел боккха лерам бо нохчаша хьешан — иза муьлххачу къомах велахь а.
Лакхахь, доцца олуш, 1адато нохчийн къоман дахарехь д1алоцу меттиг а йовзуьйтуш, цу 1адатан цхьадолу г1иллакхаш билгалдехи вай, къонахий хиллачу дайша, наноша, йижарша, вежарша уьш лелор а, лардар а муха хилла хоуьйтуш.
Тахана нохчийн къомехь долу чолхе хьал тидаме а оьцуш: — 1адатера г1иллакхаш нохчаша лелор а, лардар а муьлхачу т1ег1анахь а, барамехь а ду? — олуш, хаттар
х1оттийча. Цу хаттарна бакъонца долу жоп лохуш вай къахьегча, гучудолу, нохчаша цхьадолу 1адатера г1иллакхаш д1атосуш хилар. Халахетар а, чамбар а хуьлу, нохчийн г1иллакх — оьздангаллийца (1адатца) ца дог1у х1уманаш нохчашна юккъехь оьгуш хааделча.
Напишите дегайовхо. зарание ❤️
Воккхачун лерам бар г1елделла. Божаршна а, зударшна а юккъехь эвхьазлонаш алсамъевлла. Хаамийн г1ирсашкахь нохчий хаало вовшашна луьйш а, меттаза дерш дуьйцуш а, лелош а. Кхечарна хьалха дас-нанас бер караэцар а, иза хьастар а, керла зуда ялийна жима стаг дена, кхиболчу баккхийчарна гучувийлар а, жиманиг воккхачунна хьалха хиъна 1ар а, кхидерш а лелош — нохчийн 1адатера г1иллакхаш лар ца до цхьаболчу кекгийрхоша. Вайн къонахий хиллачу дайша стеган а, зудчун а мах хадош: Аллх1аца йолу юкъаметтиг ларъяр а, г1иллакх — оьздангалла хилар а коьрте оьцуш хиллехь, х1инца нохчаша, дукхахьолахь — сом хиларца хадабо адаман мах.
- Муьлххачу а адамна, корта охьа а ца та1ош, б1аьргашна чу хьажа йиш хилар — и бу коьртачех къонахчун бахам — алара вайн дикачу дайша, кегийрхошна хьехам беш. Вайна гуш ду тахана нохчашна юккъехь оьгу дастаме х1уманаш.
Диканиг вочух къасто коьрте хьекъал а доссале, ненан шура балдашна т1ехь якъа а ялаза, кегийрхой бу яккхий мажош а йитина лелаш. Нохчийн г1иллакхехь (1адатехь) маж йитар, стага: Далла а, нахана а хьалха — шена т1е инзаре доккха жоьпалла т1елацар ду. Цундела Нохчочо, Дела резавоцурш ца дан ч1аг1о а, нигат а дой бен — атта ютуш ца хилла маж. Ледарлонаш шегара юьлуьйтучу стага маж йитича: — Маж-м газанан а хуьлу — олу нохчаша.
Далла гергахь къилахь доцу, вайн дайша лелийна а, лардина а 1адатаре г1иллакхаш, пусар дар а доцуш, нохчийн кегирхоша д1атийсар, вайга хаьттича — къоманна боккха эшам бу. И г1иллакхаш ца лардар — нохчийн къоман орам бакъабар а, ч1аг1ам г1елбар а ду.
Къоман г1иллакх — оьздангалла (1адат) лелор а, лардар а нохчашна юккъехь тахана г1ийла хиларан бахьанаш дукха ду. И бахьанаш билгалдахар кхечарна а дитина, ала лаьа, мел яккхий халонаш шайна т1ех1иттарх: дин а, мотт а, нохчийн г1иллакх — оьздангалла а (1адат) — вайн къонахий хиллачу дайша, наноша, вежарша, йижарша лардина хилар. Деши санна ц1ена, адамалла шайца йолу нохчийн г1иллакхаш, оьздангаллаш вай ца лелош а, лар ца еш а, д1атасахь, доцца вай аьлча — яйна т1аьхье хир ю вайх.
Алаг1ертарг дерзош, вежаршка, йижаршка кхойкху: Делан дош а, нохчийн мотт а, г1иллакх — оьздангалла а т1аьхьенна йовзуьйтуш — къахьегаре а, само яре а.
Къанойн Кхеташонан тхьамда — Хучин Ахьмад.
Примеры похожих учебных работ
По чеченскому языку — нохчийн мотт г1иллакхийн хьоста
. декъе декъа мегар ду:адмашца оьзда хиларкхиндолу чохь садолу х1уманца оьзда хилардала мел кхоьллина чохь садоцу х1уманца оьзда хиларша кхоьллинчу Делица оьзда хиларша шен дег1аца оьзда хилар.Собаре, къинхетаме, хьанал кхуьу .
Йо1ан эхь к1ентан яэь ма эшайойла
Шозлаг1а бахьана ду вайн кегийрачу нахана юкъахь даьржаш вайн къоман г1иллакх-оьздангаллица ца дог1у г1иллакха. Кхозлаг1а бахьана ду доьзалшна а, кегийчу нахана а, берашна а телевиденехула къоман 1адаташ дохош гойтуш долу къизаллин, оьздангаллица ца .
по чеченскому языку «Родной язык-моя гордость
Напишите дегайовхо. зарание ❤️
Автор ларйоцуш ца дов д адахнарг
В кадре— Де дика хуьлда шун!
— Тахана вай д1ахьур йу вешан рог1ера урок!
Слайд
(1903-1938)
слайд: (картинки поэта)
-Соьлжа- Г1аларчу реальни училище деша д1авелира иза Дас. Цуьнан Да ц1аьххьана кхелхира, Саь1идан дешар йукъахделира. Цул т1аьхьа Буру-Г1алахь кооперативни курсаш чекхйехира цо.
-Бадуевна лууш хилла, йоза- дешар хаарехь т1аьхьадисна вайн халкъ сихха иза 1аморна т1едоьрзийла.
-Цундела делахь а, дийцаран коьрта турпалхо Зайнди а ву йоза-дешар 1амо луучарех.
Слайд
Зайндин ворх1 шо дузуш цуьнан нана Бикату йелира. Цхьаъ бен воцуш цуьнан нанас хьоме лелош вара Зайнди. Дикка хан йаьккхира нана кхелхича Зайндис воьлхуш.
Бикату йелла уьссалг1а бутт бузуш Зайндин Дас, Бисолтас зуда йалийра. Шина-кхаа баттахь дестечо к1еззиг г1иллакхаш леладира к1антаца. Шеца Аруха дика хир йу моьттуш, цунна дан г1уллакхаш ца кхочуьйтуш, дерриге бохург санна ша дора Зайндис. Арухина ша вина воцу Зайнди, дика г1уллакхаш деш, эсала велахь а, соввала волавелира.
-Дестечо цхьа бахьана доцуш йеттара Зайндина. Дийнахь сарралц йаъах1ума ца луш меттиг йог1ура. Арухас маьхьарца Зайндина дов деш цхьана дийнахь Бисолта веана ц1а кхечира, амма вист д1а-м ца хилира.
В кадре: -Йуьртахь йиллина йоккха ишкол йара. Зайндис ч1ог1а сатеснера школе ваха а, цигахь деша а. Цуьнан накъосташа Аруха ц1ера йаьлча и волчу бог1ий, цуьнца элпаш 1амош, киншкаш йоьшуш 1ара. Дешархоша шозза-кхузза совг1атна йелла киншкаш ц1ерга теснера Арухас. Шен киншкаш йагийначу дийнахь сарралц воьлхуш лийлира Зайнди.
-Нана кхелхича Зайндин дахар хийцаделира, холчу хьоле делира. Арухина къа ца хетара нана а йелла висинчу Зайндех. Иза к1антаца къиза а, дера а йара.
слайд: — Цхьана дийнахь ша базара йахале дуккха г1уллакхаш дехкира Арухас Зайндина т1е (к1а малхехь дакъадар; куьйр лийсар; кертара ара а ца долуьйтуш, эса 1алашдар; жарж тосуш, котам-к1орнеш 1алашдар а.)
-Амма доьхна деара и де. Г1ирг1ано д1адаьхьира шийтта к1орни, куьйра чуьра т1о охьа1енира.
Слайд
Зайндин ч1ог1а йишйуьйхира. Иза, шен коьртах ка а детташ:
-Вай, аса х1ун дан деза х1инца? – бохуш, шийлачу маьхьаьрца велха х1оьттира.
В кадре: -Г1уллакх эрчадаьллийла хууш, гуттар карзахволуш, воьлхура Зайнди. Делкъалт1аьхье хилира. Кертахула дежаш лелачу эсана бута а йоьлла, иза керт мел йу ида доладелира. Эххар, з1ара т1ехула а иккхина эвлайистехьа д1ахьаьдира эса а.
-Х1инца кертахь 1ен ваьхьаш вацара к1ант. Иза шена буьйса йаккха меттиг лаха эвлайистехьа д1ахьаьдира. Эвлайистехула охьадог1учу цхьана хин йистехь мангал хьаькхначохь дина литтанаш карийра цунна. Дукха вилхина, йиш а хаьлла, мацалла вала воллу Зайнди, цхьана литта йуккъе а воьлла, охьавижира.
слайд: -Арухас мохь хьоькхуш дов дора к1антана. Шена х1уьттаренна дина аьлла хеташ, йоккха г1аж буйна а лаьцна и лаха йахара, амма к1ант кара ца вира цунна.
-Арухан, Бисолтин лер-алар хилира. Арухас к1антана йетта йеза бохура Бисолте, амма Бисолта к1ант ц1а варе сатуьйсуш вара, йетта дагахь муххале а вацара.
Слайд:
1уьйранна сатоссучу хенахь, эвлайистерчу шайн алах цхьа литта дан вахара Дадал. Дадал Зайндин доттаг1чун 1алболатан да вара. Цунна ша литта т1екхаьчча, йуккъехь, гулвелла хьаьрчина, вижина 1уьллуш Зайнди карийра.
Зайнди вижина 1уьллучуьра самаваккха къа а хетта, меллаша алаца локхарнаюккъе а хьарчийна, ги воьллира Дадала.
В кадре: -Самаваьлла Зайнди велха х1оьттира. Цо дийцира, шен хилла бохам, шен ц1а ваха меттиг цахилар а.
-Дадала шайга вигира Зайнди. 1алболат хиллера селхана дуьйна шен доттаг1 Зайнди лоьхуш.
Слайд:
Арухех ц1а ваха ца ваьхьаш, Зайнди Дадалг1аьргахь шен доттаг1чуьнца 1алболатца 1аш к1ира делира. Цхьана дийнахь 1алболатца, киншка а йоьшуш дитта к1ел хиъна 1аш, Зайндис элира:
-1алболат, со хьо д1авоьдуш хьоьца Михайловске деша вог1ур ву-кх, -аьлла.
-Ваг1ахь дера ву аса хьо д1а а оьцуьйтур, вайша ший а цхьаьна доьшуш а 1ийр ву. Т1аккха вайша цу дешаре, хазанеха санна, йорт а кхоьхьуьйтур йу хьуна! – аьлла, ч1ог1а резахилира 1алболат.
В кадре: -Бисолта кхин к1ант лаха ара ца велира, цунна хаьара иза Дадалг1аьргахь вуйла. Амма ца хаьара и 1алболатца деша ваха г1ерташ вуйла.
-Кхо бутт белира ши к1ант Михайловскехь доьшуш волуш. Бисолтг1арна хиънера, Зайнди 1алболатца деша вахнийла.
-Боьалг1ачу баттахь Бисолтг1аьрга кехат кхечира Зайндигара. Лулара стаг валийна и кехат дешийтира Бисолтас.
-Зайндис, маршалла хаьттинчул т1аьхьа, йаздора ша дика доьшуш хилар а, ша кхин Арухина хьалха хьийзар цахилар а. Ша советан 1едало дика лелош хилар а билгалдаьккхира Зайндис.
Слайд:
в кадре: -Аруха дохкойолу ша Зайндица вон хиларна, х1инца цунна а вара и хьашт. Ц1авар доьхуш кехат дохьуьйту цо Зайндига.
-Шега Арухера кехат кхаьчна, дукха ойланаш йира Зайндис, цо дуьхьал жоп йаздира:
Слайд:
«Ва, Аруха! Со тохарлера, хьуна новкъахетта Зайнди вац, соьга ц1а вола ма боху ахьа? Ма ч1ог1а совваьлла, йетташ, г1ело хьегийтира ахьа соьга! Делахь а, х1умма а дац, ца къуьйсур аса хьоьца! Ахьа соьца лелийна вон амалш аса хьоьца а лелийча, хьуна санна, вон г1иллакхаш 1емар дар-кха суна а. Ц1а бохий ахьа?
В кадре: -Коьрта турпалхо Зайнди, шена хьалха нисйеллачу халонех чекх а волий, ша хаьржинчу дахаран новкъа х1оттарца чекхдолу дийцар. Зайндих, дешар а дешна, адамашна пайде стаг хирг хиларх тешам кхоллало вайн дегнашкахь, и дийцар дешча.
— Оцу 1адаташа адамашна керла дахар д1ахотто новкъарло йар, цу хьолехь къийсам латтабар коьрта 1алашо хилла Бадуевн. Шен исбаьхьчу дийцаршца адамийн кхетам серла а боккхуш, уьш керлачу дахаран новкъа х1итто г1ерташ, доккха г1уллакх дина Саь1ида.
-1одика йойла! Марша 1ойла!
2-г1а дакъа.
Хаарш –зер
(нийсаниг харжа)
1. Муьлхачу шерашкахь ваьхна Са1ид Бадуев ?
2. Мичахь вина Бадуев С.?
а) Т1ехьа-Мартана т1ехь
4. Мила ву нохчийн литературин бухбиллархо?
Технологически карта
1. Класс: 5
2. Терахь: 04.02.21ш.
3. Предмет: Нохчийн мотт.
5. Урокан тайпа: Дозуш долу къамел кхиор.
6. Урокан кеп: кхолларалин болх.
7. Урокан г1ирс: ручка, тетрадь.
8. УМК : М.Р. Овхадов, Ж.М.Махмаев.
9. Х1оттош долчун хьесап (гайтамаш) (Урокан 1алашонаш):
Предметни (Кхеторан): Дозуш долу къамел кхиор. Шена гинарг а, гуш дерг а, шен ойла а йозанца нйса д1аяздан хаар.
Метапредметни (Кхиоран 1алашо): Текстаца болх бар. Нийса предложенеш х1иттор (шайн ойланца кхетамца). Предложенешна юкъахь уьйр хилийтар, цхьаьцхьаьнца а, вукхуьнца а доьзна хилар.
Личностни (Кхетош - кхиоран 1алашо): Ненан меттан, йозане берийн безам кхиор.
Хьехархочун болх
Дешархочун болх
Планехь долу хиндерг
Метапредметни
Шен, долахь долу
Берийн ойла дешарна т1еерзор
Белхан меттигаш кийча хилар таллар. Маршалла хаттар.
Урокана кечам бо.
Хьехархочуьнга маршалла хаттар.
Хезчун маь1на къастор, шайн дешнашца.
(Х1орамма шен белхан кечам бар).
Познавательни: керлачун хаам бар.
(Х1ора дешархочун урокан мотиваци яр).
Хаарийн актуализаци
Йина 172- г1а шардар толлу. Дешархошка язйина предложенеш йоьшуйту.
Хаттарш луш 1амийнарг карладоккху
Шаьш ц1ахь язйина шардар т1ера предложенеш йоьшу.
Т1едиллар кхочуш дар
Познавательни: шен оьшуш йолу материал къасто хаар.
ларамца цхьа барт хилар
Хьехархочо д1айоьшу сочиненин текст
Хьехархочо д1айоьшу сочиненин текст.
Нана ма ю,шен сина эшам а беш, вай кхетош, вай кхиош, вай нисдеш, вайх нах деш ерг а, даккхий хилча а т1ехь, хьоьстуш, шен т1ома к1ел ийзош. Х1ора беранна шен нана дуьненал сийлахь а, ломал лекха а, маьлхан нуьрал хаза а, шовданал ц1ена а хета. Доьзалан марзо а ненехь ю. Нана ю доьзална юккъехь бартбийриг а, х1ораннан амалш к1адъеш, церан юкъаметтигаш, церан уьйраш хер ца йолуьйтуш,х1оранна а шен-шен меттиг д1аелла, эвхьазлонах, эхьах, бехках, вовшийн хьог1ах, гамонах ларбеш, церан нийса накъост хилла, кертан а, кхерчан а 1у хилла лаьтташ ерг.
Вай дахаран шуьйрачу новкъа доху наноша .Т1аккха шен доьзалхо маца ц1а вог1у-те бохуш,б1аьрса артдаллалц некъ ларбеш 1а наной. Сан ненан марзонах дуста х1умма а дац..И йоцуш муха хир дара хаац суна я хаа а ца х1утту. Дахарехь цхьа хазахетар хилча, иза декъа нана лоху вай. Цхьа халахетар, цхьа цатам хилча ненах дагадовлу вай. Дог доьхначу хенахь ненехь синтем карабо. Охьакхетта ког-куьг лазийча, цхьа сиркхо хьакхаелла цомгуш хилча, нанас куьг хьаькхча, цо хьаьстича, лазар дайло. Веза-Воккхачу Дала шен къинхетамах ма йоккхийла цхьа а нана!
Ладуг1у, цхьац долу х1ума шайн тетрадаш т1ехь д1аязйо
Нийса предложенеш х1иттор. (шайн ойланца кхетамца).
Хьехархочунга болу безам ч1аг1бар.
Хаттарш а, т1едахкарш а
Хаттарш а луш, дешархошка буьйцу сочиненин чулацам.
Цул т1аьхьа х1оттайо план.
2. Доьзалан марзо а ненехь ю.
3. Сан ненан марзонах дуста х1умма а дац.
Деллачу хаттаршна нийса жоп луш, план х1оттайо.Оцу план т1е а хьожуш, масех дешархочо схьаюьйцу сочиненин текст.
Т1едиллар кхочуш дар
Проблемни хаттарш х1иттадо.
шен оьшуш йолу материал къасто хаар.
ларамца цхьа барт хилар.
Дешархошка шайга болх байтар
Оцу план т1е а хьожуш, масех дешархочо схьаюьйцу сочиненин текст.
Хьехархочо шолг1а д1айоьшу текст.
Дуьххьара дешархоша язйо сочинени цхьана кехат т1ехь. Цул т1аьхьа бен ца язйо тетрадаш т1е.
Дашочу малха басахь долу духарца дитташа т1едуьйхина долу, хаам бо вайн еанаг дашо гуьйре юьйла.
Бовхачу махка д1аоьху олхазарш, адамаш шайн чу доьрзаш ду, 1аььнна кечамаш беш.
Денош дацло, ткъа малхо ца ло б1аьста санна йовхо.
Оьху дог1анаш, кхоьлина денош.
Т1аккха а хаза ю гуьйре.
Хьо вохуш латта охьа эгга г1аш можа долуш кхоьлина ца хетало, бамба саннаохь эгга хуьлу уьш.
Хьо дикка хьежа воьлча хелхар деш охь эга уьш.
Бераш хуьлу г1ашшех ловзуш.
Берийн духар а хийца делла, уьш йовха х1уманаш юьхан бу.
Массо а зама ю ша тайпа хаза, массо а заманан ю шен къайленаш.
Делахь, гуьйренан яхан ц1е и дашо хилар вотак вроде.
Сочинение на тему моя семья?
Сочинение на тему моя семья.
Логика?
Маша сильней даши даша слабей Маруси Маруся сильней машы кто сильней!
Сочинения на тему "Наука"?
Сочинения на тему "Наука".
Напишите сочинение на чеченском языке на тему Дашо гуьйре, что в переводе означает золотая осень?
Напишите сочинение на чеченском языке на тему Дашо гуьйре, что в переводе означает золотая осень.
Сочинение на тему :Моя жизнь?
Сочинение на тему :
Сочинение на тему гостиприимство)))?
Сочинение на тему гостиприимство))).
Сочинение на тему "Что я люблю"?
Сочинение на тему "Что я люблю".
Сочинение на тему?
Сочинение на тему.
Сочинение на тему плавание?
Сочинение на тему плавание.
Сочинение на тему б1асте на чеч яз?
Сочинение на тему б1асте на чеч яз.
На странице вопроса Сочинение на чеч яз на тему дашо гуьйре? из категории Другие предметы вы найдете ответ для уровня учащихся 1 - 4 классов. Если полученный ответ не устраивает и нужно расшить круг поиска, используйте удобную поисковую систему сайта. Можно также ознакомиться с похожими вопросами и ответами других пользователей в этой же категории или создать новый вопрос. Возможно, вам будет полезной информация, оставленная пользователями в комментариях, где можно обсудить тему с помощью обратной связи.
Работа продавца совмещает несколько профессий, такие как психолог, юрист и другие, что очень интересно. Самое сложное в профессии продавца, на мой взгляд, найти подход к клиентам. Ведь все люди разные и нужно угодить каждому покупателю, чтобы после..
Что именно надо делать.
Форма трудового договора Трудовой договор заключается в письменной форме, составляется в двух экземплярах, каждый из которых подписывается сторонами. Один экземпляр трудового договора передается работнику, другой хранится у работодателя.
1. Младший медицинский персонал должен соблюдать правила этики и деонтологии, и субординации, и правила внутреннего распорядка ; 2. Признаки частичной обструкции верхних дыхательных путей : сильный кашель, свистящее дыхание.
2 болос демокритос высказал.
Воспитание законопослушности людей, тогда они не будут перебегать трассу в 6 полос Объяснение с детских лет реальной опасности, тренировка навыков выживания ПРосто воспитание как водителей (не лихачить, не нарушать, не подсекать и пр. ), так и пешех..
Кредит. Ипотека. Оплата за обучение. Аренда жилья.
Қызыл кітап - қазақстанда жойылып бара жатқан түрлерді сақтап қалу мақсатында қорғауға алу үшін тіркеуге арналған кітап. Алғашқы қызыл кітап 1978жылы.
История - от греч. "исследование", " рассказ о событиях. История - наука изучающая то, что происходило ранее, наука о прошлом. История помогает запечатлить те моменты, которых потом может не быть. У всего есть своя история. Народные традиции, ск..
Читайте также: