Без тукай оныклары сочинение

Обновлено: 05.07.2024

Роль Габдуллы Тукая – любимого татарского поэта – в моей жизни. Мой дед знал его.

Здесь:
О Тукае
Единственная любовь Тукая, которую он стеснялся всю жизнь.
О памятнике в СПб
Дополнительные материалы, которые предлагаю.

(В конце повествования предлагаю для родителей, учителей и заинтересованных читателей некоторые ссылки на сказки-мультфильмы Г. Тукая, рекомендую прочесть книги-биографии серии ЖЗЛ, в интернете можно найти аудиосказки, электронные варианты произведений писателей и поэтов)

"Габдулла Тукай родился в деревне Кушлавыч 26 апреля 1886 года. Его отец умер, когда мальчик был младенцем, а спустя 4 года скончалась и мать, оставив ребенка круглым сиротой. Отчим не стал брать на себя обязанности по воспитанию Габдуллы и передал его на руки деду, мулле Зиннатулле. Жизнь мальчика была нелегкой. В те времена всему народу жилось непросто, поэтому лишний человек в доме означал непредвиденные и нежеланные расходы.

Дед нашел удачное решение, отправив внука в Казань в приемную семью. Мальчика приняли с теплом и добротой. Но через 2 года названные родители заболели и отправили Габдуллу восвояси. Дома его никто не ждал. Дед вновь пустился на поиски приюта для ребенка.

Постоянные переезды, нищета, отсутствие внимание и заботы сказывались на мировосприятии Тукая, который рос истощенным и болезненным. Кров ему решился предоставить крестьянин Сагди, живший в селе Кырлай. Он тоже был беден, но лишние руки в деревне всегда были к месту. От тяжелого физического труда здесь было не сбежать никому, и в детстве Тукаю приходилось много работать.

В 1895 Габдулла Тукай подался к тете в Уральск. Он нашел приют в доме купца Усманова. Юноша начал учиться, посещая мусульманскую школу. Он стал учить русский язык и демонстрировать способности в разных направлениях. Окружающие обращали внимание на его талант.

В 19 лет Тукай сделал первые переводы на русском языке. Произведениями, над которыми он работал, оказались басни Ивана Крылова. Поэзия так увлекла молодого человека, что он стал переводить работы русских литераторов на татарский язык, знакомя публику с талантами великих поэтов и писателей.

Поэзия и общественная деятельность

Тукай предпринял путешествия вдоль Волги. Он побывал в Астрахани, где познакомился с местными активистами. Весной 1912 года поэт отправился через Уфу в Санкт-Петербург, где к тому моменту сосредоточились революционные идеи и продвинутая интеллигенция. Впечатление от поездки закрепило знакомство с поэтом Нариманом Наримановым, революционером Муллануром Вахитовым и писателем Мажитом Гафури.
Проблемы со здоровьем, уже в этот период дававшие о себе знать, не остановили поэта. Из Петербурга он поехал в Троицк, а оттуда держал путь в казахскую степь, надеясь на чудодейственное лечение кумысом. Вернувшись в Казань, Габдулла Тукай понял, что начинающаяся чахотка не отступает. Высокая нагрузка и плохие условия существования усугубляли ситуацию. Но воинственный настрой не исчезал со страниц его произведений.

Личная жизнь

По воспоминаниям современников, Габдулла Тукай сторонился девушек, стесняясь собственной внешности. Худой и невысокий, с бельмом на глазу, вынуждавшим носить темные очки, он не верил, что может кому-то нравиться. Поэт не слыл модником, потому что не позволяли финансы, да и интереса к этому не было. Деньги в его кармане периодически появлялись, ведь публикации приносили гонорары, но Тукай не умел копить: он раздавал в долг без возврата, устраивал дружеские вечера, помогал знакомым.

Девушки то и дело оказывали Габдулле знаки внимания, поджидая у редакции, а поэт избегал любых встреч. Зайтуна Мавлюдова, купеческая дочь, также мечтала о знакомстве с Тукаем. Она обратилась за помощью к родственникам. Фатих Амирхан представил девушку поэту, когда тот играл с коллегами в карты в издательстве. Первая встреча была краткосрочной: Тукай не проявил интереса, и Зайтуна ретировалась. Всего молодые люди виделись 5 раз.

Вторая встреча состоялась случайно: Тукай заметил девушку из окна трамвая и приветствовал ее. В третий раз инициативу проявила Зайтуна. Их общение продлилось чуть дольше. Тукай был несмел, постоянно собирался уйти, а влюбленная Зайтуна удерживала его под любым предлогом. Четвертое свидание дало Тукаю возможность чувствовать себя свободнее.

Они вместе провели время после литературного вечера, прогуливаясь по улице. В пятый раз молодые люди встретились в редакции. Зайтуна уезжала из Казани в Чистополь и зашла попрощаться. Габдулла обещал прийти на пристань проститься и не пришел.

Спустя 5 лет, когда Тукай был на смертном одре, Зайтуна приехала навестить его в больницу. Она дожидалась разрешения войти в палату, но Габдулла запретил это. Позднее девушка вышла замуж за церковного служителя, ее сын и внучка стали поэтами. Перед смертью женщина просила похоронить ее как можно ближе к могиле Тукая. На его надгробном камне высечены строки из стихотворения, посвященного возлюбленной.
Личная жизнь Габдуллы Тукая не сложилась. У него не было жены и детей. Вплоть до самой смерти в его сердце теплились чувства к Зайтуне.

Смерть

Биография татарского поэта коротка. Он скончался в возрасте 26 лет в апреле 1913 года. Причиной смерти стала чахотка, осложнившаяся голодом. Работа в пыльной типографии в 1912 году обострила заболевание. Смерть Габдуллы Тукая стала потерей для литературы и искусства.

Сейчас интерес к творчеству поэта, публициста и переводчика поддерживается на государственном уровне. В память о Габдулле Тукае открыт литературный музей в Казани. В сквере на улице Пушкина, названном в его честь, стоит памятник писателю, а его фото украшают учебники по литературе. Его персоне посвящен официальный сайт, где описана биография Тукая и приведены примеры произведений.

Библиография

29 марта 2011, 10:00

…не
Сегодня он встретил тебя на улице, поклонился;
Он и этому рад: разве не безумец?
Читала ли ты в Коране хвалу?
Это о тебе сказано: «Нет другой
ни на востоке, ни на западе!

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Татарстан Республикасы “Лениногорск муниципаль районы” муниципаль берәмлегенең “Лениногорск шәһәре 6нчы урта гомуми белем мәктәбе” муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе

Тема: “ Без - Тукай оныклары.”

Ачык дәресне үткәрде:Вилданова Лилия Зәдит кызы.

3 б сыйныф (рус төркеме).

Тема: Без - Тукай оныклары.

Максат: 1)Укучыларның сәнгатьле,дөрес һәм аңлап уку күнекмәләрен үстерү һәм тикшерү.

2)Бөек шагыйрь Габдулла Тукай турында белгәннәрен тулыландыру,яңа мәгълүматлар бирү.

3)Логик фикерләү сәләтен, сөйләм телен үстерү.

4)Балаларда сабырлык,эшкә бирелгәнлек хисләре тәрбияләү,аларны матурлыкны тоя һәм аңлый белергә өйрәтү.

Җиһазлау: Габдулла Тукай портреты,китаплар,рәсемнәр күргәзмәсе, Габдулла Тукайның “Сабыйлар җыры” шигыре язылган плакат,видеоязма, Габдулла Тукай әсәрләреннән өзекләрне сәхнәләштерү өчен курчаклар,мультфильмнар, презентацияләр.

Дәрес барышы.

I . Оештыру моменты.Уңай психологик халәт тудыру.

-Кадерле балалар һәм безгә кунакка килгән дусларыбыз!Тәрәзә аша кояш елмая.Ул да безгә күңел күтәренкелеге һәм уңышлар тели.Һәрберебезнең күңеле шат, кәефе яхшы.Димәк, дәресне башларга мөмкин.Балалар ,хәзер уку дәресе.Безнең максат сорауларга төгәл җавап бирү,үз фикереңне дөрес итеп әйтә белү сезнең белемнәрегезне җәмәгатьчелек фикере аша тикшерү.

Әйдәгез,дәрестә эшләү һәм утыру кагыйдәләрен галимебез Ризаэтдин бине Фәхретдиннең “Нәсихәт” китабыннан алынган юллар белән ныгытыйк.

1.Үз урыныңда авышмыйча дөрес итеп утыру.

2.Дәрескә күңел салу.

3.Сораган сүзне яхшы аңлап,ачык тавыш белән җавап бирү.

4.Мөгаллимнең һәр сүзен мәхәббәт белән үтәү.

II Уку мәсьәләсен кую.

-Язның иң матур бер көнендә,карлар эреп,бозлар агып киткәч,агач һәм куакларда хуш исле бөреләр уянган чакта башкалардан бер ягы белән дә аерылып тормаган гап-гади бер малай дөньяга килә.Әти-әниле,тигез канатлы була ул.Аңа Габдулла дигән исем бирәләр.Балалар,сүз кем турында бара икән?

- Шагыйрь Габдулла Тукай турында.

-Әйе,балалар, сөекле шагыйребез Габдулла Тукай 1886 елның 26 апрелендә Арча районы Кушлавыч авылында мулла гаиләсендә туа.

III.Уку мәсьәләсен чишү.

-Димәк,без бүген татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай турында булган белемнәребезне ныгытачакбыз. Аның балалар өчен язган әсәрләрен укырбыз,сөйләп һәм сәхнәләштереп тә күрсәтербез. Балалар, сез аның нинди шигырьләрен,әкиятләрен беләсез?

-“Су анасы”, ”Шүрәле”, “Кәҗә белән сарык”, “Кызыклы шәкерт”, “Бичара куян”, “Безнең гаилә”. Һ.б.

-Сезнең чын Шүрәле һәм Су анасы күргәнегез бармы? Нинди икән алар?

а)Ринат Вәлиевнең “Шүрәле” видеоязмасы күрсәтелә. (Язманы караганнан соң, фикер алышу уздырыла.)

б) Презентация карау. ( Г.Тукайның биографиясе белән танышу ).

-Ә хәзер укучыларның үзләрен тыңлыйк.

6. “Кызыклы шәкерт”.

9.”Бала балән Күбәләк.”

10.“Безнең гаилә” шигырьләре тыңлана,әсәрләре сәхнәләштерелә.

IV.Ял итү минуты.

Балалар “Шүрәле” җырын (Н.Сафина шигыре,Р.Курамшин көе) төрле хәрәкәтләр белән башкаралар.

V. Мультфильмнар карау. (“Туган авыл”, “Кышкы кич” һәм “Су анасы”).

VI.Рефлексия.а)”Табышмакларны әйтәм”.

-Балалар, кайсыгыз Тукай әсәрләрен яхшы белә икән?Хәзер шуны тикшереп карыйк.Мин табышмаклар әйтәм,ә сез җавабын табып,кайсы әсәргә туры килгәнен әйтергә тиеш.Игътибар белән тыңлагыз.

1.Нәкъ кеше кебек үзе,

Бар маңгаенда мөгезе.

“Былтыр кысты” дип акыра,

Туганнарын чакыра.(“Шүрәле” әкияте).

2.Туннарга киендерә.

Җылыта,сөендерә,

Тоягы була ярык,

Исеме аның . (“Кәҗә белән сарык”).

3.Кулы юк , балчык ташый.

Балтасы юк,өй ясый.(“Карлыгач”).

4.Кешенең якын дусты,

Йортның тугры сакчысы.

Аннан гел игелек көт.

Ә исеме ничек. (Кызыклы шәкерт).

5.Җәен соры,кышын ак,

Аңа шулай яхшырак. (“Бичара куян”).

6.Чуар, йомшак күлмәге,

Тотсаң уңа бизәге.

Я кала җирдә посып. (“Бала белән күбәләк”).

7.Сакаллы килеш туа,берәү дә гаҗәпләнми.

(“Гали белән Кәҗә”).

8.Мыегы бар,сакалы юк,

Туны бар,чапаны юк;

Файдасы өйдә булгач,

Яланга сәфәре юк. (“ Безнең гаилә”).

б)Тест үткәрү.

1.Г.Тукай кайчан туган?

3.Әти-әнисенең исемнәре ничек иде?

4.Иң усал тәрбияче? (аның исеме).

5.Зиннатулла бабай нинди авылда яшәгән?

6.Кырлайда аны кем тәрбияләгән?

7. Г. Тукайның нинди әсәрләрен яхшы истә калдырдыгыз?

VII.Йомгаклау,укучылар хезмәтен бәяләү.

-Рәхмәт сезгә,балалар,Г. Тукай әсәрләрен яхшы беләсез икән.Аның шигырьләрен әкиятләрен укып, яраткан җырларын җырлап,тормыш сабагы аласыз.Сез-яшь тукайчылар.Изге туган телебезгә,газиз татар теленә Тукай кебек тугры булып усегез.

Тукай! Татар халкы телендә, күңел түрендә яңгырап торган бу исемнең халык өчен нинди кадерле, аның язмышында никадәр әһәмиятле икәне шөбһәсездер. Нигә шулай, берәүләр, ижаты белән әдәбиятта тирән эз калдырып та, халыкныкы булып китә алмый, икенчеләре, әдәбият тарихына гына тугел, халык тарихына җуелмас битләр яза. Г.Тукайга багышланган инша.

Г.Тукай – татар халкы күгендә якты йолдыз.

“Күңел берлән сөям бәхтен татарның,

Курергә шаһлыгын, тәхетен татарның.

Татар бәхете өчен мин җан атармын:

Татар бит мин, үзем дә чын татар. ”

Тукай феномены, Тукай талантының бөеклеге һәм яшәү көче хакында күп уйландым мин. Бу уйланулар бер нәрсәне ачык аңларга ярдәм итте: халык язмышы милләт язмышыннан аерылгысыз, халык өметләрен һәм әрнүләрен, сөенечләрен һәм тормышын сурәтләгән иҗат кына озын гомерле, кадерле була икән.

Г.Тукай 1886 елның апрелендә дөньяга килә. Балачагы. ятимлек ачысын татып үтсә дә , язмышында зур роль уйнаган изге күңелле кешеләр яхшылыгы , туган як табигатенең гүзәллеге аны шагыйрьлеккә әзерләгән. Инде 1905 елда Тукайның шигырьләре басыла, үзе таныла башлый. Ләкин бу иҗат гомере 1913 елда туктап, өзелеп кала. Нибары унсигез елга сузылган бу юл Г.Тукайга мәңгелек дан, исем, дәрәҗә алып килде.

Жисми яктан шагыйрь тормыштан китсә дә, еллар үткән саен Тукай шәхесе безгә якыная, кадерлерәк була бара. Аның тарафыннан иҗат ителән 400 дән артык классик шигырь , 9 поэма, 350 дән артык чәчмә әсәре чын татар телендә язылуы, телнең нәфислеге һәм саф булулары белән аерылып тора.

Тукай ижаты куптән инде халыкара хәзинәгә әверелде. Ул татар әдәбиятында дөнья халыкларының телләренә иң күп тәржемә ителгән әдип. Тукай иҗаты дөнья мәдәнияты бакчасындагы татар чәчәге ул. Үзе дә төрек, гарәп, фарсы, рус, казах, татар телләрен яхшы белеп Пушкин, Лермонтов , Толстой, Крылов, Некрасовны, рус теле аркылы көнбатыштан Байронны, Шекспир, Гейне, шәрыкътан оригиналда Хафиз, Сабир, Сәгъди, Низаминыукыган, тәржемә иткән, алар иҗаты белән татар халкын һәм башка төрки халыкларны таныштырган язучыларның беренчесе.

Шуңа күрә дә безнең куңелләрдә, йөрәкләрдә, Тукай рухы, Тукай шигырьләре, Тукай моңнары. Тукай рухы яшәгәндә, Тукай моңнары яңгыраганда татар милләте, аның теле яшәр, киләчәге якты булыр!

Оценить 1078 0

Тема: Без- Тукай оныклары

Максатлары: : Балаларның сөйләм телен үстерү, Г.Тукай иҗатына кызыксыну уяту, аңа ихтирам , шигырьләренә соклану хисе тәрбияләү.

Җиһазлау: Рәсемнәр, “Туган тел” җыры, Г. Тукай портреты, кроссворд, электрон фотоальбом, китаплар күргәзмәсе.

Уңай психологик халәт тудыру

Дежур укучы белән әңгәмә.

Укучылар, бу җыр сезгә танышмы?

Сүзләрен кем язган?

Әйе, Г. Тукай. Дим ә к, без б ү ген кем турында сөйләшәбез.Чыннан да дәресебезнең темасы: “Без - Тукай оныклары “дип атала.Бүгенге дәресебез гадәти булмаган . –Без бүген сезнең белән Г.Тукай иҗатына багышланган тамчы- шоу уенын уйныйбыз.

2 командага капитан сайларга һәм исем бирергә кирәк.

“ Зирәкләр “һәм “Тапкырлар”.

“ Без ярышта “Зирәкләр

Тормышта без кирәкләр

Ә без исә “Тапкырлар”,

Ярышларда батырлар. Жюри сайлана.

Балалар, ә сез сәяхәт итәргә яратасызмы?

Ә без нинди маршрут белән сәяхәт итәргә җыенабыз соң, беләсезме?

Менә бу кроссвордны чишсәгез, җавабы табылачак.

. рәхмәт укый: сакалын селкетә. ( Кәҗә)

Кайсы әкияттә малай таракны урлый?(“ Су анасы” )

Былтыр кайсы әкияттән?( “ Шүрәле”)

4. Г. Тукайның “Туган . ” шигыре( Тел)

5. Шагыйрьнең туган көне кайчан?( апрель)

6. “Кызыклы шәкерт” шигырендә малай нәрсәгә эндәшә?( Акбай)

Димәк, без сезнең белән Кырлайга барачакбыз.

Кырлай авылмы, шәһәрме?!

Укучылар Г. Тукай турында нәрсәләр беләсез, кем әйтә?

Ә нинди әсәрләрен яратып укыйсыз? Безгә дә сөйләп күрсәтегез әле.( “ Шүрәле”, “Су анасы”әсәрләреннән өзек)

1 тур “Син Тукайны беләсеңме?”.

б) 26 апрель

а) Кушлавыч

а) Шагыйрь

а) Апуш

а) “Бала белән Күбәләк”

б) “Гали белән Кәҗә”

в) “Яз җитә”

в) “Сертотмас үрдәк”

“ З” . Г. Тукайның автобиографик әсәренең исеме?

а) “Исемдә калганнар”

ә) “ Бала белән күбәләк”

- Жюрига сүз бирелә. Девиз һәм беренче конкурс өчен баллар куела.

- Ә сез укучылар Г.Тукай турында нәрсәләр беләсез?( 1 укучы сөйли)

2 тур “ Сез игътибарлымы?”.: Бу рәсемнәрдә Г. Тукайның кайсы әсәрләреннән иллюстрацияләр бирелгән? (Рәсемнәрне күрсәтү).

“ Су анасы” әкияте

“ Бишек җыры” шигыре

“ Исемдә калганнар” әсәре.

Видеоязма күрсәтелә (“ Туган авыл”)

1)“ Безнең Гали бигрәк тату кәҗә белән,

Менә кәҗә карап тора тәрәзәдән”.( гали белән кәҗә”)

2) Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл, Кырлай диләр. ( “ Шүрәле”)

3)Китте болар . Бара , һаман бара, бара,-

Күренмидер күзләренә ак һәм кара,

Бара болар күпме белгәч, алла белә,

Юл өстендә үлгән бүре башын таба”.( “ Кәҗә белән сарык”)

4) “ Ах җүләр маэмай! Тырыш яшьләй,

Зурайгач җайсыз ул” ( “ Кызыклы шәкерт”)

5)” Бу кадәр күп очып армыйсың син ничек?”( Бала белән күбәләк”)

Ял итү:Кызлар “ Бала белән күбәләк” шигырен көйгә дә салалар.Җыр.

4 тур капитаннар ярышы

“ Әйдәгез сүзләр төзик”. “Туган тел” сүзе.

“ Туган тел” мул ьтфильмы карала. Жюри нәтиҗә ясый.

Йомгаклау. - Һәр команданың баллары әйтелә. Жюрига сүз бирелә.

Балалаларның фикерләре тыңлана.Нәтиҗә ясала.” Туган тел “ җыры җырлана ( басып)

Тукайның нинди шигырьләрен беләсез? Әйдәгез сөйләп үтик.

Безнең гаилә”( Азылгәрәев)

“ Гали белән кәҗә”

Г.Тукайның күп кенә шигырьләренә көй салынган, мәсәлән: Туган тел, “ бала белән күбәләк”

“ Бала белән күбәләк” җырын башкаралар.

(Балалар шигырьләр сөйлиләр)

Г. Тукайның нинди китапларын беләсез? ( китаплар күргәзмәсе белән таныштыру) .

“ Шүрәле”, “Су анасы”

1) . Г.Тукай ничәнче елны туган?

2). 2. Г. Тукай туган авылы.

3). Г.Тукайны тудырган ата-анасының исемнәре.

4)Кайсы әсәр аныкы түгел?

1)” Су анасы”, 2)” Җилләр” 3) “ Кызыклы шәкерт “

5)Г.Тукай музейлары булган ьирлщрҗирләр

2 тур: Әсәрләрнең исемнәрен әйтергә кирәк.

1)“ Безнең Гали бигрәк тату кәҗә белән,

Менә кәҗә карап тора тәрәзәдән”.( гали белән кәҗә”)

2)Китте болар . Бара , һаман бара, бара,-

Күренмидер күзләренә ак һәм кара,

Бара болар күпме белгәч, алла белә,

Юл өстендә үлгән бүре башын таба”.( “ Кәҗә белән сарык”

2) Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл, Кырлай диләр. ( “ Шүрәле”)

4)” Бу кадәр күп очып армыйсың син ничек?”( Бала белән күбәләк”)

5) “ Ах җүләр маэмай! Тырыш яшьләй,

Зурайгач җайсыз ул” ( “ Кызыклы шәкерт”)

6. 4. Г.Тукайны тудырган ата-анасының исемнәре.

3 тур. Үзегез теләгән берәр әсәрдән өзекне күрсәтегез.

Йомгаклау.Укучылар ясый. 26 апрельдә без Г. Тукайның туган көнен билгеләп үтәбез. Тукай безгә бик күп кызык геройлар, матур һәм сәнгатьле шигырьләр бүләк итте. Ләкин аның татар милләтенә иң мөёим бүләге “Туган тел” шигыре.Щйдщгез щле басып “ Туган тел” җырлыйк әле.

Дәрес тәмам.Сау булыгыз..

У вас недостаточно прав для добавления комментариев
Чтобы оставлять комментарии, вам необходимо авторизоваться.
Если у вас еще нет учетной записи на нашем сайте, предлагаем зарегистрироваться.
Это займет не более 5 минут.

Для скачивания материалов с сайта необходимо авторизоваться на сайте (войти под своим логином и паролем)

Если Вы не регистрировались ранее, Вы можете зарегистрироваться.
После авторизации/регистрации на сайте Вы сможете скачивать необходимый в работе материал.

Заказать рецензию на методическую разработку
можно здесь

Я тоже работаю по программе Неменского постоянно ищу что-то новенькое, ваши презентации просто клад. Подробнее.

Оказание первой помощи в образовательных учреждениях Пройти обучение

Диплом за отличное владение и эффективное применение современных педагогических методик в условиях реализации ФГОС

Благодарность руководству образовательного учреждения за поддержку и развитие профессионального потенциала педагогического работника

Свидетельство о регистрации средства массовой информации ЭЛ № ФС 77 — 58841 от 28 июля 2014 года выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационный технологий и массовых коммуникации (Роскомнадзор).
Лицензия на осуществление образовательной деятельности № 4276 от 19.11.2020 года. Серия 78 ЛО № 0000171 Выдана Комитетом по образованию Правительства Санкт-Петербурга
В соответствии с Федеральной целевой программой развития системы образования на 2011–2015 гг. и проектом концепции федеральной целевой программы развития образования на 2016–2020 гг.

Читайте также: