Арча шэхэре турында сочинение

Обновлено: 19.05.2024

Казан – борынгы шәһәрләрнең берсе. Ул – Татарстан Республикасының башкаласы. Хәзер Каазанның мәйданы 425 квадрат километрдан артык. Казанда миллионнан артык кеше яши. Казан – борынгы шәһәрләрнең берсе. Ул – Татарстан Республикасының башкаласы. Хәзер Каазанның мәйданы 425 квадрат километрдан артык. Казанда миллионнан артык кеше яши. Казан – зур промышленность шәһәре. Анда машина җитештерү промышленносте, җиңел промышленность, азык-төлек промышленносте үскән. Казанга су юлы белән дә, тимер юл белән дә, самолет белән дә барып була. Күптән түгел Казанга экскурсиягә бардык. Казан – искиткеч матур шәһәр. Бигрәк тә безгә Казан Кремле ошады. Анда Кол Шәриф мәчете, Сөембикә манарасы, Благовещение соборы урнашкан. Кремль янындагы мәйданда герой-шагыйрь Муса Җәлилгә һәйкәл куелган. Казанда Татар дәүләт академия театры бар. Ул Галиәсгар Камал исемен йөртә. Театр Кабан күле буендагы бик матур бинада урнашкан. Театрда драмалар, комедияләр куела. Иң атаклы спектакльләрнең берсе – “Беренче театр”. Пьесаның авторы – Галиәсгар Камал. Театрда Равил Шәрәфиев, Ринат Тәҗетдинов, Нәҗибә Ихсанова, Алсу Гайнуллина, Люция Хәмитова һәм башка күренекле артистлар эшли.

“Казан” тексты буенча эш. Туры киләме, килмиме, шуны билгеләү. 1. Туры килә. 2. Туры килми Казан – Башкортстан Республикасының башкаласы. Казанда миллионнан ким кеше яши. Казан – зур промышленность шәһәре. Казанга төрле юл белән барып була. Безгә бигрәк Г.Камал театры ошады. Кремльдә Нурулла мәчете бар. Кремль янындагы мәйданда М.Җәлил һәйкәле бар. Г.Камал театры Казансу елгасы буенда урнашкан. Иң атаклы спектакльләрнең берсе – “Галиябану”. “Беренче театр”ның авторы – Г.Камал.

Һәр абзацка тиешле саннарны сайлап язарга А. 1 нче абзац Ә. 2 нче абзац Б. 3 нче абзац В. 4 нче абзац Г. 5 нче абзац Татар дәүләт академия театры бинасы Казан Кремле күренеше Казанның мәйданы Сәнгать музее тарихы Промышленность үсеше Казанга бару юллары

Тиешле кушымчалар өстәп язарга 1 Ул – Татарстан Республикасының ____ . башкала 2 Казанда _____ артык кеше яши. миллион 3 Күптән түгел Казанга _____ бардык. экскурсия 4 Бигрәк тә безгә Казан Кремле _____ . ошарга 5 Кремль янындагы ____ герой-шагыйрь Муса Җәлилгә һәйкәл куелган. мәйдан 6 Театр Кабан күле буендагы бик матур бинада _____ . урнашырга 7 Пьесаның ____ – Галиәсгар Камал. автор

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Арча районы Курса Почмак урта гомуми белем м әктәбе

Башлангыч сыйныфлар укытучысы

Әхмәдуллина Гөлназ Илфат кызы

Тема. Минем кече Туган илем .

1.Туган ил, кече Туган ил т өшенчәләрен ачыклау,республика, район, туган авыл турында белемнәрне тирәнәйтү.

2.Патриотизм хисе, туган якка мәхәббәт, аның кешеләренә хөрмәт тәрбияләү.

Көтелгән нәтиҗәләр:

Регулятив универсаль уку гамәлләре : дәреснең темасын билгели алу.

Шәхси универсаль уку гамәлләре: үз туган ягыңны өйрәнүгә омтылыш тәрбияли алу.

Танып-белү универсаль уку гамәлләре: алынган мәглүматларны кулана белү, чагыштыра алу, күзәтә белү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре: тыңлый белү, сөйләшүдә катнаша алу, үз фикереңне әйтә белү

План- конспкт

I.Дәресне оештыру, мотивация.

- Бер- беребезгә карап елмайыйк,хәерле көн телик. Бүгенге беренче дәресебез һәрберебезгә шатлык, күтәренке кәеф алып килсен .

II.Белемнәрне актуальләштерү өлеше

- З.Туфайлованың “Туган ил” шигырен алдан тыңлау. (Шигырь аша дәреснең темасын билгеләү)

Бүгенге дәреснең темасы нинди була , кем әйтә?

-Туган ил турында. (Слайд 1) Нәрсә ул кече туган ил? Шул сорауга җавап эзлибез.

- Безнең туган илебезнең исеме ничек ?(Рәсәй Федерациясе) ( C лайд 4,5,6)

-Башкаласы кайсы шәһәр? (Мәскәү шәһәре)

-Рәсәй нинди ил? Укучылар чиратлап саныйлар : зур, көчле, бай,матур.

-РФнең дәүләт символларын искә төшерү.

Дәүләт флагы ул- илнең мөстәкыйль, ирекле булуын аңлата.

Туган илебез флагы өч төсле, бер үлчәмдәге тасмалардан тора.

Ак төс с –чиста һәм саф намуслылык.

Зәңгәр төс – һаваны һәм дөреслек, тугрылылыкны аңлата.

Кызыл төс – ут кыюлык төсе.

Россиянең дәүләт гербы

Герб кызыл фонда. Кызыл төс -тормыш билгесе Кызыл төс өстендә ике башлы бөркет. Ике бөркет башында да таҗ. Бөркетнең уң аягында скипетр, ә сул аягында алтын шар. Шар, скипетр, таҗ борын-борын заманнардан патшаның символлары булып торган. Бөркетнең күкрәгендә, кызыл фонда атка утырган юртак сурәте төшерелгән. Ул- Данлы Георгий Победоносец. Ул ак атка атланган, иңендә зәңгәр плащ, уң кулында көмеш сөңге, әлеге сөңге кара еланны үтерергә ярдәм иткән. Кара елан- явызлык символы. Ул батыр кулы белән юк ителгән. Батырның тугры дусты ат үзенең тояклары белән аҗдаһаны таптый

-Ә без яшәгән республиканың исеме ничек ?

Татарстан Республикасын безнең туган илебез дип әйтә алабызмы?

III. Яңа материал өстендә эш.

Безнең Татарстан Россия дәүләтенең үзәгендә, Идел һәм Чулман елгалары кушылган урында урнашкан. Республикабызның территориясе зур түгел, мәйданы 68мең квадрат километр. Шулай да халык саны ягыннан Татарстан - иң зур республикаларның берсе. Туксаннан артык милләт вәкиле дус һәм тату яши. Һәр дәүләтнең җитәкчесе, ягъни президенты була.

1.Татарстан Республикасының символларын искә төшерү.(слайд 7-10)

а)1991нче елның 29нчы ноябрендә ТРның дәүләт флагы кабул ителә. Аны рәссам Тавил Хаҗиәхмәтов ясаган. Флаг өч төстән тора. Һәр төснең үз мәгънәсе бар.

- Ничек уйлыйсыз: кызыл, яшел, ак төсләр нәрсәне аңлата?

- Кызыл – кояш, ут төсе.

- Яшел – яз, яңарыш, тынычлык төсе.

- Ак – сафлык, тынычлык билгесе.

б) 1992нче елның 7нче февралендә ТР дәүләт гербы кабул ителә. Аны эшләгәндә флагтагы төсләрне кулланалар. Гербның авторлары – Назыйм Ханзафаров, Риф Фәхретдинов. Ул түгәрәк калкан (щит) рәвешендә. Уртада канатлы ак барс сурәтләнгән. Барс читлектә яши алмый. Димәк, Татарстан да ирекле, мөстәкыйль дәүләт булырга тиеш.

- Барсның тешләре, тырнаклары нәрсәне аңлата дип уйлыйсыз?

- Үз-үзен яклый алуын.

- Уң аягын күтәрүе нәрсәне аңлатыр?

- Һәр эшне уң аяктан башлауны.

- Канатындагы 7 каурые аның үз-үзен җирдә дә, күктә дә яклый алуын күрсәтә. Калканда сурәтләнгән кашкарый (астра) чәчәге озын гомер теләүне белдерә. Яшел җирлектәге орнаментлар – табигатьнең уянуын, ТРның яңаруын күрсәтә.

в) 1993нче елның 27нче августында ТР дәүләт гимны кабул ителә. Аны композитор Рөстәм Яхин иҗат иткән.( гимн тыңлатыла.)

3.ТР истәлекле урыннары белән таныштыру (слайд 11-19)

4.Практик эш. Төркемнәрдә эш.

1 нче төркем : Рәсәй Федерациясенең флагын төзи, һәр төс нәрсә аңлатканын сөйләргә әзерләнәләр.

2 нче төркем: Татарстан Республикасы флагынын төзи,төсләр нәрсә аңлатканын сөйләргә әзерләнә. Үз биременә кагылган гербны сайлап ала.

Балалар, без Рәсәй Федерациясендә, Татарстан республикасында яшибез.Төгәлрәк итеп яшәү урыныбызны кем атый ала?

5. Арча районы.(слайд )

а) Арча районы символлары

Арча районы Татарстандагы иң зур районнарның берсе . Ул Казан шәһәреннән 60 км ераклыкта урнашкан. Бүгенге көндә районыбыз 84 яшен бәйрәм итте. (Туган көне 10 август) Ләкин яше күп булса да Арчабыз көннә-көн яшәрә, яңара,Хәзерге көндә ул шәһәр статусы алды. Аның үзенең гербы, гимны, флагы бар.Укучылар сез барыгызда беләсез, һәрбер илнең гербы, флагындагы төсләр, бизәкләр нәрсә дә булса аңлата.Ә хәзер үзебезнең гербка күз салыйк әле. Яшел фонга сары төс белән бүрәнә крепость алынган.Яннары буенча сары төс белән башаклар төшерелгән һәм кашкарыйлар( астра) ак төс белән бирелгән.

Ак төс-чисталык, тынычлык, бер-береңне аңлау символы булып тора.

Сары (золото)-уңыш,байлык, хөрмәт символы.

б)Алар Ватан өчен сугышты

Укучылар, бөтен ил белән Бөк Ватан сугышында җиңүнең 70 еллыгын билгеләп үтәргә әзерләнәбез. Бу озакка сузылган канкойгыч сугыштан районыбыз да читтә кала алмый. Районыбыз халкы авырлыклар алдында тез чүгеп калмый.Сугыш кырларында күрсәткән батырлыклары өчен 5 райондашыбызга Советлар Союзы герое исеме бирелә.Менә алар:

1.Сафиуллин Гани Биккенә улы 1905 елның 1 июнендә Иске Кишет авылында туа.1941 елдан Бөек ватан сугышы фронтларында.Советлар Союзы герое исеме 1943 елның 26 октябрендә бирелгән .Сугыштан соң Казанда яши.” Ленин, Кызыл Байрак, “ 3дәрәҗә Суворов, 2 дәрәҗә Кутузов , Кызыл Йолдыз орденнары һәм медальләре белән бүләкләнә.1973 ел. 14 октябрь вафат.

2. Соколов Леонид Михаил улы1908 елның 28 апрелендә Бимәр авылында туа.1942 елдан сугышта.1945 елның 27 июнендә Советлар Союзы Герое исеме бирелгән.сугыштттан соң Хәрби һава көчләрендә хезмәтен дәвам итә.Ленин , 3 Кызыл Байрак, 2кызыл Йолдыз орденнары, медальләре белән бүләкләнә.

3. Сафин Нәкыйп Сафа улы 1927 елда Мирҗәм авлында туган.1941 елдан сугышта. 1943 елның 20 декабрендә аңа Советлар Союзы Герое исеме бирелә.Сугыштан туган авылына кайта.Совхозда директор булып эшли.

2 Ленин, 1 һәм 2 дәрәҗә Ватан сугышы орденнары, медальләр белән бүләкләнә.1987 елда вафат. Казанда җирләнгән.

4. Салихов Гатаулла Салих улы1924 елның 1 январендә Түбән Оры авылында туа.1943 елда Советлар Союзы Герое исеме бироелә.1945 елда сугыштан кайта.Мәскәүдә яши.

5. Ежков Валентин Федор улы1922елның 27 маеда Арчада туа.1942 елда сугышка китә.1943 елның 19 августында донецк өлкәсендә барган каты сугышларда зур батырлык күрсәтә, һәлак була.Советлар Союзы Герое исеме 1944 елның 19 мартында үлгәннән соң бирелә.Ленин ордены белән бүләкләнә.Арчада 1 урам, 1 урта мәктәп аның исемен йөртә.

В). Арча районы язучылары (слайдлар)

Арча төбәге күренекле шәхесләргә бай төбәк.Атаклы галим-мәгърифәтче Габделнасыйр Курсави, Шиһабетдин Мәрҗәни, Шәмсетдин Күлтәси Арча туфрагыннан.Атаклы шагыйрь һәм язучыларга да Арча төбәге бик бай.( укучылар үзләре санап карый Г Тукай, М.Мәһдиев, Г.Бәширов, Г.Ахунов, Р.Төхвәтуллин, М.Фәйзуллина Һ.б.).Әсәрләре туган җиргә чиксез мәхәббәт белән сугарылган тирән тәрбияви мәгънәгә ия.Инде менә ничә буын тарафыннан алар яратып укыла, өйрәнелә.

Гомәр Бәширов 1901 елның 7 гыйнварында Яңасала авылында туа.

Әсәрләре: “Туган ягым-яшел бишек”, “Җидегән чишмә”,

Гариф Ахунов 1925 елда Өчиле авылында туа.

Язучы,драматург,тәрҗемәче

Мөхәммәт Мәһдиев 1930 елда Гөберчәк авылында туа.

Язучы,әдәбият галиме,тәнкыйтьче

Г) Хезмәтеңә күрә хөрмәтең.(Слайдлар)

Арча төбәге авыл хуҗалыгы өлкәсендә нәтиҗәле эшли, елдан-ел матур күрсәткечләргә ирешә, ил табынын баетуга зур өлеш кертә.Халыкның тырыш хезмәте нәтиҗәсендә район танымаслык булып үзгәрә.Үзенең төзүчеләре, укытучылары, терлекчеләре,белән Арчабыз горурлана ала.Юкка гына анда

6 Социалистик Хезмәт Герое тумагандыр. Менә алар:

Хәстиев Мирбат Бәдри улы(1927-2000)-колхоз рәисе Казанбаш

Сәгъдуллин Шәрифулла Сәгъдулла улы (1930-2001)-тракторчы

Галимова Дания Һадиҗан кызы (1928)-терлекче

Әсхәдуллин Галимулла Әсәдулла улы(1928)-фрезерче һөнәре металл белән эш

Габдрахманова Стелла Зәки кызы ( 1933)- укытучы

Шәйхетдинов Илсур Гәрәфи улы (1936) -торба салучы кран машинисты

5. Ял минуты. (МИКС-ФРИЗ-ГРУП куллану). “Әпипә” көенә йөриләр. Музыка туктый. Сорау бирелә. Сораудагы җавап санына карап берләшәләр.

-Татарстанның Дәүләт флагында ничә төс бар? (Җавап: өч төс – яшел, ак, кызыл. Музыка туктауга өчәр укучы берләшә);

- Рөстәм Нургали улы Миңнеханов Татарстан Республикасының ничәнче президенты? (Җавап: икенче - Музыка туктауга икешәр кеше берләшә);

- Татарстан аша ничә зур елга ага? (Җавап: дүрт – Идел, Кама, Нократ, Агыйдел. Музыка туктауга дүрт әр кеше берләшә) ;

-Татарстан Республикасында ничә тел дәүләт теле дип санала? (Җавап: ике – рус һәм татар телләре. Музыка туктауга икешәрләп берләшәләр).

6. Арчаның истәлекле урыннары

Арча төбәге –музейларга да бай як әле ул.Яңа Кырлай авылында Г.Тукайның мемориаль комплексы , шагыйрьнең туган авылы КушлавычтаТукаевлар гаиләсенең музей усадьбасы, Арча төбәгендә республикабызда бердәнбер “ Әлифба” музее эшли.Күлтәс авылында татар мәгърифәтчесе Шәмсетдин Күлтәси, Гөберчәк авылында_М.МәһдиевЯңасала авылында-Г.Бәширов, Казанбаш авылында-Г.Ахунов музейлары эшли.Мәктәпләр каршында туган якны өйрәнү музейлары эшләп килә.Арчабызның үзендә Казан арты этнографик һәм,Әдәбият һәм сәнгать музейлары халыкка хезмәт күрсәтә.

5. Арчаның бүгенгесе

Арчабыз елдан-ел зурая, үсә, матурлана дидек. Иске биналар яңартыла. Ә хәзе р әйдәгез шушы матурлыкка күз салып алыйк әле.

Арча, Арча дибез.

- Укучылар, Туган илең кайдан башлана? – дип сорасалар, сез ни дип жавап бирер идегез?

- Туган авылымнан башлана.

- Уйнап үскән, көтү көткән болыннардан.

- Б алык тоткан, су коенган елга-чишм ә л ә рд ә н.

- Мин укыган мәктәптән.

7. Курса Почмак, Иске Масра авыллары ы турында әңгәмә. (Слайдлар)

Укучылар мәктәп,дуслары,классташлары турында сөйлиләр.

Чыннан да, укучылар, Туган ил – туган авылдан, андагы һәр сукмактан, андагы без үткән юлдан башлана икән. Шуңа да үзенең Туган авылы, Туган ягы, Ватаны белән горурланмаган кеше юктыр ул.

V. Рефлексия.

1. Сорауларга җаваплар алу.

- Дәреснең темасы нинди?

-Нәрсә ул кече Туган ил? (Ул — синең әтиең, әниең, апаң, энең, сеңлең, әбиең, бабаң. Ул — синең туган, яшәгән йортың, урамың, шәһәрең, авылың. Ул — синең сулаган һаваң, басып йөргән җирең.)

Тукай! Татар халкы телендә, күңел түрендә яңгырап торган бу исемнең халык өчен нинди кадерле, аның язмышында никадәр әһәмиятле икәне шөбһәсездер. Нигә шулай, берәүләр, ижаты белән әдәбиятта тирән эз калдырып та, халыкныкы булып китә алмый, икенчеләре, әдәбият тарихына гына тугел, халык тарихына җуелмас битләр яза. Г.Тукайга багышланган инша.

Г.Тукай – татар халкы күгендә якты йолдыз.

“Күңел берлән сөям бәхтен татарның,

Курергә шаһлыгын, тәхетен татарның.

Татар бәхете өчен мин җан атармын:

Татар бит мин, үзем дә чын татар. ”

Тукай феномены, Тукай талантының бөеклеге һәм яшәү көче хакында күп уйландым мин. Бу уйланулар бер нәрсәне ачык аңларга ярдәм итте: халык язмышы милләт язмышыннан аерылгысыз, халык өметләрен һәм әрнүләрен, сөенечләрен һәм тормышын сурәтләгән иҗат кына озын гомерле, кадерле була икән.

Г.Тукай 1886 елның апрелендә дөньяга килә. Балачагы. ятимлек ачысын татып үтсә дә , язмышында зур роль уйнаган изге күңелле кешеләр яхшылыгы , туган як табигатенең гүзәллеге аны шагыйрьлеккә әзерләгән. Инде 1905 елда Тукайның шигырьләре басыла, үзе таныла башлый. Ләкин бу иҗат гомере 1913 елда туктап, өзелеп кала. Нибары унсигез елга сузылган бу юл Г.Тукайга мәңгелек дан, исем, дәрәҗә алып килде.

Жисми яктан шагыйрь тормыштан китсә дә, еллар үткән саен Тукай шәхесе безгә якыная, кадерлерәк була бара. Аның тарафыннан иҗат ителән 400 дән артык классик шигырь , 9 поэма, 350 дән артык чәчмә әсәре чын татар телендә язылуы, телнең нәфислеге һәм саф булулары белән аерылып тора.

Тукай ижаты куптән инде халыкара хәзинәгә әверелде. Ул татар әдәбиятында дөнья халыкларының телләренә иң күп тәржемә ителгән әдип. Тукай иҗаты дөнья мәдәнияты бакчасындагы татар чәчәге ул. Үзе дә төрек, гарәп, фарсы, рус, казах, татар телләрен яхшы белеп Пушкин, Лермонтов , Толстой, Крылов, Некрасовны, рус теле аркылы көнбатыштан Байронны, Шекспир, Гейне, шәрыкътан оригиналда Хафиз, Сабир, Сәгъди, Низаминыукыган, тәржемә иткән, алар иҗаты белән татар халкын һәм башка төрки халыкларны таныштырган язучыларның беренчесе.

Шуңа күрә дә безнең куңелләрдә, йөрәкләрдә, Тукай рухы, Тукай шигырьләре, Тукай моңнары. Тукай рухы яшәгәндә, Тукай моңнары яңгыраганда татар милләте, аның теле яшәр, киләчәге якты булыр!

Submit to our newsletter to receive exclusive stories delivered to you inbox!

Пармезан Черница

Лучший ответ:

Онтонио Веселко

Менэ ямле жэй дэ килеп житте .кешелэр бик жинел кимгэ кучтелэр. Эллбэттэ без дусларыбыз кошлар да кайтып житэрлэр.Куп тэ утмэс су коенырга йори башларбыз .можно так начать ну вот это лучше за это мне5 поставили Июнь — чәчәкләр ае. Шушы айда болын-кырлар гына түгел, юкәләр дә чәчәккә күмелә. Бу айда бал кортлары армый-талмый эшлиләр, бал җыеп калырга тырышалар.Июньдә кешеләр дару үләннәре җыялар. Чөнки күп кенә дарулар чәчәкләрдән ясала. Безнең республикабызда чәчәкләрнең ниндиләре генә юк!Беркөнне без дә − әбием, сеңлем һәм мин − урманга дару үләннәре җыярга киттек. Әйләнә-тирәдәге матурлыкка сокланып, әбием күрсәткән дару үләннәрен җыя торгач, шактый ардырды. Без чишмә буенда ял итәргә туктадык. Бит-кулларыбызны юып, чишмәнең саф суын эчкәч, арыганнар онытылды. Өйгә дару үләннәре җыюыбызга шатланышып кайттык.Июнь ахырында җиләкләр дә өлгерә башлый. Мин каен җиләге җыярга яратам. Каен урманыңда кошлар җырын тыңлый-тыңлый, иртәнге чыклы үләннәр арасыннан кызарып пешкән җиләк җыюдан да рәхәт мизгел бар микән?! Савытың тулгач, аның хуш исенә исереп, матурлыгына сокланып бер мәл карап торасың. Ә җиләк сине һаман җибәрми. Үлән арасында җемелдәп, кызыктырып тора. Аның тәме. Бернинди экзотик җимешләр дә алыштыра алмый безнең урманнарда пешкән каен җиләгенең тәмен!

Вы можете из нескольких рисунков создать анимацию (или целый мультфильм!). Для этого нарисуйте несколько последовательных кадров и нажмите кнопку Просмотр анимации.

Читайте также: