Анэдэлъхубзэ сочинение 4 класс
Обновлено: 02.07.2024
| Вложение | Размер |
|---|---|
| izlozhene_shch1ymahue_mezym.docx | 30.47 КБ |
Предварительный просмотр:
Мурадыр. Я бзэм, тхыбзэм, зэф1эк1ым зегъэужьын. Яджа пэжырытххэм я хабзэхэр къагъэсэбэпурэ изложенэм и текстым пэгъунэгъу хъыбар ятхыфу есэн.
1. Урокым зэрыхуэхьэзырымк1э ( зэрылэжьэну 1эмэпсымэхэмк1э къызэрызэгъэпэщар) еджак1уэхэм зыкъегъэпщытэжын.
2. Изложенэм елэжьын.
1) Изложенэм къахуеджэн.
Уэсыр лъэгуажьэм къэсу куущ ик1и быдэщ. Дэ мэз гъунэ дыдэм дыщытщ. Мы щ1ып1эр дэ куэдрэ тлъэгъуащ, ауэ къытхуэц1ыхужыркъым. Дэнэ к1уа мыбы дежым ита хьэцыбанэ гуэрэн къомыр? Зыгуэрым ириупщ1ык1ауэ ара? Хьэуэ, ахэр иджыри итщ. Ат1э плъагъуркъым. Ахэр хьэщхьэтеуэм щ1ым нэсу къришэхри уэс куум щ1игъэнащ. Езы мэз дыдэри гъэмахуэм е бжьыхьэм зэрыщытам ещхьыжкъым. Кхъужьей лъагэхэри, мей къудамэшхуэхэри, пыжьей банэхэри-псори хужьыгъэм щ1игъэнащ. Мэз щ1агъыр нэщ1щ ик1и щымщ. Зэзэмызэ хьэщхьэтеуэм къришэха къудамэхэр жьы къыкъуэуам зэхегъэщ1ыщ1э. Уэс щ1ы1ум лъэужь куэд и1эщ. Ар тхьэк1умэк1ыхьхэм, бажэхэм, дыгъужьхэм я лъэкъуап1эщ.
2) Зи тхык1эм щхьэхуэу щыгъуэзапхъэ: гуэрэн, хьэщхьэтеуэм, зэхегъэщ1ыщ1э, лъэкъуап1эщ
3) Текстым план хуэгъэувын.
- Уэсыр куущ.
- Мэз гъунэм дыщытщ.
- Дэнэ к1уа хьэцыбанэ гуэрэн къомыр?
- Псори хьэщхьэтеуэм щ1игъэнащ.
- Мэз нэщ1щ ик1и щымщ.
- Уэс щ1ы1ум лъэужь куэд и1эщ
4) Планымк1э текстыр сабийт1-щым къыжегъэ1эжын.
3. Изложенэр егъэтхын.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Урок литературного чтения в 3-4 классах по темам "Мари калык муро. Мыскара влак." (3 класс), "Мари калык муро. Такмаквлак." (4 класс)
Урок проводится в малокомплектной школе на марийском языке. Урок посвящен использованию культуры, обычаев, традиции марийского народа в учебно-воспитательной работе. Культурно- педагогическое наследие.
Мастер-класс по технологии. Изготовление поделки "Весёлая обезьянка". Мастер-класс предназначен для детей начальных классов
Мастер-класс по созданию поделки из разных материалов "Весёлая обезьянка" в форме презентации.
Конспект урока по русскому языку в классе комплекте (1-2 класс) Тема урока: 1 класс Прописная буква З. 2 класс Проверяемые и не проверяемые гласные в корне слова
Конспект урока по русскому языку в классе комплекте (1-2 класс). По теме: 1 класс Правописание буквы З. 2 класс Проверяемые и непроверяемые гласные в корне слова. Поможет учителю при работе с двумя кл.
Урок математики с использованием ИКТ в малокомплектном классе. 2 класс "Таблица умножение и деление на 4", 4 класс "Формула одновременного движения"
Конспект урока по русскому языку во 2-3 классе-комплекте. Тема урока: Речевой этикет (2 класс). Употребление в речи имен прилагательных. (3 класс)
Конспект урока по русскому языку во 2-3 классе-комплекте 2 класс3 классТема урока: Речевой этикет.Тема урока: Употребление в речи имен прилагательных. Цели урока.
Анэдэлъхубзэм и махуэм ирихьэлIэу
Бзэр лъэпкъым и псэщ, жызыIар щыуакъым. Нэхъыщхьэ дыдэу лъэпкъым бгъэдэлъын хуейр бзэращ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, аращ ар къызэрацIыхур. ЦIыхухэр иризэпсалъэу къэунэхуа а Iэмал гъуэзэджэр лIэужьыгъуэ куэду зэтепщIыкIащ. Къапщтэмэ, щIэныгъэлIхэм зэрыхуагъэфащэмкIэ, бзэхэм я бжыгъэр мини 6-м ноблагъэ.
Дунейпсо Адыгэ Хасэм и вице-президент
МэщфэшІу Нэдждэт
ДАХ-м ибзэ комитет итхьамат
Ныдэлъфыбзэмрэ лъэпкъ зэфэщытыкIэмрэ
Эссэламунхьэлэйкум орахьмэтуллан обэрэкатух
Дунэе Адыгэ Хасэм ибзэ комитет ыцIэкIэ;
Сэлам гуапэ шъосэхы тилъэпкъэгъухэм мы шIэнIуатэр зэхащэн амалрэ фитыныгъэрэ къязытыгъэ Карауль Абдуллах Хъусен ыкъор апэ зэритэу: Йордан къэралыгъом иунэшъошIхэр.
Сэлам гуапэ шъосэхы, хэхэс адыгэр ихэгъэгогъоу къылъыти, ыбзэ зэрэкIодырэм фэгумэкIи: мы шIэнIуатэр зэхэзыщэгъэ Урысые Федерацием илIыкIохэр.
Сэлам гуапэ шъосэхы, хэкужъыр зи плъапIэ, зигугъапIэ ти къошхэр…
Урысые Федерацием, Къэралыгъо зэфэшъхьафыбэмэ арытэкъухьагъэ, анахь макIэмэ милуанищы хъоу къалъытэрэ Хэхэс Адыгэм ыбзэрэ икультурэрэ къэухъумэным, хэхъоныгъэ егъэшIыным, Хэхэсхэмрэ яхэкужърэ зэдыраIэ зэпхыныгъэр гъэпытэным, зыщыхэхэс хэгъэгухэмрэ Урысые Федерфциемрэ язэфэщытыкIэ зэригъэдэхэщтым, ЛъэныкъуитIуми шIуагъэ къызэрафихьыщтым, ежь иимиджи къызэриатыщтым гу зэрэлъитагъэр гушIуагъо.
Гукъау нахь мышIэми, союзыр къызэринэкІэу, къохьапIэ хэгъэгумэ арыхьажьырэ зы нэбгырэ закъом, агъэпIыеу ыгугъу зыщашIыщтыгъэ а лъэхъаным, хэхэс адыгэм фишIыщт гулъытэм, ежь иуасэ къызэриIэтыщтыр Совет Союузым гурыдгъэIон тлъэкIыгъагъэп. Яхэхужъ къэзгъэзэжьы зышIоигъохэмкIэ ыпчъэ къытфызэIуихыгъагъэп.
Арышъ, тызыхэт лъэхъэнэ зэблэкIыгъор, зэрэ тинасып къэгъэзэгъум инэрылъэгъу лъэубэкъоу, тызэрэитэкъухьагъэм итхьэмыкIагъо, лъэпкъ кIуачIэу къызэрэтфигъэзэжьыщтым игугъуапIэу тлъытэзэ мы зэІукІэр зыгу къэкIыгъэхэми, изэхэщэн дэулэугъэхэми Тхьэ шъуегъэпсэу ятэIо.
Хэти зэрэщыгъуазэу Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ мы шІэнІуатэр, къэралыгъо зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэр зыхэлэжьэгъэ шIэнIуатэхэм апэрэр арэп. Арэу щытми, зэхэщагъэ зэрэхъугъэм: Урысые Федерацием иIэхьэ зэрэхэлъым, Урысые Федерациер хэхэс адыгэм ыбзэ къэухъумэгъэным зэрэфэгуIэрэм мы шIэнIуатэр апэрэмэ къахегъэщы. ШIэнIуатэм ыуасэ къеIэты. Бзэм иIофыгъохэр нахь зэшIохыгъошIу зэрэхъущтым игугъапIэхэр къеты. Бэдэдэ темышIэу Урысые Федерацием, Хэхэс адыгэу фаер ихэкужъ къэщэжьыгъэным, хэку къэгъэзэжьым ипэрыохъухэр щыгъэзыягъэ зэрэхъущтыр зыщызэхэтфыщт шIэнIуатэ зэрэзэхищэщтыр тшIошI егъэхъу.
Хэхэс адыгэм ыбзэ къэухъумэныр, зегъэушъомбгъуныр, пстэуми апэу зэпхыгъэр ныдэлъфыбзэм, зыщызэхалъхьэгъэ чIыналъэм, щыфашIырэ уасэр, щыриIэ кIуакIэр ары. Ныдэлъфыбзэм хэкум уасэрэ, кIуакIэрэ щыриIэным иапэрэ лъэубэкъу, хэхэс адыгэр ихэкужъ къешIэлIэжьыныр, хэкум тыщыбэгъожьыныр ары. Гузылъытапхъэр, мынепэми неущ, ихэкужъ къыгъэзэжьын гухэлъ зимыIэ, гухэлъ иIэми гугъапIэ зымылъэгъурэ хэхэсыр, ыбзэ гъэпсэуным кIэгъэгушIугъуае зэрэхъущтыр ары.
ЕтІани, Хэку къэгъэзэжьым, Урысые Федерацием зыкIыныгъэ илъынымкIи, лъэпкъ зэгурыIожь илъынымкIи, Федерациер зэхигъэзыным фэбанэрэ дунэе кIуакIэхэм апэуцужьыным, атекIонымкIи лъэщэу ишIуагъэ къэкIощт. Адыгэм ихэкужъы, ыбзэ щыриIэ уасэм, ищыIэныгъэ зэрэщыдахэм елъытыгъэу, хэкумкIэ къаплъэрэ, къэнацIэрэ, хэкум къакIорэ, щылажьэрэ, къэзгъэзэжьыпэрэ, изэIугъэкIагъэ хэкум къэзыщэжьырэ, Урысые Федерацием нэшIукIэ къеплъырэ, ищытхъу зыIорэ хэхэс адыгэм япчъагъэ нахьыбэ зэрэхъущтыми щэч хэлъэп.
Арышъ хэхэс адыгэм ыбзэ щымыгъэгъупшэмэ, Урысые Федерацием ишIуагъэ зэрэхэлъыр къызгурыIогъэ унэшъошIхэм, хэхэс адыгэм икъэщэжьын нахь псынкIэ зэрэтфашІын илъэкІыщтыр пшIошъ хъуныр, мыгугъэ нэкIэу тэлъытэ.
Бзэр псэ, бзэ зимыIэм лъэпкъ иIэп еIо адыгэ гущыIэжъым. Арэу къысшIошIы лъэпкъ культурэ пстэуми ныдэлъфыбзэр къызэралъытэрэр. Зыбзэ пшIэрэ лъэпкъым икультурэ нахь нэIуасэ уфэхъу. ЫбзэкIэ уздэгущыIэрэ цIыфыр нахь благъэ къыпфэхъу. Ныдэлъфыбзэм лъэпкъ зэфыщытыкIэ дахэм, лъэпкъ зэрэлъытэм, лъэпкъ зэгурыIожьым, хэгъэгу лъэпытэм лъапсэ афэхъущт пIуныгъэгъэсэныгъэм чIыпIэшхо щеубыты.
ЕтІани психологие ушэтынхэм къагъэлъэгъуагъэр, цIыфым уеон, уехъоныным нахьи нахь утын езыхырэр, къимыдзэныр, уасэ фэмышIыныр ары. Ащ нахьыкIэжъыри уасэ фэмышIы пэтзэ, фэпшIы къшIобгъэшIыныр ары.
Непэ тхыбзитIу зиIэ хъугъэ адыгэхэр тызылъэпкъ. БлэкIыгъэ лIэшIэгъухэм а тхьамыкІагъор къэмыхъугъагъэмэ, лъэпкъыр зэтырамыукIыхьэгъагъэмэ, зэокІэзыжьхэм инахьыбэ ихэку рамыфыгъагъэмэ, непэ а зы хэгъэгур ары тызыщыпсэущтыгъэр. Титхыбзи зы хъущтыгъэ.
Шъузэрэщыгъуазэу лъэпкъгъэкIод-лъэпсэичым, лъэпкъыр зэтыригъэзыгъ. Апэу хэхэсрэ, хэкурысрэ хъоу тIо зэтыриутыгъ. Лъэпкъыр зыратэкъухьэгъэ Осмэн империер зэхэзи, хэхэсхэр къэралыгъо зэфэшъхьафыбэмэ ащыпсэуы хъугъэ. Урысыем къыщыхъугъэ политикэ зэхъокIыныгъэхэми, лъэпкъыр лъэпкъэу къэнэжьынымкIэ ишIуагъэ къызэрэкIуагъэм пеIэу хэкурысымрэ хэхэсымрэ ямызакъоу, ежь хэкурысхэри зэпэIэпчъэ ышIыгъэх.
Ары адыгэхэмкIэ зы къэралыгъо дгъэпсыныр, зытхыбзэ зэдытиIэныр тхыдэм тинасып къыщихьыгъэп. Ау Мары джы, тызэрыт лъэхъаныр лъэхъэнэ зэблэкIыгъу. Зэрэлъэпкъэу къыдгурыIон фае, мы лъэхъэнэ гъэшIэгъоныр тилъэпкъыкIэ зэрэ насып къэгъэзэгъур. Хэкум къинэжьыныр зи насып къыхьыгъэ нахь макIэм, къин мыгъуаер алъэгъугъэми непэ Урысые Федерацием хэхьэрэ республикэхэр тиIэх. ЛъэпкъымкIэ, мыщ фэдиз лые къытэзыхыгъэ Урыс империем инып, ныпэу, икъэралыгъо тамыгъэ, къэралыгъо тамыгъэу къэзыштэжьыгъэ Урысые Федерацием хэкур зырагъэбгынэгъэгъэ чIыдэлъф лъэпкъым, ибынхэр машIом къыхищыжьи яхэкужъ къырищэлIэжьыгъ. Хэхэс адыгэм абзэ зэрашIокIодырэм егъэгумэкIы, ныдэлъфыбзэр къэухъумагъэ зэрэхъущтым дэлажьэ. Ыбзэ зыIулъ, ыгурэ ыпсэрэ ихэкужъы къыфэзгъэзэгъэ хэхэс адыгэм, Урысые Федерацием шIуагъэ къызэрэфихьыщтыр къызгурыIорэ Iэшъхьэтетхэм къахахъо… Хэхэсым ихэку къекIужьыным, илъэпкъэгъумэ къахэхьажьыным ифитыныгъэхэр иIэ хъугъэ, иамалхэр зэрегъотылIэжьы.
КIэкIэу, лъэпкъ итэкъухьагъэр цэрыцэу къэтыугъоижьын тымылъэкIыщтыми, къэралыгъо зэфэшъхьафыбэмэ ащыпсэурэ, аIорэ ашIэрэ зэхэлъ зы лъэпкъ тыхъужьын зэрилъэкIыщтым игугъапIэхэр нэрылъэгъух. Шхьак1э ар къыддэхъуным пае, дунаим адыгэу тетым тиныдэлъфыбзэкIэ тызэгурыIон, титхыбзи зы хъун фае…
Адэ сыда тиныдэлъфыбзэ, тиадыгабзэ изытет:
Непэ уежьагъэу къэплъыхъугъэкIи орэ Урыс, орэ Тырку, орэ Арап, орэ нэмыкIырэ лъэпкъ, иныдэлъфыбзэкIэ зы орэд горэ къэзымыIошъун, зы усэ пычыгъо горэм къемыджэшъун цIыф къэгъотыгъуай. Ау узылъыхъурэр адыгэ цIыфмэ, зышIэ нахьи зымышIэрэр нахь зэрэгъотыгъош1ум щэч хэлъэп. Ащ дакIоу мымакIэу урихьылIэщт, тIэкIу зэхэсыгъэ, зы тIэкIу чэф хъугъэ, гушхуагъэ адыгэ купмэ, хэкум УрысыбзэкIэ, хымэм зыщыхэхэсхэм абзэкIэ орэдыр къыхадзэу. Е янасыпкIэ орэдыжъ къыхэзыдзэшъун горэ ахэсэу къыкIэкIмэ, ащ ехъуапсэхэу, дежъыухэмэ ягуапэу… Гуфаплъэу уазыхаплъэкIэ, ныдэлъфыбзэкIэ, ежь ыбзэкIэ орэд зэримышIэрэм, е орэдыр къыхэзыдзагъэм дежъыун зэримылъэкIырэм иукIытагъо гукIэ зэхэзышIэхэри мымакIэу къахэбгъэщын плъэкIыщт.
-Непэ дунаим щыпсэурэ адыгэм инахьыбэм яныдэлъфыбзэ ашIэжьырэп.
-Адыгабзэр зышIэжьырэ нахь макIэм инахьыбэм, тхэкIэ еджакIэ ашIэрэп.
-ТхэкIэ еджакIэ зышIэрэ нахь макIэм инахьыбэр, адыгабзэкIэ хэутыгъэхэр аджырэп.
-АдыгабзэкIэ едгъэджэн фаем, бэкIэ нахь макIэр ары егъэджэшъурэр.
-Ахэм инахьыбэми тхэкIэеджакIэр дэгъоу адгъэшІэн тлъэкIырэп.
-Титхэпкъхэм (буквэхэм) амакъэхэмрэ япшъэрылхэмрэ дэгъоу зэхэфыгъэп
-Тибзэхабзэ (грамматикэ) адыгабзэм имые хабзэхэр хэлъ хъугъэ
-Адыгэ тхыбзитIум арылэжьэрэ бзэшIэныгъэлэжьэу тиIэр зырыз.
-ЕджапIэхэр хэсэгъэкIышъ, адыгабзэ филологиехэми тхыбзитIур ачIэлъэп.
-ТIури кириллицэ тхэпкъхэм атехыгъэ пэтзэ, а зы тхэпкъым, а зыбзэм итхыбзитIу зэфэмыдэ макъэхэр къыщаты
-Бзэр зэрядгъэджырэ системэу тиIэр, бзэм илъэныкъокIэ лъэпкъым изытет диштэжьырэп.
-Адыгэ тхыбзитIур зэзгъапшэрэ тхылъхэр, гущыІалъэхэр зырыз.
-Адыгабзэ зэгъэшIэным иІэпыэгъу Іэмэ-псымэхэр мэкIэдэд
-Лъэхъаным къыздихьыгъэ егъэджэн амалхэр шIуагъэ къытэу дгъэпсэуалъэрэп.
-Зэрэдунаеу ипхъыхэгъэ адыгэм лъыIэсырэ, мэфэреным Iоф зышIэрэ радио тиIэп.
-Адыгэр зыщыхэхэс къэралыгъохэм щагъотырэ Спутник телевидение тиIэным иIэпыIэгъу, Урысые Федерацием джыри тигъэгъотыгъэгоп.
--Урысые Федерацием и конституцие республикэхэм якъэралыгъуабзэхэр ежьмэ къыхахыным ифитыныгъэ къареты ау апэрэ цIыфым къэралыгъуабзэхэр ымышIэми, республикхэм ащыпсэурэ адыгэхэм ежь абзэ амыджыжьми хъунэу къелъытэ
Мы къэтыпчъыгъэхэр, тыбзэ иIофыгъохэр зэрэ хьылъэдэдэм, инэрылъэгъу гууз. Мыхэм къагъэлъагъоу тшIошIы, ныдэлъфыбзэм дэлэжьэныр лъапсэмкIэ къегъэжьэгъэн зэрэфаери, удэгуIэн зэрэфаери. Федеральнэ Хэбзэ кIуакIэ емыхьылІагъэмэ бзэр къэухъумэгъуае зэрэхъущтыри
Ныдэлъфыбзэр къэуухъумэныр, ныдэлъфыбзэм хэхъоныгъэ егъэшIыныр, адыгэхэм зы тхыбзэ тиIэныр, Дунэе Адыгэ хасэр зэпымыоу зыдэлэжьэрэ лъэпкъ Iофымэ апэрэр ары. Ау сыдрэ Iофыгъуи изэшIохынкIэ анахь мэхьанэ ин зиIэр политикэ екIолIакIэр ары. Ащ дакIоу, хэхэсым ыбзэ къэухъумагъэ зэрэхъущтыри зэрахэтэу адыгабзэм иIофыгъохэм язэшIохын зэлъытыгъэри, ти Республикэмэ арылъ, ащи къыпэу ти Республикэхэр зыхэхьэрэ Урысые Федерацием лъэпкъ политикэу илъыр, илъын фаер ары
ХэткIи нафэр, зыми ыушъэфын ымылъэкIыщтыр Урысые Федерациер лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ зыщыпсэурэ хэгъэгоу зэрэщытыр ары. ЕтІани тарихъым нафэ къышIыгъэр лъэпкъыбэ зыщыпсэурэ хэгъэгухэм яIэнэтIэзехьэхэр, лъэпкъ Iофыгъомэ язэшIохыны, фыряIэ екIол1акIэм елъытыгъэу, купитIоу бгощын зэрэплъэкIыщтыр ары. ЯкIуакIэ елъытыгъэу, зэ зы лъэныкъом, зэ адрэ лъэныкъом яеплъыкIэхэр хэгъэгум хабзэ щэхъуми, лъэхъаныр зэблэхъумэ къэс екIол1акIэхэри хэгъэгум илъ хабзэхэри зэблэхъу. Урысые Федерациеми ары зэрэщыщытыр.
НепэкIэ нахь текIо фэдэ апэрэ купым иекIол1акIэ, хэгъэгур кIуачIэ хъуным, хэгъэгум зыкIыныгъэ илъыным фэшI, хабзэхэр нахь лъэпкъышхом ишIоигъомэ атегъэкIэгъэныр ыпэ регъэшъы. Мы екIолІакIэм, тилъэпкъ фэдэу лъэпкъышхом лые зэрихыгъэ чIыдэлъф лъэпкъхэри зэрахэтыжьэу, лъэпкъ цIыф макIэхэм яфитыныгъэхэр гъэмэкIэныр, ахэм уасэ афэмышIыныр ары нахь игъоу ылъэгъурэр. КIэкIэу лъэпкъ цIыф макIэхэр мыцыхьэшIэгъоу лъытэгъэн, дэкъузагъэу Iыгъыгъэн, хэгъэкIодэжьыгъэн фае. Гукъау нахь мышIэми, мы екIол1акIэр зигъуазэу Урысыем исыр макIэп. Ахэмэ лъэпкъ цIыф макIэхэм къахэкIыгъэ IэнэтIэзехьэхэр къазэрахэфэрэми шъхьакуцIыр пхырелыкIы…
ЯтIонэрэ купым иекIол1акIэ ти Премиер Министрэу Путиным, прэзидентэу зыщэтым радиомкIи телевиденыемкIи заулэрэ къыIуагъэу, гъэзетми къыхаутыжьыгъэ, ау джыри гъашIэм щыщы мыхъугъапэми, мы шIэнIуатэм лъапсэ фэхъугъэ екIол1акIэр ары. Мыщ, хабзэхэр, хэгъэгум щыпсурэ лъэпкъ зэфэшъхьафыбэмэ яшIоигъомэ атегъэкIэгъэн фаеу елъытэ. Хабзэмэ, лъэпкъ цIыф макIэхэм яфитыныгъэхэр къызэраухъумэн фаем кIегъэтхъы. Мы екIол1акIэм, лъэпкъ цIыф макIэхэри зэрахэтыжьэу, хэгъэгум щыпсэурэ тэдэрэ зы лъэпкъи, хэгъэгур ежь иунэ шыпкъэ афишIыныр ары пшэрылъы зыфишIыжьырэр. Тэ тишIошIыкIи, джа екIол1акIэр ары хэгъэгур пытэу ылъэ тезгъэуцожьыщтыр. Джа екIол1акIэр ары хэгъэгур дунэе хэгъэгухэм демократием ылъэныкъокIи, цIыф фитыныгъэхэм алъэныкъокIи къахэзгъэлыдыкIыщтыр. Хэгъэгум щыпсэурэ сыд фэдэрэ цIыфи, лъэпкъи хэгъэгум изыкIыныгъэ гъэпытэным, иэкономикэ зыкъегъэIэтыным, зэхэгъэгогъу лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэфыщытыкIэ дахэ зэдряIэным гурэ псэрэкIэ фэзгъэлэжьэщтыр.
Арэу зыхъурэм, лъэпкъыбзэм ыуасэ къэIэтыныр, нэмыкI лъэпкъ цIыф макIэхэм афэдэу адыгэхэри, хэгъэгу Iофыгъохэм язэшIохыны езгъэгушIущтым, хэгъэгур иунэ шъыпкъэу къезгъэлъытэщтым иапэрэ лъэбэкъуба. Арышъ, адыгабзэр гъашIэм щыщ хъужьыным, цIыфым игъашIэ къэзгъэдахэрэ, цIыфым шIуагъэ къыфэзыхьырэ пкъыгъо хъужьыным дэлэжьэгъэн фае.
Бзэр псэмэ, бзэ зимыIэм лъэпкъ имыIэмэ, лъэпкъэу зытэлъытэжьэу ти хэгъэгушхуи лъэпкъэу телъытэмэ, лъэпкъыбзэр гъэпсэун, хэхъоныгъэхэр егъэшIыгъэн фае. Бзэр, орэдыр, усэр лъэпкъым игушхоныгъ. Ыбзэ зызэхихыкI, иорэдышъо зедэIукI ары лъэпкъым щыщ цIыфым ыгу зыкъызиIэтырэр. Джащэгъур ары зыщыгушIукIы, зыщыгушхукIы зыхъурэр. ЦIыф шъхьазакъоу щымытэу, лъэпкъэуи дунаим зэрэтетыр зызэхишIэрэр, нэмыкI лъэпкъмэ афэдэу зызщыхъужьырэр.
Адэ, джащ фэдэ шъхьэкIэфэ зэфэшIыр арыба зэгурыIоныгъэм, зэфыщытыкIэ дахэм, хэгъэгу лъэ пытэм, лъэпсэшIу афэхъун зылъэкIыщтыр. А шъхьэкАфэр мынэрылъэгъумэ;
ЗикIуакIэ гъунэнчъэмрэ кIоджаджэмрэ,
ИIэм ибагъэ зымышIэжьырэмрэ зигъот макIэмрэ,
Бэмрэ, бэм ыгъэмэкАгъэмрэ ягуфэбэныгъэ ухъумэгъошIу хъуна. Лъэпкъ зэрэлъытэ зэрымылъ хэгъэгум лъэпкъ зэрэгъашIо илъын илъэкIына.
Илъ зэгурыIоныгъэми кIэныгъэ ышIынба?…
Лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ зыщыпсэурэ хэгъэгум, лъэпкъхэр зэрилъытэрэм, лъэпкъхэр зэрэзэфигъадэрэм ишапхъэр ныдэлъфыбзэмэ, хэгъэгум щыряIэ фитыныгъэр, щагъотырэ амалыр арыба.
ЕтІани къыдэлъытэгъэн фаер цIыфмэ янасып зэрэзэфэмыдэм фэдэу бзэхэм янасыпи зэфэмыдэр ары. Дунаим щыпсэурэ бзэхэм уебныгъэкIи, топкIэ уеуагъэу, танккIэ утехьагъэкIи иуутын умылъэкIыщтхэр зэрахэтым фэдэу, удемыIэмэ, къэралыгъо кIуакIэ емыхьылIэмэ кIодыжьыным ищынагъо зышъхьарыуцуагъэхэри ахэт. Гукъау нахь мышІэми Адыгабзэр ятIонэрэ купыр ары зыхахьэрэр…
Адэ сыда шІэгъэн фаер:
-Урысые Федерацием и конституцие, апэрэ цIыфы ишIэн фэе къэралыгъуабзэхэр ежь къыхахыным, хэти ежь иныдэлъфыбзэ зэраригъэджыщтым ифитыныгъэ республикэхэм аритын фае.
-Республикэхэм я Президент администрацием къыщегъэжьагъэу, парламентми, министрествехэми… цIыфмэ алъагъэІэсырэ тхыгъэхэр, Урысыбзэм игъусэу, мыдрэ къэралыгъуабзэхэмкIи тхыгъэн. Якадрэхэм зэдзэкІакIо чIыпIэ афыхэхын.
-БзитIукIэ Iоф зышIэхэрэм ямэзэ лэжьапкIэ тедзэ фэшIын.
-Ти тхэпкъылъэ, тибзэ хабзэ яIэ щыкІагъэхэр дэгъэзыжьын
-Адыгабзэр зэрядгъэджырэ системэр лъэпкъым изытеты диштэу зэгъэзэфэжьын.
-ТхыбзитIум ахэт зэфэдэ макъэхэр зэфэдэ тхэпкъкIэ къэгъэлъэгъон, тхыбзитIум зы тхэпкъылъэ афыхэхын.
-Адыгабзэм ибзэшIэныгъэлэжьы хъущтхэм тхыбзитIумкIи экзамен аІыхыгъэн.
-ЕджапIэхэм адыгабзэ урокхэм (дерсхэм) япчъагъэ хэгъэхъон, ябгъонэрэ, япшIэнэрэ, япшIыкIузынэрэ классхэм тхыбзитIури щагъэджын.
-ЕджапIэхэм щаджырэ тхыдэ (историе), литературэ, культурэ программэхэр зэфэдэ шIын.
-Урысыбзэм лъапсэ зиIэ учебникмэ афэдэу, Тыркубзэр, арапыбзэр, инджылызыбзэр зылъапсэ учебникхэр къыдэгъэкIын.
-Ныдэлъфыбзэ телевидение къэтынхэм ясыхьат пчъагъэ хэгъэхъон, къош Республикэхэм я телевидение къэтынхэр зэлъыгъэIэсын.
-Ти телевидение къэтынхэр, Урысыем икъэлэ зэфэшъхьафыбэми, дунаим икъэлэ зэфэшъхьафыбэми алъызгъэIэсыщт спутник телевидение зэдэгъэпсын.
-Интернетым телевидением яамалхэр бзэ зэгъэшIэным фэгъэIорышIэн
-Адыгэ радиохэр такІи къызэхахэу, мэфэ реным Iоф ашIэу гъэпсыжьын
-Адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ IэпыIэгъу Iэмэпсымэхэр къыдэгъэкIын, гъотыгъошIу шIын.
-Адыгэхэр бэу зыщыпсэурэ къэралыгъохэм щыIэ, Урысые Федерацием илIыкIохэм яIэпыIэгъу хэлъэу, Урысыбзэ, Адыгабзэ курсхэр ащызэхэщэн.
-Зэкъош районхэр, зэкъош къалэхэр, зэкъош къуаджэхэр, зэкъош еджапIэхэр гъэнэфэным дэлэжьэн.
Къэралыгъо зимыIэ лъэпкъхэр, къэралыгъо яIэным кIэдэух, фаблэх, фэбанэх. Лъыпс агъачъэ, ябынхэр хагъэкIуадэ, апсэхэр халъхьэ. Ащ фэдиз къиныр зыкІалъэгъурэр, къэралыгъор лъэпкъым ипытапIэшъ, игугъэпIэшъ ары. Къэралыгъо кIуакIэ емыхьылІагъэу, къэралыгъо еплъыкIэр лъапсэ фэмышIыгъэмэ лъэпкъ Iофыгъохэр зэшIопхын плъэкIыщтэпышъ ары.
Тэ шыкур, Республикэхэр, ти Республикэхэр зыхэхьэрэ Урысые Федерациер тиI. Президентхэр, Министерствэхэр, университетхэр, институтхэр, радиохэр, телевидениехэр ныдэлъфыбзэкIэ къыдэкIрэ гъэзетхэр журналхэр тиIэх .I99I-м Дунэе Адыгэ Хасэр зэхэтщагъ, I993-м щегъэжьагъэу Дунэе Адыгэ Академием Iоф ешIэ. Арэу щыт нахь мышIэми, лъэпкъым, лъэпкъыбзэм изытеты гур пеIонтIыкIы.
Джыри зэ кIэтэгъэтхъыжьы; щыпсэурэ лъэпкъ зэфэшъхьафыбэмкIэ зэдытихэгъэгу Урысые Федерацием изыкIыныгъэ лъапсэ, нахь гъэпытэным, икъэралыгъо кIуачIэ нахь гъэлъэшыным фэшIы:
-Тихэгъэгу демократием зыщегъэушъомбгъун, федерализмэм ылъэ щыгъэпытэгъэн фае.
-Республикэхэр щымыІэжьын зэрилъэкІыщтым иІорыІотэжъ ныбжьи уримыгъэгуцэфэжьынэу техыпэн фае
-лъэпкъ шъхьэкІафэм, лъэпкъ зэрэлъытэм, лъэпкъ зэрэгъашIом гъунэ лъыфыгъэн фае.
-Ныдэлъфыбзэмэ ауасэ къэIэтыным, хэхъоныгъэ ягъэшIыным, федеральнэ хэбзэ кIуачIэ ехьылIэгъэн фае.
-Лъэпкъмэ уасэ афэзышIырэм ахэм яныдэлъфыбзи уасэ афишIын, уасэ зэрафишIырэр къыгъэлъэгъон фае.
-Ащ адакIоу адыгабзэр, тилъэпкъкIэ тызырыгушхорэ, тилъэпкъ зыгъэгушхорэ бзэ хъужьыным фэшI федеральнэ хэбзэ кIуакIэ ехьылІэгъэн
Мы шIэнIуатэр, Урысые Федерацием лъэпкъымкIэ уасэ къызэрэтфишIырэм, хэхэс адыгэри ихэгъэгогъэу къызэрилъытэрэм инэшэнэ гушIуагъоу тэлъытэ. Къэтпчъыгъэ Іофыгъохэр зэшІохыгъэ зэрэхъущтым, хэхэсыр ихэкужъ къетшэлІэжьын зэрэтлъэкІыщтым игугъапІэхэр къеты.
Адэ лъэпкъ итэкъухьагъэр ихэку къыримыщэлIэжьыщтмэ, лъэпкъыбзэр къымыухъумэщтмэ, ныдэлъфыбзэм зыримыгъэушъомбгъущтмэ, лъэпкъыр мыдрэ лъэпкъмэ ахэзымгъэкIуакIэрэ тикультурэ фэмылэжьэщтмэ, Республикэхэри, Урысые Федерациери зычIытиIэн, зыкІэдгъэлъэпІэн фаер гурыIогъуае хъунба?
Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.
Ди лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ зэрихьэ хабзэмк1э ц1эры1уэу щытащ. Ик1и а хабзэ дахэмрэ нэмысымрэ къыщежьэр адыгэ унагъуэрщ. Нэхъыжьыф1 зырыс дэтхэнэ унагъуэ узыншэми и щ1эблэр щ1еп1ык1 нэхъыжьхэм къыхуагъэна а ф1ыгъуэшхуэм-лъэпкъ хабзэм. Ц1ыхур дунейм къытохьэри ток1ыж, ауэ абы къыф1ащу псэуху зэрихьа и ц1эр къонэ. Апхуэдэщ лъэпкъри и ц1эр игьэпэжу къэгъуэгурык1уэмэ, и хабзэм хуэпэжын хуейщ - ар налкъутнэлмэсу шДэблэ къыщ1эхъуэм хуихъумэфын хуейщ.Ик1и ар къэзыухъуреихь псоми да1ыгъын хуейщ.
Пэжщ, зэманым зэхъуэк1ыныгъэ гуэрхэр егъуэт, ауэ зэманым сытхуэдэ зэхъуэк1ыныгъэ имыгъуэтами, укъызыхэк1а лъэпкъыр пшДэжу, укъэзылъхуа адэ-анэм уахуэфащэу , сэ зэманым сыдок1у жып1эу нэхъ лейуэ зумыш,1у дунейм утетын хуейщ. Дэтхэнэ ц1ыхури щылъагъуэгъуаф1эр и хабзэм щытетым дежщ.
Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.
Сочинение Темирова Темирлана,
Пшеунова Т. А
Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.
Основные способы перевода пожертвований в Русфонд
1.Через банк
2. Через терминал QIWI (КИВИ)
3. Через банковскую карту
4. Другие способы
17.09.2014 Пять социальных проектов незрячего, но смотрящего далеко вперед Алексея Фитисова
Алексей Фитисов помогает людям с ограниченными возможностями здоровья найти себя в жизни. Несмотря на то, что сам является инвалидом по зрению I группы, ведёт весьма активный образ жизни.
12.09.2014 “Общество книголюбов Кабардино-Балкарии” живо, благодаря общественникам
Где найти Общество книголюбов в Нальчике – знают многие. Наш адрес не изменился, хотя мы уже давно живём при другом социальном строе, можно сказать, в другой стране.
Сказки, былины, пословицы, поговорки, загадки - это всё произведения устного народного творчества. В глубокой древности их сочиняли талантливые люди из народа, но их имен мы не знаем, потому что красивые песни, увлекательные сказки, мудрые пословицы не записывались, а передавались устно от одного человека к другому, от одного поколения к другому. Рассказывая сказку или исполняя песню, каждый рассказчик или певец что-то добавлял от себя, что-то пропускал, что-то изменял, чтобы сказка стала еще занимательнее, а песня еще красивее. Вот поэтому мы и говорим, что автор песен, былин, сказок, пословиц, частушек, загадок - сам народ. Устные произведения, созданные народом, выражают его мысли, его чувства, его мечты и надежды.Внеклассное мероприятие "Бзэрабзэ, бзэрабзэ, си адыгэбзэ!" (1-4 классы)
1. 1уэры1уатэр зищ1ысыр ц1ык1ухэм къагурыгъэ1уэн.
2. Сабийхэр щыгъуазэ щ1ын адыгэ 1уэры1уатэм и жанр нэхъыщхьэхэм (таурыхъхэм, псысэхэм, псалъэжьхэм, джэгук1эхэм, усэрыбжэхэм, псынщ1эрыпсалъэхэм, къуажэхьхэм, нэщэнэхэм).
3. Еджак1уэ ныбжьыщ1эхэм егъэлъагъун 1уэры1уатэм и лъэпкъыгъуэхэм ц1ыхухэм я дежк1э мыхьэнэшхуэ зэра1эр(абыхэмк1э ц1ыхухэм дунейм и щэхухэр къызэрахутэр, емрэ ф1ымрэ зэхагъэк1ыфу зэрызагъасэр, я акъылым, я бзэм зэрызрагъэужьыр, я зэф1эк1хэр нэхъ ин зэращ1ыфыр).
4. Ц1ык1ухэр егъэсэн, хъыбархэмрэ таурыхъхэмрэ жа1эжыфу, псалъэжь зэхахахэр щыпсалъэк1э къагъэсэбэпыфу, джэгук1э зэмыл1эужьыгъуэхэмк1э джэгуфу, нэщэнэхэмк1э ц1ыхум и хьэлыр, дунейм и щытык1энур къахутэфу, хабзэ дахэ зыхэлъ я ныбжьэгъухэм хуэфащэ пщ1э хуащ1ыфу.
-Фи махуэ фIыуэ ди хьэщIэ лъапIэхэ!
- Ди гуапэу фыкъыдогъэблагъэ нобэрей зэIущэм. Февралым и 21-м анэдэлъхубзэм и махуэр дуней псом щагъэлъапIэр. Дэри ди анэдэлъхубзэр, ди бзэ дахэу ди адыгэбзэр дгъэлъэпIэну фыкъедгъэблэгъащ.
Фыкъеблагъэ ,зи бзэр псэм пэзыщ1у
Зи тхыдэжьыр зыгъэлъап1э псори,
Дэ ди гуапэщ ди анэбзэр, хабзэр,
Щ1ыхь ин хэлъу къыддэвгъэлъэп1эну.
Фыкъеблагъэ ,зи бзэр зыф1э1эф1хэр,
Ар сыт щыгъуи япэ изыгъэщхэр,
Бзэр лъэпкъ напэу къэзыбж псори ,
Гуапэу ди зэ1ущ1эм фыкъеблагъэ!
Абгъуэм къик1ыу бзур лъэтэнум,
Хуейкъэ дамэр ишэщ1ын?
Ц1ыхум ц1ыхуу зилъытэнум ,
Хуейкъэ и бзэр ищ1эжын?
Си умм ещхьыркъабзэу,
Си умм телъу зы уэрэд
Фигу кърих уэрэдым
Дигухэр ещ1ыр махэ.
Егъэджак1уэ : (хэзышэ псалъэмакъ).
Ини ц1ык1уи, зыужьыныгъэ хьэлэмэтхэр зы1эрызыгъэхьаи е къык1эрыхупаи иджык1э къэхутауэ щы1э лъэпкъхэм зыри яхэткъым зи 1уэры1уатэ зэзымыгъэпэща, ар зимы1э, пасэхэми иужьк1и ар зыубгъуауэ зи гъащ1эм къыщызымыгъэсэбэп.
Адыгэхэм я дежк1э 1уэры1уатэм и мыхьэнэр ин дыдэщ. Абы ехъумэ хабзэри, нэмысри, л1ыгъэри. 1уэры1уатэм ныбжьышхуэ и1эщ. Абы лъэпкъым и ныбжьыр и ныбжьщ.
Адыгэ 1уэры1уатэм къызэщ1еубыдэ нарт хьыбархэр, псысэхэр, таурыхъхэр, псалъэжьхэр, къуажэхьхэр, уэрэдхэр, гъыбзэхэр, псынщ1эрыпсалъэхэр, нэщэнэхэр нэгъуэщ1хэри.
Таурыхъхэмрэ псысэхэмрэ гуп-гупу зэрызэщхьэщык1ыр.
Адыгэ 1уэры1уатэм и куэдщ таурыхъхэмрэ псысэхэмрэ. Ахэр хьэлэмэту зэхэлъщ, купщ1аф1эщ, на1уэщ, шэрыуэщ.
Еджак1уэ: Зытепсэлъыхь 1уэхугъуэ елъытак1э таурыхъхэмрэ псысэхэмрэ гуп – гупу зэщхьэщок1. Абыхэм нэхъ щытепщэщ бажэ, дыгъужь, мыщэ, адакъэ, бгъэ, пц1ащхъуэ нэгъуэщ1хэри. Мыпхуэдэ псысэхэр нэхъыбэу щаусар ц1ыхум щак1уэныр нэхъ и 1эщ1агъэу щыщыта зэман жыжьэр арщ. Хьэк1э-кхъуэк1эхэм теухуа псысэхэм щ1агъыбзэк1э къа1уатэр ц1ыхухэм я зэхущытык1эр, абыхэм я хьэл – щэнхэр. Мыпхуэдэ таурыхъхэм щызэпэщ1оувэ хьэлэлымрэ хьэрэмымрэ, бзаджэмрэ, 1эсэмрэ, пэжым и телъхьэмрэ пц1ыупсымрэ.
Еджак1уэ: Ет1уанэ гупым хыхьэхэр шыпсэу, удыгъэ зыхэлъу щытщ. Мыпхуэдэ шыпсэхэм къыхэщ ц1ыхухэми, псэущхьэхэми къалъэтыхь: уд фызыжьым куэд лъок1, благъуэм тенджызыр зы 1убыгъуэу иреф. Мыпхуэдэ псысэхэр щок1уэк1 псы щ1агъым, щ1ы щ1агъым, губгъуэ, мэз пхыдзахэм.
Еджак1уэ: Ещанэ гупым хыхьэ таурыхъхэр л1ыхъужьхэм, мылъку зэгъэпэщыным теухуащ.
Еджак1уэ: Епл1анэ гупым хыхьэхэр къэхъукъащ1эхэмрэ тхыдэмрэ теухуахэщ. Мыбыхэм лъабжьэ яхуэхъур дунейм и зы къэхъукъащ1э гуэрщ.
Еджак1уэ: Етхуанэ гупым хыхьэхэр унагъуэм, быным, лэжьыгъэм, хабзэм теухуахэрщ. Мыбыхэм къыхощ бейхэмрэ тхьэмыщк1эхэмрэ яку дэлъа бэнэныгъэр. Мыпхуэдэ таурыхъхэм щызэпэщ1оувэ беймрэ тхьэмыщк1эмрэ, быдэмрэ хьэлэлымрэ, пэжымрэ пц1ымрэ.
Еджак1уэ: Еханэ гупым хыхьэхэр ц1ыхумрэ псэущхьэхэмрэ я зэхущытык1э къэзыгъэлъагъуэхэрщ. Мыбыхэм ц1ыхур гузэвэгъуэ ихуа нэужь, ар абы къыхэзышыр, дэ1эпыкъуэгъу къыхуэхъур зы псэущхьэ гуэрщ. Мыхэр къежьащ ц1ыхум псэущхьэхэр 1эрыгъасэ ищ1у щыхуежьа зэманым.
Лъэпкъым и гупсысэри, и дуней еплъык1эри, и акъылри на1уэу къыхощ псалъэжьхэм. Сабийм лэжьыгъэр ф1ыуэ илъагъуу, нэхъыжьым пщ1эрэ нэмысрэ яхуищ1у, нэхъыщ1эм къыщхьэщыжу, л1ыгъэ, хьэл-щэн дахэ хэлъу къэтэджынымк1э псалъэжьхэм я пщ1эр ин дыдэщ.
Псалъэжьхэр зэщхьэщыбгъэк1 хъунущ мыпхуэдэ гупурэ:
1. Лэжьыгъэм ехьэл1ахэр.
2. Ц1ыхум и дуней еплъык1эм епхахэр.
3. Хабзэм, нэмысым ехьэл1ахэр.
4. Ц1ыхум и хьэл-щэныр къэзыгъэлъагъуэхэр.
5. Гъэсэныгъэм, сабий п1ыным ехьэл1ахэр.
Адэк1э феда1уэ псалъэжь зыкъом:
1. Зэхьэзэхуэр мэунэри зэижит1ыр мэунэхъу.
2. Нэхъыжь к1элъыджэркъым-к1элъок1уатэ.
3. Щ1эныгъэрэ 1эщ1агъэрэ зэкъуэшщ.
4. Хамэ Хэку сыщытхъэ нэхърэ, си Хэкужь сыщыл1э.
5. Куэд жызы1э нэхърэ, куэд зылэжь.
Къебжэк1хэр, джэгузэхэшэхэр, щ1энэк1алъэхэр.
Егъэджак1уэ : Сабий 1уэры1уатэм и жанр гъэщ1эгъуэнхэм ящыщщ къебжэк1хэр, джэгузэхэшэхэр, щ1энэк1алъэхэр. Джэгузэхэшэхэр е зэрабж усэхэр хьэлэмэту зэгъэк1уауэ зэхэлъщ.
(зэрызабж усэхэр).
Щхьэхынэм зэрыщ1энак1э щ1ык1эм фрагъэдэ1уэнущ ди еджак1уэ ц1ык1ухэм.
Читайте также: