Кентау трансформатор зауыты реферат
Обновлено: 05.07.2024
Многие не ассоциируют Южный Казахстан с наукоёмким производством. Тем не менее именно здесь, в Кентау, уже более 50 лет производятся казахстанские трансформаторы.
Комментаторы часто шутят, что скоро не останется ни одного города и крупного предприятия в Казахстане, где бы я не побывал. Сейчас всё чаще на выходных за интересными объектами я выезжаю не в областные города, а в районы, где влияние каждого отдельного производства на жизнь населения чувствуется гораздо больше, чем в мегаполисах. Говоря откровенно, я сам получаю большое удовольствие от посещения производств в районах по нескольким причинам. Во-первых, люди, работающие в районах, как правило, являются большими патриотами своих городов и делают всё, чтобы сделать посильный вклад в развитие города и своего предприятия. Во-вторых, с инженерами всегда интересно вести общение, их мысли не стоят на месте, они все время находятся в поиске, разработке новых продуктов или инноваций. В-третьих, многие предприятия, которые мне удаётся посетить существуют уже более 50 лет, это в том числе уже и часть истории Казахстана, и очень интересно наблюдать, как они смогли выстоять и поменять свою деятельность с советской модели производства на современную.
Поэтому на Кентауский трансформаторный завод (КТЗ) я хотел попасть очень давно. Город Кентау возник в 1955 году, а КТЗ на 4 года позднее - в 1959-м. КТЗ был мне интересен ещё и потому, что Южный Казахстан у многих ассоциируется больше с расхожими стереотипами, но никак не с наукоёмким производством, и очень интересным является опыт, когда в небольшом городе смогли сформировать предприятие, являющееся ещё и кузницей кадров, которые востребованы и в других регионах (например, на Уральском трансформаторном заводе, о котором я писал в июне 2015 года).
Обычно для того, чтобы показать историю предприятия я пытаюсь достать исторические фотографии, но в Кентау можно увидеть историю развития прямо на самом предприятии - здесь уже работают новые современные цеха, но и многие старые цеха и станки функционируют параллельно - на них, например, обучают молодёжь.
Памятник одному из первых трансформаторов на заводе.
Чтобы обойти и познакомиться со всем предприятием нужен полный день. Особенность КТЗ - в том, что это одно из немногих предприятий в Казахстане, которое старается оптимизировать рабочий процесс так, чтобы как можно больше деталей производить самостоятельно, а не закупать за рубежом.
Цех, где производится сборка трансформаторов.
В приобретении оборудования предприятию оказали поддержку Самрук-Казына, Даму, БРК Лизинг. Очень интересно на заводе рассказывают, как выстраиваются отношения с потребителями, особенно иностранными. Многие сначала очень сомневаются, что в Кентау может вообще что-то производиться, тогда их приглашают на КТЗ посмотреть всё своими глазами. Когда я был на заводе, я пересёкся с турецкой делегацией, которые не скрывали, что ожидали приехать забытое производство, а увидели современные цеха.
Линия по резке стали, которая позволяет делать детали с очень большой точностью.
Сборка сердцевины трансформатора большего размера.
На заводе очень много молодёжи. Помимо того, что подготовка специалистов ведётся в колледже в Кентау, "хедхантят" также выпускников алматинских вузов. Опытных работников тоже очень много, их стараются держать, чтобы они могли передавать свои знания.
Кентауский способ приучить сотрудников к правилам охраны труда: "Нет каски - нет премии".
Участок, где производится аргоносварка.
Практически готовые трансформаторы.
После тестирования каждый трансформатор снабжают паспортом.
По примерно аналогичной схеме производится и выпуск силовых трансформаторов 35-110 кВ, которые в Казахстане производятся только в Кентау. В советское время в основном на КТз производились трансформаторы 6 и 10 кВ, их по СССР делали в Минске и Кентау. Трансформаторы высокого напряжения выпускались в Украине, России и Узбекистане. Сейчас на этом рынке конкурирует и казахстанская продукция. Для их производства в 2009 году был построен цех с новейшим оборудованием. Интересно, что разработка трансформаторов этих габаритов также была произведена силами собственного конструкторского отдела. Здесь же были произведены опытные образцы, пройдены типовые испытания в испытательном цеху и затем началось серийное производство.
В целом процесс схожий со сборкой трансформаторов меньшей мощности, но детали по размеру значительно больше.
Ещё одно относительно новое направление производства - сборка сухих трансформаторов.
Старший мастер цеха по выпуску сухих трансформаторов - Исаев Баглан на предприятии работает уже около 10 лет, из них 8 лет занимается именно сухими трансформаторами.
Это новое направление началось в КТЗ в 2007-2008 годах. Сотрудники предприятия во время освоения новой линии ездили проходить стажировку в Германию.
На производстве обмотки для трансформаторов работают в основном женщины.
Как я упоминал выше, интересно, что на многих участках работают и старые, и новые станки: на старых производится обучение молодёжи, которые потом получают допуск и к современному оборудованию.
Показатели завода на входе в один из цехов.
Конструкторский отдел в выходной день.
Наглядно видно использование инноваций в производстве, если зайти не только в новые современные цеха, но и в "старые".
Покраска "по старинке".
Современная линия покраски методом погружения (такая же недавно была установлена и в Уральске на УТЗ), где человеческий фактор исключён.
Ещё один процесс, по которому можно видеть историю предприятия - производство проводов. Сейчас этот процесс в основном производится в новом современном цеху. Вообще, производство собственных запчастей началось на заводе из-за острой необходимости - тот же металл в Казахстане производится, но закупить те же провода полностью невозможно, так как у каждого вида трансформаторов свои параметры. Поэтому пришлось осваивать производство самостоятельно.
Но при этом и старый ещё не отработал своё. Оператор-волочильщик Бакытжан Умбетов работает на предприятии уже 8 лет.
Мастер участка гальваники Сабыр Баимбетов работает на КТЗ с 16 июля 1987 года. Показывая свой участок, рассказал и много интересного, как завод выживал в 90-е годы: тут производились бытовые электроприборы - кипятильники, духовки, масляные обогреватели.
Кузница. Кузнец Динмухамед Карабаев.
Даже мелкие деревянные детали для трансформаторов производятся здесь своими силами.
Мало заводов в Казахстане могут похвастаться, что занимаются не только сборкой, но и производством даже мелких деталей.
Опять же для сравнения - ещё один современный цех, на котором производят детали.
Цех по производству изоляции.
Все детали сортируются по производимым моделям.
Контейнеры с маслом для заливки.
Готовая к отправке продукция. Примерно на треть завод работает на экспорт, в основном в страны ближнего зарубежья.
Машины с продукцией из Кентау отправляются во все области Казахстана и в ближайшие страны.
П. С. Спасибо за внимание! Полное или частичное копирование материала запрещено, при согласованном с автором использовании обязательна ссылка на блог и указание авторства.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
ТРАНСФОРМАТОР
Трансформатор ( лат. transformo – түрлендіремін) – кернеулі айнымалы токты жиілігін өзгертпей басқа кернеулі айнымалы токқа түрлендіретін статикалық электрмагниттік құрылғы. Трансформатордың жұмыс істеу принципі электро-магниттік индукция құбылысына және параметрлік эффектіге негізделген. Негізгі элементтері магнитөткізгіш және онда орналасқан бірінші реттік орамалар (БРО) мен бір немесе бірнеше екінші реттік орамалардан (ЕРО) тұрады. Трансформатордың барлық орамалары бір-бірімен индуктивті түрде, ортақ магнит өрісімен байланысқан. Бірқатар Трансформаторларда екінші реттік орама қызметін бірінші реттік ораманың бір бөлігі атқарады мұндай,Трансформаторларды автотрансформаторлар деп атайды. Бірінші реттік орамаларның шықпаларын (Трансформатордың кірісі) айнымалы кернеу көзіне, ал Екінші реттік орамаларның шықпаларын жүктемеге қосады. Бірінші реттік орамалардағы айнымалы ток магнитөткізгіште айнымалы магнит ағынын, ал Екінші реттік орамалардағы өзара индукция электр қозғаушы күш (ЭҚК) тудырады. Бірінші және екінші реттік орамалардағы кернеулердің қатынасы олардағы орамдар санының қатынасына тең болады. Түрлендіретін ток түріне қарай 1 фазалы және 3 фазалы Трансформаторлар болады. Атқаратын қызметіне қарай олар күштік немесе қоректендіру Трансформаторлары (электр энергиясын таратуға арналған), жоғары кернеулі сынақ Трансформаторлары, ток немесе кернеу импульстерін түрлендіру үшін қолданылатын импульстік Трансформаторлар, үлкен токтар мен кернеулерді өлшеуге арналған өлшеуіштік Трансформаторлары, жоғары жиілікті кернеулерді түрлендіруге арналған радиожиілікті Трансформаторлар және радиоэлектрондық құрылғылардың қоректендіруші блоктарында қолданылатын радиотрансформаторларға, т.б. бөлінеді. Импульстік Трансформаторлар мен қоректендіру Трансформаторлары бірнеше Гц-тен 2 МГц-ке дейінгі жиілікте, радиожиілікті Трансформаторлар 500 МГц-ке дейінгі жиілікте жұмыс істейді. Трансформаторлардың магнитөткізгіштігі магниттік өтімділігі жоғары материалдардан (мысалы, электртех. болат таспаларынан, магнитодиэлектриктер мен фериттерден) жасалады. Электрмен жабдықтау жүйелерінде, негізінен майлы Трансформаторлар қолданылады. Күштік Трансформаторлар Қазақстанда Кентау трансформатор зауытында шығарылған. Қазіргі кезде электр -механикалық жабдықтар осы зауыттың негізінде құрылған Трансформатор ААҚ-да шығарылады.
Трансформатор — айнымалы токтың кернеуін жоғарылатуға немесе төмендетуге арналған электр приборы. Үй жағдайында, трансформаторды пайдаланып, электр приборын кернеуі 127 В желілен кернеуі 220 В желіге және керісінше қосуға болады. Егер трансформатор жоғары кернеулі желіге ауыстырылып қосылса, онда оны кернеуі 220 В желіге қосуға болмайды. Өйткені одан алынатын жоғары кернеу (380 В-тан астам) транформаторлық және ол арқылы қосылған электр приборларының бұзылуына әкеліп соқтыруы мүмкін. Трансформатор таңдаған кезде оның қуаты электр приборларын бір мезгілде қоректендіруге арналған құрал-жабдықтардың жалпы қуатынан кем болмауын есте сақтаған жөн.
Әр түрлі құралдар мен қондырғылар тұтынатын кернеу өте кең диапазонда өзгереді. Тіпті бір электр қондырғысы әр түрлі кернеу пайдалануы мүмкін. Қуаттың тұрақты дерлік мәнінде айнымалы ток кернеуінің ток күшімен қатар өзгеруін айнымалы токтың трансформациясы дейді. Айнымалы токтың трансформациясын жүзеге асыратын құрал трансформатор деп аталады. Ол электромагниттік индукция құбылысының негізінде жұмыс істейді. Бұл құралды орыс ғалымы П . Н . Яблочков (1878 ж.) ойлап тапқан, кейін оны (1882 ж.) И . Ф . Усагин жетілдірді.
Қазіргі трансформаторлар, Фуко тогын 24-сурет азайту үшін оқшауланған пластиналардан құралған тұйық өзекшеден түрады. Өзекше пластиналары трансформаторлық болаттан жасалады, ол өте аз шығынмен оңай қайта магниттеледі. Өзекшеге екі катушка кигізіледі (2.24-сурет). Бір катушка айнымалы ток тізбегіне қосылады, оны біріний реттік орама (катушка) дейді. Екінші катушкаға тұтынушы, яғни электр қондырғыларын қосады. Оны екінші реттік орама (катушка) деп атайды. Катушкалардың активті кедергілері аз. Генератор бірінші реттік катушкаға айнымалы кернеу береді. Оның бойынан жүретін айнымалы ток трансформатордың өзекшесінде айнымалы магнит ағынын тудырады. Олай болса, бірінші реттік катушканың әр орамында өздік индукция ЭҚК-і, ал екінші реттік катушканың әр орамында дол сондай индукциялық ЭҚК-і пайда болады.
Егер бірінші реттік катушканың орам саны , ал екінші реттік катушкада болса, , , мұндағы — бір орамдағы индукциялық ЭҚК. Осы екі өрнектен
(2.21)
шығады. Активті кедергі аз болғандықтан, бірінші реттік катушка үшін
Екінші реттік катушкаға жүктеме қосылмасын (2.25, а-сурет), яғни трансформатор зая жүрісте болсын. Онда екінші реттік орамада ток жүрмейді, сондықтан жуықтап алғанда оның қысқыштарындағы кернеу . Жүктеме жоқ кезде екінші реттік тізбекте энергия шығыны жоқ. Ал бірінші реттік тізбекте жалғаушы сымдар мен өзекшенің джоульдік жылу бөліну есебінен қызуына және өзекшенің қайта магниттелуіне кететін өте аз энергия шығыны бар, мұны ескермесе де болады. Сонымен, трансформатордың зая жүрісі үшін (2.21)-ді ескере отырып,
аламыз, мұндағы — трансформация коэффициенті, яғни екінші және бірінші реттік катушкалардың орам сандарының қатынасына тең шама. Трансформатордың зая жүрісінде . Егер болса, трансформатор төмендеткіш, ал болса, , бұл трансформатор жоғарылатқыш деп аталады. Жоғарылатқыш трансформатордың бірінші реттік катушкасының орам саны екінші реттік катушканың орам санынан аз,ал төмендеткіш трансформаторда керісінше.
Екінші реттік тізбекке қандай да бір жүктеме қосайық (2.25, ә-сурет). Онда бұл тізбекте жиілігі бірінші реттік тізбектегі ток жиілігіне тең айнымалы ток туады. Сондықтан екінші катушкада өздік индукция ЭҚК-і пайда болады, оның үштарындағы кернеу аздап төмендейді. Ленц ережесі бойынша өздік индукция ЭҚК-і магнит ағынын азайтады. Бұл магнит ағыны екі катушканы бірдей тесіп өтетін болғандықтан, оның азаюы бірінші реттік катушкадағы өздік индукция ЭҚК-і -дің кемуіне әкеп соғады. Ал, онда бірінші тізбекте кернеудің мәні тұрақты болса да ток күші артады.
Өз ретінде бірінші реттік тізбектегі ток күшінің өсуі магнит ағынының артуын тудырады, онда екінші реттік тізбектегі индукциялың ЭҚК-і мен ток күші артады. Бұдан әрі осы сипатталған процестер берілген жүктеме үшін белгілі бір магнит ағыны, екінші реттік тізбектегі индукциялық ЭҚК-і жәнө бірінші реттік тізбектегі ток күші түракталғанша жүре береді.
Енді трансформатор генератордан өзінің зая жүрісіне қарағанда екінші реттік тізбек тұтынатын қуатқа тең қуатты көбірек алады. Егер аздаған энергия шығынын ескермесек, энергияның сакталу заңы бойынша, генератордың энергиясы бірінші реттік тізбектен екінші реттік тізбекке магнит өрісі арқылы беріледі. Сондықтан шығынды ескермей, былай жазуға болады: , бұдан
Кернеуді неше ece арттырса, ток күші сонша есе кемиді. Қазіргі трансформаторлардың пайдалы әрекет коэффициенті өте жоғары, ол 99%-ға дейін жетеді, яғни шығын бар болғаны 1—2%.
Читайте также: