Конспект урока по чувашской литературе в 5 классе

Обновлено: 05.07.2024

Развивающие цели: Поиск нужной информации используя разные источники – учебник, словари справочники и интернет.

Задачи: помочь понять общечеловеческие ценности; познакомить учащихся с биографией писателя-этнопедагога; раскрыть основные проблемы.

Технология: блочно-модульный, здоровье сберегающий, педагогическое сотрудничество, исследовательское, критического мышления, информационно-коммуникативная.

Методы и приёмы.

Словестный: объяснение, рассказ, диалог, чтение;

Активное чтение: двойной дневник, кластер.

Дыхательный: для обогащения головного мозга кислородом;

Упражнение: для укрепление глаз .

Материалы: презентация, видео-отрывок из новостей чувашского телевидения, таблицы, словари и книги Г. Н. Волкова.

Оборудование: компьютер, проектор, мультимедийная доска.

Эпиграф: Без памяти - нет традиций, без традиций – нет культуры, без культуры – нет воспитания, без воспитания – нет духовности, без духовности – нет личности, без личности – нет народа (Геннадий Волков).

Повторение пройденного материала:

Вопросы и ответы.

Учитель: Ребята, кто скажет каких знаменитостей чувашии мы знаем?

Дети: А.Г. Николаев - космонавт, Надежда Павлова – балерина, Никита Бичурин – писатель.

Учитель: А что их связывает?

Дети: Чувашия…

Учитель: И еще?

Дети: Все они были разносторонне развиты. К примеру, Андриян Григорьевич был не только космонавтом, он исследователь и писатель публицист; Надежда Павлова - балерина, публицист и педагог; Никита Бичурин – монах, исследователь синеолог и писатель…

Учитель: Правильно. Они разносторонне развитые и выдающие личности. Сегодня мы с вами будем говорить еще об одном человеке. О ком? Мы узнаем просмотрев видеоролик.

1. Разговор с учащимися:

- Кто скажет, о чем и о ком мы сегодня будем говорить на уроке?

- Мы сегодня будем говорить о этнопедагоге и писателе Г.Н. Волкове.

Объяснение нового материала.

1. Работа со словарём (слайд № 1)

2. Жизнь и творчество Г.Н. Волкова.

а) Дети рассказывают биографию этнопедагога и писателя используя кластер-презентаций.

3. Эпиграф к уроку: Без памяти - нет традиций, без традиций – нет культуры, без культуры – нет воспитания, без воспитания – нет духовности, без духовности – нет личности, без личности – нет народа.

4. Краткий анализ произведений Г.Н. Волкова.

-Учитель: В своих произведениях Г.Н. Волков (Кашкăр Уначи) преследует общечеловеческие ценности: духовность и мораль, человеческое достоинство и благородство! Тема семьи и памяти. Проблема нравственности всегда стоят впереди! Его поучительные рассказы и повести глубоко затрагивают читателя. Они всегда философски осмысленны и продуманы до мелочей. В его произведениях нет лишнего слова… Каждое слово закон – эпитет или символ! Автор широко использует в качестве эпиграфа и в текстах народные пословицы и поговорки, изречения и нравоучения…

4. Вывод учителя.

Г.Н. Волков поистине является сыном чувашского народа, в его трудах мы видим отражение культуры и духовное наследие чувашского народа.

Дыхательное упражнение для обогащения головного мозга кислородом;

Упражнение для глаз (слайд № 5).

Работа над текстом.

а) Чтение 1,2 части произведения.

Задание: 1. прочитать главу внимательно и методом инцерт отметить карандашом.

б) Краткий анализ прочитанного:

Учитель: Почему автор выбрал именно этот эпиграф к данному произведению?

Учитель: О каких семейных ценностях говориться? Раскрыть этот вопрос нам поможет следующая работа.

2. Составление двойного дневника (Групповая работа).

Задание: Составить двойную таблицу-дневник и выписать все пословицы и поговорки из текста:

Пословицы и поговорки

Я думаю так

Дом отца и матери – золотая колыбель. Край отца и матери – добрая вселенная

Дом родителей – это колыбель любви и добра…

Не красивых матерей не бывает

Мама для ребёнка самая дорогая

Обобщение нового материала

а) читают свои суждения по двойному дневнику.

б) вопросы и ответы:

- О чем это произведение? Какую проблему затрагивает автор и почему он выбрал именно этот эпиграф к данному произведению? Совпала ваша мысль с автором?

- О взаимодействии отцов и детей. Проблема нравственности, человечности. Потому что он затрагивает взаимоотношение в семье. Да, в некоторых местах…

- Как вы думаете? Они встретятся? Найдут общий язык? И в чем причина их трагедии?

- Да…. Потому что, я думаю….

2. Обобщение урока учителем. Высказывание М. Сухомлинского (слайд №9)

3. Комментирование и выставление оценок.

Задание на дом (слайд №9)

На выбор: 1. Прочитать произведение и ответить на поставленные на уроке вопросы ( Как вы думаете? Они встретятся? Найдут общий язык? В чем причина их трагедии?) 2. Используя метод инсерт и двойной дневник написать эссе; 3. Составить синквейн.

Спасибо за Вашу оценку. Если хотите, чтобы Ваше имя
стало известно автору, войдите на сайт как пользователь
и нажмите Спасибо еще раз. Ваше имя появится на этой стрнице.

  • Для учеников 1-11 классов и дошкольников
  • Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Урок теми: Анне пурри – телей!

Урок эпиграфĕ: Аннерен хакли çук.

Урок тĕсĕ: çыхăнуллă пуплеве аталантармалли урок.

Сапăрлăх тĕллевĕ: аннене юратас, хисеплес, унпа мухтанас туйăма аталантарасси.

Вĕренӳ тĕллевĕ: ачасен çыхăнуллă пуплевне аталантарасси; чĕлхе лексикине пуянлатасси.

Аталантару тĕллевĕ: вуланă текст тăрăх сăнарсене танлаштарма вĕрентесси, ачасен пĕлĕвне ӳстересси, хăйсен шухăшне пĕтĕмлетсе калама вĕрентесси.

Мелсемпе меслетсем: вĕрентекен сăмахĕ, вулав, калаçу, текстпа ĕçлени, ыйту - хурав, çыру.

Ырă кун пултăр, ачасем.

(Учитель сăвă йĕркисем вулать):

Пире кам ачашшăн

Чипер çын тăвасшăн

Кам пултăр? Пĕлеççĕ

Пурте вăл камне:

Вăл пирĕн телей-çке,

Вăл пирĕн анне! (Аркадий Ĕçхĕл)

Анне… Вăл çут тĕнче парнелекен хаклă та сăваплă çын. Вăл пирĕн хӳтлĕх, пуянлăх, пирĕн ăраскал. Вал пире савăнăç, телей кӳрет. Таврăнар-ха А. Ĕçхĕл сăмахĕсем патне. Анне сăмахăн пĕлтерĕшне мĕнле уçса парать вăл? Сăвăра тухса тăракан ыйту çине мĕнле хуравлать?

- Анне – пирĕн телей, - тет вăл.

- Мĕн çинчен калаçăпăр-ха эппин, ачасем, паянхи урокра?

Доска çине число, тема ятне, урок эпиграфне çырса хумалла. Ачасем тетраде çыраççĕ.

- Кашни çын çут тĕнчене телей курма килет. Çак телее вара тин çуралнă ачана амăшĕ парнелет. Епле çепĕççĕн те ăшшăн хурать вăл хăй пепкине кăкăрĕ çумне. Унăн кашни хусканăвĕпе савăнать, унăн кашни сăмахĕпе хавхаланать. Куç тулли савăнса пăхать вăл хăйĕн пуласлăхĕ çине. Ӱссе çитĕнсессĕн те уншăнах кулянать, шухăшлать, вăй çитнĕ таран пулăшать.

- Аса илер-ха калаври ĕç аталанăвне.

- Амаçури анне кам вăл?

- Мĕншĕн ача амаçурипе ӳсет?

-Мĕн çинчен шухăшлать-ха Митя?

- Мĕн шутлать вăл тăван амăшлĕ ачасем çинчен?

-Хайлавăн тĕп шухăшĕ хăш йĕркесенче палăрать –ши?

Анне… Мĕнле çепĕççĕн те ачашшăн тухать-çке çак сăмах. Ăна каланă чух çĕр варринче çутă пулса каять, хаяр сивĕре - ăшă, йывăр вăхăтра çăмăл та канлĕн туятăн хăвна. Вăл яланах сире хӳтĕлесе тăрать, пурнăçри вырăна та тупма пулăшать, чирлесессĕн те çĕрĕ-çĕрĕпе куç хупмасăр ирттерет, эмелпе кăна мар, ăш сăмахпа та, ачаш аллипе те сыватать.

Ачасем амăшĕсем çинчен каласа параççĕ.

- Аннесене хăвăр юратни пирки калатăр-и эсир? Е аннесем ытларах калаççĕ-и? Хăçан тытса çупăрланă эсир хăвăр çума аннене? Эсир аннесене мĕнпе савăнтаратăр? Дневниксене уçса пăхăр-ха, ачасем. Мĕнле паллăсем унта сирĕн? Енчен те начар паллăсем пур пулсан эсир вĕсене çывăх вăхăтрах тӳрлетме тăрăшăр, лайăх вĕренсе аннесене савăнтарма тăрăшăр.

Хăш чух эпир темшĕн,

Хыпмастпăр питех, -тет Аркадий Ĕçхĕл.

Кун пеккине те тĕл пулма пулать çав хăш чух. Ӱссе çитĕнетпĕр те тăван йăваран тухса каятпăр,чун панă çын çинчен мансах каятпăр. Эх, мĕнлерех кĕтеççĕ-ши вĕсем пире! Хăш чух хамăра ăслă хурасси те, сив сăмах каласси те, хушнă ĕçе туманни те, йăнăш ĕçсем тăвасси те пулкалать. Мĕнлĕрех куйланаççĕ-ши вĕсем пирĕн аннесем.

-Мĕншĕн çапла калать-ши?

- Каçарать-ши анне эпир тунă айăпсене?

-Мĕншĕн час ватăлаççĕ-ши аннесем?

Анне çинчен калакан ваттисен сăмахĕсем мĕн чул тата? (ачасене сăмахсем валеçсе памалла. Вĕсенчен ваттисен сăмахĕсем йĕркелемелле).

Аннесен ячĕпе уяв та пур. Хăçан паллă тăваççĕ-ши? Часах тепĕр пысăк уяв çитет. Мĕнле уяв-ши вăл?

Аннесем пулсан эпир чăнах та вăйла, телейлĕ, пуян. Вĕсем пулмасассăн пирĕн çунатсем хуçăлаççĕ. Хисеплĕр аннесене, юратăр, ан кулянтарăр, вăхăтсăр çӳçĕсене ан шуратăр. Вĕсем пур чух кил ăшши те тулли. Анне пурри апла пулсан – телей.

Килте аннесене халалласа 1-2 çаврăм сăвă çырма.

Нажмите, чтобы узнать подробности

Урок разработан в соответствии ФГОС в 5 классе. Урок с здоровьесберегающими технологиями.Для 5 класса национальной школы.

Степанова Г.А.

Янтиковского района

Чувашской Республики

муниципаллă бюджетлă вĕрентỹ учрежденийĕ

Сывлăх – чи хаклă пурлăх

Урока хатĕрлекенĕ:

Класа урока йĕркелени.(2-мĕш слайд)

Ирхине ирех тăратпăр -Аван-и, туссем!

Пĕр-пĕрне йăл-йăл кулса - Аван-и, ачасем!

Вĕренмешкĕн ыр сунса. Ырă кун пултăр!

-Урока пурте хатĕр-и?

2. Ачасен пĕлỹ шайне тĕрĕслени. (3-мĕш слайд)

- Çак сăмахсенчен сирĕншĕн хăшĕ чи-чи хакли? (тус-юлташ,

атте-анне, укçа-тенкĕ, машина, пỹрт-çурт, тăвансем,ăс-тăн,вĕренỹ,

- Тата мĕнле сăмах çитмест-ши çакăнта? (сывлăх)

-Тĕрĕс, ачасем. Сывлăх. Апла пулсан паян эпир урокра мĕн çинчен калаçăпăр-ши,? (Сывлăх çинчен)

(Доска çине урок темин ятне çырса хуни е çыпăçтарни)

3.Вĕрентỹ тĕллевне лартни, урок темине палăртни.(4-мĕш слайд)

- Ачасем, эсир мĕнле шутлатăр,Сывлăха мĕншĕн чи-чи хакли тетпĕр?Çак ыйтăва эпир урок вĕçĕнче хуравлăпăр.

4. Килти ĕçе тĕрĕслени. (5-мĕш слайд)

Паян пирĕн – килти вулав урокĕ. Килте сирĕн кĕнеке тăрăх 237-240 стр. вуласа, вĕренсе, выляса кăтартма хатĕрленмелле пулнă. Хатĕр пулсан, тархасшăн, сире сăмах.

Кун йĕркисене валеçсе пани.

6. Вуланине ыйтусемпе çирĕплетсе хăварни.

Кашни ушкăна тĕрлĕ ыйтусем пани.

Кĕнекери 240-241 стр. ыйтусем тăрăх. (Ыйтăвĕсене ушкăнсене валеçсе пани)

1)Поэма сыпăкĕсен авторĕ кам? (11 –мĕш слайд)

2)Поэма сыпăкĕсем мĕнле ĕçрен пуçланаççĕ?

2) Мĕншĕн автор Чире пысăк саспаллинчен пуçласа çырнă?

3)Ватти-вĕттине Сывлăх мĕнле сăмахсем калать?

1) Кам вăл Якур? 2) Якурпа унăн юлташĕсем Ивана мĕнле пулăшаçсĕ? 3) Чирпе Сывлăх мĕнле ĕçсем тăваççĕ?

Учитель сăмахĕ.(Ачасем хыççăн пĕтĕмлетсе хăварни)

Тимаков Вениамин Петрович (1940-2002ç.ç.) – çыравçă, поэт,тăлмачă, тĕпчевçĕ. ЧР, Тăвай районĕнчи Сăхăтпуç ялĕнче çуралнă

Сăмах илемне пĕлни поэма йĕркисенче те курăнать. Акă епле илемлĕ сăмахсемпе усă курать вăл.(Поэмăри хитре йĕркесене илсе кăтартни)

7. Словарь ĕçĕ ирттерни. (12-13-мĕш слайдсем)

8. Кун йĕркипе паллаштарса хăварни (14-мĕш слайд)

(кашни ачана валеçсе пани)

9. Физминутка (хускану туни)

10. Урокăн çивĕч ыйтăвне татса пани (15-мĕш слайд)

- Сывлăха мĕншĕн чи-чи хакли тетпĕр? (Кашни ушкăнран ачасене калаçтарни)

1ушкăн. – Сывлăхлă пулас тесен çыннăн мĕн-мĕн тумалла?

2 ушкăн. – Чирленĕ çынна епле пулăшмалла?

3 ушкăн. – Сывлăх çинчен калакан ваттисен сăмахĕсем 246 стр. саланса кайнă. Пуçтармалла

11. Сỹтсе явмалли ыйтусемпе ĕçлени( Ĕлкĕреймесен чи ăслă ачасене киле парса яма юрать.

- Мĕншĕн юлашки вăхăтра ытларах сывлăх çинчен калаçаççĕ?

- Пирĕн сывлăх начар пулнишĕн кам айăплă?

12. Пĕтĕмĕшле урока çирĕплетсе хăварни. Поэма сыпăкĕсене çирĕплетни.

(Ачасен пулма пултаракан хуравĕсем.

А)Сывлăх – тĕп сăнар.

Б)Сывлăх – хитре сăмах

В) Сывлăх пире пурнăç парать.

Д) Сывлăх яланах пирĕншĕн 1-мĕш вырăнта пулмалла.

Е) Сывлăха упрасси – кашни çын тивĕçĕ. Мĕн ачаранаах çак тивĕçе туйса пурăнмалла.

Ё) Сывлăхран хаклă пурлăх çук. ( Урок эпиграфĕ патне таврăнмалла)

Ĕ)Сывлăх пулсан эсĕ пуринчен те пуян.

13. Киле ĕç пани ( пур ача валли те: вулав дневникĕсем салатса пани, ăна мĕнле тултармаллине ăнлантарни ;

Нажмите, чтобы узнать подробности

Конспект урока предназначен для проведения урока в 5-ом классе по чувашской литературе. Урок-обобщение.

“Ч,Р ЧУНСЕМ _ ПИР,Н ТУССЕМ” ТЕМЁНА В,РЕНТМЕЛЛИ АНЛЁ УРОК-КОНСПЕКЧ,

1? Ч.р чунсем – пир.н туссем

1?1? Ева Лисинан “Мускав кушак.сене чапа кёлартём. ” калав. тёрёх ирттермелли урок план. (1-м.ш урок)

1?2? Ева Лисинан “Мускав кушак.сене чапа кёлартём. ” калав. тёрёх ирттермелли урок план. (2-м.ш урок)

Чёваш шкул.н тёван литература в.рентес .=.н п.ррем.ш пусём.нче (V-VII классем) хайлавсене т.р.с: =ител.кл. хёвёртлёхпа: ёнланса: шухёша палёртса вулама хёнёхтарассин п.лтер.ш. пысёк? Халёх сёмахлёхне: илемл. литературёна в.рентнинче =ит.некен =амрёксен ёс-хакёлне: кёмёл-туйёмне пуянлатас: =ынлёхне й.ркелес т.ллев т.п вырён йышёнмалла? +ак тапхёртах литература теорий.пе пирвайхи ёнланусене памалла: ёна аслёрах классенче туллинрех в.ренессине асра тытмалла? Ачасене хайлаври сёнарлё шухёша: сёмаха уйёрма: вёрттён шухёша ёнланса илме: литературёна юратма в.рентмелле? Кунсёр пу=не =ыхёнуллё пуплеве аталантарасси те т.п вырёнта тёмалла? Ачасен илемл. те вит.мл. кала=ма: =ырма: п.р-п.ринпе: =ит.нн. =ынсемпе сёпайлё хутшёнма хёнёхмалла? Ачасен =ак хёнёх.в.сене аталантарасси вара – учитель т.ллев.?

Тытём. енчен илес пулсан =.н. литература учебник. уйрём темёсенчен тёрать? К.некере пур. 13 тема? Мана уйрёмах “Ч.р чунсем _ пир.н туссем” текен пай кил.шр.? Тематика план. тёрёх =ак темёна 6 сехет уйёрнё? В.сенчен тёваттёшне учебника к.ртн. хайлавсене в.ренме панё: пилл.км.ш урока килти вулав урокне ирттерме тата литература теорине ёнлантарма уйёрнё: улттём.ш. вара _ п.т.млет\ урок.?

Ч,Р ЧУНСЕМ _ ПИР,Н ТУССЕМ

Урок теми% Ева Лисинан “Мускав кушак.сене чапа кёлартём. ” калав. тёрёх ирттермелли урок план.

Урок т.с.% хайлав текстне тишкермеллли урок _ хутёш урок

а) =ыав=ё ч.р чунсен: =ынсен чун-ч.рине вит.мл.нкётартакан сёнлёхсене тупма: курма: ёнланма в.рентесси*

ё) =ырав=ё чун-ч.рене у=малли мелсене (символ: пейзаж) м.нш.н тунине ёнлантарасси*

б) ачасен илемл. вулавне аталантарасси?

Сапёрлёх т.ллев.%

а) пурнё=ра кирек хё=ан та “+ын пулма!” в.рентесси*

ё) =ут =анталёкра этемпе ч.р чун тачё =ыхёнура пулнине =ир.плетсе кётартасси%

_ ,не с.ч. ч.лхи в.=.нче?

_ Йытё та кил т.лне п.лет?

_ Кушак =ук =.рте шёши те патша?

б) п.чченл.хрен хётёлма в.рентесси?

Илемл.х (аталантару) т.ллев.%

а) ачасен чун илемне вёратасси: х.рхен\л.хе: чётёмлёха аталантарасси*

ё) йывёрлёхсене =.нтерме в.рентес т.ллвпе текстри =ак й.ркесене пусёмласа вулаттарас%

_ “Ара: ку кушакён ку= туллии ку==уль пул. тет.п? Э-э: унтан та хёрушёрахиккен: ку=. Пуш-пушё: унта савёнё= та: хуйхё та =ук! Ч.ре шартах =урёлса кайр.* ара: п.тет в.т ч.р. чун! М.н тёвас;”

_ “_ Ан =ухёр-ха: - тет.п: - кур-ха% ак ку йывё= пулать! Ку - =ул=ё: епле =ем=е: халь =е= сарёлнё! Шёршине ытарма та =ук: шёршласа пёх-ха!”

_ “Тарать манран: тытрём? Кёшкёрать? +апё=ать: манн пит-ку=а чавса кёларасшён? П.рех илсе тухатёп _ =амрёкла п.тме памастёп .нт. ч.р. чуна: п.рех =ын тёватёп. ч.рнисем пиншакпа к.пе вит.р тухса \те тёрёнч.= _ т\сет.п!”

_ “Айван: эс мар: в.сем санран сех.рленсе тёмалла: ара: эс арёслансемпе тигрсен ратнинчен в.т! _ ёшшён калатёп .нт.: ахаль те м.ск.н : м.н вёр=ас;”

_ “. чееленсе =.ре лартём”

_ “Хавхалантаратёп% “Маттур: Аттус: маттур”?

_ “Лёплантаратёп% “Кунта эп: кунта: ан хёра! Тёвану-хурёнташусем джунглисенче =\ре==. Т\рех распуй кёшкёрма==. .нт. ёна: чёта==. кёшт!”

_ “+ав кА= =.р.пе =ывраймарём _ шухёшлатёп. М.нле вара; М.н тумалла;

_ “Ыттисем хавхалантарса тёнё чух тем те тёватён: теме те ёнкаратён!”

_ “Ну: Аттус: п.т.м халёх: сана ырё сунать: ахаль ан пултёр =акё! – тет.п. ”

Урок мел.семпе меслеч.сем%

_ учитель сёмах.:

_ комментарилл. вулав:

_ ёнлантаруллё вулав:

_ проблемёллё кала=у:

_ кирл. эпизодсене вуласа тишкересси:

_ илемл.х мел.семпе .=лени?

Пуплеве аталантарас хёнёхусем%

_ палёртуллё вулав*

_ шухёша цитатёсемпе е текстри сёмахсемпе усё курса =ир.плетни*

_ вуланё хайлава хак пама в.рентесси?

Литература теорий.%

Символ _ =ут =анталёк е япала сёнар. Урлё этем пурнё=.н: .=.-х.л.н е шухёш.н паллине сёнлакан нумай п.лтер.шл. ку=ёмлё ёнлав?

Калав _ эпикёллё =ырнё литературён п.ч.к форми?

Психологилле калав _ литература хайлав.нче персонажён е т.п геройён шалти т.нчине: унён психологине: чун-ч.ре хусканёвне: .м.тне т? ыт? те у=са парас т.ллевпе усё куракан хат.рсемпе мелсен п.рл.хне кала==


Курёмлёх хат.р.сем%

Ева Лисинан сён \керч.к.: “Ч.р чунсен сасё т.нчи” таблица?

ч.ре шартах =урёлса кайр. (ч.ре =урёлать: ёш =урёлать – фразеол?) _ сердце разрывается

=ын ту (фразеолог?) _ вывести в люди

халтан кай (фразеолог?) _ вёйран кай

вирелле _ =\лелле (дыбом)

ёс пух (фразеолог?) _ набираться ума

1? Аттуса п.чченл.хрен хётарма Пёркка мучи м.нле мелсемпе усё курать? +ав мелсене палёртса т.сл.хсемпе =ир.плет.р: тетрадь =ине =ырса ил.р?

2? Эсир п.чченл.хе туйса курнё-и; Хёвёр п.чченл.хе \керсе кётартёр ?

1? Киле панё .=е т.р.слесси?

Учитель сочинени тетрач.сене пу=тарса илет?

2? +.н. темёна ёнлантарасси?

Учитель =.н. раздел в.ренме пу=лассине п.лтерет? +ак рвздела в.ренсе п.терн. хы==ён хёйсем кил.штерекен ч.р чуна фотоаппаратпа \керсе илн. сён \керч.к тёрёх сёнлав сочинений. =ырассине аса илтерет? Лидия Саринен “Кукамайён сар чёххи. ” калав. тёрёх килти вулав урок. пулмаллине асёрхаттарса хёварать?

а) М.нш.н раздел ятне “Ч.р чунсем _ пир.н туссем” тесе хунё;

ё) Ваттисен сёмах.семпе .=лесси?

б) Ачалёха аса илсен.

С.м-авал: этем пурнё=. нумай енчен =ут =анталёкри вёйсенчен килн. чухне: этем хёй.н тавраш.нчи пур япалана та чунлё тесе шутланё% х.вел те: уйёх та: \сен-тёрансем те: =.лен-калтасемпе кайёк-к.ш.к те: ытти ч.р чунсем те? В.сем те: этем майлах: п.р-п.ринпе хутшёнма: кала=ма пултарнё пулать? Анчах та в.сен ч.лхине пур этем те ёнланма пултараймасть-м.н? Ырё чунлё этем кёна ч.р чун ч.лхине ёнланма пултарать? Ырё чунлё этем кёна ч.р чунсен чун ыратёвне: хуйхи-суйхине туйма пултарать? Чёваш вара ырё чунлё (таблицёпа .=лесси)?

Ч,Р ЧУНСЕН САСЁ Т,НЧИ

Кушак ами – кошка

Кушак =ури – котенок

Йытё а=и – кобель

Йытё =ури – щенок

Чёх ч.ппи – цыпленок

Кёркка ами – индюшка: индейка

Кёркка а=и – индюк

Кёркка ч.ппи – индюшонок

Кёвакал ами – утка

Кёвакал а=и – селезень

Кёвакал ч.ппи – утенок

Кёвакал хёй – кряква (кайёк кёвакал)

Хур ами – гусыня

Хур ч.ппи – гусенок

Сурёх путекки – ягненок

Качака таки – козел

Качака путекки – козленок

Сысна ами – свиноматка

Сысна а=и – хряк боров

Сысна =ури – поросенок

Лаша – лошадь: конь

кёт-кёт-кёт кётик-кётик (чёх)

ка=са кайса в.рет – лает с остервенением

в.рсе ил – потявкать: полаять

в.рсе яр – залаять

йытё в.рн. сасё – лай

кёлёк чёххи - наседка

алтан-алки – сережки петуха

алтан качи – петушьи шпоры

алтан кикирикки (кикирик.) – петуший гребень

Куратпёр .нт.: чёвашшён чылай ч.р чун “макёрма” пултарать?

Эпир ч.р чун ч.лхине: =ут =анталёк ч.лхине ёнланма пултарёпёр-ши; Паянхи урокра т.р.слесе пёхёпёр?

Текстён п.р пайне “ви=. пайлё дневник” мел.пе: икк.м.ш пайне “тёватё пайлё дневник” мел.пе с\тсе яватпёр? Текста пайланё чух =акна шута илетп.р%

=ут =анталёксёр хула

=ут =анталёкпа хула п.рл.х.?

Аттус кушак

Автор позиций.

Вулакан шухёш.

Пурёнакан вырён.

Ларать Аттус ч\рече =инче. кун.-кун.пе урамалла пёхса?

. ку= туллии ку==уль пул. тет.п. унтан та хёрушёрах иккен. ку=. пуш-пушё: унта савёнё= та: хуйхё та =ук!

. тёххёрм.ш хут ч\речинчен. =.р питне те: йывё=-курёк хумханнине те кураймастён? Пуш сывлёш: хир.=ри вун ултё хутлё =урт тёрри: п.р пек ч\речесен реч. - =акё =е= ун ум.нче?

. техникёран-м.нрен хёрамасть% килте телевизор. те: приемник. те пур. урама тухрём - =апла =ухёрса яч.: =.ре ятём – йёпёр-япёр манн тёрёх хёпарса кайр.: каялла хёпётма та =ук?

Т\рех диван айне ыткёнч.:унтан Кришша .=рен таврёнмасёр та тухмар.?

Теп.р кунне: икс.м.р юлсан: . каллех. илсе тухас тер.м? Тарать манран: тытрём? Кёшкёрать: =апё=ать: манн пит-ку=а чавса кёларасшён?

. =ума сухёр пек =ып=ёнса ларч.: ч.рнисемпиншакпа к.пе вит.р тухса \те тёрёнч.=.

. ик кёвакарчёна курч. те тёр-тёр ч.тре пу=лар.?

Ч.ре шартах =урёлса кайр.% ара: п.тет в.т ч.р. чун! М.н тёвас;

. ку= туллии ку==уль пул. тет.п? Э-э: унтан та хёрушёрах иккен.

Теп.р кунне: пурте .=е – института салансан: . урама йётса тухрём? Ан =ухёр-ха. кур-ха% ак ку йывё= пулать! Ку - =ул=ё: епле =ем=е: халь =е= сарёлнё! Шёршине ытарма та =ук: шёршласа пёх-ха?

+ук: Аттуса =ут т.нче кирл. мар? Юр.: паянлёха =ит.?

П.рех илсе тухатёп?

Айван: эс мар: в.сем санран сех.рленсе тёмалла: ара: эс арёслансемпе тигрсен ратнинчен в.т! – ёшшён калатёп .нт.: ахаль те м.ск.н: м.н вёр=ас;

ч\рече - =ёлёнё= тупас шанё=

ку= тулли ку==ул. (хёрушё) – ку=. пуш-пушё (тата хёрушёрах) – пурнё= т.ллев. =ук? Ч.ре =урёлать (фразеол?) – сердце разрывается?

9 хутлё =урт – хулари пурнё= йывё==и – чулланса ларнё: апла пулсан аталану =ук? 9 – чёвашсен сёваплё (магилле) цифри? Вёл та хёй.н хёватне =ухатнё пулас? Чулланса ларнё “пурнё= йывё==и” й.ри-тавра пушё сывлёш (эпитет)? Пушё сывлёшра малалла пурёнмалёх хёват =ук? Кушак йёвари кайёк ч.ппи ев.р? Анчах та шума =уралнисем в.=ме пултарайма==. (рожденный ползать летать не может)? Кушак кайёк пек йывё= =инче пурёнма пултараймасть? Кушак ч\речерен 16 хутлё =урт тёрринк курать – кушак пурнё=. тёххёрм.ш хутра =е=-ха: анчах пурнё= лайёхланасса к.тмелли =ук – малашлёхра 16 хутлё =урт? П.р пек ч\речесен реч. – кушак шёпи п.рре мар: унпек шёпаллисем “реч.пе”? Кушака =акё савёнтарать-и; +ук! Ку=. пуш-пушё – пурнё= т.ллев. =ук?

Техникёран-м.нрен хёрамасть – хула пурнё=. кушака нимпе те т.л.нтермест: нимле туйём та =уратмасть? Урам (е =ут =анталёк) уншён ют: =авёнпа та вёл “=ухёрать”: “йёпёр-япёр хёпарса тарать”?

. пурте .=е – института салансан. – “пурте” - аслё п.л\ илн. в.ренн. =ынсем: =апах та кушак инкекне ёналанайма==.? Мучи кала=нё чух тётёшах –ха татёкпа усё курать – тилм.рсе ыйтнине палёртать? Ку кётарту местоимнипе усё курни вара п.ч.к ачапа кала=нё пуплеве аса илтерет? Ир.кс.рех вулакан ку=. умне Аттус кушак мар: п.ч.к ача тухса тёрать?

Диван ай. – х\тл.х: Кришша - =ут =анталёксёр хулара пурёнакан этем? Кушакшён хальл.хе Кришша – х\тл.х паракан? Чёваш мифологий.нче тн.че ви=. сийл.% =\лти т.нче: =ут т.нче: леш т.нче? Кушакшён =ут т.нче хальл.хе ют? Ёркка мучи =акёнпа =ырлахмасть: “паянлёха =ит.” тет?

Кушак “усал ача” шайне =итн.% кёшкёрать: =апё=ать: чавать?

Ик. кёвакарчён – ч.р. пурнё= пали: т.нче аталаннине кётартать? Чулланса ларнё пурнё= патне кайёк.сем таврённё: апла пулсан пурнё= малалла аталанса шанё= таврённё? Ик. кёвакарчён кушакён тик.с пурнё=не шуйхата==.? +акё Аттусшён ют: =авёнпа та вёл “тёр-тёр ч.треме пу=лать”?

Автор кушака м.нле сёмахсемпе ч.нет; _ п.р м.ск.н чун

М.нш.н Пёркка мучи кушака теми=е хутчен те м.ск.н ч.р чун тесе калать;

Пёркка мучи Аттуса м.нле майпа йыёврлёхран тухма пулёшать: =ут =анталёкпа =ура=тарать;

- йётса тухать те ак ку. ку. тесе паллаштарать - =еп.=: ачаш сёмахпа

_ паянлёха =ит. – чётёмлёх

_ т\сет.п – чётёмлёх

_ п.рех илсе тухатёп - =ине тёни

_ м.н вёр=ас. – ёнлану

_ в.сем санран сех.рленсе тёмалла: эс арёсланссемпе тигрсен ратнинчен в.т - хавхалантарни

Читайте также: