Конспект урока на кумыкском языке 4 класс гелишлер
Обновлено: 07.07.2024
Дарсны мурады: 1. Атлыкъны гьакъында гечилген материалны такрарламакъ;2)атлыкъланы морфология якъдан чечме уьйренмек;3)яшав булан байлап,атлыкълар булан жумлалар къуруп болмакъ.
Дарсны тайпасы: такрарлав
Къолланагъан къураллар: копьютер , мультимедийный проектор, иллюстрация.
Эпиграф: Халкъыбызгъа,элибизге Юрек салып,шону бил: Адам болмакъ учун бизге Тарыкъ азиз ана тил. (М.Атабаев) (слайд-1)
1)яшланы дарсгъа къуршав.
3)Мультфильмге гёре соравлар: -Сиз гёреген предметлени санайыкъ?
-Предметни къайсы тил гесим ахтара?
-Атлыкъ деп негер айтыла?
-Атлыкъланы тюрлюлерин айтыгъыз.(хас-жынс, жанлы-жансыз)
-Мультфильмде ёлукъгъан хас атлыкъланы айтайыкъ.
3.2. Карточкалар булан иш. (Ана, али,ата, мактап, Уллубийаул, орам, Каспий, къалам, Залина, яш, Магьачкъала,Къарабдахкент.)
4) Яратывчулукъ иш.
Схемалагъа гёре жумлалар тизмек. (слайд-4-5)1)Матроскин мишик мени фамилиям.
2)Фёдор агъав мишикге батгъыч башда ёлукъду.
5) Атлыкъланы тюрлюлерин гёрсетмек.
Ата юртубузгъа Уллубийни аты къоюлгъан.
Атанг булан макътанма, атынг булан макътан. (слайд-7)
Уллубий – хас, жанлы Атанг – жынс, жанлы Ата – жынс, жанлы Аты – жынс, жансыз.Атынг – жынс, жансыз (слайд-8)6)Оюнлар
Сёзню ахырындагъы гьарпгъа
башланагъан янгы сёз.
Магьачкъала, Атланавул, Ленинкент,
Темиркъую, Южный Сухокумск,
Касумкент, Тереклимектеп, Параул… (слайд-9)
-Бизин районда нече юрт бар?(18)
-Олар бары да нечик атлыкълардыр?
7)юртну ийиси Абдулмежид Межитов.
-Бары да атлыкъланы тептерлеге гёчюрейик, къошумчаларын айырайыкъ.
-Олар нечик къошумчалардыр? (слайд 10-11)
Язда салкъын болагъан,
Къышда исси болагъан,
Гётермебиз бар бизин
Гъар нении де салагъан.
Бир хыйлы чюй къагъылгъан.
Шо чюйлеге кёп тюрлю
Дарман отлар тагъылгъан.
Бакъаяпыракъ да бар,
Бар мунда гийигот да.
Тавмичари де гьатта.
8) Ялалыв мюгьлет.
Аякъ къагъып, къол силлеп, къолларыбызны тюзлеп,Къанат къагъып учайыкъ,Астаракъ олтурайыкъ,Муаллимге тынглайыкъ. (слайд-12)
9)Жумлаланы тенглешдирив (слайд 13-14)
Яхшы адам яман ишни этмес.Яхшылыкъ гьар заманда да яманлыкъдан озуп гелген.
-Шу жумлаланы бир тамурлу сёзлерин айырыгъыз, къайсы тил гесимден этилгенни айтыгъыз.
Яхшы, яман- сыпатлыкъ
Яхшылыкъ, яманлыкъ - атлыкъ
10)Атлыкълар дагъы да къайсы тил гесимлерден этиле? (слайд 15-16)
Ёл Агъач Гьилла Адил Байламакъ Бёлмек Ачмакъ
Ёлдаш Агъачлыкъ Гьиллачы Адиллик Байлам Бёлюк Ачгъыч 11)Чечеген ёмакълар (слайд-17)
1) Акъ мамукъдай сувукъда
Сув агъа от ювукъда
Къышда къыр ондан тола.
Яшлагъа йыбанч бола.
2) Шаршавдай ап-акъ бола,
Гюнню гёрсе ёкъ бола.
3) Бары ерни акъ шаршав япгъан.
12)Суратгъа гёре жумлалар тизмек. (слайд 18)
13) Айтывлар (слайд-19)
Къышны бир гюню де къышдыр.
Къыш къышлыгъын этмесе,яз язлыгъын этмес.
Къыш болсун-къарлы болсун.
Къышында къырда болсанг,язбашында уьйде бол.
14) Ялалыв мюгьлет. (слайд-20)
Къулакъ берилген бизге,
Асил сёзге тынглама
Гёзлер берилген бизге
Башыбыз да бар бизин
Тюз ойланы ойлама.
Тюз ёлланы бойлама
15) Китап булан иш –тапшурув 159.
16)Кроссворд чечив. (слайд-22)
Белгиленген сёзлени гелишин айтыгъыз.
1.Анасы яшына тюкенден китаплар алды. – Китаплар полкада низам булан ерлешген.
2. Юртда мен ювугъумну гёрдюм. – Ювугъумну иниси университетде
17) Уьйге иш: Диктантгъа гьазирленмек.
Лабазанова Арисханум Адуковна,
Уллубийавул орта школаны
ана тилден дарс береген муаллими.
Посмотрите также:
Наверх Бесплатные презентации по различным предметам, 2016—2019
Все права на материалы, находящиеся на сайте, принадлежат их авторам. Все презентации были собраны из открытых источников.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Дарсны темасы: Атлыкъланы гелишлеге гёре
тюрленивю (беклешдирив).
Дарсны мурады: а) уьйге ишни тергемек
б) яшлагъа теманы теренден англатмакъ
в) гечилген теманы беклешдирмек
г) языв мердешлерине тергев бермек
Алатлар : карточкалар, плакат, суратлар, компьютор
Дарсны барышы
Низамгъа тартыв.
Яшланы дарсгъа гьазирленивю болдурулуна.
Уьйге ишни тергев
Уьйге берилген иш авуздан тергелине.
Гечилген материалны такрарлав.
Биз гетген дарсларда нени гечген эдик?
2. Къайсы тил гесимлени билесиз?
(атлыкъ, санавлукъ, сыпатлыкъ, ишлик).
3. Атлыкъ деп негер айтабыз?
( атлыкъ предметни англата ва ким? не? деген соравлагъа жавап бере)
Атлыкълар дагъы да нечиклери бола?
Хас атлыкълар нечиклеридир?
(хас атлыкълар уллу гьарп булан язылына)
( къалгъан бары да атлыкълар гиччи гьарп булан язылынагъан)
Атлыкълар нелеге гёре тюрлене?
(санавлагъа ва гелишлеге)
Къумукъ тилде нече санав бар?
(эки, теклик ва кёплюк)
9. Теклик санав аз затны англата, бир экенни гёрсете.
10. Кёплюк санав буса кёп маъна англата.
11 . Дагъы негер тюрлене атлыкълар?
12. Яшлар, къумукъ тилде де, рус тилде де атлыкъланы не башгъалыгъы бар?
( къумукъ тилде жанлагъа не? деп сорав салабыз. Рус тилде буса жанлагъа ким? деп сорав салабыз. Бизин ана тилибиз де ким? деген соравну адамлагъа беребиз, къалгъан бары да затлагъа не? деген сорав салабыз.)
3.Тархны языв.
Онунчу декабрь.
- Алабыз 3 атлыкъ (тюкен, дарс, агъачлыкъ), шолар булар жумла тизейик.
Али де, мен де агъачлыкъгъа бардыкъ. Мени анам тюкенден кампет алды. Агьмат бугюн дарсны айтды.
4.Янгы дарсны англатыв.
- Яшлар, биз сизин булан айтып гетдик, атлыкълар гелишлеге гёре тюрлене деп. Муна бугюн сизин булан биз гелишлени гьакъынгда сёйлежекбиз.
- Сиз оланы гьакъында не айтма боласыз, олар сизге таныш деп эсиме геле.
- Гьали эсибизге салайыкъ.
- Къумукъ тилде нече гелиш бар?
- Гелишлени гезиги булан ким айтар?
( Яшлар гьарисин гезиги булан айталар.)
Баш гелиш – ким? яш не? уьй
Еслик гелиш – кимни? яшны не? уьйню
Багъым гелиш – кимге? яшгъа негер? уьйге
Тюшюм гелиш – кимни? яшны нени? не? уьйню
Ер гелиш – кимде? яшда неде? уьйде
Чыгъым гелиш – кимден? яшдан неден? уьйден
- Гьар гелишге сиз ат негер тагъылагъанны билемусуз?
( Булагъа гьарисине ат негьакъ тагъылмагъан. Оланы гьарисине оьзюне кютеген къуллугъу бар.)
Баш гелиш - предметни англатса тюгюл, дагъы затны англамай.
Еслик гелиш - ессисин англата.
Багъым гелиш - иш оьзюгер багъагъанын англата.
Тюшюм гелиш - иш оьзюгер тюшегенин англата, дагъы да еслик
гелишдеги башлыкълар айтылына.
Ер гелиш - ерин англата ким де? не де? болагъанын англата.
Чыгъым гелиш - иш оьзюнден чыгъагъанын англата .
5.Доскада ишлев
Алайыкъ бир сёз: АТА
Еслик г. - кимни? атаны ( иши)
Багъым г. - кимге? атагъа ( гьюрмет)
Тюшюм г. - кимни? атаны (гёрдюм)
Ер г. - кимде? атада (юрегим)
Чыгъым г. - кимден? атадан ( сююндюм).
6. Беклешдирив.
(Плакат булан ишлев.)
Плакатдагъы мисалланы да алып, оланы уьстюнде де ишлене ва тенглешдирилине.
- Гьали бир дагъы керен эсибизге салайыкъ.
- Къумукъ тилде нече гелиш бар?
(соравлары булан айтыгъыз)
7.Яшланы доскада ишлев.
( 3 яш доскагъа чыгъа , гелишлени язалар ва сёзлени тюрлендирелер)
Б.г. - юлдуз сююнч намус
Ес.г. - юлдузну сююнчню намусну
Багъ.г. - юлдузгъа сююнчге намусгъа
Тюш.г. - юлдузну сююнчню намусну
Ер.г. - юлдузда сююнчде намусда
Чыгъ.г. - юлдуздан сююнчден намусдан
8.Карточкалар булан ишлев.
( з яш доскада ишлейгенде къалгъанлары карточкалар булан ишлейлер.)
Сонг булагъа тийишли къыйматлар салына.
Тез битгенленики тергелине.
Яшланы билимлери тергелине ва язывуна къарав бола.
9. Сёзлюк иш.
Гьар гелишге гёре сёзлер язылына.
Оьзен, яшгъа, терекни, абзарда, къомузну, дарсдан.
(къайсы гелишден экенни яшлардан сорамакъ ва берилген сёзлени бар кююнде жумлалар тизмек).
Къулакъ берилген бизге
Асил сёзлер тынглама.
Гёзлер берилген бизге
Гёзелликге къарама.
Башыбыз да бар бизин
Тюз ойланы ойлама.
Аякъларыбыз да бар
Тюз ёлланы бойлама.
10. Сёзлер къурув.
(тюпдеги сёзлени еслик, багъым, ер, чыгъым гелишлеге салыгъыз. Къошумчаланы язылышын англатыгъыз)
Бав, юлдуз, гече.
Бир – бирине къаршы маъналары булангъы сёзлени табыгъыз.
Юлдуз деген сёзде нече аваз ва нече гьарп барны айтыгъыз.
-Тапшурув 67 бет 35 (язып)
(тюпде берилген сёзлени тюрлю – тюрлю гелишлеге салып, алышдырып, жумлалар тизигиз)
Гюн тавдан артылгъан сонг чакъны иссилиги кемимеди.
Къойлар яллавдан къоркъуп салкъын гётермелеге гьавлай.
Сен язда къайсы хабар китапны охудунг?
Биринчи жумладагъы баш уьюрлени тюплерине гьызлар тартыгъыз.
Къой, тав, яз деген сёзлеге къошумчалар къошуп, янгы сёзлер этигиз
12. Суратгъа гёре хабар тизив.
13.Натижа чыгъарыв.
Арив ортакъчылыкъ этген яшлар тийишли къыйматлар алалар, макътавлар айтылына.
14. Уьйге иш.
(атлыкъланы гелишлеге гёре тюрлендиригиз)
- подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- по всем предметам 1-11 классов
Курс повышения квалификации
Дистанционное обучение как современный формат преподавания
Курс профессиональной переподготовки
Русский язык и литература: теория и методика преподавания в образовательной организации
Курс повышения квалификации
Инструменты онлайн-обучения на примере программ Zoom, Skype, Microsoft Teams, Bandicam
- Курс добавлен 31.01.2022
- Сейчас обучается 24 человека из 17 регионов
- ЗП до 91 000 руб.
- Гибкий график
- Удаленная работа
Дистанционные курсы для педагогов
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:
5 608 101 материал в базе
Самые массовые международные дистанционные
Школьные Инфоконкурсы 2022
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Другие материалы
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
- 13.03.2020 767
- DOCX 26.9 кбайт
- 11 скачиваний
- Рейтинг: 5 из 5
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Камалутдинова Мадинат Ибрагимовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Автор материала
40%
- Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- Для учеников 1-11 классов
Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов
Дистанционные курсы
для педагогов
663 курса от 690 рублей
Выбрать курс со скидкой
Выдаём документы
установленного образца!
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Курские власти перевели на дистант школьников в районах на границе с Украиной
Время чтения: 1 минута
Отчисленные за рубежом студенты смогут бесплатно учиться в России
Время чтения: 1 минута
Онлайн-тренинг: нейрогимнастика для успешной учёбы и комфортной жизни
Время чтения: 2 минуты
В Белгородской области отменяют занятия в школах и детсадах на границе с Украиной
Время чтения: 0 минут
В Россию приехали 10 тысяч детей из Луганской и Донецкой Народных республик
Время чтения: 2 минуты
Минтруд предложил упростить направление маткапитала на образование
Время чтения: 1 минута
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
Дарсны аты : Бет орунчаланы тюрлениши.
Мурады: 1) билмек- бет орунчаланы гьакъында англав.
2) болмакъ- бет орунчаланы жумлада башгъа тил частлардан айырып болмакъ.
3) халкъны авуз яратывчулугъуна яшланы иштагъын бакъдырмакъ.
Дарсны барышы.
I. Дарсгъа гиришив.
Яшлар булан сорашып, дарсгъа гьазир этив. Тептерлеге числону,классда иш, дарсны аты.
II.Гетген дарсны такрарлав.
Гёрюв диктант.
1)Доскада берилген жумлалагъа герекли орунчаланы къошуп, санавун гёрсетим тептерлеге язалар.
1. ____(Биз) Ватаныбызны бек сюебиз, _____(ол) бизге бек аявлу.
2.____(Мен) тангала_____(сизге) гележекмен.
3.____(Ону) артындан етишмеге сюйген эдим,етишип болмадым.
4. Эртен____ (ону) булан Абакар да гелди.
5.Алини белакъ гидивю бар,_____(о0 эртенлер абзарда чабып айлана.
6.Камил _____(огъар) экмек гесек узата. (Язып битген сонг, фронтальный опрос юрюле.
Соравлар.
1. Орунча деген недир? (Предметлени, предметлени белгилерин,санавун англатып оланы атларын гёрсетмейген сёзлеге орунча деп айтыла).
2. Орунча къайсы тил гесимлени орнуна къоллана? ( Орунчаны,атлыкъны, сыпатлыкъ, санавлукъну, орнуна къоллана)
Масала: (доскада жумлар). Орунчалар къайсы тил гесимлени орнуна къоллангъан?
1).Олар(атлыкъ) сагьат сегизде макътапда болма герек.
2).Шо( сыпатлыкъ) яшны жыйында макътай эди.
3).Шончакъы(санавлукъ) алма магъа да берди.
4.Маъналарына къарап орунча нечик бёлюклеге бёлюне?
(бет, сорав, байлавчу, гёрсетив,белгилевчю,белгисиз,мюлк, инкарлыкъ)
5. Къайсы орунчалар булан биз таныш болдукъ? (Бет орунча)
6. Гъар бетде орунча нени англата? (1бет-сёйлевчюню (мен, биз), 2 бет- тынглавчуну- (сен, сиз),
3 бет- оьзюню гьакъында сёйленеген предметни англата (о, олар).
III. Янгы дарс.
Яшлар, сиз бет орунчаны гьакъында хыйлы затлар айтдыгъыз. Биз бугюн бет орунчаны тюрленише гьакъында сёйлежекбиз.
Бет орунчаланы гелишлеге гёре тюрлендирегенде, бир-бир орунчаланы айтылышы ва язылышы алышына, бет орунчалагъа гелиш суффикс къошула.
1)Мен,сен – Еслик ва Тюшюм гелишде И деген гелиш суффикс къошула.
2)Мен, сен – Багъым гелишде Н авазы тюше, ва Е авазы суффиксни А авазы тагьсир этип А авазгъа айланып къала.
3) 3 бетни текликде О орунчасы Багъып гелишде( – гъар) суффикс къабул эте.
Шо О орунчагъа Ер ва Чыгъым гелишде 3 бетни мюлк суффикси булангъы атлыкъда йимик – нда, - ндан суффикслер къошула.
4). Биз, сиз – Еслик ва Тюшюм гелишде ИН суффикси къабул эте.
IV.Беклешдирив.
Гьла мен айтгъан затланы сиз нечик англагъанны билмек саялы доскадагъы жумлаларда скобкаларда берилген орунчаланы тийишли гелишде салып, суффикслерин гёрсетип айтыгъыз. Разбор этип битгенде тептерлеге гёчюребиз.
1) Лайла ( мен) къызардашым.
2).Шамиль ( биз) булан топ ойнай.
3)Анабыз (биз) школагъа барагъанда ёлну ортасы булан юрюмегиз деп айта эди.
4)Биз (о) айтгъанындан чыкъмайбыз.
5)Яшлар (сен) къарап кёп къалдылар.
V.Оьзбашына иш. Тапшурув 146.
Яшлар тапшурувну нечик этгенин тергейбиз. (Фронтальный опрос).
VI.Авуздан иш.
Доскада айтывлар бериле.
1)Сен бий, мен бий –атгъа бичен ким салар?
2)Атанг аюв буса, сен арслан бол.
3)Къызым сагъа айтаман, гелиним сен тынгла.
4)Душман сени таш булан,сен душманны аш булан.
(Нечик жумлалар язылгъан ? Айтывлар)
Айтывлар булан къумукъ адабият да къайсы жанр да къаршы бола ( Халкъ авуз яратывчулукъда.)
Шу айтывларда не булан къаршы болдукъ? Орунчалар булан)
VII. Дарсны беклешдирив.
Сорав. Гелишлеге гёре тюрленгенде бет оручнаны къайсыларыны язылышы ва айтылышы алышына?
( Мен, сен деген орунчалар Багъым гелишде магъа, сагъа деп айтыла ва языла.
О деген орунчагъа Багъым гелишде – гъар деген суффикс къошула.
Ер ва Чыгъым гелишлеоде 3 бетни мюлк суффикси булангъы атлыкъда йимик –нда, - ндан суффикс къошула.
Урок кумыкского языка в 4 классе. Конспект написан на кумыкском языке. Составила учитель родного( кумыкского) языка и литературы.СОШ № 5 Объяснение дается на родном языке Дарсны темасы: Къошма сезлер Болмагъа герекли ишлер: Яшлар оьзлер чигъартажакълар атлыкъны гьакъында, сез йимик, предметни англатагъан. Къураллар: китап, языв иш тетрадлар, карточкалар, таблица.
Урок по кумыкскому языку в 4 классе по ФГОС .
Дарсны темасы: Къошма сезлер
Болмагъа герекли ишлер: Яшлар оьзлер чигъартажакълар атлыкъны гьакъында, сез йимик, предметни англатагъан.
Къураллар: китап, языв иш тетрадлар, карточкалар, таблица.
Дарсны гетиши:
I. Этилеген ишлени себеби
-Бугюн биз башлайбыз янгы бёлюкню. Охугъуз ону атын (сёз)
-Незатны билежекбиз, шу бёликде ишлей туруп?
-Негер уьйренежекбиз? Яшлар охуй текстни бет 3.
-Бу дарсда биз не этежекбиз? (Сёзлеге къаражакъбыз- ва гележекбиз булай ойгъа,къайсы соравлагъа жавап бере бу сёзлер)
II. Сёзлюк иш.
-Чечеген ёмакъны билигиз.
Алды сенек, арты сибиртки( сыйыр)
Сыйыр, сыйырны, сыйыргъа, сыйырлар.
-Къайсы къардаш сёзлени билдигиз?
III. Тарыкълы герекли билимлер.
Тапшурув 129. Бет 69
Шиърудан генглешмеген кюйде жумлаланы алып, оьзюгюз генглешдиригиз.
Уьлгю: Гюн гетди.
Ишлей туруп, гюн тез гетди.
IV. Физкультминутка.
V. Дарсны темасына гёре ишлев.
Тапшурув 130. Бет 69.
Тюпде берилген сёзлени Ким ? Не? Деген соравлагъа гёре эки тапкъыр этигиз.
-Яшлар , сиз нени гёресиз ? (Столну гёрсетемен. Стол)
-Гьали кимни гёресиз? (Къызны)
-Биз предметлеге эки сорав салабыз.
-Ким деген сорав адамланы англатагъан сёзлеге салына, къалгъан атлыкълар не деген соравгъа жавап бере.
-Ким? (Али, Савунчу)
-Языв тетрадларда ишлев.
Тапшурув 132, Бет. 70
Гесегдеги атлыкъланы гёрсетигиз.
Олар булан оьзюгюз къургъан жумлаланы да охугъуз.
Тапшурув 134,бет. 73.
Оьзюгюз билеген тюпте берилген темалагъа билеген чакъы атлыкълар языгъыз.
Читайте также: