Татар халкынын кунакчыллыгы хэм этикеты турында сочинение

Обновлено: 30.06.2024

На этой неделе большой ажиотаж вызвало высказывание замминистра культуры РТ Гузель Шариповой о том, что татарину необязательно знать татарский язык. Впоследствии от своих слов чиновник отказалась. Однако недавно Роберт Миннуллин заявил, что в скором времени может появиться новое поколение татар, не знающих татарского языка. Мы побеседовали с Ленаром Мухамадиевым, который живет в США (г. Питтсбург) и работает IT-инженером. Он уверен, что чиновники не должны делать такие резкие высказывания, однако, по его мнению, татарский язык обречен на медленное умирание.

"Әйдә, татар теле кирәкми инде" дип русча сөйләшеп йөрсәк, әлбәттә, татар теле үләчәк"

— Күптән тугел Татарстанның культура министры урынбасары Гүзәл Шәрипова татар булу татар телен белү белән генә бәйле түгел дип әйтеп үтте. Сезнеңчә түрәләр мондый фикер әйтергә мөмкинме?

— Миңа калса, әгәр син Татарстанда түрә вазыйфасында эшлисең икән, һәм канун буенча ике телне белү каралган икән, бу сүзләрне әйтү бераз сәеррәк яңгырый. Ләкин минемчә, күп түрәләр аның кебек уйлыйлыдыр, аларның моны ачыктан-ачык әйткәннәре генә юк.

— Ә сез үзегез бу фикергә ничек карыйсыз? Дөресме ул?

— Милләт белән тел бергә кушылып барган әйберләр. Ләкин кеше татар телен белмәсә, ул татар булудан туктамый. Аның сузләрендә бераз хаклык бар, ләкин барыбер татарлар күпләп яшәгән илдә, дәүләттә, күбесе татар телендә сөйләшкән вакытта, бу кешеләрне бераз үпкәләтә торган әйбер дип саныйм.

Миңа калса бу бөтен дөньяда таралаган тенденция. Барыбер телләр үлеп бара бит инде. Кызганычка каршы, татар теленең бернинди уникальллеге дә, дөньяга бирерлек зур татар телендә язылган тарихи китаплар да, кешеләрне шакккатырылык фәнни эшләр, татар телендә язылган әйберләр дә юк диярлек. Күпчелек кеше барыбер дөньядагы 4-5 телдә – инглиз телеме, рус телеме, кытай телеме – сөйләшә. Мин Индия, Ирландия мисалын китерер идем. Алар барыбер күбесенчә инглиз телендә сөйләшә, балалары инглизчә сөйләшеп үсә. Элеккеге постсовет республикаларында да күп кешегә милләт телендә түгел, ә русча аралашырга кулайрак,.

Татар теле, кызганычка каршы, вакыт белән уләчәк. Ләкин безнең максатыбыз — аның исәнлеген, аның яшәешен озаккарак сузу. Әгәр „Әйдә, татар теле кирәкми инде“ дип русча сөйләшеп йөрсәк, әлбәттә, татар теле үләчәк. Шуңа күрә телгә игътибар итәргә кирәк, телне күпчелек яңа өлкәләр белән баетырга кирәк. Мәсәлән, татар телендә фәнни эшләр язырга, татар телен авыл, колхоз культурасы, әби теле, концертлар теле итеп кенә кабул итәргә ярамый, ул шәһәр культурасы теле булырга тиеш. Татар телендә бит кеше шәһәрдә аралаша. Алайса кешеләрдә стереотип бар — алар татар телендә сөйләшү, татар телендә аралашуны „колхоз“, „әби“, „печән“, „сөтле чәй“ дәрәҗәсенә кайтарып куя. Ләкин татар теле көнкүреш теле генә түгел, ул фәнни тел дә, ул шәһәр теле дә, ул музыка теле дә – күп функцияләре бар аның. Миңа калса, татар теленең проблемасы шунда ки, ул аз функцияләрне генә үти.

— Аңлавымча, сез Канадада да булгансыз. Анда нинди дә булса биллингвизм мисаллары күргәнегез булдымы?

— Канада күп телләрдә сөйләшә. Мәсәлән, илнең төньягында халыклар үз телләрендә аралаша. Ләкин Канадада иң популяр телләр – инглиз һәм француз теле. Француз теле күбрәк Квебек провинциясендә таралган. Хәтта ки барлык язулар ике телдә, француз һәм инглиз телендә бирелсә дә, кеше Квебектан кала башка шәһәрләрдә барыбер инглиз телендә аралаша. Француз телен Канадада якынча 25% кеше беләдер мөгаен. Канада дәүләте узенчә француз телен белүчеләрне хуплый. Мәсәлән, әгәр дә син француз телен белсәң, синең хезмәт хакың югарырак булачак. Әгәр дә татар теле өчен дә шундый эксперимент эшләсәң, минемчә, бик кызык булыр иде: татар телен белсәң, хезмәт хакың артык булачак. Барыбер ниндидер мотивация булырга тиеш.

— Ә сез Америкада ирландлылар белән аралашасызмы? Анда ирланд телендә сөйләшүче ирлландлылар бармы?

— Берәр Америка диаспорасын яки модельны сез татарлар өчен дә идеаль вариант дип әйтә аласызмы?

— Модель бер генә, һәм ул күптәнге модель – татар теленә инфраструктара кирәк: телевидение, китаплар һәм башкалар. Татар теле күп күптөрле өлкәләрне колачларга тиеш – медицинаны, фәнне. Татар телен практик яктан кулларнырга кирәк. Тел куп функцияле булырга тиеш. Ул шул очракта гына яшәячәк. Әлбәттә, татар мәктәпләре, татар балалар бакчалары турында әйтеп тә торасы юк.

— Украиналылар Америкада яки Канадада үзләренең телләрен беләләрме, саклап кала алганнармы?

— Украиналылар башка милләтләр белән чагыштырганда алар соң килделәр – алар әле 50-нче елларда, сугыштан соң гына күченә башладылар. Ләкин минем белүемчә, Канадада бик зур украин диаспорасы бар. Алар да украиналылыклары белән горурланып йөриләр, ләкин алар да көнкүрештә инглиз телен кулланалар.

— Ә нигә шундый ситуация барлыкка килә?

— Глобализация ул Америкада, Канадада башланган әйбер. Монда ул аеруча зур масштабта бара. Вакыт узу белән доньяда биш-алты тел генә калачак.

— Америка татарлары үзара татарча сөйләшәме?

— Төрлесе бар – татарча сөйләшкәннәре дә, татарча аңлаганнары, ләкин сөйләшмәгәннәре, татарча аңламаганнары һәм сөйләшмәгәннәре бар.

— Ниндиләре күбрәк?

— Бертигез дип уйлыйм. Ким дигәндә татарча күбесе аңлый.

— Американлы татар теленә генә хас үзенчәлекләр бармы?

— Мондагы татар диаспорасы әле яшь. Әлегә татар теленә хас үзенчәлекләр бар дип әйтә алмыйм. Без әле чагыштырмача соң килә башладык – 50-60-нчы елларда. Анысы билгеле инде, татар сүзләре барыбер инглиз сүзләре белән кушыла. Мәсәсәлән, татар телендә андый сүз юк, ә инглиз телендә андый сүз бар һәм аны инглизчә аңлатуы җайлырак. Кушып сөйләшү бар – үзебез дә сизмәстән татарча һәм инлгизчәне кушып сөйләшәбез, ә Рәсәйдән килгән русча белүчеләр русча да кушып сөйләшәләр. Чиста әдәби телдә сөйләшүчеләр бик аз инде. Барыбер кайда яшәүгү карап шул илнең йогынтысын тоясың.

— Мин бу фикер белән киллешәм, чөнки без милләт өчен югалган димәсәк тә, әгәр татарлар үзләренең дәүләтләрендә, автономияләрендә аларның хокукларының саклануын теләсәләр, алар үзләренең туып-үскән җирләрендә, тарихи ватаннарында яшәргә тиеш.

Мин Роберт абый сүзе белән килешәм, барыбер киткән кешеләр милләткә әллә нинди зур үрнәк тә була алмый, зур йогынты да ясый алмый. Без татарча сөйләшә, балаларга татар телен өйрәтә һәм монда татар тормышы алып бара, төрле чаралар оештыра алабыз. Мондагы яшьләр үзара аралаштылар, өйләнештеләр. Татар егетләре американкаларга өйләнмәскә, татар кызлары американнарга һәм башка милләт вәкилләренә кияүгә чыкмаска тырыша ала – без шуның турында гына кайгырта алабыз, без глобаль, дәүләткә кагылышлы мәсәләләрне хәл итә алмыйбыз.

Роберт абый хаклы, чөнки күпчелек татар халкы барыбер Идел буенда, Поволжьеда, яши һәм әлбәттә шул якка игътибарны күбрәк юнәлтергә кирәк, татар теленең статусын, татарларның хокукларын шул җирлектә кайгыртырга кирәк.

— Не так давно замминистра культуры РТ Гузель Шарипова заявила, что для того, чтобы быть татарином, необязательно знать татарский язык. На ваш взгляд, чиновники могут позволить себе делать такие заявления?

— Я думаю, что, если ты являешься чиновником в Татарстане, и закон предусматривает двуязычие, эти слова звучат странно. Но, по-моему, многие чиновники думают так же, просто они открыто не говорят об этом.

— А как вы относитесь к этому высказыванию? Вы согласны с ним?

— Нация и язык неотрывно связаны между собой. Но если человек не знает татарского языка, он не перестает быть татарином. В ее словах есть справедливость, тем не менее в стране, в государстве, где многие говорят на татарском языке, такие высказывания обижают людей.

— Насколько я знаю, вы говорили о том, что татарский язык может исчезнуть потому, что он не связан с религией. Это действительно так? Как можно сохранить язык?

Я считаю, что это общемировая тенденция. Так или иначе, языки умирают. К сожалению, можно сказать, что у татарского языка нет никакой уникальности, на татарском языке не написано исторических книг, которые можно было бы предложить миру, на татарском языке нет ни значительных научных трудов, ни каких-то других вещей. Большинство людей в мире все равно говорит на 4—5 языках — английском, русском или китайском. Я бы в качестве примера привел Индию или Ирландию. Большинство населения все равно говорит на английском языке, их дети растут, говоря по-английски. В постсоветских республиках людям также удобней говорить на русском, а не национальных языках.

— Как я понимаю, вы были и в Канаде. Вы встречали там какие-нибудь примеры билингвизма?

— Канада говорит на многих языках. Например, на севере страны люди больше стараются общаться на своем языке. Но самые популярные языки в Канаде — английский и французский. Французский язык больше распространен в провинции Квебек. Несмотря на то, что все надписи даются на двух языках — английском и французском в городах, кроме Квебека. Люди говорят по-английски. Наверное, французский язык в Канаде знают порядка 25% населения. В то же время канадское правительство по-своему поощряет знающих французский язык. Например, если ты знаешь французский язык, твоя заработная плата будет выше. Я думаю, что было бы интересно провести такой же эксперимент в Татарстане: знаешь татарский язык — и тогда твоя зарплата будет выше. Все равно должна быть какая-то мотивация.

— А в Америке вы общаетесь с ирландцами? Там есть ирландцы, говорящие на ирландском языке?

— Можете ли вы назвать одну из американских диаспор или моделей примером для татар?

— Модель только одна, и эта модель существует уже давно. Татарскому языку нужна инфраструктура: телевидение, книги и т.д. Татарский язык должен охватывать разные области — медицину, науку. Татарский язык должен быть многофункциональным и использоваться широко. Только в этом случае он будет жить. Я уже не говорю о татарских школах и татарских детских садах.

— Украинцы, которые живут в Америке и в Канаде, знают свой язык? Им удалось его сохранить?

— Украинцы по сравнению с представителями других национальностей приехали поздно — они начали переезжать только в 50-е годы, после войны. Но насколько я знаю, в Канаде есть очень большая украинская диаспора. Они тоже гордятся тем, что они украинцы, но в быту используют английский язык.

— Американские татары между собой говорят на татарском?

— По-разному: есть и те, кто говорит по-татарски, есть те, кто понимает татарский, но не говорит на нем, есть те, кто не понимает и не говорит по-татарски.

— А какая категория более многочисленная?

— Я думаю, большинство как минимум понимает по-татарски.

— Есть ли особенности, характерные только для американского татарского?

— Местная татарская диаспора еще довольно молодая. Я не могу сказать, что сейчас уже появились какие-то особенности. Мы начали приезжать сравнительно поздно — в 50—60-е годы. Конечно, татарские слова смешиваются с английскими. Например, в татарском языке нет какого-то слова, а в английском оно есть и по-английски это понятие объяснить легче. Сами не замечая этого, мы смешиваем татарский и английский языки, а те, кто приезжают из России и знают русский язык, вставляют еще и русские слова. Тех, кто говорит на чистом литературном татарском языке, очень мало. Ты будешь испытывать языковое влияние в зависимости от того, в какой стране ты живешь.

— Я согласен с этим мнением, потому что, даже если мы и не говорим о том, что мы потеряны для нации, все равно, если татары хотят, чтобы в их государстве, в их автономии соблюдались их права, они должны жить на той земле, где они родились и выросли, там, где находится их историческая родина.

Я соглашусь со словами Роберта Миннуллина — так или иначе, люди, которые уехали за рубеж, не могут стать примером и не могут оказывать большого влияния. В свою очередь, мы можем только говорить по-татарски, обучать ему своих детей, вести здесь соответствующий образ жизни, организовывать различные мероприятия. Мы можем заботиться о том, чтобы татары не женились на американках, а татарки не выходили замуж за американцев и за представителей других народов. Но мы не можем решать глобальные государственные вопросы.

Роберт абый (Миннуллин, — прим. ред.) прав, потому что большая часть татар живет в Поволжье, поэтому нужно обратить внимание на них, о статусе татарского языка и правах татар нужно в первую очередь заботиться именно здесь.

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Татар халык уеннары.

Мәктәпкәчә тәрбия учреждениеләренең төп бурычы балаларны рухи яктан бай, физик яктан сәламәт итеп үстерү. Алар төрле юллар белән тормышка ашырыла. Ә шулар арасында иң әһәмиятлесе - уеннар.

Уен - ул бала эшчәнлегенең, тормышының аерылгысыз өлеше. Алар - балаларны уйланырга, эзләнергә, фикер тупларга, берләштерергә, күнекмәләрне, гадәтләрне тормышта кулланырга өйрәтүче һәм тәрбия бирүче көчле чараларның берсе. Мин уеннарны 3 төргә бүлеп карыйм.

1)Җырлы- биюле уеннар.

2) Татар халык уеннары.

3) Сөйләм телен үстерүче уеннар.

Уеннарны оештырганда үз алдыма түбәндәге максатларны куям :

Балаларда татар халкына хөрмәт һәм аны ярату, рухи кыйммәт һәм кешелек дөньяс ының аралашу, белем алу чарасы буларак аңлы караш тәрбияләү;

Балаларның сөйләү һәм фикерләү сәләтен үстерү, аларны татар әдәби телен тормышның төрле өлкәләрендә ирекле куллана алырлык шәхесләр итеп тәрбияләү; дөрес сөйләм эшчәнлегенең үзара аралашу чарасы икәнен белдерү;

Телне өйрәнгәндә үзләштергән белем һәм күнекмәләрне сөйләмдә дөрес куллана белү.

Х алкыбызның бай рухи дөньясы белән танышуны дәвам итү;

Т атар халкы белән горурлану хисләре тәрбияләү өстендә эшләүне дәвам итү. .

Мастер- классның эчтәлеге һәм методикасы түбәндәге бурычларны хәл итүгә юнәлтелә:

- балаларда сөйләм эшчәнлегенең барлык төрләрен үстерү һәм телне аралашу чарасы буларак барлык ситуацияләрдә кулланырга өйрәтү;

-аралашу һәм танып белү чарасы булган телне аңлы үзләштерүгә ирешү;

-аралашу осталыгы һәм иҗади сәләт арасында бәйләнеш булдыру;

-укучыларның образлы, логик фикерләү сәләтен үстерү, аларда аралашу культурасы күнекмәләре тәрбияләү.

Универсаль уку гамәлләре:

Шәхескә юнәлтелгән УУГ (универсаль уку гамәлләре)

үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;

ипт ә шеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;

үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен куллану;

- үз фикереңне әйтә белү;

иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;

үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү;

- биремнәр системасында ориентлашырга өйрәнү.

Танып белу универсаль уку гамәлләре

үзенә кирәкле информацияне таба белү; анализлый һәм информацияне бәяли белү;

логик фикерләү чылбырын төзү;

тәкъдим ителгән план ярдәмендә предмет, күренешләрне сурәтләү;

мәгълүмат җиткерүче символларны тану ;

тәҗрибә куллану аша нәтиҗә чыгару;

анализ, гомумиләштерү нигезендә нәтиҗә чыгару

Регулятив (көйләгеч) универсаль уку гамәлләре

-көч һәм энергия туплау, конфликтларны һәм каршылыкларны чишү максатында ихтыяр көчен үстерү;

-белгәнне һәм белмәгәнне аера белү;

-үз эшч ә нлегеңне контрольгә алу ;

-үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү;

-тормыш тәҗрибәсен куллану;

-үтәлгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, уңышлылыгына бәя бирү;

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре

тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;

күзаллау, фаразлау; логик фикер йөртү осталыгы;

күршең белән хезмәттәшлек итү;

фикерләү сәләтен үстерү, карарлар кабул итү һәм аны тормышка ашыру;

үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы итеп әйтү, аны яклау;

җитмәгән мәгълүматны башкалардан сорашып белү;

иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү.

1) Сөйләм телен үстерүче уеннар

Бу төр уеннар тәрбия чарасы буларак отышлы, чөнки алар барышында күмәклек, дуслык, игътибарлылык, ярдәмләшү кебек матур сыйфатлар, шулай ук бала күңелендә туган телне, халкыбызның үткәнен, гореф- гадәт, йолаларын ихтирам итү, үз милләте белән горурлану хисләре тәрбияләнә. Сүзле уеннарның шигырь калыбына салынган булуы балаларда эстетик зәвык тәрбияли, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерергә ярдәм итә.

Сезгә берничә уен тәкъдим итәм. Берничә уенны аудиториядә катнашучылар белән оештырылырга да мөмкин.

“Дүртенчесе артык”

Максат: Балаларның сүзлек запасын киңәйтү, арттыру, игътибарлылыкны, логик фикерләү сәләтен, бәйләнешле сөйләмне үстерү.Чагыштырырга һәм нәтиҗә ясарга, предметларны төркемләргә өйрәтүне дәвам итү.

Җиһазлау: 4 рәсем төшерелгән карточкалар

Уен барышы: Балаларга 4 рәсем төшерелгән карточкалар таратыла. Анда бер рәсем артык. Балалар шул артык рәсемне табып, аның ни өчен артык икәнлеген дөрес итеп әйтә белергә тиешләр. Мәсәлән: Монда аю артык, чөнки ул кыргый хайван, ә песи, эт, сыер – йорт хайваннары.

Шулай ук бу уенны рәсемнәрсез дә уйнарга була. Бу вакытта исемнәр атала. Мәсәлән: кыяр, помидор, кишер, алма. Монда алма артык, чөнки ул җиләк-җимеш, ә калганнары яшелчәләр.

“Кем күбрәк сүз уйлап таба?”

Максат: сүзлекне активлаштыру, баету, төрле авазларны автоматлаштыру.

Җиһазлау : туп, фантлар.

Уен барышы : Балалар түгәрәк ясап басалар. Тәрбияче нинди дә булса авазны атап, балаларга шул аваз кергән сүзләр уйларга тәкъдим итә.. Уйнаучылардан берәрсе теләсә кемгә туп ата. Тупны тотучы билгеләнгән аваз кергән сүзне әйтергә тиеш, дөрес әйткәч, фант ала. Әгәр дә сүз уйлап тапмаган, яисә иптәше әйткән сүзне кабатласа фант бирелми. Уен барышында кем күбрәк фант ала, шул җиңүче була.

Максат: сүзлек туплау, хәтерне үстерү.

Уен барышы : Алып баручы 5-6 сүз әйтә, уйнаучылар әйткән тәртиптә кабатларга тиеш. Тукталу яки сүзне төшереп калдыру оттыру булып санала (фант түләргә кирәк). Балаларның сөйләм мөмкинлекләреннән чыгып сүзләр төрле катлаулылыкта сайлап алына. Кем азрак фант югалта, шул җиңүче була.

2)Җырлы- биюле уеннар:

“Агыйдел”. Балалар парлашып бер-бер артлы басалар. Бер бала парсыз кала, ул алга чыга. Кушымтаны җырлаганда, балалар кулларын бер-берсенә тотынган килеш өскә күтәрәләр (күпер ясыйлар). Шул вакытта парсыз бала күпер аркылы чыга һәм үзенә ошаган баланы сайлый. Уен дәвам итә.

Ак чиләгем күмелде.

Әйдә, дустым, безнең якка

Безнең яклар күңелле.

Зәңгәр чәчәк жыя-җыя,

Бергә-бергә уйныйк әле,

Бир, дускаем, кулыңны.

“Урманга бару”. Балалар, бер-бер артлы тезелеп басалар. Марш астында атлап баралар. Урманга килеп кергәч лирик көй тыңлана. Балалар таралышып, салмак хәрәкәтләр ясап, җиләк җыялар, җырлыйлар:

Тиз-тиз итеп савытыма

Эре җиләкләр җыям.

Аларны йә киптерәм,

Йә татлы каклар коям.

Монда җиләк күп икән,

Аю-бүре юк микән?

Соңгы юлны әйтүгә, “аю” белән “бүре” килеп чыгада балаларны куа башлый.

3 ) Татар халык уеннары.

“Түбәтәйле”. Уртада 5-6 урындык тора, урындыкларга түбәтәйләр куела. Балалар урындыклар тирәли басалар, көй башлануга, җиңелчә йөгерә башлыйлар. Көй туктауга, түбәтәйләрен кияләр, шул арада урындыкларга утырып өлгерергә тиешләр. Кем урынсыз кала, шул уеннан чыга. Икенче мәртәбә уйнаганда уртада өч урындык кала, уйнаучылар саны артыграк була. Соңга таба бер урындык калдыралар. Шулай итеп иң игътибарлы, җитез бала билгеләнә.

“ Капкалы”. 10 пар җитәкләшеп зур түгәрәк ясап басалар.Парлар җитәкләшкән килеш кулларын өскә күтәреп капка ясап торалар. Көй башлануга арадан бер пар үзе теләгән капкага керә, алар урынына баса, әлеге пар икенче капкага бара. Көй туктауга капкага керергә өлгерми калган пар җәза ала.

Балаларның уенын оештыруда берничә файдалы киңәш тәкъдим итәм.

Уенны башка шөгыль белән алыштырырга тырышмагыз.

Уенны бала тормышының барлык өлкәләрендә дә кулланыгыз.

Бала сезне уенга чакырса, шатланыгыз, димәк ул сезне үз итә һәм сезгә ышана.

Бала белән уйнаганда, үзегезнең олы кеше икәнлегегезне онытыгыз.

Балага уеннан “мәхрүм итү җәза”сын бирмәгез.

Уен кагыйдәләрен бозган балага тынычрак карарга тырышыгыз.

Уен вакытында рольләрне көчләп такмагыз.

Чираттагы эш көненә әзерләнгәндә, һәр яңа уенның балага иң яхшы бүләк икәнен исегездән чыгармагыз!

Тукай! Татар халкы телендә, күңел түрендә яңгырап торган бу исемнең халык өчен нинди кадерле, аның язмышында никадәр әһәмиятле икәне шөбһәсездер. Нигә шулай, берәүләр, ижаты белән әдәбиятта тирән эз калдырып та, халыкныкы булып китә алмый, икенчеләре, әдәбият тарихына гына тугел, халык тарихына җуелмас битләр яза. Г.Тукайга багышланган инша.

Г.Тукай – татар халкы күгендә якты йолдыз.

“Күңел берлән сөям бәхтен татарның,

Курергә шаһлыгын, тәхетен татарның.

Татар бәхете өчен мин җан атармын:

Татар бит мин, үзем дә чын татар. ”

Тукай феномены, Тукай талантының бөеклеге һәм яшәү көче хакында күп уйландым мин. Бу уйланулар бер нәрсәне ачык аңларга ярдәм итте: халык язмышы милләт язмышыннан аерылгысыз, халык өметләрен һәм әрнүләрен, сөенечләрен һәм тормышын сурәтләгән иҗат кына озын гомерле, кадерле була икән.

Г.Тукай 1886 елның апрелендә дөньяга килә. Балачагы. ятимлек ачысын татып үтсә дә , язмышында зур роль уйнаган изге күңелле кешеләр яхшылыгы , туган як табигатенең гүзәллеге аны шагыйрьлеккә әзерләгән. Инде 1905 елда Тукайның шигырьләре басыла, үзе таныла башлый. Ләкин бу иҗат гомере 1913 елда туктап, өзелеп кала. Нибары унсигез елга сузылган бу юл Г.Тукайга мәңгелек дан, исем, дәрәҗә алып килде.

Жисми яктан шагыйрь тормыштан китсә дә, еллар үткән саен Тукай шәхесе безгә якыная, кадерлерәк була бара. Аның тарафыннан иҗат ителән 400 дән артык классик шигырь , 9 поэма, 350 дән артык чәчмә әсәре чын татар телендә язылуы, телнең нәфислеге һәм саф булулары белән аерылып тора.

Тукай ижаты куптән инде халыкара хәзинәгә әверелде. Ул татар әдәбиятында дөнья халыкларының телләренә иң күп тәржемә ителгән әдип. Тукай иҗаты дөнья мәдәнияты бакчасындагы татар чәчәге ул. Үзе дә төрек, гарәп, фарсы, рус, казах, татар телләрен яхшы белеп Пушкин, Лермонтов , Толстой, Крылов, Некрасовны, рус теле аркылы көнбатыштан Байронны, Шекспир, Гейне, шәрыкътан оригиналда Хафиз, Сабир, Сәгъди, Низаминыукыган, тәржемә иткән, алар иҗаты белән татар халкын һәм башка төрки халыкларны таныштырган язучыларның беренчесе.

Шуңа күрә дә безнең куңелләрдә, йөрәкләрдә, Тукай рухы, Тукай шигырьләре, Тукай моңнары. Тукай рухы яшәгәндә, Тукай моңнары яңгыраганда татар милләте, аның теле яшәр, киләчәге якты булыр!

Максат: Укучыларның иҗади сәләтен үстерү; әдәби әсәр геойларының сыйфат һәм гамәлләрен анализлау күнекмәләрен камилләштерү; тормышта кыенлыкларны җиңү юлларын табарлык мөстәкыйль фикергә килү күнекмәләре булдыру. Максат: Укучыларның иҗади сәләтен үстерү; әдәби әсәр геойларының сыйфат һәм гамәлләрен анализлау күнекмәләрен камилләштерү; тормышта кыенлыкларны җиңү юлларын табарлык мөстәкыйль фикергә килү күнекмәләре булдыру.

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Сорауларга җавап бирегез. • Бу нәрсә? • Гаилә нинди? • Гаиләдә ничә кеше? • Алар кемнәр? • Алар ничек яшиләр?

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Яңа лексика Кунакта в гостях Бүген – сегодня Ашың тәмле булсын! – Приятного аппетита! Сыйлый – угощает Ризык – пища, еда, блюда

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Текстны укыйбыз • Бу – Ләйсән. Бүген ул кунакка бара. Әбиләрдә ул кыстыбый ашый һәм чәкчәк белән чәй эчә. Ул чәкчәк ярата. Чәкчәк бик тәмле.

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Сорауларга җавап бирегез. • Бу кем? • Ул кая бара? • Әбиләрдә ул нәрсә ашый? • Нәрсә белән чәй эчә? • Ләйсән нәрсә ярата? • Чәкчәк нинди?

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Шигырьне укыйбыз. Чәй эчәбез бал белән, Балачагалар белән, Балачага алты җан: Әхмәт, Нәҗип, Закирҗан, Ззәйнәп белән Галия, Иң нәние Асия. Әхмәт Фәйзи

Презентация по татарской литературе по теме "КУНАКТА"

Ашың тәмле булсын! • Әтием, ашың тәмле булсын! • Әнием, ашың тәмле булсын! • Әбием, ашың тәмле булсын! • Бабам, ашың тәмле булсын! • Абыем, ашың тәмле булсын! • Энем, ашың тәмле булсын! • Апам, ашың тәмле булсын! • Сеңлем, ашың тәмле булсын!

Читайте также: