Тарас на парнасе сочинение
Обновлено: 05.07.2024
Тарас на Парнасе
Ці знаў хто з вас, браткі, Тараса, Што палясоўшчыкам служыў? На Пуцявішчы, у Панаса, Ён там ля лазьні блізка жыў. Што ж, чалавек ён быў рахманы, Гарэлкі ў губы ён ня браў, Затое ў ласцы быў у пана — Яго пан дужа шанаваў. Любіла тож Тараса й паня, І войт ні разу не збрахаў, Затое ж ён балота з раньня Да цёмнай ночы пільнаваў. Чуць золак — стрэльбу ён за плечы, Заткне сякеру за паяс, — Заўсёды ходзіць бор сьцярэгчы Ды птушак біць з ружжа Тарас. Хадзіў ці многа ён, ці мала, Ды толькі нешта адзін раз Бяда ў бары яго спаткала. Во як казаў нам сам Тарас.
«На самага Кузьму-Дзям'яна Пайшоў я біць цецерукоў. Устаў я нешта дужа рана, — Здаецца, зь першых петухоў. Іду сабе я панямногу, Але й на пень крыху прысеў, Аж тут — лоп-лоп! — цераз дарогу Як быццам цецярук зьляцеў. Злажыўся стрэльбай — кляпсь! — ня паліць, Крамзель з другога! — не пякець! Гляджу — аж вось з-за елі валіць Як ёсьць хароміна-мядзьведзь! Хоць не труслівы я дзяціна, Але затросься, як асіна, Зубом, як цюцька, лапачу. Аж бачу — зломана лясіна, І ўздумаў: дай-ка ўскачу!
Скакнуў — ня трапіў, пасьлізнуўся І ў яму старчаком лячу! Ляцеў, ляцеў — як разануўся, — Аж стала зелена ўваччу! Ляцеў ці доўга я, ці мала, Таго ніяк не ўцямлю, Але ўжо ладно расьсвітала, Як я зваліўся на зямлю. Устаў зь зямлі, абкалаціўся, — Бо быў у гразі я, як свіньня, І доўга сам сабе дзівіўся — Дзе апынуўся гэта я? Рукой паскробшы каля вуха, Дастаў зь кішэні рагавень І храпы напіхаў цяртухай, — Бо ўжо ня нюхаў цэлы дзень! Як прасьвятлелі мае вочы, Мядзьведзя ўжо я не шукаў. Закінуў стрэльбу я за плечы І па бакох глядзець пачаў.
Авохці мне! Як там прыгожа! Як быццам хто намаляваў! Чырвоны краскі, мак і рожа, — Ну, як сукенку хто паслаў! І птушкі ёсьць там, дужа стройна Пяюць, палепш за салаўя! А-ай! авохці мне! авой-я! Куды патрапіў гэта я? Стаяў я доўга і дзівіўся, Разявіў зяпу і глядзеў, Аж вось адкулечка з'явіўся — Ці то прышоў, ці прыляцеў — Хлапчына нейкі круглалікі, Увесь кудравы, як баран, І за плячыма ў яго вялікі Прычэплен лук быў і калчан. — Адкуль, куды дарога гэта? — Спытаў я ў хлопчыка той час. — Дарога гэта з таго сьвета, І проста йдзе аж на Парнас! — Сказаўшы, хлопчык таго часу На крыллях шпарка паляцеў Дарогу ж паказаць Тарасу, Ня меўшы часу, не хацеў.
Памысліў я тады нямнога: Што за шайтан Парнас такі? Пусьціўся я проста той дарогай, Узяўшы ў рукі добры кій. Прайшоў вёрст дзевяць той дарогай, Аж бачу я — гара стаіць, А пад гарой народу многа, Як бы кірмаш які кішыць. Прыйшоў я бліжэй, што за ліха: Народ ня просты, ўсё паны. Хто дужа шпарка, хто паціху, Усе лезуць на гару яны І, як у школе, галасуюць, Гатоў адзін другого з'есьць, Бо кожны морду ўперад суець, Каб першым на гару ўзлезьць.
Во нешта разам зашумелі, Народ раздаўся на канцы, І, як бы птушкі, праляцелі Чатыры добрых малайцы. Народ то быў усё не такоўскі: Сам Пушкін, Лермантаў, Жукоўскі І Гогаль шпарка каля нас Прайшлі, як павы, на Парнас. Ну, словам, многа тут народу Сабралась лезьці на Парнас: Былі паны, было й зброду, Як часам і на сьвеце ў нас. Праміж людзей і я штурхаўся І ціснуўся, што ёсьць пары; Вось чуць-ня-чуць такі прабраўся І лезу проста да гары.
"Тарас на Парнасе” -- адзiн з самых выдатных творау беларукай паэзii ХVII стагоддзя. Якiм шляхам пойдзе маладая беларуская лiтаратура, на якiя мастацкiя узоры будзе арыентавацца -- пра гэта сведчыць паэма.
Галоуны пафас паэмы заключаецца у сцвяджэннi перадавых поглядау на лiтаратуру, высмейванне псеуданароднасцi i абароне сапрауднай народнасцi.
Паэма сцвярджала права беларускага народа мець сваю лiтаратуру на роднай мове. Вобразамi i карцiнамi даводзiла, што свет народнага жыцця вельмi цiкавы, варты самай пiльнай увагi пiсьменнiкау. “Т. на П.“ -- твор парадыйна-сатырычны. Некаторымi асаблiвасцямi ён зблiжаецца з "Энеiдай навыварат", у тых карцiнах, дзе у налiчным плане малююцца старажытна-грэчаскiя i рымскiя багi. Падабенства выдавочна сведчыць пра тое што аутар добра ведау папулярную у яго час "Энеiду навыварат", працягвау яе традыцыi. Парадыйнасць паэмы мае iншы сэнс. Аутарская сатыра у творы скiравана не на дваранскi класiцызм, а на тыя з'явы, што перашкаджалi развiццю прагрэсiунай лiтаратуры у час напiсання паэмы.
У паэме ставiцца важная, значная тэма, буйным планам паказаны галоуны герой. Тэма раскрываецца сваеасаблiва, палемiчна. Аутар вядзе скрытную, але вострую спрэчку з рэакцыйнымi пiсьменнiкамi, што прымушае яго звярнуцца да адпаведных прыемау i сродкау. Свае адносiны да лiтаратуры ён выказвае не прама, а праз iншасказанi, мастацкiя увасабленнi. Вачыма Тараса аутар глядзiць на пiсьменнiкау. Пушкiн, Гоголь, Лермантоу, Жукоускi -- характаразуюцца па-народнаму проста i выразна: “Чатыры добрых малайцы", "прайшлi, як павы". Пiсьменнiкi рэакцыянеры ва ускрашаннi Тараса "агалелыя паны”. Выяувiушы свае адносiны да пiсьменнiкау, аутар паказвае, што робiцца на Парнасе г. зн. У лiтаратуры. Ён малюе карцiну сустрэчы Тараса з багамi на парнаскай гары, дзе Тарас i багi выступаюць як лiтаратурныя вобразы-характары. Найвышэйшае значэнне у выяуленii iдэi твора мае вобраз палясоушчыка Тараса. Вобраз раскрывацца у 2-х планах. Яго бачым як канкрэтна-жыццевы характар з пэунымi iндывiдуальнымi i тыповымi рысамi i як вобраз абагульнена-сiмвалiчны. У пачатку паэмы ен характаразуецца як чалавек мяккi, пакорлiвы, рахманы, вельмi старанны у адносiнах да сваей службы: ён "балота з рання да цемнай ночы пiльнавау, за што быу у вялiкай пашане у пана”. У заключных радках паэмы пра Тараса гаворыцца iншае: "З тых пор Тарас ужо не ходзiць, так дужа рана па лясах". Тарас пасля сваiх прыгод-сустрэч з пiсьменнiкамi-наглядеуся на паводзiны паноу i змянiу свае адносiны да жыцця. На гары Парнас Тарас як асоба раскрываецца больш абагульнена, як народны харарктар. Ён смелы, дасцiпны, здольны да танцау. У аценках жыхароу Парнаса i пiсьменнiка Тарас выяуляе практычны розум, назiральнасць, пачуцце гумару, здольнасць захапляцца прыгожым.
Задума аутара паэмы не абмяжоувалася задачай стварэння конкрэтнага характару простага чалавека. Яна мела на мэце выявiць адносiны да лiтаратурнай барацьбы, даць аценку лiтаратуры з пазiцый народа. Гэта задача вырашаецца i праз вобраз Тараса. Яго вачыма аутар глядзiць на пiсьменнiкау i на з'явы лiтаратурнага жыцця. Сэнс карцiны на Парнасе, калi Тарас знаходзiцца сярод багоу, можна растлумачыць як сутыкненне новага лiтаратурнага героя з традыцыйнымi персанажамi дваранскай лiтаратуры, якiя выглядаюць смешнымi у параунаннi з iм. Тарас бачыцца як увасабленне народнага характару, лепшых яго рыс.
Вобразам Тараса, простага беларускага селянiна, якi настойлiва iдзе на Парнас, г. зн. у лiтаратуру, аутар сцвяржае думку аб тым, што нараджаецца новая, дэмакратычная лiтаратура, якая зробiць галоуным героем простага чалавека, раскрые багацце i прыгажосць яго душы, яго характару.
Паэма "Тарас на Парнасе" напiсана ў сярэдзiне XIX ст. Аўтарства яе прыпiсвалася В. Равiнскаму, Т. Манькоўскаму, В. Дунiну-Марцiнкевiчу, А. Вярыгу-Дарэўскаму, студэнтам Горы-Горацкага сельскагаспадарчага iнстытута. Г. Кiсялёў лiчыць, што паэму напiсаў Канстанцiн Веранiцын, якi нарадзiўся на Вiцебшчыне. Гэтай думкi сёння прытрымлiваецца большасць даследчыкаў. Галоўны герой паэмы — палясоўшчык Тарас. Гэта чалавек дасцiпны, кемлiвы, сумленны ў адносiнах да сваёй працы. Ён па-свойму, крыху смешна, успрымае жыццё i тлумачыць яго на свой сялянска-практычны лад. Аднойчы, стомлены нялёгкай працай, Тарас прысеў адпачыць i заснуў. У сне з iм здараюцца неверагодныя прыгоды: уцякаючы ад мядзведзя, Тарас трапiў у яму i аказаўся на тым свеце, пры дарозе, што вяла на гару Парнас. Падымаючыся на гару, ён сустракаецца з вядомымi пiсьменнiкамi Пушкiным, Лермантавым, Жукоўскiм, Гогалем, якiя выступалi за дэмакратызацыю лiтаратуры, яе народнасць i гуманiзм. Тут жа, ля падножжа гары, Тарас бачыць пiсьменнiкаў-рэакцыянераў Грэча i Булгарына, да якiх адносiцца з iронiяй, сарказмам. Так, партрэтная замалёўка Булгарына носiць з'едлiвы, выкрывальны характар:
Гляджу сабе - аж гэта сiвы,
Кароткi, тоўсты, як чурбан,
Плюгавы, дужа некрасiвы,
Крычыць, як ашалелы, пан.
Аўтар твора, як бачым, добра ведаў лiтаратурна-грамадскую барацьбу таго часу, выступаў супраць афiцыйных iдэй класiцызму, супраць iдэалiзаванага паказу жыцця беларускага сялянства, псеўданароднасцi. На Парнасе Тарас трапляе ў палац, дзе жывуць багi. Гэта звычайны сялянскi двор, на якiм "свiннi ходзяць, сабакi, козы, бараны". Багi, адкрывае для сябе Тарас, жывуць як звычайныя сяляне, падобныя да iх. Яны вядуць гаспадарку, носяць звычайнае адзенне, ядуць традыцыйныя сялянскiя стравы (кулеш, капусту, крупнiк), танцуюць народныя танцы, мыюць у начоўках кашулi i порткi. Венера, напрыклад, нагадвае герою паэмы сялянскую дзяўчыну. Яна "чырвона, тоўста, круглалiца", што адпавядае сялянскаму iдэалу жаночай прыгажосцi. Праўда, не зусiм падабаецца яна Тарасу, бо ўвесь час круцiцца перад люстэркам, дбаючы толькi пра сваю прыгажосць. Не даспадобы палясоўшчыку разбэшчаныя, схiльныя да п'янства, уладалюбiвыя багi (Зеўс, Бахус, Амур). I толькi да Гебы, якая вядзе ўсю гаспадарку, Тарас ставiцца з сiмпатыяй i спачуваннем. З багамi Тарас трымае сябе ўпэўнена, з пачуццём уласнай годнасцi. Яму ўласцiвы народны гумар, уменне адчуваць прыгожае i захапляцца iм. Сваiм танцам герой паэмы зачараваў, здзiвiў багоў: Як стаў прыстукiваць атопкам, Аж рот разявiлi багi:
То ён прысвiсне, то прытопне,
То шпарка пойдзе у кругi.
Калi ўжо багi захапiлiся танцам селянiна, то, мусiць, неабходна звярнуць увагу на народнае мастацтва, на таленавiтасць простага чалавека. Гэтая прагрэсiўная думка i выказваецца ў паэме. Просты беларус, лiчыць аўтар, мае поўнае права заняць месца сярод багоў, мiфiчных герояў i людзей самага высокага рангу. На Парнас (i ў лiтаратуру) прыйшоў кемлiвы, разважлiвы, дасцiпны, разумны чалавек. Паэма "Тарас на Парнасе" спалучае ў сабе два моманты: рэальны i казачны. Рэальнымi з'яўляюцца паляванне i служба Тараса, адносiны да яго пана i войта, апiсанне заняткаў простых людзей (як яны "хазяйства водзяць", як лапцi падплятаюць, робяць рыбалоўныя сецi, як апранаюцца, што ядуць, як праводзяць вольны час). Казачнай (умоўнай) з'яўляецца сцэна пад гарой i на гары Парнас, дзе Тарас сустракаецца з вядомымi i невядомымi пiсьменнiкамi, лiтаратурнымi персанажамi, антычнымi багамi (дзеянне адбываецца ў сне). Такая кампазiцыя твора, дзе пераплятаецца рэальнае i казачнае, дазволiла аўтару смела выявiць свае адносiны да пiсьменнiкаў i лiтаратурнага працэсу, да жыцця багатых i бедных людзей. Сам жа твор нагадвае вясёлую казку: ёсць у ёй падземнае царства, незвычайныя прыгоды, здарэннi i шчаслiвы канец. I гэтай казцы з слаўным палясоўшчыкам Тарасам суджана доўгае жыццё i нязменны поспех у чытачоў. Паэма з'явiлася крынiцай натхнення для сучасных беларускiх пiсьменнiкаў. У канцы 80-х гг. была апублiкавана паэма Ф. Ведзьмака-Лысагорскага "Сказ пра Лысую гару", у якой таксама ў форме дасцiпнага жарту паказана жыццё сучасных пiсьменнiкаў.
"Тарас на Парнасе" - сатирическое произведение классической белорусской литературы 19-го века. Об авторстве поэмы до сих пор идут споры, однако большинство ученых склоняются к мнению, что она принадлежит перу Константина Вереницына. В данной статье представлена поэма "Тарас на Парнасе" (краткое содержание).
Произведение было с восторгом принято многими литераторами того времени. Особенно хорошо отзывался о нем Богданович М. А., белорусский поэт. Он говорил, что поэма написана живым языком и метко подчеркивает всю правду о русской литературе и о месте в ней многих упомянутых писателей.
"Тарас на Парнасе" в сокращении
Краткое содержание начинается с описания главного героя. Им является лесник Тарас. Человеком он был ответственным и честным, ни с кем не ругался и не злоупотреблял спиртными напитками. Тарас очень любил свою работу, и даже ночью, когда ему не спалось, он шел охранять лес.
Как-то случилась с лесником история. Рано утром отправился он на охоту пострелять тетеревов. Услышав какой-то звук и подумав, что это птица, он побежал и наткнулся на медведя. Каким-то чудом избежав нападения, Тарас очутился на том свете. Удивленный лесник не поверил своим глазам, перед ним открылся чудесный мир: птицы пели вокруг, цветы радовали глаз. Вдруг откуда ни возьмись появился кудрявый круглолицый мальчик с луком и стрелами на плече. На вопрос Тараса о том, где он находится, ребенок ответил, что здесь проходит дорога с того света прямо на священную гору. Что же произошло дальше, вы узнаете, прочитав краткое содержание. "Тарас на Парнасе" - произведение, прославляющее белорусскую литературу того периода и обличающее некоторых критиков.
Священная гора
Лесник, так и не добившись от мальчика помощи в поиске пути, отправился куда глаза глядят. Долго шел Тарас и наконец увидел перед собой Парнас. Вокруг горы толпилось много народа, у всех были полные руки книг и журналов. Каждый хотел попасть наверх и ради этого готов был разорвать других в клочья. Автором делается особый намек на присутствие Булгарина (редактора журнала "Северная пчела"), его соратника Греча и русского писателя Сологуба. Произведение "Тарас на Парнасе", краткое содержание которого представлено в этой статье, носит обличительный характер. Перенесемся вновь в мир поэмы.
Вдруг все затихли на мгновение. Появилась четверка писателей (Пушкин, Гоголь, Жуковский и Лермонтов), они безо всяких усилий, свободно и с чувством собственного достоинства пролетели на священную гору.
Обитель богов
С большим трудом Тарас тоже поднялся на вершину. Первое, что он увидел, - это огромный дом. Вокруг него был большой двор, на котором пасся скот. Зайдя в дом, Тарас удивленно заметил, что дом полон богов, нигде даже не было свободных мест. Каждый из них занимался свои делом: Нептун чинил сеть и следил за детьми, Сатурн плел лапти, богини стирали белье, Марс и Геркулес дрались, а Зевс грелся на печке. Красавица Венера крутилась перед зеркалом, а Амур заигрывал с девушками. Вот как описывает все происходящее краткое содержание. Тарас на Парнасе решил остаться и понаблюдать, что будет происходить дальше.
Неожиданно гора зашаталась. Оказалось, что это Зевс перевернулся на печке. Он сказал всем, что пришла пора есть. Служанка Геба тут же быстро накрыла на стол, подала спиртное. Все боги бросили свои дела, собрались за большим и длинным столом и начали трапезничать. Геба тем временем выносила все новые и новые блюда: кашу, кисель, овсяные блины, сало и другие угощения преимущественно белорусской кухни. Тарас, увидев столько яств, тоже захотел есть. К этому времени все боги опьянели и начали петь, а Бах даже завел пошлые частушки.
Танцы
Богини, услышав звуки дудки, пустились в пляс. Круглолицая стройная Венера, Нептун с нимфой и Веста с Юпитером - никто не остался в стороне. Танцевали боги, забыв про возраст и приличия. Даже Марс так разыгрался, что начал играть с нимфами и скакать. Веселились все, а тех, кто был не в состоянии танцевать, переносили спать под лавочки.
Тарас так развеселился, что выскочил в центр и тоже начал плясать. Танцевал лесник так хорошо, что все боги от удивления раскрыли рты. А Юпитер не удержался, подошел к Тарасу и спросил, откуда он и кто. Лесник ответил, что он обычный человек, а как попал сюда, не знает. И поведал богам Тарас на Парнасе краткое содержание того, что с ним приключилось. Боги узнали, что во время охоты он встретил медведя и так испугался, что даже не понял, как очутился среди них. Тарас пожаловался на то, что за все это время он сильно проголодался. Зевс, услышав эти слова, подал знак Гебе, и она принесла леснику тарелку супа и хлеб. Тарас, утолив свой голод, только было подумал, что пора домой, как вдруг два зефира схватили его и потащили в тот же лес, из которого он и пришел. Вот какое приключение пережил Тарас на Парнасе. Краткое содержание его наверняка вас повеселило.
Возвращение к прежней жизни
После этого случая Тарас сильно изменился. С тех пор он не так прилежно охранял свой лес, как раньше. Если кто и пытался украсть что-то, лесник не препятствовал. Он бросил привычку ходить и охранять лес ночами.
Рассказал Тарас все, что с ним приключилось, только одному человеку - рассказчику, а тот все тщательно записал.
Поэма "Тарас на Парнасе", содержание, возникновение которой мы описали выше, является ярким примером классической белорусской литературы. Данное произведение обязательно к прочтению в школах этой страны.
Несмотря на споры об авторстве, ученые пришли к единому мнению, что только человеком, глубоко знакомым с собственной культурой, могла быть написана поэма "Тарас на Парнасе". На русском языке ее впервые напечатали в 1890 году, ровно через год после первой публикации в "Минском листке".
Вот какой, например, предстает красавица–богиня:
Во перад люстрам задам мелiць
I маслам мажыць валасы
Ды нечым белым твар свой белiць
Венера, знаць, дзеля красы.
Имя автора кануло в Лету. Но не навсегда.
Новая белорусская литература восстала из руин, из пепла благодаря шутке, пародии, казусу.
Так случается. И не только с нами.
Константин Вереницын разбирался в мифологии. Но ему нужны были боги, упавшие с котурнов, и гора, на которую карабкается пишущая братия.
Гляджу сабе — аж гэта сiвы,
Кароткi, тоўсты, як кабан,
Плюгавы, дужа некрасiвы,
Крычыць, як ашалелы, пан.
Нясе вялiкi мех пан гэты,
Усё там кнiжкi ды газеты,
Ну, як каробачнiк якi!
Бедный Булгарин! В свое время ему досталось и от А.Пушкина, который наградил литератора язвительной эпиграммой:
Не то беда, Авдей Флюгарин,
Что родом ты не русский барин,
Что на Парнасе ты цыган,
Что в свете ты Видок Фиглярин.
Беда, что скучен твой роман.
Тарас — не пан и не мужик. Он полесовщик, а это значит тот, кто этих самых мужичков ловит в лесу и штрафует за незаконные вырубки леса и браконьерство. Мужики его, естественно, ненавидят. А он, наверное, ненавидит и себя, и тех, кому служит. Служит верой и правдой, потому что все дела делает основательно, на совесть.
Што–ж? Чалавек ён быў рахманы,
Гарэлкi ў губу ён не браў!
Затое–ж ў ласцы быў у пана, —
Яго пан дужа шанаваў.
Любiла тож Тараса й паня.
Интересно, за что? Из вышесказанного следует: Тарас умел ладить с начальством. Наверное, в чем–то и переусердствовал — и возмездие пришло в обличье медведя, который переправил полесовщика на тот свет.
Парнасские небожители — Зевс, Гера, Марс, Нептун, Геркулес и прочие — выставлены в убогом и карикатурном виде не потому, что они такие на самом деле, а потому, что такими увидел их Тарас. Хозяева жизни угодили под проницательный, холодный и насмешливый взгляд полесовщика. Единственный раз — и не в жизни, а за ее порогом — он может поиздеваться над господами, которым уже не служит. Вот они каковы, те, для кого он когда–то кабана к дереву привязывал. И в каждом из них он заметит самое плохое. Не пощадит даже седины Зевса:
Зевес–жа наўзнiч лёг на печы,
Сярмягу ў голавы паклаў.
Ён грэў на печы стары плечы
I нешта ў барадзе шукаў.
Нет, не зря Тарас допущен на Парнас вместе с Пушкиным, Лермонтовым, Жуковским и Гоголем. Умей он писать, стал бы сатириком или памфлетистом.
Он им ничем не обязан. Накормили, напоили — он им за это под дуду сплясал и — прощайте, до новых встреч. Время идет, старые боги уступают место новым, а он, не мужик и не пан, остается при своей лесной службе.
Только он ни о чем не забыл. Таков менталитет полесовщика — держать при себе свои мысли и все помнить — и доброе, и злое. Вернулся на этот свет и продиктовал господину Вереницыну свои мемуары.
Читайте также: