Сочинение по чувашскому языку йывас лартатпар

Обновлено: 17.05.2024

Писатели : Лукин Аркадий Васильевич Лукин Аркадий Васильевич 17.03.1934–12.03.1995 г. Чувашский поэт, заслуженный работник культуры Чувашской Республики и Российской Федерации. Родился в д. Лотра–Багиши Аликовского района Чувашской Республики. Работал литературным консультантом правления Союза писателей Чувашии, старшим редактором Чувашского книжного издательства и литературно–драматической редакции Комитета радиовещания и телевидения, редактором отдела поэзии журнала “Тaван Атaл”. Автор многих сборников поэзии. Его стихи положены на музыку. Переводил поэтические произведения Заки Нури, С. Чавайна, Г. Габора, Р. Кутуя, А. Олейника на чувашский язык. Основные издания: “Ан манaр”, “Манaн caлтaр”, “Тивлет”, “Тул cути”, “Сaвaсемпе поэмaсем”, “Ceнe уйaх”, “Ceр тeнeлe“, “Ыталатaп, ceршывaм, сана”, “Эпир вecме cуралнa”, “Ялан санпа, ялан пeрле”, “Воздух”, “Волшебный мост” и др.

Сывлaш Тaван ceршыв! Эс сывлaш, тетeп, – Ман сансaр шух чeрем тапмасть. Ман сансaр сывламасть "yпке те, Ман сансaр cамрaк чун cунмасть. Таса та селeм пултaр сывлaш – Лартатпaр йывac-чечексем. Уc сывлaшра вара cут сывлaм Шaрcа тaвать мерчен чиксе. Уc сывлaш пултaр… Кайaк-кeшeк Шaрантарать хавас юрра; Уй-хирe, улaхe ем-ешeл, Ик куc тулли вaрман – умра. Т"yсейeп caкaрсaр та шывсaр, Чун пур пeр ялкaшe cап-cут. Анчах та Сывлaшсaр-Ceршывсaр Пурнаймaп эпe пeр минут. Тaван ceршыв! Эс сывлaш, тетeп, – Ман сансaр шух чeрем тапмасть. Ман сансaр cырaнмасть йeрке те, Ман сансaр cамрaк чун cунмасть. // Лукин, А. В. Ceнe уйaх : сaвaсем / Аркадий Лукин. – Шупашкар, 1963. – С. 3. Воздух Мой край — Мой воздух животворный! Я говорю тебе, любя: Ты есть — и дышится просторно, Остыло б сердце без тебя. Мой край родной, Мой воздух чистый, Мои волшебные леса! Надела светлое монисто На луг вечерняя роса. Мой край родной, Мой воздух свежий, Судьба законная моя! Мы землю-мать цветами нежим Под ликованье соловья. Приму беду без укоризны, — Нужда и голод не сомнут, Но я без матери-Отчизны Не проживу и двух минут. Мой край, Мой воздух животворный, Тобой дышу, не надышусь, Тебе хоть строчкой стихотворной, Хотя бы словом, Но – сгожусь!

Родился в д. Лотра–Багиши Аликовского района Чувашской Республики.

Работал литературным консультантом правления Союза писателей Чувашии, старшим редактором Чувашского книжного издательства и литературно–драматической редакции Комитета радиовещания и телевидения, редактором отдела поэзии журнала “Тăван Атăл”. Автор многих сборников поэзии. Его стихи положены на музыку. Переводил поэтические произведения Заки Нури, С. Чавайна, Г. Габора, Р. Кутуя, А. Олейника на чувашский язык.

Основные издания: “Ан манăр”, “Манăн çăлтăр”, “Тивлет”, “Тул çути”, “Сăвăсемпе поэмăсем”, “Çĕнĕ уйăх”, “Çĕр тĕнĕлĕ“, “Ыталатăп, çĕршывăм, сана”, “Эпир вĕçме çуралнă”, “Ялан санпа, ялан пĕрле”, “Воздух”, “Волшебный мост” и др.

Сывлaш

Тaван ceршыв!
Эс сывлaш, тетeп, –
Ман сансaр шух чeрем тапмасть.
Ман сансaр сывламасть "yпке те,
Ман сансaр cамрaк чун cунмасть.
Таса та селeм пултaр сывлaш –
Лартатпaр йывac-чечексем.
Уc сывлaшра вара cут сывлaм
Шaрcа тaвать мерчен чиксе.
Уc сывлaш пултaр…
Кайaк-кeшeк
Шaрантарать хавас юрра;
Уй-хирe, улaхe ем-ешeл,
Ик куc тулли вaрман – умра.
Т"yсейeп caкaрсaр та шывсaр,
Чун пур пeр ялкaшe cап-cут.
Анчах та Сывлaшсaр-Ceршывсaр
Пурнаймaп эпe пeр минут.
Тaван ceршыв!
Эс сывлaш, тетeп, –
Ман сансaр шух чeрем тапмасть.
Ман сансaр cырaнмасть йeрке те,
Ман сансaр cамрaк чун cунмасть.

// Лукин, А. В. Ceнe уйaх : сaвaсем
/ Аркадий Лукин.
– Шупашкар, 1963. – С. 3.

Воздух

Мой край —
Мой воздух животворный!
Я говорю тебе, любя:
Ты есть — и дышится просторно,
Остыло б сердце без тебя.
Мой край родной,
Мой воздух чистый,
Мои волшебные леса!
Надела светлое монисто
На луг вечерняя роса.
Мой край родной,
Мой воздух свежий,
Судьба законная моя!
Мы землю-мать цветами нежим
Под ликованье соловья.
Приму беду без укоризны, —
Нужда и голод не сомнут,
Но я без матери-Отчизны
Не проживу и двух минут.
Мой край,
Мой воздух животворный,
Тобой дышу, не надышусь,
Тебе хоть строчкой стихотворной,
Хотя бы словом,
Но – сгожусь!

// Лукин, А. В. Воздух : стихи, поэма
/ Аркадий Лукин ; пер. с чуваш. Ивана Смирнова.
– Чебоксары, 1983. – С. 48.

Александров, В. Халĕ те асăмрах / В. Александров // Хыпар. – 1999. – 30 пуш.

Аркадий Лукин // Ялав. – 1995. – № 6. – С. 127.

Eмельянов, А. Маншăн вăл халь те чĕп–чĕрĕ / А. Eмельянов // Ялав. – 1998. – № 5. – С. 86–89.

Маяксем, Л. “Çĕр çинче тăвăр–им пире? “ /Л. Маяксем // Хыпар. – 1999. – 22 ака.

Сементер, Ю. Кăмăл парни / Юрий Сементер // Лукин А. Сăвăсемпе поэмăсем. – Шупашкар, 1984. – С. 5–12.

Сементер, Ю. Чĕлхи сăнарлă, илемлĕ / Юрий Сементер // Çĕнтерÿ çулĕ (Вăрнар р–нĕ). – 1994. – 29 пуш.

Сементер, Ю. Ялан халăхпа / Юрий Сементер // Еç ялавĕ (Eтĕрне р–нĕ). – 1994. – 15 пуш.

Терентьев, Г. Чĕререн кăлармăпăр ăна / Г.Терентьев // Каçал ен (Комсомольски р–нĕ). – 1999. – 16 пуш.

Явкай, А. Тапса тăракан талант /А. Явкай // Çĕнтерÿ çулĕ (Вăрнар р–нĕ). – 1994. – 17 пуш.

Сочинение учащегося рассказывает о страшных событиях Второй мировой войны.

Вложение	Размер
Сочинение на чувашском языке"Всем смертям назло!"	38.5 КБ

Предварительный просмотр:

Кам тăшмана парăнмасть, ăна халах манмасть…

Вăрçă… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи… 1418 талăк хушши кĕрлене çак харушă вăрçă. Пирĕн чечекленекен тăван çĕршыв çине 1941 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче нимĕç фашисчĕсен эшкерĕсем систермесĕр тапăннă, лăпкă хуласене, ялсене аркатнă, сирпĕтне, çунтара-çунтара янă. Совет халăхĕ пĕр çын пек пулса Тăван çĕршыва хутелеме çĕкленне.

Вăрçăра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хирĕç кĕрешнĕ.

Иртнĕ вăрçă 27 миллион çын пурнăçне илсе кайна. Вăрçа пирĕн çĕршыва пĕтĕмпе 679 миллиард тенкĕлĕх çухату кунĕ. Миçĕ шкул, больница, музей çĕрпе танлашман-ши?! Çавăн пек йывăр та хăрушă тапхăрта пĕтĕм халăх пĕр çиреп чăмăра пуçтарăннă. 130 ытла чĕлхепе калаçакан халăх пĕр ĕмĕтпе, пĕр тĕллевпе кĕрешнĕ. Çавăнпа çĕнтерне те ĕнтĕ çав ирсĕр тăшмана совет халăхе…

Шел пулин те, вăрçă ветеранесен шучĕ çулсерен чакса пырать. Пирĕн вĕсене хамăран вăй-хал çитнĕ таран пулăшмалла. Тепĕр чухне ырăпа чĕнсе калаçни те вĕсен кăмлне çĕклет, вăрçă суранĕсем çинчен манма пулăшать.

Пиртен инçех мар Гордеев Алексей Николаевич пурăнать. Вăл Хулаçырми ялĕнчи вăрçа ветеранĕсенчен пĕртен-пĕр сывă юлнă çын.

Вăрçă пуçланнă хыпара Элекçей тете Хусан хулинче илтнĕ. Çак тапхăрта вăл ремесла училищинче вĕреннĕ. Часах Элекçей тăван яла таврăнать. Ашшĕне вăрса илсе каяççе. Амăшĕ вара тăвăтă ачипе пĕччен тăрса юлать. Элекçей тете окоп та чавать, колхозра та ĕçлет. Часах вăл бригадир пулса тăрать. Бригадирта 2 çул ĕçлет.

Аслă Çĕнтерĕве вăл Берлин хулинче кĕтсе илет. Çĕнтеру çинчен калаçма пуçласан Элекçей тетен куçĕсем шывланаççĕ.

Вуланă хайлавсем тăрăх эпир çакна пĕлетпĕр: çĕнтеру кунĕ хăвăртрах çывхартас тесе аслисемпе юнашар тăрса ачасем те кĕрешнĕ. Вĕсем фронтра та, тылра та пĕтĕм йывăрлăха туссе ирттерсе тăшмана çапса аркатма тăрăшнă. Пирĕн, çамрăксен, ирĕк пурнăçа сыхласа хăварассишен паттăрла çапçăма хатĕр пулмалла. Çак хаяр вăрçă çинчен самантлăха та манмалла мар.

Вăрçă вучĕ çĕр çинче паянхи кун та сÿнмен-ха. Чечня вăрçи те хай çинчен мантармасть: террористсем алхасаççĕ, мирлĕ шăплăха пăсаççĕ.

Тӑван чĕлхе. Мĕн-ши вӑл тӑван чĕлхе? Ман шутпа, тӑван чĕлхе вӑл атте-анне, асаттепе асанне чĕлхи, эпĕ çуралнӑ çуралманах калаçа пуçланӑ чӑваш чĕлхи. Тӑван чĕлхепе калаçса эпир хамӑр шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр, чуна уçатпӑр, кӑмӑла çĕклетпĕр. Атте-анне чĕлхи мӑн асаттесемпе асаннесен пурнӑçĕ – шӑпи çинчен аса илтерсех тӑрать, хамӑр пуласлӑх пирки шухӑшлаттарать.

Чӑваш чĕлхи - тӑван чĕлхе

Эй, челхем, анне панӑ чĕлхем,

Янӑра эс çут тĕнчере!

Ыттине çер чĕлхе хуть пĕлем,

Эсĕ ман пĕрре çеç – пĕрре

Сӑмахран илес пулсан, тӑван чĕлхене юратман çын ашшĕ-амӑшне тӑван халӑхне те, çĕрне-шывне те юратма пултараймасть. Эп шутланӑ тӑрӑх тӑван чĕлхе – тӑван халӑхӑн иксĕлми ӑс-тӑн çӑл-куçĕ. Çак çӑл-куçран эпир мĕн ачаран тумламӑн-тумламӑн пĕлӳ илсе ӳсетпĕр. Аннен кӑкӑр сĕчĕпе пĕрле унӑн ачаш та лӑпкӑ сассипе, вӑл сӑпка юрри шӑрантарнине илтетпĕр.

Чӑнах та, нумай çул иртрĕ пулин те тӑван чĕлхене пĕтме парас марччĕ. Чылай паллӑ ӑсчахсем, писательсемпе поэтсем чĕлхемĕр çинчен мӑнаçланса калани тĕл пулать. Тĕслĕхрен, А.Артемьев каланиех илер.

Шутлатӑп, шутлатӑп та ачана мĕн пĕчĕкрен чӑвашла калаçма вĕрентмелле. Акӑ эпĕ эпĕ 7-мĕш класа çитрĕм. Анчах та вырӑсла та, чӑвашла та тĕрĕс те яка калаçатӑп, çырма та аван пĕлетĕп. Ют чĕхесене те вĕренме тӑрӑшатӑп. Аттепе анне килте чӑваш чĕлхине сума суни, хисеплени курӑнсах тӑрать. Ытти çемьесенче "мама","папа" тесе чĕнеççĕ пулсан, пире аттепе анне тесе чĕнме вĕрентнĕ. Мĕнле илемлĕ, янӑравлӑ янӑрать çак икĕ сӑмах.

Çапла вара, çут тĕнчере пин-пин чĕлхе. Вĕсем хутӑшаççĕ, тупӑшаçççĕ, çывӑхланаççĕ. Пĕр-пĕрне парнесем те параççĕ, парнисем вара – сӑмахсем.

Ман чӑвашах пулас килет. Тӑван чĕлхене хисеплени хамӑртанах килет. Манӑн чĕлхем малалла та янӑрасса шанас килет. Эпĕ ӑна ĕненетĕп. Вӑл çĕр çинчен ан çухалтӑр.

Абитуриенты, поступающие на факультет чувашской филологии, пишут сочинение по чувашскому языку и литературе.

Содержание письменной работы должно соответствовать теме и раскрывать ее.

Абитуриент должен продемонстрировать в сочинении не только знание текста, но и умение анализировать его в единстве формы и содержания; не заменять анализ пересказом сюжета того или иного произведения.

Сочинение должно отличаться цельностью, стройностью (разумной соотнесенностью частей), логичностью.

Составление развернутого плана к сочинению не обязательно, хотя его наличие придает работе стройность, целенаправленность, помогает глубже и полнее раскрыть тему.

Особо учитывается умение абитуриента оригинально и самостоятельно мыслить, общая его эрудиция, широта кругозора, начитанность, богатство его лексического запаса.

Объем сочинения - 5 - 6 страниц.

Литература темисем (Литературные темы)

1. Пĕр хыпнă, пĕр ялкăшнă çулăм (Л. Агаковăн вăрçă çинчен çырнă хайлавĕсем тăрăх).

2. Этем юрлама пăрахсассăн çут тĕнче сÿнессе пĕлтерет (халăх юррисен илемĕ, шухăшĕ).

3. Поэзирен чăнрах тĕнче эп тупаймарăм çĕр çинче (паянхи чăваш сăвви тавра шухăшлани).

4. Хитререххи, ĕçченреххи пулман та, пулмĕ те тĕнчере (Н. Терентьев драматургийĕнчи хĕрарăм сăнарĕ).

5. Хĕнре туптаннă çирĕплĕхпе чыслăх (Митта Ваçлейĕн пурнăçĕпе пултарулăхĕ).

6. Кашни йĕрки чуна уçать (Петĕр Хусанкай лирики).

7. Хĕвел çути, тăпра сĕткенĕ - çак чăнлăх ĕмĕрсем валли (Я. Ухсай поэзийĕн хăйне евĕрлĕхĕ).

9. Юрату пылак та, йÿçĕ те (Ю. Скворцов, А. Артемьев хайлавĕсем тăрăх).

10. Сасси янравлă, сăввисем сулмаклă (А. Алка поэзийĕ).

11. Иртнĕ кун, иртнĕ ĕмĕр çути курăнать асăмри инçетре (П. Осипов, И. Максимов-Кошкинский, Н. Терентьев драмисем тăрăх).

12. Кĕрешÿçĕ-писатель сăнарĕ (Çеçпĕл Мишши çинчен).

13. Тăван сăмах - иксĕлми пуянлăх (халăх сăмахлăхĕ çинчен).

14. Эпир пулнă, пур, пулатпăр (П. Хусанкай пултарулăхĕ тăрăх).

18. Çут çанталăк пуянлăхне упрасси - кашни çыннăн тивĕçĕ (М. Кипек хайлавĕсем тăрăх).

19. Вутра çырнă çырусем (Вăрçăра пуç хунă чăваш çыравçисен пултарулăхĕ).

20. Чăваш халăхĕн улăп паттăрĕ (И. Я. Яковлевăн литературăри портречĕ).

Ирĕклĕ темăсем (Свободные темы)

1. Мĕн çитмест-ши пирĕн пурнăçра?

2. Манăн çывăх çыннăм.

3. Ман пурнăçри чи телейлĕ кун.

4. Юратма пĕлекенсем телейлĕ.

5. Ыйхă вĕçсе кайсан…

6. Кăлтăр-кăлтăр ик кăвакарчăн.

7. Суха лаши те, туй лаши те пур.

8. Мĕнле паха тăван кил-йышăн пĕрлĕхĕ.

9. Чĕнеççĕ ĕмĕтсем.

10. Кунта маншăн юмах пек тĕнче.

11. Тинĕс хумĕ пек пирĕн пурнăç.

12. Шавлă-шавлă пин хутлă хула.

13. Çил çаврăнать те çаврăнать.

14. Утмасть никам та пысăк шанчăксăр.

16. Çутат эс, çăлтăр, йăлтăртат.

17. Утатăп темччен ĕшнере-улăхра.

18. Çырла пиçсе çитсен.

19. Мĕнлерех пурăнан, тăван ялăм.

20. Каçар. Калас сăмахăмсем.

21. Тем те пулать çул çинче.

22. Пĕлместĕп. Тĕлĕкĕ мĕнле-ши?

23. Пĕрле вĕреннĕ, пĕр йышра çÿренĕ.

25. Çиçĕм çиçрĕ, аслати кĕрлерĕ.

26. Пурăнаймасть никам та икĕ ĕмĕр.

27. Савăнăç парать-çке çут çанталăк!

Для улучшения работы сайта и его взаимодействия с пользователями мы используем файлы cookie. Продолжая работу с сайтом, Вы разрешаете использование cookie-файлов. Вы всегда можете отключить файлы cookie в настройках Вашего браузера.

Читайте также: