Сочинение на тему дир ватан на аварском

Обновлено: 06.07.2024

Дагестанцы-прирожденные патриоты, горячо любящие свою Родину-Страну гор.

Дагестанцы никогда не теряли свободолюбивого духа предков и чувства горячей любви к Родине. Дагестан славится своими героями. Дагестанцы на примерах своих героев воспитывают подрастающее поколение.

Цели и задачи курса: развитие у учащихся чувства патриотизма, гордости за свою Родину и за е героев; воспитание уважительного отношения к истории и культуре своего народа; формирование национального самосознания и активной жизненной позиции через обогащение словарного запаса и развитие устной и письменной родной (аварской) речи учащихся.

Аслияб мурад: Ват1ан хиралъиялъул асар лъималазулъ куцай ват1аналъе г1оло рух1 кьурал ва кьезе х1адурал бах1аразул мисалаздалъун.

Тема 1

- Ват1ан ! Ват1ан!- ан ах1арабила зазида х1анч1ица. Авалияб гара- ч1вари.

Ват1ан г1адамасе гуребги рух1-ч1аголъиялъеги хирияб зазилъ гьеб батаниги.

Тема 2

Маг1арулазул къвак1и, Ват1аналъе г1оло рух1 бичизе х1адурал рук1ин гьит1инав васасул мисалдалъун бихьизаби. Залимав талавурчиясда т1ад васас рух1ияб бергьенлъи боси.

Практикияб х1алт1и: текст ролазде бикьун ц1али.

Тема 3

Практикияб х1алт1и: фонохрестоматиялъул г1енеккун хадуб, инсценировка гьаби.

Тема 4

Тарихияб бян. Тарихияб коч1ол мац1. Дагъистаналъул халкъазул гъунки ва бах1арчилъи. Художниказул суратазухъ ва слайдазухъ балагьун гара-ч1вари.

Тема 5

Имам Шамил. 3 саг1ат

Практикияб х1алт1и: Имам Шамилил фондалде экскурсия.

Тема 6

Мах1ач Дахадаев. 2 саг1ат

Тарихияб баян. Ц1алила гьесул х1акъалъулъ. Мах1ачил сипат-сурат.

Практикияб х1алт1и: экскурсия гьесул памятникалъухъе.

Тема 7 2 саг1ат

К1удияб Ват1анияб рагъул бах1арзал: М.Х1ажиев, М.Х1амзатов, С.Г1алиев , С.Мусаев, М.Г1абдулманапов ….. Гьезул х1акъалъулъ куч1дул

Пасих1го ц1али ва пасих1го рик1и. К1удияб Ват1анияб рагъ лъуг1ун 70 сон т1убай.

Практикияб х1алт1и: инсценировка.

Тема 8 2 саг1ат

Тема 9 2 саг1ат

1999 соналъ Ват1анлъе рух1 кьурал бах1арзал.

Лъугьабахъиналъул баян. Кинофильм.

Тема 10 2 саг1ат

Халкъиял бах1арал: Булач Х1ажиев, Т1айгиб Т1олбоев.Халкъиял художникал, артистал, коч1охъаби, ват1ан т1егьазабизе рух1ала барах щич1ел г1адамал.

Тема 11

Маг1арулазул тарих. К1удияв Г1уммахан. 2 саг1ат

Ват1аналъул ва бах1арчилъилъул х1акъалъулъ кицаби.

Ват1ан хириясе хвел бук1унаро.

Ват1ан гьеч1ев чи – чед гьеч1еб таргьа.

Бах1арчияс бадибе абула, х1алихьат нахъасан к1алъала.

Бах1арчилъиги намусги – к1иябго цадахъ бук1унеб, цоябниги билани, хадуб цоябги унеб.

Тема 12

Г1абдурах1ман Даниялов, Мух1амад Юсупов ,Мух1у Г1алиев, Рамазан Г1абдулат1ипов –дагъистаналъе бет1ерлъи гьабурал маг1арулал.

Гьезул х1акъалъулъ кинофильмал рихьизарила.

Тема 13 1 саг1ат

Бах1арзазул х1акъалъулъ куч1дул. Халкъиял авар адабияталъул ва гьанже заманалъул хъвадарухъабазул.

Практикияб х1алт1и: пасих1го ц1алулезул къец.

Тема 14 2 саг1ат

Ват1алъул х1акъалъулъ асарал (Р. Х1амзатов, Ф. Г1алиева, М. Гъайирбегова ва г ь.ц.)

Тема 15 2 саг1ат

Ниж ч1ух1араб Ват1ан – Дагъистан. Дагъистаналъул тарихияб баян. Кинофильмал. Маг1арулал.

Тема 16 2 саг1ат

Тема 17 2 саг1ат

Для учеников 1-11 классов и дошкольников
Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Дагъистан дир Ват1ан.

Дие Ват1ан буго т1угьдузул квац1и,

Киналго ракьазул кьерал росараб.

Дие улка буго кутакаб ралъад,

Киналго г1оразул чвали цолъараб.

Дагъистан буго гьит1инаб гьайбатаб муг1рузул улка.К1удияб ва бечедаб буго нилъер Ват1ан.Нилъер гьайбатаб Ват1аналда руго ч1ах1иял рохьал,рорхатал муг1рул.Муг1руздасан чвахулел руго хехал г1орал.

Гъваридал к1к1алабахъан чвахулагун ,хъудулагун уна хехал лъарал.Муг1рузул г1одоблъиялда г1езарун руго ахал ва рекьун руго хурзал Гьенир рижула ть1аг1амал пихъал .Рахъун руго гъваридал каналал.Гьез лъалъала г1ат1идал авлахъал.Нилъер г1аздалал т1агърал лъурал муг1рузда кванала г1иял рехъаби.Гьез нилъее кьола кьарияб гьан ,беэнаб х1ан,х1еренаб квас.

Гьелдалъунги нилъее Дагъистан бечедаб буго.

Нилъер руго берцинал шагьаралги .Шагьаразда руго рорхатал ч1ух1арал рукъзал.Гьел рукъзабахъ г1умру гьабуниги,нилъер маг1арулазда к1очон тун гьеч1о жидерго рохатал муг1рулги ,муг1рузул ахалъабазда ругел росабиги.Жакъасел маг1арулазул эркенал росаби нек1сиял росабазда релълъунаро .Метер-сезе гьел жакъа ругездасаги бат1иял рук1уна.Басрияб жагъалаб минаялда ракь тезабулеб буго.

Маргьабазулъ г1адин ,къасиса радалалде берцинал,рорхатал гьундул ран ратула.Ч1едерал сухъмахъазулги гьанже г1ат1идал нухал лъугьунел руго.

Дагъистаналда муг1рул г1емер руго.Цох1о Ч1инамаг1ардаса рихьула Гъунимег1ерги,Кьилимег1ерги,Г1акарул мег1ерги.Г1оралги гьанир дагь гьеч1о .Лъебелазул ,къех1дерил,гьакьадерил,гьоц1дерил ракьандасан чвахула гьалагаб Аварг1ор.Хьаргабиса гъоркье гьелда данде рач1уна Ч1ег1ерг1орги Къаралг1орги.Таде Г1андиг1орги жубан ,Сулахъ г1ор лъугьуна.Терек г1орго г1адин Сулахъги Каспий ралъдалъе чвахула.

Каспий ралъад буго нилъер ч1ух1и ва бечелъи.Гьенир лъедолел руго гамул.Гьединаб рак1 г1ат1идаб ,борхатаб,гъваридаб ва гьайбатаб буго нилъер Дагъистан.

Дагъистан ,дун дудаса ч1ух1арай йиго,йохарай йиго,разияй йиго,мун дир бечелъи!

Дие Аллагьас бикьун ва бокьун кьураб хIикматаб, дунялалъул таргIил баргъичалда тIад, берцинаб жавгьар — якъуталъул нагIли гIадаб Дагъистан! Дур гьуинал, тIогьол махIаз цIурал,гьураз рекIел чIвабиги сородизарун лъугьарал, гIакълу щущазарулел бакъназ, дур бечедал нигIматазул махIаз мехтизавун, сагьвил гьавун вуго дун.

Дир бокьулеб ВатIан – Дагъистан

Дие мун хирияб буго карандаса чваххулеб, дун кIудияв гIезавулеб, дие гIумру кьолеб эбелалъул рахь гIадин, дунялалда берал рагьарабго дида бихьараб, дун хIайран гьавураб эбелалъул гьумер гIадин, дун жин-дир берцинлъиялъ гIакълуялдаса инавулеб, хадубго цун гIакълуялдеги вачIинавулеб эбелалъул гьими гIадин.

Хирияб Дагъистан, дир рекIелъ дуца кколеб бакI, цогидабщиналъ кколелда данде цIаларо. Берал рагьарабго дида бихьараб эбелалъул гьумерги гьимиги Дагъистаналъул мугIрузда гурищ бижараб. Дун веэдана дур хурдузул ва тIугьдузул махIаз, дур гъутIбузда рижарал тIамхазул шуршуралъ, дур лъаразул лъималазул гIадаб релъиялъ. Дие къуват кьуна дур кьурабазул кьвариялъ, гьелги гIанлълъун нухалги хурзалги гьарулев инсул ччорбаз, гьесул яхIалъгин лъугIел гьечIеб сабруялъ. Дир эбел-эмен гьал мугIрузда жалго цохIо рукIинчIо.

Гьезиеги къуват кьуна Дагъистанги дунялги ккурал мугIруз, мугIрузул бисаз, мугIрузул цIумаз, мугIрузда гIурал умумуз, магIарулаз. Дагъистан, умумуз ракь бухъун, къадал сокIкIун, лабалал мугIрузул карандагьечIел бакIазда рукIинаруна хурзал. Сухъмахъцин гьечIел парсазда гIезаруна ахал. ЗахIмат бихьун балагьана, гIезабуна дур гIицIал, гъогъол цIурал ракьазда гIумруялъе хIажатабщинаб нигIмат. Пурцица хурзал рекьун, рикIкIаде ун балагьун хьон хьан, бижарабго чIаран, бухъун, хъандироялъ лъилъун, гулал къан, щвелъелал гьарун, хадуб гIарал, харчIал гьарун сокIкIун, гьакица щиб, мугъзада лъун щиб, гьоцIибе баччун, гьениб тирщун, бегун, бакъварабго накку, лал тIамун, кинабго рокъобе баччун, царгъахъе бан балагьана квание богIоллъи. РукIана гьабихъе инегIан жоги гьечIого, рокъобго квералъ сверулеб гьитIинабго кверзул гьабикьан биччан гъурада гьабун толелги.

Гьабихъе баччун гьебгун ун, ххараб гIатIал къандалъо рокъобе щолелги рукIана. МичIчIил карщ, яги гъурададул карщ гурони щоларезе гьабихъа бачIараб гIатIал хинкIал рукIарал гьуинал! Гьеб гьез жибго квен гуреб дандежолъун рикIкIунаан. Дагъистан, жакъа дица дур магIид рецIцIулел кьурабазда гьикъулеб буго: додин къо бихьун чед балагьизеги кколеб гьечIин, гьанжеги нуж дол захIматал соназго гIадин щай гIодулелин, гIурччинаб хIеталъулъан кьурабазул кьватIалабахъан чваххулеб, бецIцIулеб магIил магIна щибилан? Дида гьез абулеб буго гьелъул магIна бугила, гIорцIарал лъималазда ракъарал умумул кIочон тей. ГIорцIарал чIахIияздаги ракъараб заманги, къо бихьун гьабураб магIишатги кIочон тей. Гьезда, Аллагьас, къого бихьичIого, регун кваназарулел ругелъул, гьеб жидерго гьунарилан ккей, исрапчилъи гIадатияб жолъун лъугьин. РакIалде щвезаре рагъдаса хадусел сонал.

Чилъи бугелщиналги шагьидзабилъун гьарун, лъил цIобалде мун унеб бугеб? Дир хирияб Дагъистан! Мун бокьун угьулеб хIухьел, хIалихьалъиялъулги, хъублъиялъулги, хъантIарал жанаваразулги, Аллагьги реххун тун тIадчагIазе лагълъи гьабулезулги бицун чорок гьабиларин. Аллагьас кьела гьезие къимат. Гьезде гурищ исламияв гIалим ва шагIир БакьагьечIиса ЧIанкIаца магIарулалде сверизабураб ингилисазул шагIир Шекспирил кочIолъ хъвалеб бугеб: Дарай – гIатIласаца чилъиги мерхьун,

Чиго гуревщинав тахида вуго,

ГIакълу гьардухъ араб гьаб дунялалда,

Дица хвалил амру ахIулеб буго.

ЯхI бугелщиназ хвалил амру ахIулеб хIал лъугьун гьечIищ жакъаги. Аллагьасдеги, ВатIаналдеги, эбелалдеги рокьи кинаб ахIвал- хIалалде кканиги тIолеб жолъун букIунаро. ТIунани гьеб би кьабулеб рекIедаса, хIухьел цIарал гьуъруздаса черх батIа гьабилъун букIуна. Гьеб, черхалъе хIажалъулеб лъедаса, тIубанго махIрум гьавилъун лъугьуна. Дагъистан, дур мугIрузул карандасан бурулел, чваххулел тIокIкIарал иццазул гIадаб лъим дица кибго гьекъечIо. Дур иццазул лъеца гIадин дир къеч буссине рес гьечIо. Гьеб гурищ гьекъараб Дагъистаналъул имамзабаз, АхIулгохIалъул шагьидзабаз. Гьелъ гурищ дозие къуватги бахIарчилъиги кьолеб букIараб? Доз гьекъолароан щакал лъинал. Гьекъолаан бацIцIадаб мугIрузул лъим.

Дир хирияб Дагъистан, дур гьуразулги хIанчIазулги бакъназ, харибакIазул сасалъ, гъутIбузда тIамхазул балъгояб шуршуралъ, хехал лъаразул релъиялъ, магIарда гIи кваналеб, гIурдада кьагIи-буртIал расандулеб гъадиялъ, магIарул ва цогидалги миллатазул мацIазул хассаб бакъаналъ гIадаб асар дир рекIее кигIан гучабги симфониялъ гьабуларо. Гьел Дагъистаналъул тIабигIаталъул бакъназ дир ракI беэдула, дир черх сах гьабула, намусги яхIги бацIцIад гьабула. Дир рекIел гьант рекъола дур ахакь тира-сверизе, алъдал ва гIоразул рагIалда васандизе, дур тIабигIаталда хIалхьи гьабизе щвараб мехалда. Дагъистан дур цIорорал иццахъ, дур лъаразул чваххукь, дур гIоразулъ чвердон лъадарана дица ирго черх. Дие мун бокьичIого кин букIинеб?

Дие рухIгIан рокьула мун бокьулелщиналги. Дуде бугеб рокьиялъ гурищ Дагъистаналъул имамзаби ГъазимухIаммад, ХIамзат, Шамил ва цогидалги шагьидзаби, АхIулгохIалъул, Гъуниб мегIералъул гъазизаби лъебергогIан соналъ тIаса ярагъ ахъичIого, чол кьолониса рещтIинчIого рагъарал! Дуде бугеб рокьиялъ гурищ Дагъистаналда рагъулги захIматалъулги бахIарзазул цIарал рикIкIун хIал кIолареб? Дуде бугеб рокьиялъ гурищ Дагъистаналъул щайихзабазги гIалимзабазги Дагъистаналъул халкъ хIакъаб нухда тIобитIулеб бугеб? Дуде бугеб рокьиялъ гурищ Дагъистаналъул шагьидзабазги, яхI бугелщинал васазги жидерго гIумру къурбан гьабураб? Дуде бугеб рокьиялъ гурищ Дагъистаналъул гIалимзабазги шагIирзабазги, багьадурзабазги Дагъистаналъул цIар цIвабзазда аскIоб хъвалеб бугеб? Киналго дагъистаниязего гIадин диеги лъай щвана дур мактабазда, тIадегIанал цIалул идарабазда.

Дагъистаналъул шайихзабазул, гIалимзабазул, шагIирзабазул, цIар рагIарал багьадурзабазул ирсилазе, Дагъистаналъул букIинеселъе. Дун воххун вуго лъикI ккарал дарсаздаса, рекIекълъун вуго тIадагьго арал, пайда гьечIел дарсаздаса. Дагъистан!

Дур мугIалимзабазда гьоркьов цо мугIалимлъун ватиялдаса кIудияб талихI Аллагьас дие щиб кьезе рес букIараб? Дие, санал цIикIкIун сокIкIиналъ кIолеб гьечIониги, гьанжеги бокьун буго дир тIолабго захIмат, пикру-анищ Дагъистан цIуниялде, гьелъул гьайбатал гIолилазул лъай камил гьабиялде, гьеб тIегьаялде буссинабизе. Дие бокьун буго щивав дагъистаниясда, цIар, миллат цIехечIого къвал базе, щивав бусурбанчиясда бусурбанлъи баркизе. Дие бокьун буго щивасда гьаб Дагъистан бижаравги Аллагь, гьелъие гьунарал кьуравги Аллагь, гьелъул щибаб пара-лахIзат нухда бачуневги Аллагь вугелъул, гьадигIан гьайбатаб, хIикматаб Дагъистанги дунялги нилъее кьуралъухъ Гьесие гIорхъи гьечIеб рецц гьабизе. Дунялалъул халкъалго гIадин, нилъ исламалде ахIарав, уммат хирияв МухIаммад аварагасда Аллагьасул свалатги саламги лъеги! Нилъеца Аллагьасда гьарила Дагъистан цIунеян, Дагъистаналъул халкъ илбисазул макрабаздаса, щайтIабаз гуккиялдаса, напсазул унтабаздаса, чIухIи-пахрулъиялдаса, хъантIи-тIадлъи бокьиялдаса, ТIадегIанав Аллагьасда риханщиналдаса цIунеян. БетIергьан Аллагь, Дуца баракаталдагъистаниязул: шайихзабазул, шагьидзабазул, гIалимзабазул баракат киназего гIахьал гьабе. Дунял хириял, гIарцуе гурони лагълъи гьабуларезул питнаялдаса дагъистаниял цIуне. Дагъистаналда исламги исламияб умматги тIадегIан гьабе! ТIадегIанав Аллагь, Дагъистаналъул халкъ хъублъиялдаса, илбисазул гIамалаздаса цIуне! Амин. Дир бокьулеб ВатIан – Дагъистан.

Дарсил алатал:. К1удияб Ват1анияб рагъда хварал дагъистаниязул суратал, Р.Х1амзатовасул вацал. Ахилчилги Мух1амадилги суратал. Рагъул темаялда хъварал т1ахьазул выставка. Компьютер, интерактивияб доска.

Доскаялда дарсил тема.

Эпиграф: «Г1агараб Дагъистан, дур васазул ц1ар,

Муг1алим: Ассаламу г1алайкум, ц1алдохъаби! Жакъа нилъер буго г1адатияб гуреб дарс. Гьелда абила дарс-сапарилан. Кибеха бухьизе бугеб сапар? Сапар бухьила нилъеца дол г1асиял рагъул 1941-1945 соназде. Бокьилищ дунгун рилълъине?

Кида байбихьараб К1удияб Ват1анияб рагъ?

Ц1алдохъан: Гьалмагъ маг1арулав, раг1улищ дуда,

Нилъер Ват1аналда т1ад бугеб кьвагьи?

Т1огьл квац1и г1адаб Кавказ мерхьунел

Гитлерил бандазул х1ат1азул т1вапи?

Муг1алим: 1941 соналъ тушман, нахъасан рек1к1ги гьабун нилъер Ват1аналде т1аде к1анц1ана. Дол соназда г1умру гьабулев вук1аравщинав чи, (гьит1иналги ч1ах1иялги) рагъул г1ахьалчаг1илъун кколин, гьел кинацаго бергьенлъи г1агарлъиялъе к1варабщинабги гьабунин абила дица. Щайгурелъул, щивасул рукъалъе, хъизаналъе бук1ана х1инкъи, ва советияб халкъалъул багьадураб къеркьеялъе къуватги, жидерго эркенлъиги г1умруги ц1унизе кколеб бук1иналъ кьуна.

Летию Гамзата Цадасы

Гьел кьварарал рагъул соназда хъвадарухъабаздаги общественносталдаги цебе ч1ун бук1ана т1оцебесеб бег1ераб суал: рагъдайищ, тылалдайищ, кир рук1ине кколел? Хъвадарухъанас бит1ахъего рагъулъ г1ахьаллъи гьабизе кколищ? Рагъулъ ч1вазе, хвезабизе кколищ пагьмуги гьунарги?

Улкаялъул х1укуматалъ г1емерисел раг1ул устарзаби рагъде рачунгеян лъазабун бук1ана. Амма маг1арулазул хъвадарухъаби – Урмаса Ражаб Динмух1амаев, Сугъралъа Г1абдулмажид Хачалов ва цогидалги гьелъкхъ балагьич1ого, жидеего бокьун г1арзаги кьун ана тушманасде данде, кодоб къалмида цадахъго ярагъги ккун.

Муг1алим: Дол г1асиял рагъул соназда цоял рагъана туманк1-ярагъгун, цогидалин абуни къалам-ручкагун.

Адабияталъулъ гьел соназда рижарал куч1дузда гьоркьор бищунго цере рехун рихьула х1асратал публицистикиял куч1дул.

Ц1алдохъан: Публицистикияб къаг1ида гьеб ккола кагътазул, хит1абалъул бит1ахъего ах1иялъул къаг1идаялда хъварал асарал.

Муг1алим: Гьеб къаг1ида хасиятаб буго бат1аго ц1акъ Дагъистаналъул халкъияв поэт Ц1. Х1амзатие.

Нилъер Ват1аналда т1ад к1к1уй бетанин,

Бай черхалда ярагъ, рагъул итарк1о.

Аваданаб г1умро кьалде буссанин,

Кьолой, Агъарах1им, эгъе хъах1аб чу….

Муг1алим: Гьаб коч1олъ буго ах1и баялъул къаг1ида. Гьедин хъвалеб буго Х1амзатица 1941 соналда хъвараб гьаб коч1олъ. Эбелалъул к1алдисан авторас гьел раг1аби абулел руго армиялде унев васасда. Берцинал, пасих1ал, г1акъилал раг1аби руго гьел.

Дуе Ват1аналъул бут1а батани,

Тушман нухда лъезе маххул квар бухье,

Ихтияр ц1унизе хиял батани.

Хабалъ гьев вукъизе дагьаб квер бакъе…

Муг1алим: Кинаб къаг1идаялда хъвараб кеч1 гьаб?

Ц1алдохъан: Гьаб буго Ц1. Х1амзатил хит1абалъул къаг1идаялда хъвараб кеч1. Халкъалъе ах1и балеб буго х1урматияб ракьалдаса тушман вачахъизе кумек гьабеян.

Ц1алдохъан: (цебесеб формагун цеве вач1уна)

Ват1аналъе г1оло, халкъалъе г1оло,

Хвалчадул г1оркь ккурал ч1аго хут1айги,

Хирияб партия разилъиялъе

Рух1 бичараб агьлу эркенго таги.

Муг1алим: Сундул х1акъалъулъ хъвараб кеч1 гьаб кколеб?

Ц1алдохъан: Ват1аналда цебе бугеб советиял гражданазул налъиялъул тема рагьулеб буго. Гьеб бухьараб буго Баг1араб Армиялъ къабул гьабураб гьаялда.

Муг1алим: Кинаб гьа бк1араб нилъер халкъалъул гьел соназда?

Рагъул заманалда туманк1 босана,

Тушманасул керен гулбуз босана.

Ракълил заманалда къалам босана,

Къадруял васазе асарал хъвана….

Муг1алим: Гьаб кеч1 буго рагъде арал хъвадарухъабазде гьабураб. 18 сон барав г1олохъанчи Г!. Хачаловги жиндиего бокьун ана фронталде, ва рагъ лъуг1изег1ан тушманасде данде вагъана. (Слайд бихьизабила).

По родному (аварскому) языку «Мой первый шаг к возрождению .

Ц1алдохъан: Гьудулзаби, заман гьеч1о ургъизе-

Ирга нилъедеги щун буго гьанже.

Гьабе г1агаразе, росдае къо лъик1,

Къват1ире рахъине Ват1ан ц1унизе.

Хвалил пикру гьабизе

Гьеч1о лъиего заман,

Гьалагаб ццидалъ руго

Муг1алим: Гьеле гьедин къисас босана нилъер бах1арчиял васаз тушманасдаса.

Х1акъирлъи баччич1о, рогьо баччич1о

Бет1ер къулун тушман къабул гьавич1о,

Бараб лълъар борхана, лъик1алъейилан,

Ккараб къо баччана, чи лъазейилан…

Г1абдулмажид Хачалов рагъдаса т1ад вуссана бергьенлъиги босун.

Муг1алим: Дун къалмил к1алдисан к1алъалей йиго

Дагъистаниясул къисмат бицине,

Дол балагьал соназ къуркьич1ев гьасул

Рак1алде щвеязулгъамас рагьизе.

Раккизин цойги рагъухъан-хъвадарухъанасул къисматалъул гъансинире (слайд Ражаб Динмух1амаевасул сурат, коч1ол мухъал)

Къо ккун буго т1аде, дир гьудулзаби,

Чу-ярагъ къач1азе, къват1ир рахъ ине.

Рехизе гъуждузде ч1ег1ер буртина,

Паркъезе гьабизе Шамилил хвалчен.

Ц1алдохъан: Ражаб ккола Лаваша районалъул Урма росулъа. Гьев жиндиего бокьун ана рагъде 1943 соналъ. Ккана Украиналъулаб фронталде. Гьев кколаан капитан, батальоналъул комиссар, полкалъул агитатор. Гьев г1ашикъ вук1ана рагъул х1акъалъулъ асарал хъвазе. Рагъдаса рач1арал гьесул кагътал ц1алулаго нилъеда цебе ч1ола гьайбатав инсанасул, рагъухъанасул, патриотасул сипат.

Ц1алдохъан: Чехьалъул эбелалъ дун гьавилалде

Дунялалъул канлъи дида лъалелде,

Дир талих1 ц1унизе, ц1умаллъун рагъун,

Ц1ар бугел умумуз би г1одоб т1уна.

Муг1алим: Гьал коч1ол мухъазулъ мунагьал чураяв Расул Х1амзатовас рак1алде щвезарулел руго нилъер бах1арчиял умумул, бицунеб буго гьезул къо х1ехьеялъул, нилъер бук1инеселъе г1оло гьез баччараб зах1маталъул. Расулидаги хъинт1ана гьеб рагъул бух1и. Гьесул к1иго к1удияв вац Ахилчи ва Мух1амад хут1ана рагъул байданалда.

Гьел хвей хъизаналъе к1удияб камилъун букIаниги, Расулица гьездаса чIухIун вукIин бихьизабулеб буго гьал кочIол мухъазулъ:

ЦIалдохъан: Гьудул дунги дирго инсул васлъидал,

Инсул ракь цIунизе цIумлъун вагъила,

ЦIикIкIарал вацаца рухIалги ричун,

Дие кьураб рахIат кьеларо лъийго.

МугIалим: Расулил гьал кочIол мухъазулъ рагIи гуллида бащалъулеб буго.

ЛъугIана вахIщияб рагъ. Эркен гьабуна нилъер ВатIан тушманасдаса. Рагъул соназ чIунтун рукIарал росаби ва шагьарал дагь-дагьккун рукIалиде рачIана. Халкъалъ цIияб гIумру гIуцIана. Амма рагъда хутIарал нилъер бахIарзал кIочон теч1о ва тезеги гьечIо. Гьел рехсана, рехсола ва рехсезеги руго жидерго кучIдузулъ, харбазулъ, къисабазулъ гьанжесел поэтазгун хъвадарухъабазги.

Мой родной аварский язык на аварском

. См. также в других словарях: Сочинение по родному (аварскому) языку на тему «Мой первый шаг к возрож . буго гIазу звенит тIенкIел, бегут быстрые ручьи. кинабго сверухълъи ликует ва поет, бохун приходу весны. хас дие дун гIенеккизе хор весенней капели. гьеб . появляются тIад полянах гьедин цадахъ рекъезеон, дов щинкIизеанин ккола, тIад бухъ-бухъун бицалъулеб хъинцI голубого весеннего неба. бокьун .

Гьеб кечIалъул аслияб магIна щиб?
Кинаб тема рагьулеб бугеб кечIалъулъ авторас?
Чанабилеб соналъ хъвараб гьаб кечI?

КечI ахIила тIолабго классалъ рекъон.

Дида ккола рагъда камурал васал,

Кирго рукъун гьечIин къанабакь лъечIин,

МугIрул тун рикIкIада хъахIил зобазда

ХъахIал къункърабазде руссун ратилин…

(КечI ахIулаго бихьизабила презентация Р. ХIазатовасул кечI-магIуялъул кьучIалда батIи-батIиял шагьаразда ва росабалъ рарал памятникал).

Дарсил хIасилал гьари:

Нилъер улка буго Россия. Дагъистаналъ ккола Россиялъул бищунго бакъбаккудехун буссараб бут1а.

Нилъее рес щвана гьадинаб г1ажаибаб ракьалда рижизе. Ч1ух1е, хириял, нуж рижун руго ц1ар раг1араб ва гьайбатаб улкаялда-г1емермиллатазулаб Дагъистаналда.

Гьанжесеб Дагъистаналъул ракь, гьелъул рорхатал муг1рузги, гъваридал муг1рузда гьоркьосел чвахиязги, муг1рузул расалъабазги, кьер-кьерал пайдаял маг1даназги лъугьун бач1ана геологияб тарихалда жаниб нус-нус миллион соназ. Дагъистаналъул буго г1ажаибго бат1ияб ракьул г1уц1и. 400 метраялдасаги эхеде унел г1азуцагун ц1ороца рахчарал рорхатал муг1рул т1огьал хисула океаналъул гьумералдасаги гъоркье арал г1ат1идал авлахъаз. Республикаялъул цо бут1а буго Кавказалъул муг1рузда, цогидаб Каспиялда аск1осеб г1одоблъиялда. Гьел ккола щобал, гох1ал, муг1рул, муг1рузда цересел бак1ал.

Бац1ц1адаб гьава, унго-унгоял гьава-бакъалъулал шарт1ал, къанаг1атаб гъвет1-хер-гьел ккола аслиял т1ок1лъабилъун гьеб г1ажаибаб улкаялъул.

На аварском языке риидалил каникулах

. каникул. Но я верю, что следующее лето тоже будет незабываемым! 2. Сочинение на . показаться листочки. хIатта ихдалил тIоцересел гьури гуро,-алъулмохрол, . выделялись на темно-зеленом фоне. Щебетали на своем языке птицы, . рекъезеон, дов щинкIизеанин ккола, тIад бухъ-бухъун бицалъулеб . зимы. ялъ,-ялъул,-би)къаси квачан буго ва морозно, кьин . тIоцересел ихда цветы. гьеб подснежники. жеги бакI-бакIалда .

Гьелъул г1адамал к1алъала 29 бат1ияб мац1алда ва 70 диалекталдагун наречиялда.

Дагъистаналъул т1абиг1аталъул памятникаллъун ккола унго-унгоял культуриябгун г1елмияб ва эстетикияб къаг1идаялъ къимат холарел экологиялъулаб бац1ц1алъи бугел бак1ал. Дагъистаналъул территориялда буго 306 т1абиг1ияб объект, гьездасан 26 ккола республикаялъулаб к1варалъул т1абиг1ияб памятниклъун.

Берцинал бак1ал руго киса-кирго, амма щивав чиясда лъазе ккола кинал г1ажаибал т1абиг1иял бак1ал гьев гьавураб ва г1ураб ракьалда ругелали. Гьединал бак1ал ратула Дагъистаналъул щибаб районалда ва росабалъ.

Хунзахъ район буго муг1рузулаб Дагъистаналда ралъдал гьумералдаса 1900 метралъул борхалъуда. Гьеб бечедаб буго г1ажаибаб берцинал лъел чвахияздалъун. Руганилъар, Илълъалъар, Хундериллъар, Тоботлъар чвахулел бак1аздасан руго чанго г1ажаибго берцинал лъел чвахиял. Гьезда гьоркьобги бищунго берцинаб ва к1удияблъун буго жиндир борхалъи 70 метр бугеб Тоботалъул лъел чвахи. Хасго ч1ах1ияллъун ва берциналлъун рук1уна Хунздерил лъел чвахиял ц1адал ран хадуб. Т1алъиялъул рагьараб бак1алдасан чвахулелщинал лълъималги цолъун, Тобот, Илълъа ва цогидалги лъарал сверула ц1акъго ч1ах1иял чвахелазде. Циндаго цере ратарал чабхил ва ганч1ил гох1алги цадахъ рачун унел лъел чвахиязда т1ад лъугьуна лъел къат1рабазул нак1к1ал ва чвахиязул гьаракьги г1емерал километраз добег1анги раг1ула.

Ц1акъ берцинаб лъел чвахи буго Сивухъ росдада аск1обег1анги. Гьеб чвахула 50 метраялдасаги ц1ик1к1араб борхалъудасан. Г1одобе чвахулеб лъим сверула гьалдолеб полопалде. Ц1акъго к1удияб къуваталда рортун рач1унел г1исинал къат1раби сверула хъах1аб лъел х1урул нак1к1азде. Лъел чвахиял берцин рихьула бакъ щвараб мехалда, гьел къат1рабазда реч1улел бакъул ч1ораз лъугьинабула г1емеркьеразулаб нур.

Севериябгин-востокалъул рахъалдасан платоялде сверун буго Т1анусдерил бал, югалъулгин-востокалъул рахъалдасан гьеб ккола Г1акаромег1ералъ, Востокалдасан Тобот лъаралъ ва Ц1олокь к1к1алалъ. К1к1ал байбихьула Хунзахъ хъалаялъул къадаздасан, лъуг1ула Шамил районалъул, Гьолокь росдада аск1об, Авар Койсуялъул раг1аллъабазда. К1к1алалъул г1аммаб халалъи бахуна 22 километралде, цо-цо бак1алда гьоркьохъеб борхалъи 1-4 километрги буго. Хунзахъ росдада аск1осан юго-востокалдехун к1к1алал гъварилъи бахуна 100-ялдаса 1000-1200 метралде щвезег1ан.

Хунздерил т1алъиялда ругел бищунго ц1ик1к1араллъун кколел Тобот, Илълъла, Хунздерил лъарал берцинал чвахияздеги сверун уна Ц1олбокь к1к1алахъе. Гьезул борхалъи бахуна 50-80 метраялде.

Ц1акъго г1ажаибаблъун ккола районалда Моч1охъ х1ор лъугьинги. Гьелда абула ихица лъугьинабураб х1орилан.

1963 соналъул 28 сентябралда Т1анусдерил балалъан, муг1рузул тайпаби ц1акъго риччун рук1иналдалъун, гьезул ц1айи ц1ик1к1ун бук1иналда бан, мег1ералъул к1удияб кесек т1ун бач1уна. Т1ун бач1араб мег1ералъул к1удияб бут1а 7 къоялъ хъущт1ун бач1унеб бук1ана секундалда жаниб 2-3 метраги тун. Микьабилеб къоялъ гьеб бортула Моч1охъ лъаралъе к1удияб гьаракьги сверухъе бахъинабун. Лъар т1аг1ана, гьелъул бак1алда лъугьана 1250 метр халалъиялъулги, 400 метра г1еблъиялъулги, 40-50 метралда гъварилъиялъулги бугеб х1ор. Х1ориниб бугеб лъел хинлъи ц1ик1к1араблъун лъугьана гьединалго муг1рузул х1оразда жаниб бугелдаса (+ 20 градус).

Рик1к1унеб буго ракьулъан рач1унел хинал лъинал журан ратилин гьелде гъорлъеян. Мач1хъадерил х1оралъул ц1ар машгьурлъун буго жиндир берцинлъиялдалъун гуребги, сверун бугеб т1абиг1аталъул гьайбатлъиялъги. Гьениб нилъеда ратула Белый Амур, Толстолобик форель ччуг1а. Хасало х1орда т1ад ч1вала бицатаб ц1ер ва муг1рузул лабаллъабаздасан г1ажаибго берцинго бихьула.

Дир росу Харахьиги буго т1абиг1ат берцинаб, гъвет1-хер, г1и-боц1и гьарзаял муг1рузул лабаллъабазда гьоркьоб. Росдал Югалъулаб рахъалдасан чвахулеб буго Х1ебда-Реч абураб лъар. Гьелъул байбихьи буго Цабари мег1ералъул бакъбаккул рахъалдасан.

Лъаралда Х1ебдайилан ц1ар лъун буго гьелда аск1об бижулеб х1ебетилан абулеб хералъул ц1аралдасан. Лъарал халалъи буго 17-23 километр. Х1ебда-Реч буго ц1акъ к1ич1-к1ич1ун бач1унеб лъар ва гьеб жубала Г1андиг1орулъе, хадубккун Сулахъалъулъе.

Лъар уна Гьенк1к1елт1а, Лъаг1илухъ, Харахьи, Мущули росабазул ракьалдасан. Цогидал муг1рузул лъаразулго г1адин, Х1ебда-Речалъул буго бат1и-бат1ияб г1еблъи. Цо-цо бак1алдасан гьелъул г1еблъи буго 7 метр, цогидалъусан-10 метр, лъабабилелъусан 20 метр, ункъабилелъусан-30-35 метр, цо-цо бак1аздасан 50-70-100 метрагицин. Ихдалги, хасалихъеги Х1ебда-Реч лъар лъугьуна г1емерлъим бугеблъун ва хъудулеблъун, жиндирго нухда-батараб кинабго хъамун, чурун унеблъун. Риидал лъим дагьлъула ва т1убараб г1еблъиялда чвахун уна. Цо-цо бак1аздасан т1убанго лъим бихха-хочун уна, цогидал бак1аздасан г1иц1го гъварилъаби ц1езарула.

Дир гьит1инаб Ват1ан-Харахьи росу бечедаб буго иццаздалъунги: Гъоркьияб Къулг1а, Т1асияб Къулг1а, Зайирбегил ицц, Х1акимил ицц, Каримиласул ицц ва цогидалги.

Инсанасе лъим х1ажат бук1уна рук1а-рахъиналдаги, росдал маг1ишаталда г1и-боц1уеги. Лъим х1ажалъула дунялалда бугебщинаб ч1агоябщиналъе, производствалъул бут1абазда.

Гъоркьияб Къулг1адухъ бугеб лъималда сверухъ гьадин бицуна росдал г1адамаз:

-Анц1ила ич1абилеб г1асруялда Имам Шамилица ц1унана Дагъистан гьеб бахъизе рач1унездаса. Рагъулал ишал унелъул, Имам Шамил вач1уна Харахьи росулъе. Гьеб заманалда росу бук1ана дин-исламалъул церехъабазул данделъаби т1орит1улеб центрлъун. Гъоркьияб къулг1адухъ цогидал диниял нухмалъулелгун вач1араб мехалда, Шамил Имамлъун вищула. Росдал г1адамаз бицуна гьеб ицц Имам Шамилица г1одоб т1ил кьабг1араб бак1алда лъугьараб бугилан.

2010 соналда росдал г1адамаз гьеб ицц ц1идасан къач1ана. Гьеб иццул лъим рик1к1уна г1адамазул бохх-квач1алъе даруяблъунги.

Районалъул т1абиг1иял памятникал гьел ккола Дагъистаналъул т1абиг1ияб ирсалъул к1вар бугел чит1ираллъун. Гьединлъидал х1ажат буго гьел хайир кьоледухъ х1алт1изаризе, ц1унизе.

Архитектурный ансамбль Кремля

. обобщает и систематизирует разрозненную информацию и источники. Реферат написан несложным, доступным языком, специально для широкого . соборы. Москва становится политическим и духовным центром России, а Кремль - резиденцией великих князей и . Угловая Арсенальная, Водовзводная и Беклемишевская, которые были самыми прочными и позволяли стрелять кругами. На подходе . 2-4 метра, расположенному вдоль верш

Щивав районцоясе х1ажат буго экологияб лъай ва культура борхизабизе, районалъул г1ажаибго берцинаб т1абиг1аталде рокьи бижизабизе ва гьеб ц1унизе.

Ругьунлъе т1абиг1аталде к1вар буссинабизе, х1исаб гьабе нилъеда сверухъ бугеб г1адатияб гуребщиналъул, рек1елъ ц1уне т1абиг1аталъул берцинлъи, бищунго аслияб-бокье ва ц1уне гьеб. Т1абиг1атин кколеб щивав чиясул г1агараб рукъ. Дуцайин гьениб г1умру гьабизе бугеб, Дуцайин гьеб ц1унизе кколеб.

Загьра Дайтова, Харахьи гьоркьохъеб школалъул биологиялъул учительница.

Примеры похожих учебных работ

Летию Гамзата Цадасы

Х I амзат вук I ана советиял хъвадарухъабазул т I оцебесеб съездалъул делегатлъун . Гьев вищана ДАССРалъул Верховный Советалъул депутатлъунги . Х I амзат хвана 1951 соналъул 11 июналда . Дагъистаналда Х I амзатица жиндирго г I умру жаниб т I амураб .

Мой родной аварский язык на аварском

. зимой. См. также в других словарях: Сочинение по родному (аварскому) языку на тему «Мой первый шаг к возрож . михрал зимний. дов жеги цIорораб, амма дахIалаб ва пахнет весной. киназего всей тIабигIаталъул ихдал тIаде гIунтIулеб гIуж обновления. ккола .

На аварском языке риидалил каникулах

. каникул. Но я верю, что следующее лето тоже будет незабываемым! 2. Сочинение на . хIадурал показаться листочки. хIатта ихдалил тIоцересел гьури гуро,-алъулмохрол, михрал . пятнами выделялись на темно-зеленом фоне. Щебетали на своем языке птицы, стучал .

Вопросы и ответы по проблеме времени подлинного рассвета

. и свет нового дня. Сочинение Описание рассвета Рассветом называют природное явление между восходом солнца и сумерками темной ночи, . Сначала на рассвете небо блеклое, а потом с восходом солнца оно постепенно вступает в голубизну и начинается .

П роект

Подготовила :

Магомедова Хадижат

Метер маг1арул мац1 хвезе батани,

Хваги дун жакъаго жаниб рак1 кьвагьун!

Дунялалда т!ад руго бат!и-бат!иял мац!ал. Гьезул кумекалдалъун г!адамал цоцаздехун гаргадула, ургъел бикьула ва цоцазда рич!ч!ула. Жиб-жиб халкъалъулго г1адин, маг1арулазулги буго жидерго мац!алъул бечелъи ва берцинлъи.

Рахьдал мац1алъ нилъее кумек гьабула умумузул бук1араб яшав лъазе, г1агараб ракьалъул тарих ва адабият лъик1 бич1ч1изе. Руго цо-цо г1адамал лъик1 чияр мац1 лъалелги, х1атта чияр пачалихъазулцин. Бугониги, гьезиеги жидерго рахьдал мац1алъ цо хасаб асар гьабула. Киназего гуро рес бугеб рахьдал мац1алда гаргадизе. Къисматалъ цо-цоял рехула дунял раг1алде, г1агарлъиялдаса рик1к1аде, ай, чияр улкаялде. Гьединаз х1аракат бахъула рахьдал мац1 хъизаналъуб ц1унизе, рокьоб гьит1инабго г1агараб ч1инк1иллъи г1уц1ц1ине. Гьелдалъун бихьула, инсан рахьдал мац1алъухъ урхъун вук1унеблъи.

Дун йиго маг1арулай! Дир г1агараб мац1ги буго маг1арул! Гьелде гьоркьобе уна дир эбелалъул рахьдал мац1: ч!амалазул. Инсул рахъалъан дир г!агараб мац1 буго т1индадерил (багвалазул). Цо-цояз абула ч1амалазул мац1 зах1матаб бугилан. Амма дие гьеб бигьалъула, щай гурелъул дир чорхалъ бессун буго гьеб эбелалъул рахьгун цадахъ . Рахьдал мац1алда раг1ана дида т1оцебесеб сверухъ ругезул калам, эбелалъ кинидухъ ах1араб кеч1:

Хъу-у-хъу-у, ал бело ишулълъла седасеб балъа.

Хъу-у-хъу-у, ишулълъ лъумо гъугъулълъ эч1ида балъа.

Хъу-у-хъу-у, гъугъулълъ уно ч1орулълъ ач1ада балъа.

Хъу-у-хъу-хъу, ч1орулълъ гьач1о пелълъла азалда балъа.

Гьаб коч1одалъун лъала лъималазда мег1ерг1насеб г1аларчаялъул цо т1инч1 бук1унеблъи, г1аларчаялъул малъг1анасеб миккиялъул к1иго т1инч1 бук1унеблъи, миккидул бет1ерг1анасеб х1анч1ил ич1го т1инч1 бук1унеблъи, х1анч1ил берг1анасеб найил азарго т1инч1 бук1унеблъи.

Дир рахьдал мац1 буго жиндирго хъвай-хъваг1ай гьеч1еб. Гьединлъидал асаралги ц1акъ дагьал руго. Гьеб мехалда дие кумекалъе батула дир г1агараб, к1иабилеб рахьдал мац1, ай авар мац1. Маг1арул мац1 дунялалдаго машгьурлъизабуна нилъер ракълил шаг1ир Расул Х1амзатовас.

Рахьдал мац1 ккола инсанасул напс, адабият борцунеб роценлъун. Нилъеда бихьула ахираб заманалда рахьдал мац1 мукъсанлъулеб бугеб куц. Цо раг1и рахьдал мац1алда абуни, к1иабилеб г1урус мац1алда раг1ула. Хасго гьеб х1ужжа билълъанхъун буго г1ун бач1унеб г1елалда гьоркьоб. Ч1ух1даего г1адин гаргадула гьел г1урус мац1алда. Дун гуро г1урус мац1алде данде къеркьолей г1адан. Г1урус мац1 буго нилъер пачалихъалъулаб мац1 – гьеб лъач1ого нилъ т1ураларо! Бугониги, дун пашман гьаюлей йиго сверухъ рахьдал мац1 дагь гурони раг1улеб гьеч1олъиялъ.

Хасаб асар гьабула рек1ее рахьдал мац1алда ах1улел х1айранал куч1дуз! Хасго рекъола гьеб маг1арул зурма-къолол гьаркьихъе.

Рахьдал мац1алда к1алъай буго ц1акъ х1ажатаб жо. Г1ададаго абуларо, мац1алъ пикру дурус гьабулилан. Цо-цо нухалъ нилъее загьир гьабизе бокьараб пикру сверухъ ругезда мекъи бич1ч1ун батула. Гьеб буго пикру бит1ун загьир гьабизе мац1алъул бечелъи г1унгут1иялъул х1ужжа. Нилъер к1алъаялъухъ балагьун кьола г1адамаз нилъер хасияталъе къимат. Лъазе ккола нилъеда г1агараб мац1алда кицаби, бицанк1аби, куч1дул ва маргьаби. Гьелъ нилъер мац1 бечед гьабула ва пасих1лъизабула. Гьединаб каламалъ г1енеккаразе лъик1аб асар гьабула ва рахьдал мац1алде рокьигун ч1ух1и бижизабула.

Рахьдал мац1 ккола нилъер умумузул къисмат, г1агараб ракьалъул тарих. Рахьдал мац1алда хъварал асарал ц1алулаго цебе ч1езабула нек1сияб г1умру. Гьелъ бижизабула дир чорхолъ зах1малъабазе къурч1ич1ел умумуздаса ч1ух1и. Рух1даллъула дун цебе заманалда улбузда ва лъималазда гьоркьоб бук1араб гьуинлъиялда, г1иссиназ ч1ах1иязул гьабулеб бук1араб адабалда. Гьединаб тарбия кьола рахьдал мац1алъ.

Рахьдал мац1алъул къимат гьабулес къимат гьабула жиндиргоги, жиндир халкъалъулги. Абула, мац1 бугин халкъалъул рак1илан. Рак1го г1адин, мац1ги цо бук1уна халкъалъул. Рак1го г1адин, мац1ги ц1унизе ккола халкъалъ! Рахьдал мац1 к1очене тарас бигьаго к1очене тела г1агараб гъанситоги.

Дун ч1ух1ула дида г1агараб мац1 лъалеб бук1иналдаса. Баркала загьир гьабула г1агараб мац1алъул гъвариялъул ралъад дие рагьуней дир авар мац1алъул ва адабияталъул муг1алим Пат1имат Мух1амадовнаялъе.

Гьаб сочинениялъ дун ц1идасан т1амуна рахьдал мац1алда т1ад х1алт1изе. Дица пикру гьабуна гьеб жегиги лъик1 лъазабизе х1аракат бахъине!

-75%

Читайте также: