Реферат по кыргыз адабият
Обновлено: 05.07.2024
Сатылганов, Токтогул — Токтогул Сатылганов кирг. Токтогул Сатылганов Дата рождения: 25 октября 1864(1864 10 25) Место рождения: кишлак Кушчусу, Кокандское ханство … Википедия
Азербайджанская Советская Социалистическая Республика — (Азербайджан Совет Сосиалист Республикасы) Азербайджан. I. Общие сведения Азербайджанская ССР образована 28 апреля 1920. С 12 марта 1922 по 5 декабря 1936 входила в состав Закавказской федерации (См. Закавказская… … Большая советская энциклопедия
Калмакан, Абдыкадыров — [1900 ] революционный казакский поэт. Род. в батрацкой семье, батрачил сам у баев до 1924; по образованию самоучка. В 1925 из аула переезжает в город, поступает на работу (кучером) в редакцию газеты "Энбекши Казак"; с этого же времени… … Большая биографическая энциклопедия
Вакуленко, Валерий Яковлевич — (р. 23. 10. 1945) Род. в г. Фрунзе в семье служащего. Окончил филол. ф т ЛГУ (1971). Был членом КПСС (1977 85). Работал редактором в изд ве "Кыргызстан" (1971 76), зав. отделом в газ. "Сов. Киргизия" (1976 81), преподавал в… … Большая биографическая энциклопедия
Баба Тахер Орьян — (около 1000 после 1055) иранский поэт мистик. Писал на лурском диалекте. Четверостишия дубейти Б. Т. О. проникнуты экстатическим стремлением к постижению божества как конечной истины (хакк) и обличают неправедности этого мира.… … Большая советская энциклопедия
Иран — (до 1935 Персия) I. Общие сведения И. государство в Западной Азии. Граничит на С. с СССР, на З. с Турцией и Ираком, на В. с Афганистаном и Пакистаном. Омывается на С. Каспийским морем, на Ю. Персидским и Оманским заливами, в… … Большая советская энциклопедия
Педагогические журналы — периодические издания по вопросам воспитания, обучения и образования. Первые П. ж. появились в начале 18 в. Вначале преобладали П. ж. общего характера, в дальнейшем дифференцировались по отраслям педагогической науки, формам и ступеням… … Большая советская энциклопедия
Фузули — турецкий поэт (умер в 1562 г.), живший преимущественно в Багдаде, родом курд. Славится его поэма Лейла и Меджнун (см. Л. Лазарев, Разбор поэмы Ф. Лейла и Меджнун , М., 1862), а также восхваления опиума и вина (мистические). Его Жалобное послание… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
АЗЕРБАЙДЖАН. ЭКОНОМИКА — Структура хозяйства. Экономика республики развивалась как часть экономики СССР, ориентируясь в основном на российский рынок. Основными отраслями хозяйства были нефтяная промышленность и сельское хозяйство. В 1960 1980 е годы в республике… … Энциклопедия Кольера
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Описание презентации по отдельным слайдам:
ВОЕННО-АНТОНОВКА ОКУУ-ТАРБИЯ КОМПЛЕКС-ГИМНАЗИЯСЫ
Долбоордун темасы: Сыдык Карачев
Долбоордун максаты: Сыдык Карачевдин өмүр жолу. Анын ишмердиги жана ошол кездеги интеллигенциянынбөлүнүшү Жаңы заман жактоочусу жана курмандыгы Аз убакыт ичинде жасалган албан иштер
Сыдык Карачев Кыргызстандын азыркы Ысык-Көл облусуна караштуу Түп районундагы Жылуу-Булак айылында 1900-жылы бай үй-бүлөдө дүйнөгө келген. Жаштайынан ата-энесинен жетим калган.
Сыдык жаш чагында Каракол шаарына келип, Салих аттуу татар мугалимдикине үй кызматкери болуп орношот. (Тарыхчы Аида Кубатованын тактоосуна караганда, анын тегаты - Надыршин болгон). Ошол жадидчи, реформатор агартуучу С.Надыршиндин жардамы менен Сыдык шаардагы татарча жаңы усул (усул-и жадид) мектебинен окуйт.
1919-жылы атуулдук согуш курчуп турган мезгилде жергебиздеги улуттук жигиттерден кызыл гвардия бөлүмү түзүлгөндө, Сыдык да ага катталат.
С.Карачев 1920-1922-жылдары Ташкендеги аскер мектебинде окуп, бирок ден соолугуна байланыштуу бул окуудан чыгып, Караколдогу Союз кошчу уюмунда иштейт.
"Эркин-Тоо" гезитинин туңгуч саны жарык көрөөр алдында аны Ташкенге атайын чакыртышып, гезитке жооптуу катчы кылып дайындашат. (Сыдык буга чейин эле, Алматыда чыкчу "Көмөк" газетасында 1919-жылдары аз убакыт болсо да иштеген деген божомол бар).
Сыдык Карачев табиятынан көркөм сөзгө жөндөм-шыктуу, адабий табити сезимтал жан болгон. Кыска убакта, ара-чолодо жазган чыгармалары аны менен адабиятка чогуу аралашкан каламдаштарынан кыйла айырмалантып турушу көп нерсени ырастап турбайбы. Анан да Сыдык Карачевдин кыйла убакты-сааты гезит чыгаруу, журналистикага корогон. Текст менен иштөө, сүйлөм куруу, образ тузүү жагынан ал башкалардан чынында эле айырмаланып турган.
Бул жерде ал улуу манасчы Саякбай Каралаев, темир комузчу Адамкалый Байбатыров менен бирге аскердик машыгуудан өтүп, Казакстандын Лепси аймагында, анан атаман Анненков башчылык кылган ак гвардиячыларга каршы согушуп, кийин Бухара эмирдигин кулатууга катышкан.
Ал кездеги биздин интеллигенция экиге бөлүнүп калган. Бир тарабын Аалы Токомбаев, экинчи жагын Касым Тыныстанов баштаган.
Ушундан улам, деги эле 1920-30-жж. сталиндик кандыбулоон, өз элине карата жасалган катаал жазалоонун, миллиондорду кабыргасы кайышпай, атып жок кылышынын, андай болбогонун абакта кыйнашынын, жер которуштуруп айдап ийүүнүн себеп-жөнү, адам өмүрү түккө турбаган катаал мезгилдин трагедиясы буга чейин жетиштүү айтылбагандай, ар тараптуу изилдене электей таасир калтырат.
Белгилүу тарыхчы, тарых илимдеринин кандидаты Аида Кубатова XX кылымдын башындагы кыргыз агартуучуларынын тагдыры жөнүндөгү теманы кыйла жылдардан бери изилдеп келатат. - Совет бийлиги келгенден кийин буларды пантүркчүл, панисламчы деп куугунтуктай баштаган. Булардын өзөгү - XX кылымдын башындагы жадидчилик кыймылы болгон. Анда алдыга умтулуу, элди агартуу максаты коюлган.
Анын себеп-жөнүнүн бир өңүтүн тарыхчы, тарых илимдеринин доктору, КУУнун профессору Токторбек Өмүрбеков "таптык күрөш" деген сталинчил талапка баш ийдирилген жосунсуз жаатчылык жагдайына байланыштуу түшүндүрөт.
Жаңы заман жактоочусу жана курмандыгы Сыдык Карачев жаңы заманды жактыруу менен кабыл алган. Жогоруда учкай айтылгандай, Кеңеш бийлигин сүйүңкүрөбөгөн душмандарына каршы күрөшкөн кызыл аскер, кызыл гвардиячы болгон, аз убакыт болсо да, 1920-22-жылдары Ташкендеги советтик аскердик мектепте окуган. Мурдагы далай бай-манаптардын, бийлердин көптөгөн урпактары деле Кеңеш бийлиги тарабында болуп чыккан.
Өз башынан өткөргөн мына ушул карама-каршылыктуу мезгилди кийин С.Карачев чыгармаларында чагылдырган. Жаңы заман буга чейин кош эзүүдө басылып келген карапайым элге эркиндик, бакубат турмуш алып келерине айныксыз ишенген. Өзүнүн жаңы заман жарчысы экенин чыгармачылыгында далилдеген. Сыдык Карачев адабий чыгармачылык менен журналистиканы эриш-аркак ала жүргөн. Караколдо иштеп жүргөн жеринен Ташкенге чакырылып, 1924-жылы "Эркин тоо" гезитинин алгачкы сандарын чыгарып, андан кийин да Бишкекте туңгуч кыргыз басылмасында жооптуу катчысы болуп алты жыл иштеген.
Аз убакыт ичинде жасалган албан иштер Сыдык Карачев да ал кездеги көпчүлүк жазуучулардай эле чыгармачылык жолун ыр жазуудан баштаган. Ал ырларда жаңы заманга куттук айтуу, өзгөрүлгөн турмуш, аялдар тендиги сындуу заман талабына шайкеш келген темалар чагылдырылган.
Акындын "Шаңдан, жүрөк", "Айылдагы курбума", "Досума", "Эркин-Тоого", "Май", "Жаңы турмуш - жарык күн", "Эмгек таңында" сындуу ырларын ушундай десек болот. Маселен, "Шаңдан, жүрөк" деген ыры мындайча башталат: Адашкан эл-журтунан мен бир безген, Илим деп эл-жеринен эчак кеткен, Мойнума эл милдетин артып алып Түйшүктө нур жылдарым - жаштык өткөн.
Көркөм шөкөттөлүшу кыйла эле жупуну көрүнгөн ырдын жыйынтык куплетинде акындын айтайын деген негизги ою ачыкка чыгат. Жаңы доор, жаңы турмуш кызыгына Журөгүм толкундады оттой жанды. Кайгылуу өткөндөгү муңдуу күнүм, Кан кечип, эрксизден мен күлгөмүн, Кетти изсиз элим менен сан күрөшкө. Ат салыш (толку), шаңдан, эт жүрөгүм. Сыдык Карачевдин адабий чыгармачылыгы алдыга илгерилеген сайын анын саясий каршылаштарынын аракети күчөгөн, өз элин билимдүү, маданияттуу болушун жактаган жазуучуга улутчул жарлыгын тагып, бай-манаптын тукумуна жаңы адабиятта орун жоктугун ачык эле айта башташкан.
Жыйынтыктоо: Ал ушунчалык кыска мезгилде улут адабиятына чыйыр салган бир топ мыкты чыгармаларды артына калтырып кеткен. Кыргыз улуттук адабиятынын XX кылымдын башындагы тарыхына кайрылган изилдөөчүлөрдүн бир да бирөө кыйгап өткүс феномендин кыскача тарыхы ушундай.
*Окуучулар улуу жазуучу А.Осмонов, анын өмүр, чыгармачылыгы боюнча алган түшунуктөрүн бекемдешет. Ырлардын мазмунун түшүнүшөт.
*Балдар А.Осмоновдун өмүру, чыгармачылыгы менен таанышып, билишсе, кеңири маалымат алышса, ырлардын мазмунун түшунүшсө;
Өнүктүрүүчүлүк:
Логикалык ойлоо жөндөмдүүлүктөрү өнүгөт.Темага байланыштуу тапшырмаларды аткара алышат.
Көрсөткүчү: Текстти талдоону үйрөнүшсө, темага байланыштуу тапшырмаларды аткара алышса;
Тарбия берүүчулүк:
Чыгармадагы тарбиялык идеяларды достору менен бөлүшө алышат. Бири-биринин оюн сыйлоону, мамиле тузүүну үйрөнүшөт.
Чыгармадагы тарбиялык идеяларды достору менен бөлүшө алышса,бири-биринин оюн сыйлоону, мамиле түзүүнү үйрөнүшсө.
Сабактын тиби :
Жалпы бышыктоо сабагы
өз алдынча, жалпы топ менен иштөө
Сабактын жабдылышы:
Окуу китеби, буклет, ватман, түстүү кагаз, слайд
Сабактын жүрүшү:
Уюштуруу: ( класста жагымдуу маанай түзүү)
Өтүлгөн тема боюнча окуучулардын алган билимдерин текшерет, бышыктайт.
Алыкул Осмоновдун чыгармалары боюнча бышыктоо
сабакты баштаардын алдында ноутбуктан сүрөттөр көрсөтүлөт, ал сүрөттөрдүн кандай байланышы бар экендигин аныкташат (барабан, бокс кол кабы)
Бул дүйнөдө узак жашай албады,
Заңгыратып бийик үй да салбады.
Таң атканча кирпик какпай отуруп,
Бүт өмүрүн ыр сабына арнады.
Ички сырын толук жазып бүтө албай
Өмүрүнүн жазын гана жашады.
Окуучулар кайсы акын экенин табышат)
Окуучуларга 2 минуталык слайд көрсөтүлөт.
Окуучулар эки топко бөлүнүшөт.
1-тапшырма : Топторго Алыкул Осмоновдун өмүрү, чыгармалары боюнча суроолор берилет.
1.А.Осмонов качан, каерде туулган?
2.“Жашоо чиркин бир тамшаным нерсе экен,
Кант жедимби, бал жедимби билбеймин” акындын кайсы ырынан?
3.Кайсы балдар үйүндө тарбияланат, анда канча жыл болот?
4.Акындын устаттары кимдер? 5.Алыкул Осмонов эң көп кайрылган тема кайсы?
6.1935-1950-жылдары кайсы китептери жарык көрөт?
7.Эмне себептен А.Осмоновдун тагдыры “таш кесеге” салыштырылат?
8. “Мезгил жана Алыкул” китебинин автору ким?
9.Акындын кайсы ырларына обон чыгарылган?
10 .Алыкул жөнүндө кандай тасма тартылган, тасманын режиссеру ким?
11 .Кыргызстандын Улуттук китепканасына А.Осмоновдун аты кайсы жылы ыйгарылган?
12 .Акындын балдар үйүндогү тарбиячысы ким?
13. Асанова Сонун акындын кайсы чыгармасынын каарманы эсептелет?
14.А.Осмонов атындагы сыйлык качан уюштурулган?
15.“Бүткөн экен кайран өмүр, кайран жан, деп жалооруп көңүлүм шондо бир сынат” акындын кайсы ырынан?
16.Акындын экинчи, үчүнчү өмүрү эмне?
17.Педагогикалык техникумду кайсы жылы бүтөт?
18.Өлүп тирилгендер поэмасындагы өлүп тирилген каармандар кимдер?
2-тапшырма: Сөз-сармерден
Алп акын Алыкул Осмонов.
3-тапшырма: Чыгармаларынан чайнворд түзүү.
4-тапшырма: Кроссворд чечмелөө
1.Таланты таш жарган акын.
2.А.Осмонов кайсы райондо туулган?
3.Алгачкы жолу кайсы ыры менен тушоосу кесилген?
4.Шекспирдин кайсы драмасын кыргыз тилине которгон?
5. “Он үчүндө ыр көлүнөн суу ичип”, он бешинде кайсы орустун акыны менен таанышат?
8.1950-жылы 12-декабрда кайсы акын дүйнөдөн кайткан?
9.Акындын кайсы ырында адам баласына болгон сүйүүсү берилген?
10. “Кайда жүрбөйт эр жигиттин жаш башы” деген ыр саптары кайсы ырынан?
11.Алыкулдун баш кошкон жары.
12.”Баатырдын баатырына тийсин”-деген ыр сабы кайсы поэмасынан?
13.”Жолборс терисин жамынган баатыр” дастанынын автору ким?
5-тапшырма: Обондуу ырларынан аткаруу
Теманы бышыктоо: БББК стратегиясы м.н иштешет
Баалоо: Алган упайлары эсептелинип, жеңүүчү топ аныкталат.
Үйгө тапшырма : “Мен сүйгөн акын” деген темада дилбаян жазып келүү
-75%
Друзья,я часто слышу от наших кыргызов о том,что они не читали и даже не смотрели легендарный фильм по рассказу:"МАХАБАТ ДАСТАНЫ" всемирно известного писателя Ч.Айтматова.
Я хотела бы узнать вашего мнение об этом литературном произведении,и конечно же ответы на вопрос:знакомы ли вы с рассказом или фильмом по рассказу Ч.Айтматова "МАХАБТ ДАСТАНЫ"
Мадина, Я замучился искать эту песню Раймалы, хотел научится петь как он, но не нашел песню а потом уже другие интересы появились.
А так с фильмом знаком, нравится, но больше всего песни.
Болот, да песни великолепные,но я сейчас всё больше девушек и парней встречаю,которые вовсе не знакомы с этим произведением,неужели в школах не преподают эту драмму?
Мадина, нет не преподают, у меня книга по кыргыз адабият была меньше чем тетрадь и все что там было, это только про акынов и певцов, ну и пару ихние произведение на 2-3 страниц.
Но самое худшее, это были учителя, которые весь урок говорила только и о том, что кыргызский язык важный всем надо учить, внимание на них совсем не обращают и все такое. И учить задавала только стихи, которые были настолько скучны аж мне 2,3 было приятно получать.
Мадина, Неа, не знаком. Я читал, только те книги, которые он писал на ранние стадий и в конце.
Теперь жду, когда выйдет последняя книга Айтматова, вроде обещали на этот год.
Мадина, У него в доме нашли роман, которое он не хотел печатать. Вроде называется Чуйская Будда, в новостях читал.
Читайте также: