Табигатьтэ су эйлэнеше доклад
Обновлено: 19.05.2024
Итак рано утром 3 августа мы прибыли в лагерь Джантуган, который расположен в ущелье реки Адылсу. Эта небольшая (всего 12 км), но своенравная речушка берет начало с ледника Джантуган и впадает в итоге в Баксан. Река реально своенравная - идя вдоль нее? можно увидеть вдоль берегов огромные валуны и поваленные деревья, которые река во время разливов с легкостью переносит на километры. Своеобразным памятником является остов автомобиля, который стоит на дне ущелья как напоминание о том, что с горной рекой шутить не стоит. Машина появилась там после мощнейшего селя в 2017, который не только размывал дороги мосты, фактичеcки вытесывая реке новое русло, но и смывал машины и дома, как игрушечные. Тогда погибли 4 человека, включая главу поселка Эльбрус Муссу Джаппуева, который утонул в свое машине, спасая людей.
Сам альплагерь Джантуган (находится на высоте 2200 м.н.у.м.) принадлежит МГТУ им. Баумана, однако, кажется, у "бауманки" нет ни денег, ни желания им заниматься. Выглядит заброшенно, хотя там есть сторожа. Имеется бугельная канатка и бассейн. У заведения есть собственный сайт.
Рядом с ним расположен "народный" лагерь, в нем даже есть домики для проживания, душ и баня. Но те, кто предпочитает экономить - селятся на другом берегу реки в собственных палатках. Как мы, например))
Прибыли мы вшестером рано утром, основная масса людей должна был прибыть в течении дня - в основном на своих машинах. Так что мы быстро поставили палатки, заняв козырное место на берегу реки с наличием вблизи туалета и беседки с розетками, и стали наслаждаться видами пока еще пустынной долины.
Чего предлагаю сделать и вам, к вечеру здесь все будет заставлено палатками и машинами.
Там - за сияющими на Солнце ледниками - уже Грузия.
Сама река Адылсу. Пока спокойная и мелководная.
Вообще - это все устье реки. Пусть вас не смущают "островки" с деревьями. Реку они тоже ничуть не смущают, поверьте!
Вечером в ущелье наползает туман.
А утром следующего дня снова ясное небо и можно полюбоваться красавцем-Эльбрусом, который тут виден отовсюду.
Да, вы меня спросите, а что было вечером первого дня? А ничего особенного. Приехало около сотни человек со всей России. Навстречу приехали местные коммунисты, накрыли поляну с балкарской кухней. Знакомство, вино, тосты и все такое. И главное - объяснить новичкам, что горы не покоряют, на них восходят.
К слову, новичков было очень много, причем, не только те, кто ни разу не был на Эльбрусе, как я, но были и те, кто вообще впервые в горах. Большинство из них, правда, ни на какой Эльбрус идти не собиралось, а приехали они просто потусить.
Второй день целиком был посвящено обустройству лагеря. Поскольку мы все обустроили днем ранее, то во второй половине дня решили прогуляться по ущелью Адылсу.
Вот такие пушки стоят на изгибах серпантина. Они не боевые, а противолавинные. Стреляют.
А это место слияния Адылсу и Шхельды. Тут расположено несколько шашлычных, но все они не работают. И, судя по всему, давно.
Она и сейчас работает и продолжает проводить различные учебные программы. Вот их сайт с ценами, кому интересно.
А вот и долина Шхельды (река совсем маленькая - всего 4 км) и одноименная гора впереди:
До Шхельды мы так и не дошли. Мрачные погранцы с пулеметами не пустили нас, поскольку мы, дятлы, не взяли с собой паспортов. Не говоря уже о пропусках. По- хорошему, нас и в ущелье Адылсу пущать не должны были без пропусков, но там погранцы не лютуют и до Джантугана (лагеря) вас особо никто проверять не будет. Но если вы соберетесь на восхождение в тех местах, помните, погранпропуск обязателен.
Как и справка об отсутствии ковида. Шутка.
В общем, первый блин, по традиции, комом, и мы отправляемся назад в лагерь, уже не спеша. А тут как раз вечереть начинает.
Сверху справа нависает выход ледника Каштакаш на высоте примерно 3300 м.н.у.м. Туда мы пойдем завтра.
Европада су эйлэнеше турында 500ел элек кенэ белгэннэр,э беренче фикерне анын турында Леонардо да Винчи эйткэн.
Манометр —. Газ хэм сыеклыекны тикшерэ торган аппарат .
Буленеш әйләнеше. Парлану өсте дингезнен. Болытларнын корылыкка кучуе. Явым тошем. Елгаларнын зэм жир асты суларынын тулуы. Океанга агып чыгу.
Физика законы. Конденсация парнын сыклыкка эверелу куренеше конденсация дип атала. Парнын конденциялэнгэндэ пар ясалуга тотылган кадэр микьдарда энергияне кире бируен курстэтэ .Анда туман болыт барлыкка килэ.
Круговорот воды в природе
Конденсация Конденсация - явление превращения пара в жидкость. Она происходит в воздухе, насыщенном паром, при понижении температуры или изменения давления атмосферы, над водой и земной поверхностью, на предметах и растениях. В результате конденсации образовывается туман, облака, роса. Конденсация-это процесс обратный испарению.
Процесс узгэрер идеме Югалды усемлелэр. Кибеп бетте жир асты сулаары Елгалар кипте Янгыр туктады Куз алдына китерегез, ничек су эйлэнеше бетте эйлэнгэндэ
Испарение Парга эйлэну ул-сыекнын телэсэ нинди температурада парга эйлэну процессы. Парга эйлэну 1) һаванын дымлылыгына . 2) сыеклыкнын торен. 3) жилгэ. 4) ослекнен мэйданы. 5) сыеклыкнын тепературысына бэйле.
Парга әйләнү. Парга эйлэну сыеклыкнын парга эйлэну куренеше. Сыеклыкта молекулалар туктамыйча хэрэкэтлэнэлэр.Эгэрдэ кайсы да булса молекула су ослегенэ менэ хэм сыеклыктан очып чыга икэн, бу вакытта сыеклыктан очып чыксын очен башка курше малекулаларны узенэ тарту энергиясе булырга тиеш.Сыеклык парга эйлэнгэндэ суына, чонки эчке энергия кими.
Нэтижэлэр 1. Парга эйлэнунен тизлеге берничэ сэбэптэн тора: Сыеклынын тореннэг температурадан Сыеклыкка тэссир итуче тышкы кочлэрдэн(жилдэн һ.б.) Сыеклык ослегенен мэйданыннан.
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Описание презентации по отдельным слайдам:
Су җылытканда . , суытканда - . 2. Су . …………….. эретә. 3. Су - ……. ………. , ……….. , …… сыеклык. күп матдәләрне киңәя кысыла үтә күренмәле төссез иссез
Үз тикшерү. Су җылытканда киңәя, суытканда – кысыла. 2. Су эретә күп матдәләрне. . 3. Су - үтә күренмәле, төссез, иссез сыеклык.
Үзлекләр Җаваплар төссез иссез җылытканда киңәя суыткандакысыла үтәкүренмәле һава су
Үзлекләр Җаваплар төссез иссез җылытканда киңәя суыткандакысыла үтәкүренмәле һава 1, 2, 3, 4, 5 су 1, 2, 3, 4, 5
Табигатьтә су әверелеше һәм әйләнеше Төзеде I квалификацион категорияле укытучы Гобәйдуллина Илгизә Ханиф кызы
Максат: суның өч төрле халәте белән танышу; 2. су әйләнешенең һәм әверелешенең бер халәттән икенче халәткә ничек барлыкка килүе; 3. су ресурсларына сакчыл караш тәрбияләү.
Җиһаз: компьютер; интерактив такта; дәреслек “Әйләнә-тирә дөнья”; 4. индивидуаль карточкалар
Мин тамчы да, томан да, Мин елга да, океан да, Мин очам да, йөгерәм дә, Пыяла да була алам. Бу нәрсә? (Су)
Табигатьтә су өч төрле халәттә була каты сыек газ
Су үзгәрүе нәрсәдән тора? (температурадан) Суны каты халәттә кайда күрә алабыз? (боз, тамчылар, кар)
Тамчы нинди күренешне сурәтләде? Суның нинди үзлекләре турында белдек?
Өй эше 55-58нче бит сөйләргә, сорауларга җавап.
- подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- по всем предметам 1-11 классов
Курс повышения квалификации
Дистанционное обучение как современный формат преподавания
Курс повышения квалификации
Дислексия, дисграфия, дискалькулия у младших школьников: нейропсихологическая диагностика и коррекция
- Курс добавлен 24.12.2021
- Сейчас обучается 200 человек из 52 регионов
Курс повышения квалификации
Актуальные вопросы теории и методики преподавания в начальной школе в соответствии с ФГОС НОО
- Сейчас обучается 353 человека из 70 регионов
- ЗП до 91 000 руб.
- Гибкий график
- Удаленная работа
Дистанционные курсы для педагогов
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:
5 604 449 материалов в базе
Самые массовые международные дистанционные
Школьные Инфоконкурсы 2022
Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику
Другие материалы
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
- 11.11.2015 1063
- PPTX 42.5 мбайт
- 10 скачиваний
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Губайдуллина Ильгиза Ханифовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Автор материала
40%
- Подготовка к ЕГЭ/ОГЭ и ВПР
- Для учеников 1-11 классов
Московский институт профессиональной
переподготовки и повышения
квалификации педагогов
Дистанционные курсы
для педагогов
663 курса от 690 рублей
Выбрать курс со скидкой
Выдаём документы
установленного образца!
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Минпросвещения России подготовит учителей для обучения детей из Донбасса
Время чтения: 1 минута
Ленобласть распределит в школы прибывающих из Донбасса детей
Время чтения: 1 минута
Время чтения: 2 минуты
В Россию приехали 10 тысяч детей из Луганской и Донецкой Народных республик
Время чтения: 2 минуты
Онлайн-тренинг: нейрогимнастика для успешной учёбы и комфортной жизни
Время чтения: 2 минуты
Школы граничащих с Украиной районов Крыма досрочно уйдут на каникулы
Время чтения: 0 минут
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
Бала тәрбияләү-гаилә, балалар бакчасы,мәктәп, җәмәгатьчелек алдында тора торган иң җитди,мөһим мәсьәләләрнең берсе.
Оценить 660 0
Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение
Тема:Гаилә тәрбиясе.
Әти-әниләр җыелышы өчен чыгыш
Тәрбияче:Сунгатуллина Айсинә Ринатовна
Бала тәрбияләү-гаилә, балалар бакчасы,мәктәп, җәмәгатьчелек алдында тора торган иң җитди,мөһим мәсьәләләрнең берсе.
Сабый тәрбияне иң беренче гаиләдә ала. Алдагы тормышында ни генә булмасын,баланың характер үзенчәлекләре,аң-белемгә омтылышының күп өлеше геннар аша аңа нәселдән күчә. Шуңа күрә гаилә мөнәсәбәтләре булачак шәхеснең формалашуына хәлиткеч йогынты ясый. Бөек мәгърифәтчебез Р.Фәхреддин :” Бала чакта алынган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас “,- дип әйтсә, атаклы совет педагогы А.С.Макаренко:
“ Сезнең үз-үзегезне тотуыгыз иң беренче хәлиткеч фактор.Сез баланы аның белән сөйләшкәндә генә, аңа акыл өйрәткәндә яки аңа боерык биргәндә генә тәрбиялим дип уйламагыз.Сез аны тормышыгызның һәр моментында, хәтта бөтенләй өйдә булмаган чагыгызда да тәрбиялисез.Ничек киенәсез, башка кешеләр турында ни сөйлисез ; ничек шатланасыз яки кайгырасыз,үзегезнең дусларыгыз яки дошманнарыгыз белән нинди мөнәсәбәттә буласыз, ничек көләсез, ничек газета укыйсыз-менә боларның барысының да бала өчен әһәмияте бар”,-дип язып калдырган. Димәк, гаилә тәрбиясе - ул ата-ананың шәхси үрнәге. Гаилә әгъзалары арасындагы җылы, игелекле мөгамәлә, үзара хөрмәт хисе әхлак тәрбиясе өчен мөһим җирлек тудыра. Гаилә тәрбиясенең нигезен тәшкил итә торган гомумкешелек идеаллары, принциплары да Р.Фәхреддиннең педагогик мирасында ачык чагыла. “Изге балалар күктән килмиләр, бәлки гаиләләр эчләрендә җитешәләр”,- дип яза ул.
Бала тәрбияләү – ифрат катлаулы эш. Бүгенге чынбарлыгыбыз үзе үк тәрбиячеләрдән, ата-аналардан, укытучылардан зирәклек күрсәтүне, тәрбия эшенә яңача карауны, яңа алымнар куллануны таләп итә. Телевидение, төрле мәгълүмат чаралары тискәре күренешләрне пропагандалый. Димәк, тәрбия системасына,гаиләгә тагын да югарырак бурычлар йөкләнә.
Һәр баланың да үз холкы, үз теләкләре һәм таләпләре була. Ә әти-әниләрнең исә мәшәкатьләре баштан ашкан: эш, гаилә әгъзаларына хезмәт күрсәтү. Вак-төякләр турында уйланып, тикшереп торырга вакыт та калмый. Проблемаларны җайга салу зарурлыгы килеп чыгу өлкәннәрнең ачуын чыгара һәм бу ачу, җыела килеп, рухи тынычлыкны боза. Үзләрен тыеп кала алмыйча, әти-әниләр балаларына кычкыралар. Ә балалар исә өлкәннәрнең кычкыруына я елый башлыйлар, я булмаса үз эчләренә бикләнәләр. Теләкләре шунда ук үтәлмәсә, балаларның күбесе көйсезләнә башлый. Һәм әнисе яки әтисе белән сөйләшкәндә тавышларын да күтәрәләр. Мондый күренеш күпләргә таныштыр. Әмма ничек итеп аларның горурлыгына тимәскә дә, ничек итеп рәнҗетмәскә икән?
Барыннан да бигрәк тигезлек принцибын сакларга. Балалар белән аралашканда тискәре хисләреңне тыеп торырга, күбрәк аларны яратуыңны белдерергә кирәк. Баланы, моңа сәбәп булганда, мактарга онытмаска, кочаклап, үбеп тә алырга кирәк. Балалар бәяләргә безнең теге яки бу вакыйгаларга нинди бәя бирүебезгә карап өйрәнәләр. Алар безгә нәрсәләрнең көчле тискәре йогынты ясавын аңлый башлыйлар: көндәлектәге начар билгеме, күрше баласына карата тискәре мөнәсәбәтме, обойга карандаш белән сызгалаумы, әллә балалар белән сугышумы? Алар безне кайсы вакыйгаларның күбрәк шатландыруын исләрендә калдыралар.Бала тәрбияләүдә, ата-ана вазифаларын башкарып, өйдә уздырган вакыт зур роль уйный. Замана шартлары, әлбәттә, һәр хатын-кызга да, бала карап, өйдә утыру мөмкинлеге бирми. Эшләүче хатын-кызларга, өйгә кайтып, баласын күргәч, сөенүен белдерергә киңәш ителә. Бала әнисенең аның тормышын яхшырак итү өчен эшләвен, әмма иң мөһиме – баласы һәм аның турында кайгырту булуын белеп яшәргә тиеш. Әни кешегә өй эшләренең аңа авырлык китерүен беркайчан да сиздермәскә кирәк. Баланың һәр яхшы гамәле әти-әнисенең хуплавына лаек. Баланы мактаудан курыкмагыз һәм үрнәк тәртип шулай булырга тиеш дип уйламагыз һәм тәртипсезлекләргә генә игътибар итмәгез. Әгәр дә без, барлык “вак-төякләрне” дә кертеп, балаларыбызның һәр гамәленә игътибар итәргә, җае чыккан саен мактарга өйрәнсәк, мөгаен, бу аларның тәртибен тамырдан үзгәртер. Яхшыга омтылышларын ныгыту өчен уңышлары турында дусларына сөйләвебезне “тыңлатыгыз”. Балалар белән аралашудан килә торган шатлыкның һәр мизгеленең кадерен белегез.
Гаилә- ул бер түбә астында яшәү,тору гына түгел, ә туганлык хисләре белән сугарылган, милләтебезнең гореф-гадәтләренә, әхлак нормаларына нигезләнеп корылган,үз кануннары,традицияләре булган бердәм,дус,тату дәүләт. Һәм ул дәүләтнең киләчәге балалар кулында.Тәрбияле бала – ул ата-ананың бәхетле киләчәге.
Чыгышым ахырында ата- аналар колагына берничә киңәш:
*Баланың кәефе, психологик халәте-аны иртә ничек уятуга да бәйле.Баланы төрткәләп,кычкырып түгел, тыныч тон белән, ашыктырмый гына уятырга кирәк.
*Бала җиңел уянса , димәк аның йокысы туйган.
*Бала белән бергә бакчага бару мөмкинлегеннән һәрчак файдаланырга тырышыгыз.
*Бала белән ешрак булу- ул аралашу һәм киңәшләр бирү мөмкинлеге икәнен дә онытмагыз.
*Баланың һәрбер уңышына шатлана белегез,уңышсызлыклары булса, үзегезне тыныч тотыгыз, артык хафаланмагыз .
* Балагызны игътибар белән тыңлагыз.Ул үзен яратуны һәрвакыт сизәргә тиеш.
Проблемата : Сиибиктэ диэн уунээйи туьунан теье билэбитий?
Сыала соруга: Саха сиригэр уунэр сиибиктэ диэн уунээйи туьата, туохха туттуллара, хайдах усулуобуйалаах сиргэ уунэрэ.
Актуальноьа: Биьиги олорор айылгабыт мунура суох эмтиир куустээгэ сункэн улахан билиини биэрэр.
Чинчийэр методтар: Олохтоох библиотекалартан туьааннаах литератураны булан уерэтии.
Биьиги тереебут дойдубут, Сахабыт сирэ биир дьикти ураты кестуулээх айылгалаах дойду буолар. Манна кыьыммыт тогус ый,сайыммыт ус ый усталаах. Кыьынны да, сайынны да кэмнэр бэйэлэрэ эмиэ араас дьэрэкээн кестуулээхтэр. Кыьынын сир дойду барыта муус манан куба туутэ хаарынан буруллэр, сарсыардааны чагылхай кун уотугар араас еннеех бытархай тааьы ыьан кэбиспит курдук кулумурдээн кестер. От-ма хаар сагынньага эмиэ кылабачыйан киьи эрэ уеруех санаата кынаттанан кетер.
Сайынын куегунэн силигилээбит ойуур быыьынан кундэлэс кун уота уеьэттэн чагылыйа тыгар. Сибэкки ситэн, от-мас силигилээн турдагына салгын дыргыл муеттээх сытынан туолар. Араас кетер – суурэр саната, чыычаах ырыата дьырылаан айылгабыт ессе кэрэтийэр, тупсар.
Киэн алаастар, сыьыылар сыспай сиэллээгинэн, хорогор муостаагынан туолаллар. Хонууга ого-аймах суурэр – кетер. Дьон дуоьуйа оттуур, сынньанар.
Саха сиригэр уунэр араас элбэх уунээйи керунуттэн мин биир борустуой эрээри ураты дьикти суолталаах уунээйи туьунан кэпсиэхпин багарабын. Бу уунээйи аата сиибиктэ диэн. Атыннык боруу от диибит. Нууччалыыта хвощ.
Э.Пекарскай тылдьытыгар боруу от араастаан тылбаастанар эбит:
Хвощь (сиибиктэ, омнуона);
Хвощь полевой – боруу от;
Гусятник (трава из вида хвощей) – хаасаьылыга (гусиная трава – особый род нежного хвоща, составляющий любимую пищу гусей,также коней, коров и даже медведей);
«Сиибиктэ бэйдиэ ууммэт уонна уунэр сирэ да олус талбалаах эбит. Сиибиктэ харыйа сиигин уот сиэбит сана курунар уунэр. Уонна курунна атын сана талахтар, мастар ууннулэр да сиибиктэ сутэр эбит. Курунтан атын сирдэргэ хаа-дьаа онно-манна бытыгыраан уунэр.
Сиибиктэ текунук умнастаах, боруу курдук суьуехтээх куруук куех от уунээйи. Амтана уоьах амтаныгар маарынныыр. Сурдээх хойуу сумэлээх. Ол иьин да олонхо хоьоонугар сиибиктэ от кун сирин киэргэлэ буолар эбит:
Кыьыл кемус кылдьыылаах,
Киьи атын сиэтэн кере барар. Тиийбитэ биир эмис сылгы хаьан аьыы сылдьар эбит. Ону кереет атын хаьыыга ыытан кэбиьэр. Манна икки кес эргимтэлээх харыйаны уот сиэбит сиригэр сиибиктэ беге ууммут эбит. Ый ааспытын кэннэ атын тута теттеру кэлэр. Ол иьэн атым елбутэ буолуо диэн иьигэр куттана саныыр. Арай атын кербутэ киьи билбэт буолуор диэри уойан хаалбыт. Ону керон киьи сурдээгин соьуйбут, сехпут. Уонна огонньор тылын дьэ итэгэйбит. Ол кэнниттэн бу Куенэхтээххэ сэттэ сыл устата сиибиктэ хаьыытыгар 150 сылгыны кыстатан туруорбуттар.
Сылгы сиибиктэни элбэхтик сиэбэт эбит. Сурэгэр туьэрэр сурдээх сумэлээх от. Сиибиктэ хаьыытыгар сылдьар сылгы аьара уойар, телеьуйэр эбит.
«Хонуу боруута киьи Салгын Кутугар учугэйдик дьайар эбит, ол курдук Салгын Куттан куьаган дьайы, харананы куускэ тэйитэр, ыраастыыр.
Хонуу боруута тыа сагатыгар уунэр, элбэх салаалаах уонна намчы, уута агыйах. Саха эмчиттэрэ хонуу боруутун буер уонна хабах ыарыыларын эмтииргэ туьаналлар эбит.
Читайте также: